|
NAFAKA ÖDENMESİ SONUCU ORTAYA ÇIKAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Eşlerin yaptığı evlilikler kimi zaman beklenildiği gibi saadet içerisinde yürütülemez. Bu yüzden eşler, boşanmak veya ayrılmak isteyebilir. MK 167'de , ''Boşanma davası açmaya hakkı olan eş, dilerse boşanma dilerse ayrılık ister'' lafzında bulunulmaktadır. Bu kanun maddesinden hareketle eşlere boşanma veya ayrılık seçenek olarak sunulur. Ayrılık kararı verilen davada eşler belli bir müddet ayrı kalır, evlilik sona ermez. Ancak boşanmada ise tarafların birbirine karşı yükümlülükleri artık ortadan kalkar ve evlilik son bulur. Boşanma davası devam ettiği esnada veya boşanma davasının kesinleşmesine hüküm verilmesi ile birlikte hâkim tarafından eşlere nafaka yükümlülüğü getirilebilir. Nafaka; tedbir nafakası, yoksulluk nafakası, yardım nafakası veya iştirak nafakası olarak verilir. Tedbir nafakası ve yoksulluk nafakası eşlerden birinin diğer eşe vermekle yükümlü olduğu nafaka türleriyken; iştirak nafakası çocukların iyi yaşam sürmesi amacıyla verilen nafaka türüdür.
TÜİK verilerine göre; 2018 yılında 143.573, 2019 yılında ise 155.047 çift boşanmıştır. Boşanmaların sonucunda mahkeme kararlarının büyük çoğunluğu erkeklerin nafaka ödemesi doğrultusunda olmuştur. Nitekim bu kararlar TÜİK'in verilerine dayanılarak (2017 verilerine göre Türkiye'de kadın istihdam oranı %28,9 iken, erkeklerde bu oran %65,7'dir) doğru olmakla birlikte tartışılması gereken konular da açık bir şekilde görülmektedir.
Nafakanın verilmesinde MK 175/1 ''Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan mali gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir'' maddesi önemli bir etken olmaktadır. İstihdam verilerine bakıldığında ise bu kanuna göre ağırlıklı olarak kadınların evliliğin sona ermesi sebebiyle yoksulluğa düşeceği aşikardır. Ancak bu hususta bir mağduriyet ortaya çıkmaktadır. Bu mağduriyet kanun maddesinde geçen ''süresiz olarak nafaka isteyebilir'' lafzından meydana gelmektedir. Eşlerin yaptığı evlilikten sonra boşanması, dolayısıyla ödenen nafakanın süresiz olması nafaka ödeyen eşe karşı haksızlık oluşturmaktadır. Çünkü; Kanunun bu maddesi kimi bireyler için kötü niyetle kullanılmaya açıktır. Örneğin; sadece sınırsız nafakaya sahip olmak için evlenen A, B ile kısa bir süre evli kaldıktan sonra B'ye sınırsız olarak nafaka ödemesini hakimden talep edebilir. Örnekte görüldüğü üzere B, kısa bir süre evlilik yapmasına karşın ömrünün sonuna dek- mağdur olmasına rağmen- nafaka ödemekle yükümlü olacaktır. Bu tür mağduriyetlerin giderilmesi ise ''Evli kalınan gün/ay/yıl süresince; yoksulluğa düşen tarafa nafaka ödenmesi'' yöntemi ile aşılabilir.
Sınırsız nafaka ödenmesinin kişide psikolojik sorunlar ortaya çıkardığı da görülmektedir. Sınırsız nafaka ödemesi sebebiyle klinik vakalar baş göstermiş , bununla birlikte intihar teşebbüsleri ve intiharlar meydana gelmiştir (bkz1: ...Aydın'ın Nazilli İlçesi'nde, 4 gün önce cezaevinden tahliye olan 47 yaşındaki Hakan Çimen, iddiaya göre, nafaka borcunu ödeyemediği için girdiği bunalım
sonucu kendini asarak intihar etti, bkz2: ...Denizli’de nafaka borcu dolayısıyla cezaevine giren Ramazan Ç. 3. kattan atlayarak yaşamına son vermek istedi. Ramazan Ç. ağır yaralanarak hastaneye kaldırıldı, bkz3:
...Kayseri'nin Develi ilçesinde bir kişi, nafaka borcunu ödeyemediğini söyleyerek intihara kalkıştı. Edinilen bilgiye göre, Develi’nin Gazi Mahallesi’nde meydana gelen olayda nafaka borcundan dolayı bunalıma girdiğini söyleyen Y.D., 30 metre yükseklikteki buğday siloslarının üzerine çıktı. Haber verilmesi üzerine olay yerine 112 ve itfaiye ekipleri sevk edildi. 4.5 yaşında bir oğlu ve 86 yaşında annesinin olduğunu belirten Y.D., nafaka borcu yüzünden cezaevine girip çıktığını ve artık çok bunaldığını anlattı, bkz4: ...Eşinin bir süre sonra evden ayrılması ve daha sonrada evdeki eşyaları alıp gitmesi üzerine Ersin Güneş 2016 yılında boşanma davası açtı. Yerel mahkemede görülen davada Ersin Güneş eşine nafaka ödemeye mahkum edildi. Kendisinden önce iki ayrı evlilik yapan ve üç çocuğu bulunan eşine ödemek zorunda olduğu nafaka paralarından dolayı büyük sıkıntı yaşadığını anlatan Güneş, biriken nafaka ve avukat ücretini ödemek için ya böbreğini satacak ve intihar edecek duruma geldiğini söyledi.).
Sınırsız nafaka ödenmesi sebebinden dolayı birçok dayanışma örgütü kurulmuştur.Ayrıca mağduriyetlerin
ortadan kaldırılması için birçok adım atılmaya çalışılmıştır.
NAFAKA ÖDENMESİ SÜRECİ BOYUNCA DEVLET TARAFINDAN VERİLMESİ GEREKEN PSİKOLOJİK DESTEK
Yukarıda verilen somut olay örneklerinde görüldüğü üzere, gerek boşanma aşamasında gerekse boşanma davası sonucunda verilen nafaka kararı bazı bireylerin psikolojisini olumsuz yönde etkilemektedir. Yaşanan psikolojik travmalar işgücünün verimli şekilde kullanılamamasından sosyal hayatın çöküşüne kadar birçok konuda kendini göstermektedir. Bu olumsuzluklar ise devletin, hem boşanma esnasında hem de boşanma sonrasında nafaka sebebiyle psikolojik desteğe ihtiyaç duyan bireylere yardım eli uzatması ile ortadan kaldırılabilir.
Keza Anayasa’nın 56. Maddesinde, “Herkes sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve
vatandaşların ödevidir. Devlet herkesin hayatını beden ve ruh sağlığı içinde sürdürmesini sağlama; insan ve madde gücünde tasarruf ve verimi artırarak, işbirliğini gerçekleştirmek amacıyla sağlık kuruluşlarını tek elden planlayıp hizmet vermesini düzenler. Devlet, bu görevini kamu ve özel kesimdeki sağlık ve sosyal kurumlardan yararlanarak, onları denetleyerek yerine getirir. Sağlık hizmetlerinin
yaygın bir şekilde yerine getirilmesi için kanunla genel sağlık sigortası kurulabilir.” lafzı yer almaktadır. Bu doğrultuda devletin nafaka sebebiyle bunalıma giren vatandaşlara karşılıksız psikolojik destek hizmeti vermesi, boşanma davası süresince taraflardan birinin hakimden kendisine psikolojik destek sağlanmasının talep etmesi ile sağlanabilir.
TEDBİR NAFAKASINDAN DOLAYI YAŞANAN MAĞDURİYETLER
Tedbir nafakası; boşanma davasının açılmasıyla birlikte hâkim tarafından hükmedilen ve gerekli görüldüğü hallerde dava sonucu kesinleşinceye kadar devam edebilen, tarafların boşanma sürecinde yaşam standartlarının olumsuz yönde değişmemesi açısından verilen bir nafaka türüdür.
Medeni Kanun maddelerinde düzenlenen tedbir nafakası boşanma davası açılmadan önce veya açıldıktan sonra olmak üzere iki şekilde talep edilebilir.
Medeni Kanun madde 169’da,’’Boşanma veya ayrılık davası açılınca hakim, davanın devamı süresince gerekli olan, özellikle eşlerin barınmasına, geçimine, eşlerin mallarının yönetimine çocukların bakım ve korunmasına yönelik tedbirleri re’sen alır.’’
TMK m. 197/2’de, “Birlikte yaşamaya ara verilmesi haklı bir sebebe dayanıyorsa hâkim, eşlerden birinin istemi üzerine birinin diğerine yapacağı parasal katkıya, konut ve ev eşyasından
yararlanmaya ve eşlerin mallarının yönetimine ilişkin önlemleri alır. “ hükmünü içermektedir. Bu şekilde talep edilecek tedbir nafakası bağımsız bir dava şeklinde, eşlerden birisinin yerleşim yerindeki Aile Mahkemesinde açılabilir (TMK m.201). Bu şekilde talep edilecek tedbir nafakası nispi harca tâbi olup talep edilen yıllık nafaka miktarı üzerinden alınır. Talep eden eşin yanında ergin olmayan çocukları da kalıyorsa bu çocuklar için de tedbir nafakası talep edebilir.
TMK m.200’de, “Koşullar değiştiğinde hâkim, eşlerden birinin istemi üzerine kararında gerekli değişikliği yapar veya sebebi sona ermişse alınan önlemi kaldırır.” şeklindeki düzenlemeyle mahkemeye tedbir nafakasının değiştirilip değiştirilmeyeceği veya kaldırılıp kaldırılmayacağı ile ilgili bir hak tanınmaktadır.
lafzı yer almaktadır.
Burada karşımıza çıkan sorun boşanma davasının -genellikle- sonuçlanmasının uzun
sürmesidir.Anayasamızın 141. Maddesinin 4. Fıkrasında,
“Davaların en az giderle ve mümkün olan süratle sonuçlandırılması, yargının görevidir.’’ lafzı yer almaktadır. Buna karşın çoğu boşanma davası süreci uzun sürmekte; dolayısıyla taraf eşlerden birinin uzun yıllar boyunca diğer taraf eşe tedbir nafakası ödemesi sonucu ortaya çıkmaktadır. Bu mağduriyetin giderilmesi ise 3 yıldan fazla süren boşanma davalarında, 3 yıldan sonraki zamanlarda tedbir nafakasını ödeyen eşin bu yükümlülükten kurtulması ile gerçekleşir. 3 yıldan sonraki zamanlarda tedbir nafakası devlet tarafından ödenmesi sağlanarak hem tedbir nafakası ödeyen hem de tedbir nafakası ödenen eşin mağduriyeti giderilmiş olacaktır.
ULUSLARARASI HUKUKTA NAFAKA UYGULANMASI VE SÜRELERİ
İngiltere’de nafakanın kısmen de olsa, süreli ve sınırlı olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır.
Hollanda’da açılan boşanma davalarında hükmedilebilecek nafaka için esas alınan kriter evliliğin ne kadar devam etmiş olduğudur. 5 yıldan az süren evliliklerde, nafaka evlilik süresiyle sınırlı olup, 5 yılın üzerindeki evliliklerin boşanmayla sonuçlanması halinde, nafaka ödeme süresi maksimum 12 yıldır.
İsviçre’de 2000 yılına kadar sınırsız nafaka kavramı bulunmaktaydı. 2000 yılında yapılan değişiklikle sınırsız nafaka kaldırılmış yerine süreli ve sınırlı nafaka getirilmiştir.Bu dönemde doktrinde 5 yıldan kısa sürmüş evliliklere kısa süreli, 5-10 yıl arası sürmüş evliliklere orta süreli, 10 yıldan fazla sürmüş evliliklere de uzun süreli evlilik denmekte ve nafakanın tespitinde evliliklerin ne kadar sürmüş olduğunun önemli bir kıstas olduğuna işaret edilmekte.
Görüldüğü üzere, Medeni Kanun başta olmak üzere kıstas alarak hazırladığımız kanunlarda
nafaka ödenmesinin sınırsız olması söz konusu değildir. Buna bakarak yine Uluslarası Hukuk baz alınarak ülkemizde nafaka süresi hakkında düzenlemeye gidilmelidir.
SONUÇ OLARAK
Uluslarası Hukuk örnek alınarak MK 175/1' de yer alan ''süresiz olarak nafaka isteyebilir'' lafzı kaldırılarak yerine ''Evli kalınan gün/ay/yıl süresince nafaka ödenmesi'' benzeri bir ibare getirilmelidir.
Boşanma davalarında ağırlıklı olarak erkeklerin nafaka ödemesi ve kadınların, sırf daha elverişli bir yaşam vadettiği için evliliğini sürdürmesi ve eşlerinin fizyolojik ve psikolojik şiddetine katlanması sorunu, kadınlara boşandıktan sonra daha kolay istihdam olanağı sağlanması ile aşılacaktır. Boşanma davaları neticesinde ağırlıklı olarak erkeklerin nafaka ödemesi sorununun ortadan kaldırılması için boşandıktan sonra, maddi bir dayanağı bulunmayan kadınlara istihdam olanaklarının kolaylaştırılması gerekmektedir. Böylece hem kadınlar yoksulluğa düşmeyecek hem de ağırlıklı olarak erkeklerin nafaka ödemesinin önüne geçilecektir.
Yine bu çözüm yolu ile kadına şiddetin de önüne ciddi bir şekilde geçilecektir.
Kadınlar daha güçlü olacak, böylelikle eşlerinin zorbalığına maruz kalmadan kendi hayatlarını idame ettirme fırsatını yakalayacaklardır.
3 yıldan fazla süren boşanma davalarında, tedbir nafakasını eşlerden biri değil; devletin ödemesi gerekir.
Devletin nafaka sebebiyle bunalıma giren vatandaşlara karşılıksız psikolojik destek hizmeti vermesi, boşanma davası süresince taraflardan birinin hakimden psikolojik destek sağlanmasının talep edilmesi sağlanmalıdır.
KAYNAKÇA
http://www.tuik.gov.tr/
http://www.skdturkiye.org/esit-adimlar/guncel/kadin-istihdaminin-haritasi-cikarildi
https://www.verikaynagi.com/konu-basligi/istihdam/
https://www.ailevecalisma.gov.tr/uploads/ksgm/uploads/pages/dagitimda-olan-yayinlar/turkiye-de-kadin-isgucu-profili-ve-istatistiklerinin-analizi-nihai-rapor.pdf
Prof. Dr. Mustafa DURAL, Prof. Dr. Tufan ÖĞÜZ, Prof. Dr. Mustafa Alper GÜMÜŞ- TÜRK ÖZEL HUKUKU CİLT III- Aile Hukuku
https://www.haberler.com/nafaka-borcunu-odeyemeyince-intihar-etti-3694471-haberi/
https://www.denizli24haber.com/haber/nafaka-borcundan-dolayi-cezaevine-giren-adam-3-kattan-atladi-27540
https://www.milliyet.com.tr/ege/bu-da-nafaka-intihari-1551632
https://www.haberturk.com/kayseri-haberleri/76606765-nafaka-magduru-adam-intiharin-esiginden-dondu
http://www.olay67.com/nafaka-magduru-adam-intiharin-esigine-geldi-113200-haber/
https://www.haber7.com/guncel/haber/2804381-2-milyon-magdur-erkek-cozum-bekliyor/?detay=2
https://kulacoglu.av.tr/suresiz-nafakaya-iliskin-degerlendirme/
https://www.saglik.gov.tr/TR,11472/tcanayasasi-56madde.html#:~:text=%E2%80%9CHerkes%20sa%C4%9Fl%C 4%B1kl%C4%B1%20ve%20dengeli%20bir,%C3%B6nlemek%20D evletin%20ve%20vatanda%C5%9Flar%C4%B1n%20%C3%B6dev idir.
https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf
|
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Nafaka Ödenmesi Sonucu Ortaya Çıkan Sorunlar Ve Çözüm Yolları" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Mustafa Uzunlu'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
|
|
Nafaka Ödenmesi Sonucu Ortaya Çıkan Sorunlar Ve Çözüm Yolları
