EĞİTİM NAFAKASI
I. Eğitim Nafakası Nedir?
Türk Medeni Kanunu’nun 328'inci maddesinde; "Ana ve babanın bakım borcu, çocuğun ergin olmasına kadar devam eder. Çocuk ergin olduğu halde eğitimi devam ediyorsa, ana ve baba durum ve koşullara göre kendilerinden beklenebilecek ölçüde olmak üzere, eğitimi sona erinceye kadar çocuğa bakmakla yükümlüdürler." hükmüne yer verilmektedir. Çocuğun ergin olduktan sonra eğitimine devam etmesi halinde anne ve babasından nafaka talep edebilmektedir. Bu nafakaya ise öğretide eğitim nafakası denilmektedir.
Anne ve babanın çocuğun bakımı ve eğitimi konusunda gerekli kararları alıp uygulayacağı ana ve babaya hem bir hak hem de bir yükümlülük olarak yüklenmektedir. Eğitim hakkı da çocuğun temel haklarından biridir. Türk Medeni Kanunu'nda da çocuğun eğitimine devam edebilmesi için anne babanın çocuğa yardım etmesi gerektiği düzenlenmiştir.
Çocuk, anne ve babasından bakım parası yani eğitim nafakası isteyebilmektedir. Bu durum anne ve babanın velayet hakkından bağımsızdır. Bu sebeple de çocuk ergin olduktan sonra da nafaka talep edebilmektedir.
Anne ve babanın, çocuğun büyüdüğü zaman kendi ayakları üzerinde durabilmesini ve özellikle ekonomik olarak tek başına hayatını idame ettirebilmesini sağlayacak bir mesleğe sahip olması için gereken özeni ve çabayı gösterme yükümlülükleri vardır. Çocuğa, uygun mesleki eğitimin verilmesi de ebeveynlik görevinin bir parçasıdır.
Eğitim nafakası, Yargıtay kararlarının bazılarında yoksulluk bazılarında iştirak bazılarında da bakım nafakası olarak değerlendirilmektedir. Bu konuda Yargıtay tarafından kesin bir değerlendirme yapılmamaktadır.
II. Eğitim Nafakasının Şartları
Eğitim nafakasının şartları;
* Çocuğun ergin olması,
* Çocuğun eğitiminin devam ediyor olması,
* Anne ve babadan durum ve koşullara göre çocuğa bakmalarının beklenebilecek olmasıdır.
Ergin çocuğun anne ve babasından nafaka talep edebilmesi için bu şartların hepsinin birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir.
A. Eğitimin Devam Etmesi
Çocuğun eğitiminin devam etmesi en önemli şarttır. Aşağıdaki eğitimleri görmesi halinde çocuğun eğitiminin devam ettiği kabul edilecektir;
* Lise eğitimi,
* Üniversite eğitimi,
* Açık öğretim lise eğitimi,
* Ön lisans eğitimi,
* Açık öğretim üniversite eğitimi,
* İkinci öğretim eğitim,
* Uzaktan eğitim,
* Meslek edindirme kursu eğitimidir.
Ergin çocuğun okurken aynı zamanda çalışıyor olması nafaka yükümlülüğünü ortadan kaldırmamaktadır. Fakat bu husus, nafakanın belirlenmesinde dikkate alınacaktır. Çocuğun devlet okulunda genel eğitim almamasını haklı kılacak bir sebep mevcutsa anne ve babanın özel okul parasını da karşılaması gerekecektir. Özel lise veya özel üniversite masraflarının da ebeveynler tarafından karşılanması ve nafaka belirlenirken bunun göz önüne alınması gerekmektedir. Anne babanın mali gücünün önemi büyüktür. Mali güçleri çocuğun vakıf üniversitesinde okuması için yeterliyse, anne ve baba okul parasını ödemelidir.
Üniversite hazırlık kursu sürecinde de ana ve baba yüksek öğrenim görmek isteyen çocuklarına uygun bir süre daha ekonomik olarak yardım etmek zorundadır. Ergin çocuğun dershane veya özel ders masraflarının anne baba tarafından karşılanması gerekmektedir. Çocuk mesleki bir eğitim alıyorsa bu da eğitim olarak kabul edilmektedir.
Kural olarak anne ve babanın ek eğitimleri karşılama yükümlülüğü yoktur. Örneğin Kamu Personel Seçme Sınavı kursları, yabancı dil kursları, sertifika programları gibi mesleki eğitimi tamamlayıcı nitelikteki eğitimlerde içeriklerine bakılarak çocuğun mesleki eğitimi için zorunluluk arz etmeleri halinde madde kapsamında sayılmaktadır. Mesleki eğitim için zorunlu değillerse anne babanın karşılama yükümlülüğü mevcut değildir.
Mesleki eğitimini tamamlamış ergin çocuk, ikinci bir mesleki eğitim talep ederse tamamlanan mesleki eğitim ve talep edilen ikinci eğitim arasında konu ve zaman bakımından bir bağlantı ve bütünlük olmalıdır. Bu bağlantı mevcut değilse nafaka yükümlülüğü bulunmayacaktır. Doktora eğitimi ise bu madde kapsamında sayılmamakta, Yargıtay tarafından doktora eğitimi alan kişilerin anne babasından nafaka talep edemeyeceği kabul edilmektedir.
B. Hakkaniyete Uygunluk
Anne ve babanın eğitim nafakası ödemesi için çocuğun eğitiminin devam ediyor olması yeterli kabul edilmemiştir. Ayrıca anne ve baba tarafından çocuğun bakım ve eğitim giderlerinin karşılanmasının hakkaniyete uygun olması aranmıştır. Nafaka ödemeleri kendilerinden beklenebilecek olmalıdır.
Anne ve babanın ekonomik durum ve koşulları çok önemlidir. Anne ve babanın yeterli mali gücü yoksa eğitim nafakasına hükmedilemeyecektir. Ayrıca çocuk ile kişisel ilişkileri, çocuğun devam ettiği eğitimin niteliği ve süresi, çocuğun eğitimine devam konusundaki ciddiyeti ve başarısı, çocuğun yaşı dikkate alınacaktır. Tüm bu hususlar göz önüne alınıp anne baba tarafından nafaka ödemeleri beklenebilir olmalıdır.
Çocuğun eğitimini makul bir süre içerisinde tamamlaması gerekmektedir. Bunun yanı sıra çocuğun eğitimini ne kadar ciddiye aldığı ve söz konusu eğitimi başarılı olarak sürdürüp sürdürmediği mahkeme tarafından göz önüne alınacaktır.
Ana ve babanın ergin çocuğun bakımı ve eğitimi için gereken nafaka miktarını, kendileri yoksulluğa düşmeden ödeyebiliyor olması gerekmektedir. Nafaka ödenmesinin ana ve babanın yoksulluğa düşmesine, yaşam biçimlerinin esaslı surette değişmesine, ekonomik varlıklarının tehlikeye girmesine, geçim seviyelerinin ergin çocuktan daha kötü bir hale gelmesine sebep olmaması gerekmektedir. Kendi geçimini sağlayamayan yoksul anne ve babanın nafaka ödemesi mümkün değildir. Yoksulluk nafakası alan kişinin eğitim nafakası ödemesine karar verilemeyecektir.
III. Eğitim Nafakası Davası
Eğitim nafakası davasının ergin çocuk tarafından anne babasına açılması gerekmektedir. Ebeveynlerinin her ikisine veya birine nafaka davası açabilecektir. Nafaka davasını açma hakkı, süreye bağlı olmayıp ergin çocuk tarafından istediği zaman açılabilmektedir. Eğitimi devam ettiği sürece eğitim nafakası davası açabilecektir.
Davada yetkili mahkeme; davalı kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesidir. Görevli mahkeme ise aile mahkemesidir. Hakim tarafından ergin çocuğun nafaka talebi incelenecek ve değerlendirilecektir. Hakim, nafaka talebinden daha fazla nafakaya hükmedememektedir. Fakat daha az nafakaya hükmedebilmektedir.
Davacı ergin çocuğun ispat etmesi gereken eğitiminin devam ettiğidir. Nafaka ödemelerinin davalı ana veya babadan beklenebilir olduğunu ise ispatlamasına gerek yoktur. Ödemek istemeyen davalı anne veya baba, nafaka ödemesinin kendisinden beklenebilir olmadığını ispatlamalılardır.
Nafaka miktarı sadece eğitim için gerekli giderlerin karşılanmasına yönelik değildir. Nafaka miktarı belirlenirken ergin çocuğun bakımı ve eğitimi için gereken tüm giderlere bakılacaktır. Miktar, çocuğun ihtiyaçları ile anne ve babanın ödeme güçleri dikkate alınarak belirlenmektedir. Çocuğun var ise gelirleri de göz önünde bulundurulmaktadır.
Dava ikisine karşı da açıldıysa anne ve baba, ergin çocuğun bakım ve eğitim giderlerine eşit olarak değil; mali güçleri oranında katılacaklardır. Bir tarafın ekonomik ve sosyal durumu yeterli değilse bu taraf çocuğun giderlerine katılmak zorunda değildir. Fakat nafaka talebi anne veya babadan yalnızca birisine yöneltilmişse, aleyhine dava açılmayan anne veya babanın ekonomik ve sosyal durumu da tespit edilmelidir. Davalı tarafın ödeyeceği nafaka miktarı, dava dışı tarafın yapması gereken katkı da hesaplanarak belirlenmelidir.
IV. Eğitim Nafakasının Sona Ermesi
Eğitim nafakası borcu, ergin çocuğun eğitimi sona erene kadar devam etmektedir. Eğitimin sona ermesi ile eğitim nafakası borcu da sona erecektir. Nafaka, nafaka davasının açıldığı tarihte başlamaktadır. Mesleki eğitimin nihai olarak tamamlandığı tarihte de sona ermektedir. Fakat eğitimin makul bir süre içerisinde bitirilmesi gerekmektedir.
Çocuk makul sürede eğitimini bitirmezse nafaka yükümlüsü anne veya baba dava açarak nafakanın kaldırılmasını talep edebilecektir. Bu durumda hakimin nafakanın kaldırılmasına karar vermesi ile eğitim nafakası sona erecektir.
Av. Ece Deniz Vardar Yurtalan
https://ecedenizvardar.av.tr/
|
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Eğitim Nafakası" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Ece Deniz Vardar Yurtalan'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (https://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
|
|
Eğitim Nafakası
