İnternetten Yapılan Satışlarda Elektronik Ürünler İçin Cayma Hakkı Ve İade Masrafının Maliyetlendirilmesi: 24/05/2025 Tarihli Yönetmelik Değişikliklerinin Analizi
İnternetten Yapılan Satışlarda Elektronik Ürünler İçin Cayma Hakkı Ve İade Masrafının Maliyetlendirilmesi: 24/05/2025 Tarihli Yönetmelik Değişikliklerinin Analizi
1. Giriş
Mesafeli sözleşmeler alanında 23/08/2022 tarihli düzenlemelerle getirilen bazı hükümler, tüketicinin cayma hakkını fiilen kullanmasını zorlaştırabilecek nitelikteydi. 24/05/2025 tarihli değişiklik, bu hükümleri yürürlüğe girmeden kaldırarak cayma lojistiğinin maliyetini sistematik olarak satıcı/sağlayıcı (bazı hallerde aracı hizmet sağlayıcı) üzerine yerleştirmiştir; elektronik ürünlerdeki teslim sonrası cayma yasağı da kaldırılmıştır. Böylece hem cayma hakkının erişilebilirliği güçlenmiş hem de ön bilgilendirme rejimi güncellenmiştir.
2. Normatif Çerçeve ve Değişikliklerin Kapsamı
2.1. Ön bilgilendirme: iade taşıyıcısı ve dava şartı arabuluculuk
Yönetmeliğin 5/1-(g) ve 5/1-(k) bentleri değiştirilerek; (g) bendine “satıcının iade için öngördüğü taşıyıcıya ilişkin bilgiler”, (k) bendine ise “tüketici hakem heyetine veya Kanunun 73/A maddesi uyarınca dava açılmadan önce arabulucuya başvurulması şartı ile tüketici mahkemesine başvuru” bilgisinin açıkça yazılması zorunluluğu eklenmiştir. Bu, 73/A’daki dava şartı arabuluculuğun ön bilgi metinlerinde görünür kılınmasını amaçlamaktadır.
2.2. Cayma hakkı kullanımında iade masrafı
Yönetmelik m.12/5 baştan yazılmış; satıcının belirlediği taşıyıcı ile iade yapılırsa tüketicinin iadeye ilişkin masraflardan sorumlu tutulamayacağı, satıcının hiçbir taşıyıcı belirtmediği hâllerde ise tüketiciden herhangi bir iade bedeli talep edilemeyeceği hükme bağlanmıştır. Ayrıca belirtilen taşıyıcının tüketicinin bulunduğu yerde şubesi yoksa, satıcının ilave masraf talep etmeksizin malı tüketiciden almakla yükümlü olduğu düzenlenmiştir. Platform (aracı hizmet sağlayıcı) üzerinden kurulan sözleşmelerde ön bilgilendirmede taşıyıcı bilgisinin verilmemesi ya da belirtilen taşıyıcının söz konusu yerde şubesinin olmaması platformdan kaynaklanıyorsa, masraf ve yükümlülükler aracı hizmet sağlayıcı tarafından karşılanacaktır.
2.3. Elektronik ürünlerde teslim sonrası cayma istisnasının kaldırılması
Yönetmeliğin 15/1-(i) bendi (cep telefonu, akıllı saat, tablet ve bilgisayarlar için teslimden sonra cayma hakkı istisnası) yürürlükten kaldırılmıştır. Böylece bu ürünlerde de teslimden itibaren 14 gün içinde cayma hakkı kullanılabilecektir.
2.4. Yürürlük ve geçiş
Değişikliklerin tamamı 01/01/2026 tarihinde yürürlüğe girecektir. Bu tarihe kadar mevcut uygulama, değişen hükümler saklı kalmak üzere sürecektir.
3. Önceki Rejimle Karşılaştırma ve Sistematik Yerleştirme
3.1. Mülga m.13/3 ve sonuçları
2022 tarihli değişikliklerle getirilen ve “iade masrafının belirli şartlarda tüketiciye yansıtılabileceğine” dair yaklaşım, 2026 yürürlük tarihine dahi ulaşmadan sistemden çıkarılmıştır. Böylece iade lojistiği masrafının tüketici aleyhine kural hâline gelmesi ihtimali bertaraf edilmiştir.
3.2. Cayma süresinin temel esasları
Cayma hakkı ve iade akışına ilişkin 14 günlük iade (satıcının bedeli iade yükümlülüğü) ve tüketicinin 10 gün içinde gönderme yükümlülüğü gibi temel kurallar aynen uygulanmaya devam etmiştir; değişiklik, bu süreçte ortaya çıkacak masrafı kimin ödeyeceği sorusunu tüketici lehine yeniden kurgulamaktadır.
3.3. Ön bilgilendirmede dava şartı arabuluculuk bilgisinin görünürleşmesi
6502 sayılı Kanun m.73/A ile zaten mevcut olan dava şartı arabuluculuk, artık ön bilgilendirmede açıkça yer alacaktır. Bu, tüketicinin başvuru yollarını doğru sırayla izlemesini ve satıcı/sağlayıcı ile platformların bilgilendirme yükümlülüğünü standartlaştırmayı hedefleyen bir değişikliktir.
4. Uygulamaya İlişkin Değerlendirmeler
4.1. “Belirlenen taşıyıcı dışı” iade senaryosu
Mevzuatın lafzı, belirlenen taşıyıcıyla gönderimde tüketiciye masraf yüklenemeyeceğini; hiç taşıyıcı belirtilmemişse de tüketiciden hiçbir bedel talep edilemeyeceğini açıkça söyler. Tüketicinin belirlenen taşıyıcı dışındaki bir firmayı kendi tercih ve tasarrufuyla kullanması hâli açıkça düzenlenmemiştir; ancak bu durumda masrafın tüketicide kalabileceği yönünde yorumlar görülmekle birlikte, bu yorumun dayanağı artık mülga düzenlemelerdir. Uygulamada ispat ve bilgilendirme yükümlülükleri gözetilerek, satıcının açık ve ispatlanabilir ön bilgilendirme yapmadığı her senaryoda tüketici aleyhine masraf yansıtılmaması gerekir.
4.2. Tüketicinin bulunduğu yerde taşıyıcının şubesinin bulunmaması hâlinde sorumluluk
Belirlenen taşıyıcının tüketicinin bulunduğu yerde şubesinin olmaması durumunda satıcının kapıdan alım dâhil tüketiciye çözümü ücretsiz sunma yükümlülüğü, cayma hakkının fiilen kullanılabilirliğini güvence altına almıştır. Bu eksiklik platformun (aracı hizmet sağlayıcı) sorumluluk alanından kaynaklanıyorsa, masraf ve yükümlülükler platforma aittir. Bu hüküm, eletronik satış platformlarında satıcı - aracı platform - taşıyıcı - tüketici silsilesinde sorumluluk zincirini belirginleştirir ve ön bilgilendirme süreçlerinin platform tarafından yönetildiği modellerde uyuşmazlık riskini azaltır.
4.3. Elektronik ürünlerde cayma hakkının geri gelmesinin etkileri
Elektronik ürünlerde teslim sonrası cayma istisnasının kaldırılması, yüksek bedelli mal gruplarında iade lojistiğini artırabilir. Satıcılar açısından yeniden paketleme ve değer kaybı tartışmaları ile ayıplı/ayıpsız iade ayrımı önem kazanacaktır; tüketici açısından ise ayıpsız iade (cayma) ile ayıplı mal rejiminin (seçimlik haklar) ayrıştırılması gerekecektir.
5. Sonuç
24/05/2025 tarihli değişiklik, mesafeli satışlarda cayma hakkının fiilî kullanımını engelleyen mali bariyerleri kaldırarak iade lojistiğinin maliyetini kural olarak satıcı/sağlayıcıya, internet üzerindeki pazar yeri platformlarında belirli koşullarda aracı hizmet sağlayıcıya yüklemiştir; elektronik ürünlerdeki istisnanın kaldırılması da tüketici menfaatini güçlendirmiştir. Ön bilgilendirme metinlerinin taşıyıcı ve dava şartı arabuluculuk bilgisini içerecek şekilde güncellenmesi, uyuşmazlıkların doğru başvuru sırasıyla çözümünü teşvik edecektir. Değişiklikler 01/01/2026 tarihinde yürürlüğe gireceğinden, işletmelerin bu tarihe kadar süreç ve metinlerini uyarlamaları gerekir.
Ek - 1: İşletmeler için yeni mevzuata uyum kontrol listesi
01/01/2026’dan önce tamamlanması önerilir:
1- Ön bilgilendirme metinleri:
Taşıyıcı bilgisini açık yazın (unvan, gönderim yöntemi).
Tüketici başvuru yolları kısmına THH ve tüketici mahkemesi bilgisinin yanında dava açmadan önce arabuluculuk şartı bilgisini ekleyin (m.5/1-k).
2- İade akışı:
Belirlenen taşıyıcı tüm il-ilçelerde erişilebilir mi, şube ağı uygun mu? Şube yoksa kapıdan alım planı kurun.
3- Platform ilişkileri (pazaryeri):
Ön bilgilendirme ve taşıyıcı bilgilendirme yükümlülüğünün kimde olduğu sözleşmesel olarak net olsun; eksiklik platformdan kaynaklanırsa masraf platformun üzerine kalır.
4- Politika ve metinler:
“Satıcının belirttiği haricinde bir kargo seçerseniz iade masrafı size ait olur” gibi bir cümle açıkça kullanılmalı.
5- Elektronik ürünler:
01/01/2026’dan itibaren telefon, akıllı saat, tablet, bilgisayar için de cayma kabul akışını güncelleyin.
Ek - 2: Sıkça Sorulan Sorular
S1. Ayıplı mal gelmesi durumunda iade masrafları nasıl olacak?
C1: Ayıplı mal ve hizmetlerde tüketicinin seçimlik hakları saklıdır; ayıp halinde iade lojistiği zaten tüketici aleyhine olamaz. (Bu yazı “cayma” eksenli olup genel bilgilendirme amaçlıdır.)
S2. Online aracı bir platformdan aldıysam kimi muhatap alacağım?
C2: Ön bilgilendirme ve taşıyıcı bilgisinin platform tarafında eksik olması veya belirlenen taşıyıcının bölgede şube yokluğu platformdan kaynaklanıyorsa masraf ve yükümlülük platforma aittir.
S3. İade etiketini/kodunu satıcı vermedi; ne yapayım?
C3: Ön bilgilendirmede taşıyıcı belirtilmemişse, hiçbir iade masrafı talep edilemez. Belirtilmişse de satıcı kod vermese dahi o taşıyıcıyı kullanın; başka kargo seçerseniz masraf sizde kalabilir.
S4. Elektronik ürünlerde nasıl bir değişiklik oldu?
C4: Online alışverişlerde “Teslim aldıktan sonra cayma yok” kuralı kaldırıldı; telefon, akıllı saat, tablet, bilgisayar için de 14 günlük cayma süresi geri geliyor (01/01/2026'dan itibaren).
S5. Dava açmadan önce arabuluculuk zorunlu mu?
C5: Tüketici Hakem Heyeti görevi kapsamına giren uyuşmazlıklarda zorunlu değildir. Onun dışında kalan tüketici uyuşmazlıklarında dava açmadan önce arabuluculuk şartının ön bilgilendirmeye eklenmesi artık zorunlu. Esasen zorunlu arabuluculuk, 6502 m.73/A ile yürürlükteydi, değişiklik ile yalnızca belirtilme zorunluluğu geldi.
Bu yazı yalnızca bilgilendirme amaçlıdır, hukuki sürece başlamadan avukata danışmanızı tavsiye ederiz.
Kaynakça
1. Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
2. Ticaret Bakanlığı – Tüketici Bilgi Rehberi
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"İnternetten Yapılan Satışlarda Elektronik Ürünler İçin Cayma Hakkı Ve İade Masrafının Maliyetlendirilmesi: 24/05/2025 Tarihli Yönetmelik Değişikliklerinin Analizi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Alpaslan Fatih Sözer'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (https://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
* Son okunma 1 saat 15 dakika 9 saniye
önce.
* Ortalama Günde 27,00 okuyucu.
* Karakter Sayısı : 8729, Kelime Sayısı : 974,
Boyut : 8,52 Kb.
*
Henüz yazarla iletişime geçen okuyucu yok.
* Makale No : 2291
İnternetten Yapılan Satışlarda Elektronik Ürünler İçin Cayma Hakkı Ve İade Masrafının Maliyetlendirilmesi: 24/05/2025 Tarihli Yönetmelik Değişikliklerinin Analizi
