Free Web Hostinglerin Yükümlerini Bertaraf Ederek Yararlanmanın Hukuki Değerlendirmesi
Yazan : Erol Karaoğlu
[Yazarla İletişim]
ATATÜRK ÜNİV. HUKUK FAKÜLTESİ 4. SINIF ÖGRENCİSİ
1. GİRİŞ
Bilgisayarların kullanılmaya başlaması ve ardından da bilgisayarlar arası bilgi alışverişinin gelişmesi buna paralel olarak bilişim sektörünü ve bilişim sektörü de bir çok sorunu beraberinde getirmiştir. Günümüz bilgi teknolojisinde internet bilgisayarlar arası veri alışverişini sağlayan en çok kullanıcısı olan ağdır. Ve dünyaya paralel olarak da Türkiye’de milyonlarca kullanıcısı vardır.
İnternet ortamının gelişmesi ve reklamsal bir çok kurgulanmalar internet kullanıcısının bedava yararlanacağı yüz binlerce servis ortaya çıkmıştır.
En bilinen ve kullanılan şekilleriyle ilk zamanlarında free mail olarak ortaya çıkan bu servisler teknolojinin gelişmesiyle Free Web Hostingler şeklinde ilerleme kaydetmiştir. Söz konusu web hostingler sayesinde kullanıcılar herhangi bir ücret ödemeden kendilerini internet ortamına atabilmektedirler. Tabii bu bedava kullanım karşılıksızda değildir. Servis bu kullanım karşılığında kullanıcıya kullandırdığı hostlardan kendi (veya aldıkları ticari) reklamlarını yapmaktadırlar. Ve böylece reklamsal bir çok gelir elde ederken kendi reklamlarını da bu kullanıcılar aracılığı ile yaparak geniş bir kullanıcı (müşteri) kitlesi edinebilmektedir.
2. FREE WEB HOSTİNG KAVRAMI
Host bilgilerin saklandığı ve internet ortamına bu bilgileri aktaran bilgisayardır. Host bu saklama ve ulaşılma işlemini ücretsiz olarak yapmaktadır. İşte servisin üyesine ait sayfayı kendi bilgisayarında saklamasına ve bu sayfaya internetten ulaşılmasına olanak vermesi işlemi hosting işlemidir1. İşte söz konusu servis işi hosting olarak isimlendirilmektedir.
3. SÖZLEŞMENİN NİTELİĞİ
Bu sözleşme ile bedava web alanı sağlayan servis kullanıcıya belli bir büyüklükte alan sağlamakta karşılığında ise bir deger almamaktadır.
Fakat bu sözleşme tamamen karşılıksızda değildir. Servis bu kullanım karşılığında kullanıcıya bir çok (reklam,domain adı vs.) yükümlerde yüklemektedir.
Sözleşme ivazsız bir sözleşme olarak kabul edilebilir. Sözleşme ile kullanıcıya yüklenen yükümler ivazsızlık unsurunu bir taraf etmez 2. Çünkü aynı alanı ücretli siteler belli bir meblağ karşısında kullanıcıya tahsis etmektedirler.
Sözleşme genel olarak bakıldığında kullanma amacı güttüğü görülmektedir. Burada Free Web Hosting servisi kullandıran-yararlandıran müşteri ise kullanıcı-yararlanan sıfatını taşımaktadır.
Sözleşme bir kullandırma amacı güder. Buna göre servis kullanıcıya belli büyüklükte bir alanı tahsis edecektir. Ayrıca tahsis ettiği bu alana internet ortamından erişilmesini sağlayacaktır. Buna göre sözleşmeyi nitelendirirken servisin iki ana edimi olan “alan (host) tahsisi” ve “alana erişimi sağlama” işinden yola çıkmak uygun olacaktır.
.
a) Alan (host) tahsisi
Servisin kullanıcıya bir alan tahsis etmesi ilk olarak kira sözleşmesini göz önüne almamıza neden olur. BK. 248 vd. göre kira sözleşmesinde kiralayan kiraciya bir ücret karşılıgında bir şeyin kullanılmasını terk eder. Söz konusu ücret bir para olarak kararlaştırılır çoğunlukla. Ama kira bedelinin bir “edim” olarak kararlaştırıldığı durumlarda olabilir. Bu durumda “karma sözleşmeden” bahsetme zorunluluğu ortaya çıkar 3. Burada kullanıcının servise ait rakamları yayımlaması,domain ismini göstermesi gibi haller bir edimdir. Yani alacaklının (servisin) borçludan (kullanıcıdan) yerine getirmesini istediği bir yükümlülüktür. Kullanıcının söz konusu yükümü servis bakımından bir alacak hakkı4 teşkil eder. Kullanıcı bu edimi servis lehine yerine getirmekle yükümlüdür. Bu ilk bakışta “katlanma yükümü” olarak görülebilse de değildir. Çünkü katlanma yükümlerinde asıl olan “borçlunun böyle bir yüküme aslında katlanmak zorunda olmamasına” rağmen ona katlanmayı istemesidir. Ancak servisin söz konusu yükümlerinde buna katlanmama5 gibi bir serbestisi yoktur. Bu yüzden söz konusu yükümler bir katlanma yükümü olarak algılanmamışlar. Fakat kullanıcı burada reklam vs. yükümleri bizzat yapmamaktadır da, burada kullanıcı “teknik anlamda olmasa da” servisin yükümüne katlanmak zorunluluğu altındadır. Kullanıcının yükümlülüğe katlanması sözleşmenin karşılıksızlık unsurunu bertaraf etmediğinden kira sözleşmesine karşılık bir edim ilişkisi gerçekleştiğinden burada “kira sözleşmesinden” de bahsedilebilir.
b) Alana Erişimi Sağlama İşi
Sözleşmeye göre bir host tahsis eden servis,kullanıcının kullandığı bu siteye internet ortamından girişi sağlamakla da yükümlüdür. Bu yüküm bir edim sonucu değil de edim fiilidir. Yani servis burada o siteye internet ortamından girişi sağlamak için elinden gelen her şeyi yapmakla yükümlüdür.
Bu yükümlülük vekalet sözleşmesini göz önüne almamıza neden olur. Servisin internet ortamından kullanıcıya ait ortama girişi sağlama işinde vekalet sözleşmesi niteliği görülüyor.
4. E-SÖZLEŞMENİN KURULMASI
a) Sözleşmenin Tarafları
Sözleşmenin bir tarafı Free Web Hosting servisidir. Servis internet ortamından açtığı üyelik sistemi sayesinde kendine yeni kullanıcılar (müşteriler) bulabilmektedir.
Sözleşmenin diğer tarafını ise bu hizmetten yararlanan kullanıcı oluşturmaktadır. Kullanıcı servisin bu hizmetinden yararlanmak isterse servisin “ icabını” kabul edip kendine ait doğru bilgileri forma girmektedir. Kullanıcı burada dürüst olmak zorundadır, kendine ait doğru-gerçek bilgiler ile üyelik almalıdır.
Eğer kullanıcı yanlış bilgiler girerek servise kaydolmuşsa bu ileride bir çok sorun ortaya çıkarabilecektir. Kullanıcı başkasına ait bilgileri servise kaydedip üyelik almışsa kişisel bilgileri kullanan kişi ile servis arasında bir sözleşmesel ilişki olmamaktadır. Fakat üçüncü kişinin kendisinin böyle bir sözleşme ilişkisine girmediğini ispat etmesi oldukça zor hatta imkansızdır.
b) Karşılıklı ve Uygun İrade Beyanları
İnternet ortamında iradeler karşılıklı ve birbirine uygun nasıl olacaktır. Burada irdelenecek meseleler servisin söz konusu hizmetinin niteliği ve kullanıcının işlemleridir.
Servisin hizmetinin niteliği internet ortamından herkese yapılmış bir “icap” niteliğindedir. Çünkü servis internet ortamından kişisel bilgileri eksiksiz giren kişi ile sözleşme yapmayı baştan kabul etmiştir. Çünkü servis icabı ile bağlanmak arzusundadır. Ama servis kullanıcının girdiği bilgilerin incelenmesinden sonra üyelik vermeyi taahhüt etmişse bu icap değil icaba davet olarak algılanır. Zira burada servisin sözleşme yapmak gibi bir arzusu yoktur, sadece kullanıcının icabını sağlamayı6 amaçlamıştır. İnternet ortamından elektronik vasıtalarla yapılmış olan icaplar gaipler arasında yapılmış icap olarak kabul edilmiştir7. Çünkü burada icap sahibi ile muhatap arasında bir aracı8 bulunmaktadır oda web site email gibi internet vasıtalarıdır.
Kullanıcı servisin bu hizmetinden yararlanmak istediğinde servisin icabını kabul ederek sözleşme ilişkisini başlatacaktır. Kullanıcı servisin istediği “zorunlu girilmesi gereken bilgileri” girerek ve eğer arada bir e-sözleşme varsa bunu kabul ettiğini bildiren butona tıklayarak sözleşme ilişkisini ilerletecektir. Söz konusu e-sözleşme butonu özel bir büyüklükte olabileceği gibi yeni bir sayfada gelen onay butonu şeklinde de karşımıza çıkabilir. Servis böyle bir yöntem kullanarak kullanıcının “böyle bir sözleşmeden haberim yok” tarzındaki savunmasını engellemek istemektedir.
Yanlışlık ile onay verilmesi durumunda ise gaipler arasında yapılmış icabın geri alınması şartlarına uyarak icap geri alınabilecektir. Buna göre eğer yanlışlıkla irade beyanında bulunulmuşsa (kabul butonuna basılmışsa) gerçek irade beyanları söz konusu olmayacağı için sözleşme kurulmayacaktır. Ama kullanıcının kabul butonuna tıklarken sözleşme kurma amacı varsa ve daha sonra bunu geri almak isterse bunu servisin ıttılaından evvel geri alabilecektir9.
c) Sözleşmenin Hüküm ve Sonuçlarını Doğurması
Kullanıcı servisin üyelik sözleşmesini kabul ettiğini beyan eden butona bastığında sözleşme kurulmuş olurmu ? Sözleşmenin bu an kurulduğunu kabul edemeyiz. Eğer sözleşmenin kullanıcının kabul butonuna tıkladığı an kurulduğunu varsayarak bu kabul beyanın yani butona tıklama işleminin servisin merkezine ulaşamaması ihtimali göz önüne almak gerekecektir. Sözleşmenin kurulduğu an kullanıcının üyelik bilgileri ile sözleşmeyi kabul ettiğini bildiren verilerin servise kaydolduğu andır. Ve sözleşme bu andan itibaren hüküm ve sonuçlarını doğurmaya başlamaktadır. Yani varma teorisi burada kabul görmektedir. Eğer öğrenme teorisini kabul etseydik de durum değişmezdi. Çünkü servisin öğrenmesi farazi bir öğrenme olduğundan öğrenme anı (kullanıcının girdiği verilerin) servise vardığı andır.
5. TARAFLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
Sözleşme kurulduktan sonra hüküm ve sonuçlarını doğurur ve taraflara bir çok yükümlülükler yükler. Genel olarak inceleyebileceğimiz bu yükümlülükleri söyle belirtebiliriz.
A) SERVİS AÇISINDAN
Free Web Hosting servisinin en temel yükümlülüğü kullanıcıyı hosting işleminden gereği gibi ve taahhütlerine uygun olarak yararlandırmaktır. Servis belli büyüklükte bir hostu kullanıcıya taahhüt etmişse (mesela 10 MB gibi) bu büyüklükte bir alan sağlamak zorunluluğundadır. Ama eğer servisin daha önce taahhüt ettiği bu büyüklükteki alanı, aralarında yaptıkları sözleşmede azaltıp artırabileceği yetkisini servis kendi tekeline almışsa servisin böyle bir yükümlülüğü söz konusu olmayacaktır. Ayrıca verdiği bu hizmeti de mücbir bir sebep olmadıkça kesintisiz sağlamak zorundadır. Yani servis internet ortamından kesintisiz bir biçimde kullanıcının hazırladığı alana ulaşmayı sağlamak yükümündedir.
Servis ayrıca hosting işleminden yararlanan kullanıcının servise kaydettiği sözleşme ve hukuka aykırı olmayan bilgi belge vs. dokümanları tek taraflı olarak yayından kaldırmama yükümlülüğündedir. Ama kullanıcının kaydettiği dokümanlar hukuk ve sözleşmeye aykırı ise servis yayını kesebilecek mi veya bilgilere erişimi engelleyebilecek midir? Servis kullanıcının web alanına ulaşılmasını ancak yargısal bir takım kararlardan sonra engelleyebilecektir. Aksinin kabulü bu servisleri yargı organı konumuna sokmak anlamını taşır. Bunun aksi sözleşmede öngörülemez. Çünkü servisin takdiri tamamen yanlı bir takdir olmaktadır. Burada bir farka da değinmek gerekir. Bireylerin e-mail kutularına servis tarafından gönderilen ve SPAM diye adlandırılan ticari içerikli olan ve bazı zamanlarda kişinin e-mail haberleşmesini ihlal edecek duruma gelebilen elektronik iletilerden dolayı servisin sorumluluğu dünya genelinde ve bir çok mahkeme kararlarında kabul edilmiştir 10. Ancak inceleme konumuz açısından ise Free Web Hosting servisinin yaptığı ticari vs. içerikli reklamlar karşısında kullanıcı- dürüstlük kuralları saklı kalmak kaydıyla- herhangi bir koruma talep edemeyecektir. Çünkü’ Free Web Hostinglerin amacı yukarıda belirtildiği üzere reklamsal gelirler olduğundan Free Web Hosting kullanıcısı bunun bilincindedir.
Fakat bu reklamsal yayınlar kullanıcıyı bir “araç” haline getirmemelidir. Eğer Free Web Hosting servisi kullanıcıyı reklamlarını yapan bir “araç” konumuna sokuyorsa ve buda kullanıcı açısından bir çok olumsuzluk doğuruyorsa (mesela web sayfasının reklamlar yüzünden geç açılması gibi) kullanıcı bu durumda korunma talep edebilecektir.
Servisin diğer bir yükümlülüğü de kullanıcının kişisel bilgileri ve şifre gibi gizli kalması gereken bilgilerin gizliliğini sağlamaktır. Ayrıca servis kullanıcıya tahsis ettiği adı onun üyeliği sona ermeden diğer bir üyeye tahsis edemez yani aynı kullanıcı adı iki veya daha çok kullanıcıya verilemez. Ayrıca kullanıcının kendi web alanına eklediği yazı,şiir vs. dokümanların servis tarafından başka bir sisteme, yeni bir adres altında eklememesi11 de gerekmektedir. Ama kullanıcının izni kaydıyla bu tür işlemler yapılabilir.
Eğer servis üyelik şartlarında tek taraflı bir değişiklik yapma hakkını saklı tutmuş ve sözleşme şartlarında bir değişiklik yapmışsa bunu üyesine (kullanıcıya) bildirmesi ve onay alması gerekir.Verilen bu hizmetin paralı(ücretli) hale dönüştürme yetkisi, servisin bu yetkiyi ana sözleşmede saklı tutması kaydıyla mümkündür. Ana sözleşmede böyle bir yetki hükmü olmadan sistemin paralı hale dönüştürülmesinden kullanıcının uğradığı muhtelif zararların tazmini servisin bir yükümüdür.
B) KULLANICI AÇISINDAN
Kullanıcı hosting işleminden yararlanırken sözleşmeye,kanuna, genel ahlaka,dürüstlük kuralına uygun olarak bu hizmetten yararlanmalıdır. Yani söz konusu alandan sözleşme şartlarına uygun yayınlar yapmalı ve uygun dokümanlar bulundurmalı ve servisin alt yapısına zarar verici ve onu diğer kurum ve kuruluşlarla mahkemelik konumuna getirici davranışlardan kaçınmak zorundadır.
Kullanıcı aynı zamanda servisin rumuzunu (mysite.com , kolayweb.com gibi ) kendi domain adında göstermek yani aldığı domain adresini yönlendirme programları ile 3 b de anlattığı gibi engellemek zorundadır. Ayrıca aşağıda inceleneceği gibi reklam yükümüne de aykırı davranmamak durumundadır.
6. FREE HOSTİNGLERİN YÜKÜMLERİNE AYKIRILIK TEŞKİL EDEN HALLER
Kullanıcıların servisin yükümlülüklerine aykırı davranması bir çok şekilde olabilmektedir. Biz bu aykırılık durumunu özel olarak ve genel olarak iki kısımda inceleyeceğiz.
A) Genel Olarak
Bedava Web alanı tahsis eden servisiler kullanıcılara genelde benzer yükümler yüklemektedirler. Biz bunlardan en çok uygulamada görülenleri göz önüne alacağız. Bunlar domain name değişikliği, reklam yükümüne aykırılık, banner kullanmamak kişisel sunum için verilen alanda ticari vd. içerikli yayımlar yapmak, bir çok üyelik ile servisin alan sınırlamasını bertaraf etmek sayılmaktadır.
a)Domain Name Değiştirmek
Her internet sayfasına web ortamından belli karakterleri girerek ulaşıyoruz. Bu kişinin serbestçe belirlenmiş olduğu ve daha önce herhangi bir kişi tarafından alınmamış bir ad olmaktadır. Bu alan ismine internet üzerinden bir IP adresi(internet protocal) tahsis olunur bu numaralar altından internet adresine ulaşılır12. Bu değerleri (sayıları) girerek o web sayfasına ulaşım sağlanmaktadır. Bu giriş işlemi ilk zamanlarda şu şekilde dört kısımlı (154.478.80.21 gibi) sayılarla yapılmaktayken Domain Names System adlı yazılımın geliştirilmesiyle istenilen sayfaya ulaşmasında sayı girme devri kapanmış akılda kalacak kelimeler rumuzlar seçilmeye başlanmıştır. Buna göre kullanacağı bir kelimeyi adres çubuğunun domain adı (www.yahoo.com gibi) olarak girerek web sayfasına ulaşılabilmektedir. Bilgisayar bu kelimeyi saniyesel bir zamanda IP kodlarına çevirerek sayfaya ulaşmayı sağlamaktadır.
Free Web Hostinglerin kullanıcıya ilk yüklediği yükümlülük servisin domain adresini kullanmaktadır. Bu domain genelde bir uzantı şeklinde olmaktadır. (sitemynet.com. kolayweb.com) gibi.Bu uzantı kullanıcının seçtiği adın sonuna veya başına gelmektedir: www.alanadım.sitemynet.com veya www.geocities.com/alanadım gibi.
Kullanıcı bu yükümlülüğe internet ortamında faaliyet gösteren yönlendirme hizmeti veren sitelere kaydolarak aykırı davranabilir. Mesela www.geocitices.com\alanadım gibi çok kullanışlı olmayan bir alan adını www.yönlendir.com gibi yönlendirme hizmeti veren sitelere kaydolarak daha kullanışlı ve akılda kalır bir alan adını bedava alarak www.alanadım.online.com. gibi bir ada dönüştürebilir13.
İşte böyle bir hareketle kullanıcı servisin zararına hareket etmiş olacaktır. Çünkü bu sayede asıl hosting işlemini sağlayan servisin domain adı kullanıcının web adresi olmamaktadır. Servis böylece domain adı ile kendi reklamını yapmaktan mahrum olmaktadır.
Kural olarak çok kullanışlı olan başkasına ait adları( www.sony.com veya www.sakipsabanci.com.tr. gibi) domain adlarını alarak kazanç elde etme diye bilinen domain ticareti (domain grabbing) ni bu Free Web Hostingler aracılığı ile yapılmak istenmesi halinde tahkim şartı Free Web Hosting sözleşmesine konulmadığından ICANN tahkim usulüne14 değil de servise başvurmak daha uygun olacaktır.
b- Reklam Yükümüne Aykırılık
Free Web Hostinglerin en önemli gelir kaynakları kullanıcılara kullandıkları web alanlarından bir çok ticari içerikli reklam yapmalarıdır. Ayrıca bunlar ana sitelerinden de reklamlar yapmaktadırlar.Çünkü web site sahibi olan kullanıcı sitesini güncellemek veya mail vs için elbette bu siteye giriş yapmak zorundadır. Bu reklamlarda genelde es geçilemez bir nitelikte yapılmakta müşteri reklamı tam olarak görene veya reklam kendi kendine bitene dek sitede herhangi bir işlem yapılamamaktadır. Servis burada kullanıcıya belli büyüklükte bir web alanını kullandırmakta karşılığında kullanıcıya verdiği alanda kendi anlaştığı kişi-kurum-faaliyetlerin reklamlarını yapmaktadır. Servis böylece büyük reklamsal gelirler elde etmektedir.
Kullanıcı servisin söz konu reklam yükümüne aykırı harekette bulunarak onun zararına ( dolaylıda olsa) sebep olabilir. Bu aykırılık kullanıcının kendine tahsis edilen alanı başka bir adrese yönlendirerek söz konusu olabilir. Bu durumda servisin domain uzantısıyla web sayfasına girilmediğinden ana sunucusu kendi web sayfalarına girildiğini anlamayarak reklamı yayınına sokmayacaktır.
Ayrıca kullanıcıya sayfasında kullanılması için verilen reklam kodlarını kullanmadığı içinde reklam yükümüne aykırı hareket etmiş olacaktır.
Ve yine kullanıcı reklamların bazı killed kodları kullanarak da sayfasında yer almasını engelleyebilir 15.
c- Kişisel Sunum İçin Verilen Alanda Ticari İçerikli Yayım Yapmak
Free Web Hosting servisi söz konusu web alnını genelde kullanıcının şahsen kullanması amacı ile tahsis etmektedir. Kullanıcı burada kendini internet ortamına sokabilecek, tartışma ve görüşlerini bildirecektir. Hobi spor eğlence vs. amaçlarla kanuna ve ahlaka aykırı olmamak kaydıyla istediği yayını yapabilecektir.
Fakat kullanıcı verilen bu alandan ticari içerikli yayımlarda yapmak isteyebilir. Bu basit bir sanal market olabileceği gibi bir şirket veya ticari faaliyetin tanıtımı için müşteri çekmek gibide yapabilir.
Free Web Hosting servisi verdiği alanda ticari içerikli yayım yapılmamasını açık olarak üyelik sözleşmesinde ön görebilir. Veya üyelik sözleşmesinde öngörmezde üyelik işlemleri sırasında kişisel,kurumsal,ticari site alanı diye bir ayrım yaparsa, servisin burada da kişisel web alanında ticari içerikli yayına izin vermediği zımnen algılanabilir. Ayrıca üyelik işlemleri sırasında kullanıcının yapmak istediği siteyi ( servisi) kategorilendirmek istemişse ve bu kategoriler arasında ticari içerik ile ilgili bir kategori yada alt kategori yoksa buradan da zımni olarak ticari bir yayım yasağı anlaşılabilir.
Ayrıca servis bu ticari yayım yasağını kendi iznine tabi tutmuşsa izin almak kaydıyla ticari içerikli yayım yapabilir.
Yada bu web alanını kullanıcısının ticari içerik amacıyla kullanmasına FWH servisi açık bir icazette verebilir. Bu icazet kendi web ortamında o siteyi kategorilemesi veya o siteyi “haftanın yenisi”, “en iyi ilk 10” gibi kulvarlarda yayımlaması gösterilebilir.
d-Banner Kullanmayı Engellemek
Free web hostingler kendi kendilerinin de reklamlarını banner denen ufak nitelikte olan ve kendi sistemlerini tanıtan tanıtıcı linklerle yaparlar. Bu linkleri kullanıcının kullanımına tahsis ettikleri web alanının her sayfasında görülen bir “framme”16 şeklinde veya sadece ana sayfada görülen linkler şeklinde yapabilirler. Framme şeklindeki kullanıcının web sitesinde yer alan bannerler çeşitli yöntemlerle kırılabilmekte veya “banner killed” denilen kodların kullanılmasıyla sayfada görüntülenmesi engellenebilmektedir. Ana sayfada görülen linkler şeklinde olan ve kullanıcıya üyelik sonrası kullanması için verilen kodların ana sayfada kullanılmaması sonucu da banner yükümlere aykırılık ortaya çıkarabilmektedir.
e-Bir Çok Web Hosting Üyeliği ile Şirketin Alan Sınırlamasını Bertaraf Ederek Yararlanmak
FWH servisi kullanıcıya bir tane alan adı altında sadece bir web hosting vermeyi amaçlamaktadır. Çünkü servis müşterileri memnun etmek niyetinde değildir ki onlara sınırlı değil de sınırsız web hosting vermeyi amaç edinsin. Servisin temel amacı kullanıcıya tek bir web alanı vererek binlerce müşteri bulmak ve bunları aracılığı ile reklamları geniş bir çevreye yaymaktır.
Kullanıcıya verilen alan servis tarafından sınırlanan bir büyüklüktedir. Bu büyüklük sınırını aşmak isteyen müşteri söz konusu servis ile farklı adlarda ama sadece kendi ana sitesinde kullanmak üzere bir çok üyelikler yapabilir ve böylece servisin büyüklük sınırlamasından kurtulabilir ve sınırsız bir alan sahibi olabilir. Örneğin servisin 10 mb. lik olan web alanına 10 farklı isimle kaydolarak 100 mb. lik bir web alanı elde edebilir.
Genelde servisler bu aykırılığı bertaraf edici çeşitli düzenlemeler yapmakta ve söz konusu web alanından aynı sistem altında ama farklı adresteki dosyaların çağrılmasını yasaklamaktadırlar.
Bu yasaklama sistem tarafından denetlenmekte ve bir başka hosttan diğer host altındaki bilgiler çağırıldığında bu yasaklamayı hatırlatan bir uyarı gelebilmektedir.
B) ÖZEL OLARAK
Servis ile kullanıcı bir ilişkiye girmeden önce aralarında bir e- sözleşme akdetmektedir. Bu sözleşme tamamıyla servis tarafından hazırlanmaktadır. Bu sözleşmelerde bazı hususlar ayrıntılı olarak düzenlenmekte hak ve yükümlülükler belirtilmektedir. Düzenlenmeyen konularda ise servis bu e-sözleşmenin içinde genel işlem şartı öngörerek bu boşlukları doldurmaktadır. Genel işlem şartı kullanıcının e-sözleşmeyi kabul ettiğini beyan ettiği zaman yürürlüğe girmektedir. Karşı taraf genel işlem şartlarını anlayamadığı veya öğrenemediği halde söz konusu sözleşmede bu işlem şartları kabul etmişse buna genel yükleme anlaşması denilmekte ve bu şartları öğrenememe ve anlayama nedeniyle genel işlem şartlarını kavrayamamışsa bu şartların uygulanamayacağı kabul edilmektedir 17.
Bu nedenle servis ile kullanıcı arasındaki sözleşme yorumlanırken ve özellikle hak ve yükümlülükler nitelendirilirken bu genel işlem şartları göz önünde bulundurulmalıdır. Genel işlem şartlarının sözleşmeye konması kullanıcı karşısında servisin düzenlemeler konusunda tekel vari bir konuma yükselmesi söz konusu olmaktadır ki bu da borçlar hukukunun tarafların görüşme ve tartışma yoluyla oluşturdukları sözleşme sisteminin önemini azaltmıştır18.
7) YÜKÜMLERE AYKIRILIĞIN SONUÇLARI
Sözleşmenin tarafların yüklediği yükümler çeşitli şekillerde yukarıda irdelendiği sekilde bertaraf edilebilir. Yükümlere aykırı davranılması durumunda taraflar bir çok hukuki koruma talep edebilirler. Kullanıcı Free Web Hosting şirketinin yükümlere aykırı hareket ettiğinde servis isterse korunma talep edebilecektir.
Bunlar ;
a) Üyeliğin İptali
Kullanıcı servisin verdiği hizmetler sözleşmeye aykırı olarak yararlanırsa veya sözleşme olmasa bile yaptığı fiiller servisin hizmetini sekteye uğratabilecek nitelikte olursa bu durumda servis üyelik iptali yoluna başvurabilecektir.
Fakat burada dikkat edilmesi gereken husus arada bir yazılı sözleşme bulunup bulunmaması durumudur. Eğer aralarında bir sözleşme varsa ki bu durumda üyelik iptalini gerektirecek hususlarda belirtilmiş olur, sözleşmede yer alan “üyelik iptali” kaydına dayanılarak servis tarafından üyelik sona erdirilebilir.
Ancak servisin üyelik iptali hakkını sözleşmede belirtmemiş olması durumunda üyelik iptali yoluna gidilebilir mi ? Eğer buna olumlu bakarsak servise çok fazla yetki verilmiş olur. Burada üyelik iptaline yukarıda da anlatıldığı üzere yargısal bir kısım kararlardan sonra gidilebilmelidir.
Fakat servisin üyelik iptali hakkını da kötüye kullanmamış olması gerekir. Mesela domain ad veya uzantısını kullanmamasına dayanarak üyelik iptali yoluna giden servisin kullanıcının kullandığı değişik domain ismini “en iyiler” “yeniler” ... gibi kısımlarda yayımlaması gibi.Burada servis, kullanıcının sözleşmeye aykırı olarak kullandığı domain ismini kendi sisteminde çeşitli yerlerde yayınlamış ve kullanmıştır. Dolayısıyla bir kabullenme söz konusudur. Aksini düşünmek dürüstlük kaidesine aykırılık teşkil edeceğinden servis hukuki bir koruma talep edemeyecektir. (MK 2)
b) Uğranılan Zararın Tazmini
Free Web Hostinglerin asıl maksadının kendi sistemlerinin ve anlaştığı kişi,kurum,kuruluşların genellikle ticari nitelikteki reklamlarını yapmaktır. Kullanıcı yukarıda sayılan yükümlerden özellikle reklam yükümüne aykırı hareket etmesi durumunda servisin dolaylı olarak bir zararı söz konusu olabilecektir. Çünkü servis bu sebeple aldığı reklamları geniş kitleye iletemeyecek ve reklam veren ve özelliklede servis bir zarara uğrayacak veya gelebilecek reklamsal işler bu sebeple başka servislere kayabilecektir.
Kullanıcının sözleşmenin getirdiği yükümlere uymaması o yükümlükle ilğili borcun hiç ifa edilmemesi kavramı içinde değerlendirilir. Borçlar yasası M.96 ya göre zarar gören servis uğradığı zararı kullanıcıdan talep edebilecektir. Fakat kullanıcının bu eyleminden dolayı kullanıcının sorumlu olduğu zarar miktarını tespit etmek oldukça zordur.
Burada servisin kullanıcı (kullanıcılar) dan zararın tazmini isteyebilmesi için klasik tazminat talep şartlarının gerçekleşmesi gerekmektedir. Buna göre kullanıcı kendi kusuru ile yükümleri ihlal edecektir. Ayrıca bu ihlal hukuka aykırı bir nitelik taşıyacak ve servisin bu ihlalden dolayı bir zararının ortaya çıkması gerekecektir. Yine kullanıcının kusurlu hareketi ile servisin uğradığı zarar arasında bir rabıta bulunmalıdır.
8) SONUÇ
Bilişim sektörünün büyük bir hızla gelişmesine paralel olarak bu gelişimi ülkemizde vakit kaybetmeden takip etmek yoluna gitmiştir. Fakat bu takip bilişim sektörüne yönelmiş ancak hukuksal alanda düzenleme yapmakta oldukça geç kalınmış bu da oldukça fazla sorunlara yol açmıştır.
İnceleme konumuz olan Free Web Hostingler düşünülürse hayatı oldukça kolaylaştırmış özellikle maddi imkansızlıklar nedeniyle kişilerin kendini internet ortamına atamalara yardımcı olmuş ve bilişim sektörünün maddi imkanı olanlar kadar olmayanlarında ilgi ve alakasını sağlamışlardır.
Çeşitli sebeplerle bu servislerin yükümlerine aykırı davranılması halinde veya bu servislerin kullanıcıların zararına hareket etmesi halinde bu aykırılıklarla ilgili özel bir düzenleme olmasa da genel hükümler dairesinde sorunlar çözülebilmektedir. Pratik açıdan yukarıda anlatılan korunma önlemlerinden yaralanılması oldukça zor olmaktadır özellikle olayın ispat boyutu sorun yaratmaktadır . İnceleme konumuz e ortamdaki en az sorun doğuran ve zarar meydana getiren dallarından biridir. Ama e ortamda her zaman bu kadar basit ve kolay tazminle sorunun çözülemediği durumlarda vardır
Ülkemiz bu sebeple bilişim sektörünü bir anlamda daraltan ve sıkıntılar doğuran bilişim hukuku alt yapısı oluşturmak için daha hızlı mevzuatlaşma çabasına gitmelidir.
1 Gürsel Öngören İnternet Hukuku www.hukukcu.com erişim 1.1.2003
2 Fahrettin Aral Özel Borç İlişkileri 9. Baskı 2002 Ankara s 202-203
3 Aral age 205 vd.
4 Fikret Eren Borçlar Hukuku Özel Hükümler 6. baskı İstanbul s. 98 vd
5 Eren age s.101 vd.
6 Eren age s.228 vd. C:1
7 Güran/Akünal/Bayraktar /Yurtcan / Kendigelen/ Sözer İnternet Hukuk Forumu
www.superonline.com/hukuk
8 Eren age. s.201
9 Savaş Bozbel İnternet Üzerinden Yapılan İşlemler ve Avrupa Uygulaması
www.hukukcu.com
10 Tekin Memiş, Hukuki Açıdan Kitlelere E posta Gönderilmesi , Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi
C:V S:1-4 s.445-454
11 Sevilay Eroglu .Uluslararası internet hukuk sempozyumu 21-22 mayıs 2001 D.E.Ü. yayımı s.65 vd.
12 Savaş Bozbel Domaın Names (İnternet Alan Adları)
ve ICANN-Tahkim Usulü www.hukukcu.com erisim 1.5.2003
13 da.ru.com yonlendir.com cjb.net tr8.net junop.to gibi
14 Geniş bilgi için Savaş Bozbel Domaın Names (İnternet Alan Adları)
ve ICANN-Tahkim Usulü www.hukukcu.com
15 Böyle bir site için bkz www.cigicigi.com
16 Ali Osman Özdilek Web Sitelerine Çerçeveleme (framing) Teknolojisi ve Getirdiği Yasal Problemle Kısa Bir Bakış www.turkhukuksitesi.com
17 Eren age s.205-206 1996
18 Eren age s.208
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Free Web Hostinglerin Yükümlerini Bertaraf Ederek Yararlanmanın Hukuki Değerlendirmesi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Erol Karaoğlu'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
Şu ana dek 14 okuyucu bu makaleyi değerlendirdi :
5 okuyucu (36%) makaleyi yararlı bulurken,
9 okuyucu (64%) yararlı bulmadı.
Okuyucu
4577
Bu Makaleyi Şu An Okuyanlar (1) :
* Son okunma 10 saat 32 dakika 13 saniye
önce.
* Ortalama Günde 0,63 okuyucu.
* Karakter Sayısı : 27904, Kelime Sayısı : 3428,
Boyut : 27,25 Kb.
*
66 kez yazdırıldı.
*
54 kez indirildi.
*
2 okur yazarla iletişim kurdu.
* Makale No : 81
Free Web Hostinglerin Yükümlerini Bertaraf Ederek Yararlanmanın Hukuki Değerlendirmesi
