|
Faydalı model belge sahibinin şikayet hakkı – Kıyas yasağı
27 Haziran 1995 tarihli 551 Sayılı Patent Haklarının Korunması Hakkındaki Kanun Hükmündeki Kararnamenin 11. kısmında Faydalı Model ile ilgili düzenlemeler bulunmaktadır. Faydalı Model belgesi ile (diğer adıyla “Küçük Patent” ) 156 ncı maddesi hükmüne göre yeni olan ve 10 uncu madde anlamında sanayide uygulanabilen buluşlar korunur. Tekniğin bilinen durumu ile ilgili kriter patentten farklı olarak faydalı model başvurusunda aranmaz.
Faydalı Model Belgesinden doğan hakların 3. kişilerce ihlal edilmesi durumunda belge sahibinin ilgili savcılığa şikayet yoluyla taklitçi kişi veya kişiler hakkında işlem yapılmasını, gerekirse taklit ürünlerin toplatılmasını ve ceza davası açılmasını sağlaması mümkün müdür?.
551 Sayılı KHK nin Faydalı Model ile ilgili olan 11. kısmında bu konuda bir hüküm bulunmamaktadır.
551 Sayılı KHK nin 166 . maddesinde ; “ Faydalı model belgelerine ilişkin açık bir hüküm bulunmadığı ve faydalı model belgelerinin özelliği ile çelişmediği takdirde, patentler için öngörülen hükümler, faydalı model belgeleri için de uygulanır” denilmektedir.
551 Sayılı KHK nin 164 maddesinde ise ; “ Patent sahibine tanınan koruma, faydalı model belgesi sahibine de aynen tanınır…” ifadesi yer almaktadır.
551 Sayılı KHK ye göre , “Patent sahibinin, üçüncü kişiler tarafından izinsiz olarak aşağıda sayılanların yapılmasını önleme hakkı vardır.
a - Patent konusu ürünün üretilmesi, satılması, kullanılması veya ithal edilmesi veya bu amaçlar için kişisel ihtiyaçtan başka herhangi bir nedenle olursa olsun elde bulundurulması;
b - Patent konusu olan bir usulün kullanılması;
c - Kullanılmasının yasak olduğu bilinen veya bilinmesi gereken usul patentinin kullanılmasının üçüncü kişiler tarafından başkalarına teklif edilmesi;
d - Patent konusu usul ile doğrudan doğruya elde edilen ürünlerin satışa sunulması veya kullanılması veya ithal edilmesi veya bu amaçlar için kişisel ihtiyaçtan başka herhangi bir nedenle olursa olsun elde bulundurulması.”(m.73)
Patent hakkına tecavüz dolayısıyla açılacak ceza davasında yapılacak yargılama sonucunda 551 Sayılı KHK nin 73/A maddesinde yer alan yaptırımlar uygulanacaktır.
Bu cezai hükümlerin Faydalı Model için de uygulanması Ceza Hukukundaki “Kıyas yasağı” ile çelişir mi ? .551 Sayılı KHK deki düzenleme “Suçta Ve Cezada Kanunilik İlkesi”nin ve bu ilkenin sonucu olan “Kıyas Yasağı”nın ihlali niteliğinde bir düzenleme midir.?
Ceza hukukunun temel ilkelerinden biri Suçta Ve Cezada Kanunilik İlkesi”dir Bu ilkeye göre ; bir fiilin kanunda suç olarak açıkça unsurları ile birlikte tanımlanması ve bu fiilin işlenmesi neticesinde karşılığı olan cezanın da yine kanunda yer alması gerekmektedir. Suç ve ceza kanunla konur.
551 Sayılı KHK de yer alan 73/A maddesinin 4128 sayılı Kanunla değişen eski halinde sadece patentten bahsedilmiştir. “Faydalı model” ibaresi hiçbir şekilde yer almamaktaydı.
Aynı madde 22.06.2004 tarih ve 5194 sayılı kanunla değiştirilmiş ve maddeye “Faydalı model” ibaresi de eklenmiştir. 551 Sayılı KHK deki eski düzenleme “Suçta Ve Cezada Kanunilik İlkesi”nin ve bu ilkenin sonucu olan “Kıyas Yasağı”nın ihlali niteliğinde bir düzenleme idi. Yeni düzenleme ile bu konudaki eksiklik giderilmiştir.
Değişiklikten önce uygulamada bu konularda tereddütler yaşanmaktaydı. Bazı savcı ve hakimler, doğru olarak patente ilişkin cezai hükümlerin faydalı model içinde uygulanmasının kıyas yasağına aykırı olacağı görüşündeydiler. Bazıları ise tam tersi bir görüşe sahiptiler. Yeni değişikle uygulamada yaşanan bu tereddütler giderilmeye çalışılmıştır. Ancak zaman zaman yine tereddütler yaşanmaktadır. Bu eski alışkanlıktan kaynaklandığı gibi ellerindeki kanunların eski olmasından da kaynaklanabilir.
Peki faydalı model başvurusundan sonra başvuru sahibi , sırf başvurusuna dayanarak tecavüz durumunda hukuk ve ceza davası açabilir mi ?.
551 Sayılı KHK nin 136 . maddesine göre , “Patent başvurusu bu Kanun Hükmünde Kararnamenin 55 inci maddesine göre yayınlandığı takdirde, başvuru sahibi, buluşa vaki tecavüzlerden dolayı hukuk ve ceza davası açmaya yetkilidir. Tecavüz eden, başvurudan veya kapsamından haberdar edilmiş ise, başvurunun yayınlanmış olmasına bakılmaz. Tecavüz edenin kötü niyetli olduğuna mahkeme tarafından hükmolunursa, yayından önce de tecavüzün varlığı kabul edilir. (Ek cümle: 5194 - 22.6.2004 / m.4) Ancak mahkeme, patent veya faydalı modelin verildiğine ilişkin ilanın ilgili bültende yayımlanmasından önce öne sürülen iddiaların geçerliliğine ilişkin olarak karar veremez. ”
Patent başvuru sahibi, başvurudan sonra, başvuru yayınlanmışsa veya yayından önce tecavüz eden uyarılmışsa veya uyarılmamış olsa bile tecavüz edenin kötü niyetli olduğuna mahkeme tarafından karar verilmişse , hukuk ve ceza davası açabilir.
Bize göre , açıkça “Faydalı model başvurusu ” ifadesi yer almadığından dolayı faydalı model başvuru sahibine ceza davası açma hakkı tanınmamıştır. Faydalı model başvuru sahibi m. 164 de göre hukuk davası açabilir. Ancak ceza davası açamaz , dolayısıyla başvuru aşamasında şikayet hakkını kullanıp tecavüz edene karşı müdahale edilmesini sağlayamaz. Kanun koyucunun maddeye ek cümle eklerken gerekli özeni göstermesi ve “Patent başvurusu” ibaresinin yanına , “Faydalı model başvurusu” ibaresini de eklemesi gerekirdi.
Sonuç olarak , 22.6.2004 tarih ve 5194 nolu yasa ile yapılan değişiklikler ile 551 Sayılı KHK deki eksik düzenlemelerden kaynaklanan cezai hükümlerin uygulanması noktasında yaşanan tereddütlerin giderilmesi , faydalı model belge sahibinin gerçek anlamda korunması amaçlanmıştır. Ancak son değişikliklere rağmen , faydalı model başvuru aşamasında şikayet hakkının kullanılması ve tecavüz edene karşı müdahale edilmesi mümkün gözükmemektedir.
Av. Adem UMUR
|
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Faydalı Model Belge Sahibinin Şikayet Hakkı – Kıyas Yasağı" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Av. Adem Umur'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
|
|
Faydalı Model Belge Sahibinin Şikayet Hakkı – Kıyas Yasağı
