|
SOSYAL MEDYA ARACILIĞIYLA İŞLENEN SUÇLAR
Günümüzde gelişen iletişim teknolojileri ile birlikte internet ve sosyal medya kullanımı artmış ve buna bağlı olarak sosyal medya aracılığıyla işlenen suçlarda ciddi oranda artış meydana gelmiştir.
Sosyal medyanın kullanımının yaygınlaşmasıyla beraber her eğitim ve kültür düzeyinden insanları bir platform etrafında toplamış ve birbirleriyle etkileşimi artmıştır. Bu iletişimin olumlu yönleri olduğu kadar gerek sosyal medyada kişilerin anonim bir kimliğe bürünebilir olması gerekse sosyal medyanın verdiği iletişim olanaklarının kötüye kullanımı ve suistimal edilebilir nitelikte olması sebebiyle bu platformlar kullanıcıların maddi manevi bütünlüğü ve kişilik hakları üzerinde ciddi tehditler oluşturmaktadır.
Bu yazımızda sosyal medya yoluyla işlenebilen suçları, bu suçların maddi, manevi unsurlarını ve bu suçlardan korunma yollarını açıklayacağız.
CİNSEL TACİZ (Türk Ceza Kanunu m.105)
5237 sayılı Türk Ceza Kanunumuzun 105. maddesinde;
“Madde 105 – Cinsel Taciz
(1) Bir kimseyi cinsel amaçlı olarak taciz eden kişi hakkında, mağdurun şikayeti üzerine, üç aydan iki yıla kadar hapis cezasına veya adlî para cezasına fiilin çocuğa karşı işlenmesi hâlinde altı aydan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.”
denmektedir.
Kanunumuzda Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar bölümünde yer alan cinsel taciz suçunda, kişinin herhangi bir temasta bulunmaksızın cinsel arzu ve isteklerini tatmin etmek amacıyla karşısındaki kişiye yönelik her türlü yazı, fotoğraf ve ses kaydı gibi araçlarla rahatsız etmesi şeklinde vücut bulur.
Bu suçun oluşumunda en çok karşılaşılan örnekler gönderilen cinsel içerikli emoji, giff, çıplak vücudun teşhir edilmesi, cinsel içerikli yazı, fotoğraf ve ses kayıtları, görüntülü konuşma sırasında yapılan fiiller olarak karşımıza çıkmaktadır. Kişilerin sosyal medya üzerinden gönderdiği öpücük emojileri, cinsel ilişki teklifleri, abartılı övgü söylemleri gibi ifadeler de yine bu suçun oluşumuna vücut verecektir.
Bu suçun mağduru kadınlar olabileceği gibi erkekler ve LGBT+ bireyler de olabilmektedir. Yine uygulamada sosyal medya aracılığıyla gerçekleşen cinsel taciz suçunda çocukların da sık sık mağdur konumunda olduğunu görmekteyiz. Kanunun lafzından da görüleceği üzere cinsel taciz suçunun çocuğa karşı işlenmesi halinde altı aydan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunmaktadır.
CİNSEL TACİZ SUÇUNUN NİTELİKLİ HALLERİ
Cinsel taciz suçunun;
a) Kamu görevinin veya hizmet ilişkisinin ya da aile içi ilişkinin sağladığı kolaylıktan faydalanmak suretiyle,
b) Vasi, eğitici, öğretici, bakıcı, koruyucu aile veya sağlık hizmeti veren ya da koruma, bakım veya gözetim yükümlülüğü bulunan kişiler tarafından,
c) Aynı işyerinde çalışmanın sağladığı kolaylıktan faydalanmak suretiyle,
d) Posta veya elektronik haberleşme araçlarının sağladığı kolaylıktan faydalanmak suretiyle,
e) Teşhir suretiyle,
işlenmesi hâlinde yukarıdaki fıkraya göre verilecek ceza yarı oranında artırılır. Bu fiil nedeniyle mağdur; işi bırakmak, okuldan veya ailesinden ayrılmak zorunda kalmış ise verilecek ceza bir yıldan az olamaz.” demektedir.
TEHDİT SUÇU (Türk Ceza Kanunu m. 106)
5237 sayılı Türk Ceza Kanunumuzun 106. maddesinde;
“Madde 106 – Tehdit
(1) Bir başkasını, kendisinin veya yakınının hayatına, vücut veya cinsel dokunulmazlığına yönelik bir saldırı gerçekleştireceğinden bahisle tehdit eden kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu suçun kadına karşı işlenmesi hâlinde cezanın alt sınırı dokuz aydan az olamaz. Malvarlığı itibarıyla büyük bir zarara uğratacağından veya sair bir kötülük edeceğinden bahisle tehditte ise, mağdurun şikâyeti üzerine, altı aya kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.
(2) Tehdidin;
a) Silahla,
b) Kişinin kendisini tanınmayacak bir hale koyması suretiyle, imzasız mektupla veya özel işaretlerle,
c) Birden fazla kişi tarafından birlikte,
d) Var olan veya var sayılan suç örgütlerinin oluşturdukları korkutucu güçten yararlanılarak,
İşlenmesi halinde, fail hakkında iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
(3) Tehdit amacıyla kasten öldürme, kasten yaralama veya malvarlığına zarar verme suçunun işlenmesi halinde, ayrıca bu suçlardan dolayı ceza verilir.”
denmektedir.
Kanunun lafzından da anlaşılacağı üzere tehdit suçu failin, bir kişinin kendisine veya yakınına karşı hukuka aykırı şekilde zarar vereceğini beyan etmesiyle vücut bulur. Suçun meydana gelmesi sosyal medyadan gönderilen bir iletiyle meydana gelebileceği gibi, emoji, ses kaydı, fotoğraf, yorum atma yöntemleriyle de gerçekleştirilebilir.
Sosyal medya üzerinden yapılan tehdit, mağdurun karar verme ve özgür hareket etme özgürlüğünü kısıtlayacak, mağdurun iç huzurunu bozacak ve onu endişeye sevkedecek nitelikte olmalıdır.
Suçun mağduru, tehdit edildiği tarihten itibaren 6 ay içerisinde şikayet hakkını kullanmalıdır, aksi halde şikayet hakkını kaybetmiş olacaktır.
ŞANTAJ SUÇU (Türk Ceza Kanunu m. 107)
5237 sayılı Türk Ceza Kanunumuzun 107. maddesinde;
“Madde 107 – Şantaj
Hakkı olan veya yükümlü olduğu bir şeyi yapacağından veya yapmayacağından bahisle, bir kimseyi kanuna aykırı veya yükümlü olmadığı bir şeyi yapmaya veya yapmamaya ya da haksız çıkar sağlamaya zorlayan kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.
Kendisine veya başkasına yarar sağlamak maksadıyla bir kişinin şeref veya saygınlığına zarar verecek nitelikteki hususların açıklanacağı veya isnat edileceği tehdidinde bulunulması halinde de birinci fıkraya göre cezaya hükmolunur.”
denmektedir.
Hayatımızın değişilmez bir parçası olan sosyal medyada kişiler tanışıp arkadaşlık kurabilmekte ve buna bağlı olarak karşısındaki kişilere mahrem görüntüler gönderebilmektedir. Mağdurlar, kötüniyetli kişilerce bu görüntülerin 3. kişilerle paylaşılacağı yönünde tehdit ve şantaja maruz bırakılabilmekte, maddi taleplerde bulunulabilmektedir. Ses, görüntü ve fotoğraflar her ne kadar mağdur kişinin bilgisi ve rızası tarafından gönderilse de bu ses, görüntü ve fotoğrafların 3. kişilerle paylaşılacağı yönünde söylenen sözler tehdit suçunu oluşturmakla beraber paylaşılması halinde özel hayatın gizliliği suçuna da vücut verecektir.
Şantaj suçunun oluşması için tehdit unsuru içeren beyanların gerçekleştirilmiş olmasına gerek yoktur. Salt bu yönde tehdit içeren sözlerin sarf edilmesi yeterlidir. Şantaj suçu ile mağdurların irade hürriyetleri kısıtlanmakla beraber özgür düşünme ve karar alabilmesi ve de buna bağlı olarak hareket edebilme serbestisi kısıtlanmaktadır. Buna bağlı olarak şantaj suçunun işlenmesi her türlü icrai hareketle işlenebilmektedir.
Bir kişinin kanuni bir hakkını kullanacağından bahisle başka bir kimseyi tehdit etmesi şantaj suçuna vücut vermez.
Yargıtay 4. Ceza Dairesi 27.03.2014 tarih ve 2012/24960 Esas, 2014/9657 Karar sayılı ilamında da buna ilişkin;
“Sanığın, borçlu olduğu ve kendisini başka bir soruşturma dosyasından şikayet eden müştekiye şikayetinden vazgeçmesi durumunda borcunu ödeyeceğini bildirmesi eylemi haksız bir çıkar sağlama amacına yönelik olmadığı gibi yapmaya hakkı olduğu bir eylem niteliğinde bulunmadığı, buna göre TCK’nın 107/1. maddesinde düzenlenen şantaj suçunun maddi unsuru, sanığın yapmaya hakkı olan şeyi yapacağından veya yapmaya yükümlü olduğu bir şeyi yapmayacağından söz ederek, bu durumları mağdur üzerinde baskı aracı olarak kullanıp haksız bir çıkar elde edilmesidir unsurunun gerçekleşmediği gözetilmeden şantaj suçundan mahkumiyet hükmü kurulması hatalıdır..”
şeklinde hüküm kurmuştur.
Yargıtay’ın yıllara yayılan kararları incelendiğinde şantaj suçunda ispat hususuna ilişkin önemli ilkelerin benimsendiği ve bu kriterler doğrultusunda kararların verilmesi gerektiği hususunda kararlar verildiği görülmektedir. Yargıtay’a göre, sanığın ikrarı, tanık beyanları, gizli ses kaydı, HTS kayıtları ve mesaj içerikleri şantaj suçunda ispat yönünde önemli deliller olarak kabul edilmektedir.
KİŞİLERİN HUZUR VE SÜKUNUNU BOZMA SUÇU (Türk Ceza Kanunu m. 123)
5237 sayılı Türk Ceza Kanunumuzun 123. maddesinde;
“Madde 123 – Kişilerin Huzur ve Sükûnunu Bozma
(1) Sırf huzur ve sükûnunu bozmak maksadıyla bir kimseye ısrarla; telefon edilmesi, gürültü yapılması ya da aynı maksatla hukuka aykırı başka bir davranışta bulunulması halinde, mağdurun şikâyeti üzerine faile üç aydan bir yıla kadar hapis cezası verilir.”
denmektedir.
Kanunun lafzından da anlaşılacağı üzere belirli hareketlerle kişilerin huzur ve sükûnlarının bozulması için yapılan fiiller cezalandırılmak istenmektedir.
Suçun maddî unsuru bir kimseye ısrarla, gece gündüz demeden telefon edilmesi veya ona karşı ısrarla gürültü yapılmasıdır. Ancak dikkat edilmelidir ki suçun tanımıyla cezalandırılan fiiller, mağdur özelinde maddi veya cebri bir müdahale niteliği taşımamaktadır. Kanunda korunan hukuki değer kişilerin psikolojik, ruhsal sükûn içinde yaşama hakkıdır.
Suçun oluşabilmesi için, yapılan hareketlerin belirli bir kişinin huzur ve sükûnunu bozmaya elverişli olması da gerekmektedir. Hareketin mağdurun huzur ve sükûnunu bozmaya elverişli olup olmadığı, mağdurun algı ve değerlendirmesine göre değil, öncelikle objektif bir değerlendirmeye göre belirlenmelidir. Yine olayın özelliklerine göre bir değerlendirme yapılması, aramaların sayısının yanı sıra arama süreleri ve aramaların yapıldığı zaman dilimlerinin de göz önünde bulundurulması maddi unsurun oluşup oluşmadığının tespiti bakımından önem arz etmektedir. (İ. Malkoç, Açıklamalı-İçtihatlı 5237 Sayılı Yeni Türk Ceza Kanunu, 1. Cilt, Malkoç Kitabevi, Ankara 2008, s. 1088)
Suçu oluşturan eylemler seçimlik hareketli olup suçun vücut bulması için kanunda sayılan telefon etme, gürültü yapma gibi fiiller dışında da çeşitli şekillerde işlenebilir.
Kişilerin huzur ve sükûnunu bozma suçunun soruşturulması ve kovuşturulması, suçtan zarar gören mağdurun şikâyetine bağlıdır.
ISRARLI TAKİP SUÇU (Türk Ceza Kanunu m. 123/A)
5237 sayılı Türk Ceza Kanunumuzun 123/A maddesinde;
“Madde 123/A – Israrlı Takip
(1) Israrlı bir şekilde; fıziken takip etmek ya da haberleşme ve iletişim araçlarını, bilişim sistemlerini veya üçüncü kişileri kullanarak temas kurmaya çalışmak suretiyle bir kimse üzerinde ciddi bir huzursuzluk oluşmasına ya da kendisinin veya yakınlarından birinin güvenliğinden endişe duymasına neden olan faile altı aydan iki yıla kadar hapis cezası verilir.
(2) Suçun;
a) Çocuğa ya da ayrılık kararı verilen veya boşandığı eşe karşı işlenmesi,
b) Mağdurun okulunu, iş yerini, konutunu değiştirmesine ya da okulunu veya işini bırakmasına neden olması,
c) Hakkında uzaklaştırma ya da konuta, okula veya iş yerine yaklaşmama tedbirine karar verilen fail tarafından işlenmesi,
hâlinde faile bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir.”
Kanunumuza yeni giren bir hüküm olan ısrarlı takip suçunun amacı ve korunan hukuki değer bireyin huzurlu bir ortamda, rahatsız edilmeden, belirli bir sükûnet, psikolojik rahatlık ve esenlik içinde yaşamını sürdürmesini ve bu suretle kişilerin manevi varlığını korumak ve geliştirme hakkını sahip olması için koruma sağlamaktır.
Kanunun 2.fıkrasında sayılmış olan suçun gerek çocuğa ve ayrılık kararı verilen eşe karşı işlenmesi halinde gerekse uzaklaştırma tedbirine uyulmamak suretiyle ya da mağdurun evini, okulunu, iş yerini değiştirmesine neden olacak şekilde işlenmesi suçun ve cezanın ağırlaştırıcı haline vücut vermektedir.
Israrlı takip suçunun soruşturulması ve kovuşturulması, suçtan zarar gören mağdurun şikâyetine bağlıdır.
HAKARET SUÇU (Türk Ceza Kanunu m. 125)
5237 sayılı Türk Ceza Kanunumuzun Şerefe Karşı Suçlar başlıklı 8. bölümünün 125. maddesinde;
“Madde 125 – Hakaret
(1) Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden (...) veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Mağdurun gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerekir.
(2) Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.
(3) Hakaret suçunun;
a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,
b) Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,
c) Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle, İşlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.
(4) Hakaretin alenen işlenmesi halinde ceza altıda biri oranında artırılır.
(5) Kurul hâlinde çalışan kamu görevlilerine görevlerinden dolayı hakaret edilmesi hâlinde suç, kurulu oluşturan üyelere karşı işlenmiş sayılır. Ancak, bu durumda zincirleme suça ilişkin madde hükümleri uygulanır.”
Sosyal medya üzerinden en çok işlenen suçların başında hakaret suçu gelmektedir. Bir kişiye sosyal medya araçları ile sövmek, o kişinin şeref ve saygınlığına saldırmak, o kişiyi aşağılamak fiilleri hakaret suçunu oluşturur. Bir kimseyi sosyal medya üzerinden aşağılamak, sövme şeklinde de olabilir, o kişinin saygınlığına zarar verecek fotoğraf veya videoları yayınlamak suretiyle de olabilir. Atılan tweetler, forumlardaki görüşler, Facebook paylaşımları veya Instagram yorumları üzerinden, aşağılayıcı, küçük düşürücü, husumete maruz bırakıcı yazılı, görsel ve sesli içeriklerle hakaret suçu işlenebilmektedir.
Atılan hakaret içerikli tweet’lerin veya Instagram gönderilerinin retweet veya repost yöntemleriyle paylaşılması, içeriğin daha fazla kişiye ulaşması amacıyla yapılıyorsa, bu kişilerin de sorumluluğu gündeme gelecektir.
5237 sayılı Türk Ceza Kanunumuzun Şerefe Karşı Suçlar başlıklı 8. bölümünün 125. Maddesinde açıklanan hakaret suçunun işlenmesinde mağdurun ismi açıkça belirtilmemiş veya üstü kapalı olarak geçiştirilmiş olsa bile, eğer niteliğinde ve mağdurun şahsına yönelik bulunduğunda şüpheye yer vermeyecek şekilde netlik varsa hem ismi belirtilmiş ve hem de hakaret açıklanmış sayılır.
Hakaret suçunun haksız bir fiile tepki olarak işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte birine kadar indirilebileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir.
Hakaret suçunun, kasten yaralama suçuna tepki olarak işlenmesi halinde, kişiye ceza verilmez. Yani kişiler arasında gerçekleşen fiziksel bir kavgada edilen küfürler nedeniyle mağdur kişi cezalandırılamayacaktır.
Yine hakaret suçunun karşılıklı olarak işlenmesi halinde, olayın mahiyetine göre, taraflardan her ikisi veya biri hakkında verilecek ceza üçte birine kadar indirilebileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir.
Ölmüş bir kişinin arkasından hatırasına hakaret edilmesi halinde de hakaret suçu gerçekleşmiş olacaktır. Kanunumuzun 130. maddesinde bu haller için; “Bir kimsenin öldükten sonra hatırasına en az üç kişiyle ihtilat ederek hakaret eden kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Ceza, hakaretin alenen işlenmesi halinde, altıda biri oranında artırılır.” demektedir.
Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenen hariç; hakaret suçunun soruşturulması ve kovuşturulması, mağdurun şikâyetine bağlıdır.
Mağdur, şikayet etmeden önce ölürse veya suç ölmüş olan kişinin hatırasına karşı işlenmiş ise; ölenin ikinci dereceye kadar üstsoy ve altsoyu, eş veya kardeşleri tarafından şikayette bulunulabilir.
HABERLEŞMENİN GİZLİLİĞİNİ İHLAL SUÇU (Türk Ceza Kanunu m. 132)
5237 sayılı Türk Ceza Kanunumuzun Özel Hayata ve Hayatın Gizli Alanına Karşı Suçlar başlıklı 9. bölümünün 132. maddesinde;
“Madde 132 – Haberleşmenin Gizliliğini İhlal
(1) Kişiler arasındaki haberleşmenin gizliliğini ihlal eden kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu gizlilik ihlali haberleşme içeriklerinin kaydı suretiyle gerçekleşirse, verilecek ceza bir kat artırılır.
(2) Kişiler arasındaki haberleşme içeriklerini hukuka aykırı olarak ifşa eden kimse, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(3) Kendisiyle yapılan haberleşmelerin içeriğini diğer tarafın rızası olmaksızın hukuka aykırı olarak alenen ifşa eden kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. İfşa edilen bu verilerin basın ve yayın yoluyla yayımlanması halinde de aynı cezaya hükmolunur.”
Maddeden de anlaşılacağı üzere Kanunumuzda haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunda 3 farklı eylem tipi cezalandırılmak istenmiştir. Buna göre;
1- Kişilerin arasındaki haberleşmenin gizliliğini ihlal etmek (TCK 132/1),
2- Kişiler arasındaki haberleşme içeriklerini hukuka aykırı olarak ifşa etmek (TCK 132/2),
3- Kendisiyle yapılan haberleşmenin içeriğini karşı tarafın rızası olmaksızın alenen ifşa etmek (TCK 132/3) ayrı ayrı cezalandırılmak istenmiştir.
Kanunumuzda haberleşmeden anlaşılması gereken vasıta açıklanmamış olup Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 2020/442 Karar sayılı ilamında bu duruma ilişkin;
“Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunda haberleşmeyi gerçekleştirmek için yararlanılan araçlar bakımından herhangi bir sınırlama söz konusu olmayıp, yapılma biçimi ne olursa olsun her türlü haberleşme açısından bir koruma sağlanmıştır. Kanun koyucu teknolojik gelişmeleri göz önünde tutarak, haberleşmenin yapıldığı araçları tek tek saymak yerine sadece gizliliğin ihlali bakımından haberleşmeden söz etmektedir.“
Yine hükmün gerekçesinde de kişiler arasındaki haberleşmenin ne suretle yapıldığının suçun oluşumu açısından önemi yoktur.
Sosyal medya platformları üzerinden gerçekleşen bir mesajlaşmanın, yazılı, sesli ve görsel haberleşme kayıtlarının, rıza dışı, haberleşmenin tarafları veya üçüncü kişilerce sosyal medya platformları üzerinden başkalarına ifşa edilmesi, duyurulması haberleşmenin gizliliğini ihlal suçunu oluşturur.
Örnek vermek gerekirse Instagram üzerinden hikaye veya gönderi paylaşma yöntemiyle bir mesajlaşmanın ekran görüntülerinin karşı tarafın izni olmadan yayınlanması alenen ifşa etmek, Whatsapp uygulaması üzerinden yapılan konuşmaların ekran görüntüsü alınarak 3. kişilerle paylaşılması, ifşa edilmesi vb.
HABERLEŞMENİN GİZLİLİĞİNİ İHLAL SUÇUNUN NİTELİKLİ HALLERİ (Türk Ceza Kanunu m. 137)
Türk Ceza Kanunumuzun 132. maddesinde yer alan haberleşmenin gizliliğini ihlal
suçunun;
a) Kamu görevlisi tarafından ve görevinin verdiği yetki kötüye kullanılmak suretiyle,
b) Belli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle,
İşlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
KİŞİLER ARASINDAKİ KONUŞMALARIN DİNLENMESİ VE KAYDA ALINMASI SUÇU (Türk Ceza Kanunu m. 133)
5237 sayılı Türk Ceza Kanunumuzun Özel Hayata ve Hayatın Gizli Alanına Karşı Suçlar başlıklı 9. bölümünün 133. maddesinde;
“Madde 133 – Kişiler Arasındaki Konuşmaların Dinlenmesi ve Kayda Alınması
(1) Kişiler arasındaki aleni olmayan konuşmaları, taraflardan herhangi birinin rızası olmaksızın bir aletle dinleyen veya bunları bir ses alma cihazı ile kaydeden kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Katıldığı aleni olmayan bir söyleşiyi, diğer konuşanların rızası olmadan ses alma cihazı ile kayda alan kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
(3) Kişiler arasındaki aleni olmayan konuşmaların kaydedilmesi suretiyle elde edilen verileri hukuka aykırı olarak ifşa eden kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis ve dört bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. İfşa edilen bu verilerin basın ve yayın yoluyla yayımlanması halinde de aynı cezaya hükmolunur.”
Kanun maddesinden de anlaşılacağı üzere kişiler arasında gerçekleşen konuşmaların bir kısmını ya da tamamını kayda alan kişi iki yıldan beş yıla, bu konuşmaları ifşa eden kişi ise iki yıldan beş yıla hapis ve aynı zamanda dört bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
KİŞİLER ARASINDAKİ KONUŞMALARIN DİNLENMESİ VE KAYDA ALINMASI SUÇUNUN NİTELİKLİ HALLERİ (Türk Ceza Kanunu m. 137)
Türk Ceza Kanunumuzun 133. maddesinde yer alan kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması suçunun;
a) Kamu görevlisi tarafından ve görevinin verdiği yetki kötüye kullanılmak suretiyle,
b) Belli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle,
İşlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİNİ İHLAL SUÇU (Türk Ceza Kanunu m. 134)
5237 sayılı Türk Ceza Kanunumuzun Özel Hayata ve Hayatın Gizli Alanına Karşı Suçlar başlıklı 9. bölümünün 134. maddesinde;
“Madde 134 – Özel Hayatın Gizliliği
(1) Kişilerin özel hayatının gizliliğini ihlal eden kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gizliliğin görüntü veya seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır.
(2) Kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü veya sesleri hukuka aykırı olarak ifşa eden kimse iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. İfşa edilen bu verilerin basın ve yayın yoluyla yayımlanması halinde de aynı cezaya hükmolunur.”
Kanunumuzun 134. maddesinde düzenlenen özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun konusunu oluşturan özel hayat kavramı; kişinin sadece gözlerden uzakta, başkalarıyla paylaşmadığı, kapalı kapılar ardında, dört duvar arasındaki yaşantısı ve mahremiyetinden ibaret olmayıp, herkesin bilmediği veya bilmemesi gereken, istenildiğinde başka kişilere açıklanabilen, tamamen kişiye özel hayat olayları ve bilgilerin tamamını içermektedir.
"Özel hayatın içine, bireyin kimliğine ilişkin bilgi ve kayıtlar, cinsel hayatına ilişkin davranışlar, kişinin beden ve ruh bütünlüğüne ilişkin düzenlemeler ve kişiye ait ev, araç gibi özel yerler, telefon konuşmaları, posta gönderileri, adı, fotoğrafı, nam ve şöhreti ile şerefi, yaşam tarzı ve kamuya yanlış tanıtılmasının önlenmesi gibi konular yer almaktadır.
Bir olay ya da bilginin, özel hayat kavramı kapsamına girip girmediği belirlenirken, sadece içinde bulunulan fiziki çevrenin özelliklerine bakılmamalı, kişinin toplum içindeki konumu, mesleği, görevi, kamuoyu tarafından tanınıp tanınmadığı, dışa yansıyan davranışları, rıza ve öngörüleri, sosyal ilişkileri, müdahalenin derecesi gibi ölçütler de göz önüne alınmalıdır." (Yargıtay Ceza Genel Kurulu 15.12. 2015 /10E. 2015/510K. 15.12.2015T.)
Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu şikayete bağlı suç olmakla birlikte mağdurun suç oluşturan fiilleri öğrenmesinden itibaren şikayet süresi 6 aydır.
ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİNİ İHLAL SUÇUNUN NİTELİKLİ HALLERİ (Türk Ceza Kanunu m. 137)
Türk Ceza Kanunumuzun 134. maddesinde yer alan özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun; a) Kamu görevlisi tarafından ve görevinin verdiği yetki kötüye kullanılmak suretiyle,
b) Belli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle, İşlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
KİŞİSEL VERİLERİN KAYDEDİLMESİ SUÇU (Türk Ceza Kanunu m. 135)
5237 sayılı Türk Ceza Kanunumuzun Özel Hayata ve Hayatın Gizli Alanına Karşı Suçlar başlıklı 9. bölümünün 135. maddesinde;
“Madde 135 – Kişisel Verilerin Kaydedilmesi
(1) Hukuka aykırı olarak kişisel verileri kaydeden kimseye bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir.
(2) Kişisel verinin, kişilerin siyasi, felsefi veya dini görüşlerine, ırki kökenlerine; hukuka aykırı olarak ahlaki eğilimlerine, cinsel yaşamlarına, sağlık durumlarına veya sendikal bağlantılarına ilişkin olması durumunda birinci fıkra uyarınca verilecek ceza yarı oranında artırılır.”
İlerleyen teknoloji ve sosyal medya kullanımı nedeniyle, bireye ve özellikle bireyin sahip olduğu temel hak ve özgürlüklerin ihlaline yönelik tehditler artarak devam etmektedir. Bu tehditlerden biri de sosyal medya kullanıcılarının bilgisi ve rızası olmaksızın, kişilerin instagram storylerinin, tweetlerinin, kişisel verilerinin yani kişinin adı ve soyadı, doğum yeri ve doğum tarihi, T.C. kimlik numarası, telefon numarası, pasaport numarası, motorlu taşıt plakası, resim, görüntü ve ses kaydı, parmak izleri, aile ve sağlık bilgileri, banka hesap bilgileri, medeni hali, cinsel ve ahlaki eğilimi, etnik kökeni, siyasi, felsefi ve dini görüşü, sendikal bağlantıları gibi herkes tarafından bilinmeyen veya kolaylıkla bilinmesi mümkün olmayan verilergibi kişiyi doğrudan veya dolaylı şekilde belirlenebilir kılmaya elverişli tüm verileri hukuka aykırı olarak kaydedilmesi suç teşkil etmektedir.
Ceza Kanunumuzun 135. maddesi özelinde dikkat edilmesi gereken nokta, kişisel verilerin her halde değil, ancak ve ancak hukuka aykırı bir şekilde kaydedilmesi neticesinde suçun oluşacak olmasıdır. Bu sebeple somut olaya ilişkin hukuka uygunluk nedeni olmaksızın kişisel verilerin kaydedilmesi bu suçu oluşturur.
Yargıtay Ceza Genel Kurulu, suç tanımlarında “hukuka aykırı olarak”, “hukuka aykırı başka bir davranışla”, “hukuka aykırı diğer davranışlarla”, “hukuka aykırı yolla”, “hukuka aykırı yollarla” gibi ifadelerin varlığı halinde bu suçlarda failin, işlediği fiilin hukuka aykırı olduğunu bilmesi, yani bu konuda doğrudan kastla hareket etmesi gerektiğini bilmesi gerektiğini ve Türk Ceza Kanununda yer alan hukuka uygunluk sebeplerininin yani kanunun hükmünü yerine getirme (m.24/1), meşru savunma (m.25/1), ilgilinin rızası (m.26/2), hakkın kullanılması (m.26/1) gibi nedenlerin varlığının bulunmamasını kabul etmektedir. (Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 17.06.2014 tarih ve 2012/12-1510 Esas, 2014/331 Karar sayılı ilamı.)
Madde metninde yer alan kaydetme unsurundan anlaşılması gereken, kişisel veriyi tekrardan kullanma ya da başkalarının kullanımına uygun olarak hazır edebilmedir. Bu sebeple kaydetme veya depolama işleminde kullanılan araç ve yönteminin önemi bulunmamaktadır. Kaydetme işlemi bilgisayar ya da cep telefonunda olabileceği gibi kağıt üzerinde de olabilir. Ancak suçun oluşması için asgari şart veri niteliğindeki bilgilerin bir yere yazılması, bir yerde depolanması veya saklanmasıdır.
KİŞİSEL VERİLERİN KAYDEDİLMESİ SUÇUNUN NİTELİKLİ HALLERİ (Türk Ceza Kanunu m. 137)
Türk Ceza Kanunumuzun 135. maddesinde yer alan kişisel verilerin kaydedilmesi suçunun; a) Kamu görevlisi tarafından ve görevinin verdiği yetki kötüye kullanılmak suretiyle,
b) Belli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle, İşlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
VERİLERİ HUKUKA AYKIRI OLARAK VERME VEYA ELE GEÇİRME SUÇU (Türk Ceza Kanunu m. 136)
5237 sayılı Türk Ceza Kanunumuzun Özel Hayata ve Hayatın Gizli Alanına Karşı Suçlar başlıklı 9. bölümünün 136. maddesinde;
“Madde 136 – Verileri Hukuka Aykırı Olarak Verme veya Ele Geçirme
(1) Kişisel verileri, hukuka aykırı olarak bir başkasına veren, yayan veya ele geçiren kişi, iki yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Suçun konusunun, Ceza Muhakemesi Kanununun 236 ncı maddesinin beşinci ve altıncı fıkraları uyarınca kayda alınan beyan ve görüntüler olması durumunda verilecek ceza bir kat artırılır.”
Kişisel verileri hukuka aykırı olarak verme, yayma veya ele geçirme suçunda, suçu oluşturan hareket seçimlik olup; 1- Kişisel verileri bir başkasına vermek suretiyle,
2- Kişisel verileri yaymak suretiyle,
3- Kişisel verilerin ele geçirmek suretiyle işlenebilir.
Türk Ceza Kanunu'nun 136/1. maddesinin, “Bu madde hükmü ile hukuka uygun olarak kaydedilmiş olsun veya olmasın, kişisel verileri hukuka aykırı olarak başkalarına vermek, yaymak veya ele geçirmek, bağımsız bir suç olarak tanımlanmıştır.” şeklindeki gerekçesinden de anlaşılacağı üzere, kişisel verilerin, “verildiği”, “yayıldığı” veya “ele geçirildiği”nin kabul edilebilmesi için, kişisel verilerin kaydedilmiş halde bulunması, kaydedilmiş haliyle başkalarına verilmesi, yayılması ya da ele geçirilmesi gerekir.
Herkes tarafından bilinen ve/veya kolaylıkla ulaşılması ve bilinmesi mümkün olan kişisel bilgiler de, yasal anlamda “kişisel veri” olarak kabul edilmekte ise de, anılan maddenin uygulama alanının amaçlanandan fazla genişletilerek, uygulamada belirsizlik ve hemen her eylemin suç oluşturması gibi olumsuz sonuçların doğmaması için somut olayın özellikleri dikkate alınarak titizlikle değerlendirme yapılması gerekmektedir.
Yargıtay 12. Ceza Dairesinin 06.07.2015 tarih ve 2016/9332 Esas, 2016/13355 Karar sayılı ilamına göre;
“Verileri hukuka aykırı olarak verme veya ele geçirme suçunun maddi konusunu oluşturan “kişisel veri” kavramından, kişinin, yetkisiz üçüncü kişilerin bilgisine sunmadığı, istediğinde başka kişilere açıklayarak ancak sınırlı bir çevre ile paylaştığı nüfus bilgileri (T.C. kimlik numarası, adı, soyadı, doğum yeri ve tarihi, anne ve baba adı gibi), adli sicil kaydı, yerleşim yeri, eğitim durumu, mesleği, banka hesap bilgileri, telefon numarası, elektronik posta adresi, kan grubu, medeni hali, parmak izi, DNA'sı, saç, tükürük, tırnak gibi biyolojik örnekleri, cinsel ve ahlaki eğilimi, sağlık bilgileri, etnik kökeni, siyasi, felsefi ve dini görüşü, sendikal bağlantıları gibi kişinin kimliğini belirleyen veya belirlenebilir kılan, kişiyi toplumda yer alan diğer bireylerden ayıran ve onun niteliklerini ortaya koymaya elverişli, gerçek kişiye ait her türlü bilginin anlaşılması gerekir.”
VERİLERİ HUKUKA AYKIRI OLARAK VERME VEYA ELE GEÇİRME SUÇUNUN NİTELİKLİ HALLERİ (Türk Ceza Kanunu m. 137)
Türk Ceza Kanunumuzun 135. maddesinde yer alan kişisel verilerin kaydedilmesi suçunun; a) Kamu görevlisi tarafından ve görevinin verdiği yetki kötüye kullanılmak suretiyle,
b) Belli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle, İşlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
HALKI KİN VE DÜŞMANLIĞA TAHRİK VEYA AŞAĞILAMA SUÇU (Türk Ceza Kanunu m. 216)
5237 sayılı Türk Ceza Kanunumuzun Kamu Barışına Karşı Suçlar başlıklı 5. bölümünün 216. maddesinde;
“Madde 216 – Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama
(1) Halkın sosyal sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge bakımından farklı özelliklere sahip bir kesimini, diğer bir kesimi aleyhine kin ve düşmanlığa alenen tahrik eden kimse, bu nedenle kamu güvenliği açısından açık ve yakın bir tehlikenin ortaya çıkması halinde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Halkın bir kesimini, sosyal sınıf, ırk, din, mezhep, cinsiyet veya bölge farklılığına dayanarak alenen aşağılayan kişi, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(3) Halkın bir kesiminin benimsediği dini değerleri alenen aşağılayan kişi, fiilin kamu barışını bozmaya elverişli olması halinde, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Maddeden de anlaşılacağı üzere her fıkrada ayrı bir fiil düzenlenmiştir. Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçunun oluşabilmesi için kamu güvenliği açısından açık ve yakın bir tehlikenin ortaya çıkması gerekmektedir.
Sosyal medyada paylaşılan şeyler çok hızlı bir şekilde yayılıp kitleselleşebildiği için kişileri etkileme ve bir araya getirebilme etkisine sahiptir. Dolayısıyla sosyal medya üzerinden yapılan tahrik edici paylaşımlar, toplumun büyük kesimlerini etkileyebilir. Bu suç, sadece bir söylemle işlenebileceği gibi, gerçek olmayan görüntülerin videoların paylaşılması suretiyle de karşımıza çıkabilir. Günümüzde halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu çok görülmeye başlanmıştır. Bunun nedeni madde kapsamının çok geniş ve yoruma açık olması olduğu gibi toplumsal olaylar ve değişimlerde etkilidir.
HALKI KİN VE DÜŞMANLIĞA TAHRİK VEYA AŞAĞILAMA SUÇUNUN NİTELİKLİ HALLERİ (Türk Ceza Kanunu m. 218)
Türk Ceza Kanunumuzun 216. maddesinde yer alan halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçunun; basın ve yayın yoluyla işlenmesi hâlinde, verilecek ceza yarı oranına kadar artırılır.
Ancak, haber verme sınırlarını aşmayan ve eleştiri amacıyla yapılan düşünce açıklamaları suç oluşturmaz.
KANUNLARA UYMAMAYA TAHRİK SUÇU (Türk Ceza Kanunu m. 217)
5237 sayılı Türk Ceza Kanunumuzun Kamu Barışına Karşı Suçlar başlıklı 5. bölümünün 217. maddesinde;
“Madde 217 – Kanunlara Uymamaya Tahrik
(1) Halkı kanunlara uymamaya alenen tahrik eden kişi, tahrikin kamu barışını bozmaya elverişli olması halinde, altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.”
Kanunlara uymamaya tahrik suçu bir tehlike suçu olup tahrik fiilinin gerçekleşmesiyle tamamlanır. Bu suçun meydana gelmesi için ayrıca somut bir tehlikenin doğması gerek olmadığı gibi herhangi bir zararın ya da neticenin doğmasına da gerek yoktur.
Türk Ceza Kanunumuzun 217. maddesinde yer alan kanunlara uymamaya tahrik suçunun; basın ve yayın yoluyla işlenmesi hâlinde, verilecek ceza yarı oranına kadar artırılır.
HALKI YANILTICI BİLGİYİ ALENEN YAYMA SUÇU (Türk Ceza Kanunu m. 217/A)
5237 sayılı Türk Ceza Kanunumuzun Kamu Barışına Karşı Suçlar başlıklı 5. bölümünün 217/A maddesinde;
“Madde 217/A – Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma
(1) Sırf halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayan kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
(2) Fail, suçu gerçek kimliğini gizleyerek veya bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlemesi hâlinde, birinci fıkraya göre verilen ceza yarı oranında artırılır.”
18.10.2022 tarihli ve 31987 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma suçu sosyal medyanın sağladığı anonim ortamın yalan, yanlış ve manipülatif içeriklerin yayılmasını engellemek ve buna yönelik tedbir alınmasının bir sonucu olarak Kanunumuza girmiş olup ülkemizde ifade özgürlüğünün önünde büyük bir engel teşkil etmektedir.
Kanunumuza yeni girmiş olması sebebiyle uygulamada yaratacağı sorunlar henüz açıklığı kavuşmamıştır.
Türk Ceza Kanunumuzun 217/A maddesinde yer alan halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma suçunun; basın ve yayın yoluyla işlenmesi hâlinde, verilecek ceza yarı oranına kadar artırılır.
İFTİRA SUÇU (Türk Ceza Kanunu m. 267)
5237 sayılı Türk Ceza Kanunumuzun Adliyeye Karşı Suçlar başlıklı 5. bölümünün 217/A maddesinde;
“Madde 267 – İftira
(1) Yetkili makamlara ihbar veya şikayette bulunarak ya da basın ve yayın yoluyla, işlemediğini bildiği halde, hakkında soruşturma ve kovuşturma başlatılmasını ya da idari bir yaptırım uygulanmasını sağlamak için bir kimseye hukuka aykırı bir fiil isnat eden kişi, bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Fiilin maddî eser ve delillerini uydurarak iftirada bulunulması halinde, ceza yarı oranında artırılır.
(3) Yüklenen fiili işlemediğinden dolayı hakkında beraat kararı veya kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiş mağdurun aleyhine olarak bu fiil nedeniyle gözaltına alma ve tutuklama dışında başka bir koruma tedbiri uygulanmışsa, yukarıdaki fıkralara göre verilecek ceza yarı oranında artırılır.
(4) Yüklenen fiili işlemediğinden dolayı hakkında beraat kararı veya kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiş olan mağdurun bu fiil nedeniyle gözaltına alınması veya tutuklanması halinde; iftira eden, ayrıca kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçuna ilişkin hükümlere göre dolaylı fail olarak sorumlu tutulur.
(5) Mağdurun ağırlaştırılmış müebbet hapis veya müebbet hapis cezasına mahkûmiyeti halinde, yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
(6) Mağdurun mahkûm olduğu hapis cezasının infazına başlanmış ise, beşinci fıkraya göre verilecek ceza yarısı kadar artırılır.
(8) İftira suçundan dolayı dava zamanaşımı, mağdurun fiili işlemediğinin sabit olduğu tarihten başlar.
(9) Basın ve yayın yoluyla işlenen iftira suçundan dolayı verilen mahkûmiyet kararı, aynı veya eşdeğerde basın ve yayın organıyla ilan olunur. İlan masrafı, hükümlüden tahsil edilir.
İftira suçunu oluşturan fiil, kişiye hukuka aykırı suç isnadında bulunmak olup uçun oluşması için zararın doğması ve neticenin varlığına gerek bulunmamaktadır. Ancak suç ancak kasten işlenebilen bir suçtur.
Suçun mağduru maruz kaldığı iftira sonucu iş yapamaz olmuş olabileceği gibi, sosyal dışlanmaya ya da benzer olumsuz durumlarla karşı karşıya kalmış olabilir. Bu sonuç ya da sonuçların ortaya çıkması halinde mutlaka faile karşı tazminat davası ikame edilmelidir.
SOSYAL MEDYA ARACILIĞIYLA İŞLENEN SUÇLARDA TAZMİNAT DAVALARI
Sosyal medya aracılığıyla işlenen bir suçun mağduru uğradığı haksız fiil sebebiyle maddi ve manevi tazminat davası açma hakkına sahiptir.
Tazminat davaları, kişinin haksız bir fiilden, idari işlemden, iş ilişkisinden veyahut başka bir nedenden kaynaklanan maddi ve manevi zararın giderilmesi ve tazmin edilebilmesini sağlayan hukuki yoldur. Zararın kaynağı farklı hukuki ilişkiler olabileceği gibi muhatabı kamu kurumları, tüzel kişiler ve gerçek kişiler olabilir. Yaşanan somut olaya göre istenebilecek tazminat miktarı da farklılık göstermektedir.
MADDİ TAZMİNAT DAVASI
Sosyal medya aracılığıyla kişilik hakları saldırıya uğrayan kişiler (örneğin bir doktor, mühendis vb.) bu nedenle müşteri kaybı yaşamış olabilir veya bir oyuncunun sözleşmeleri iptal edilmiş olabilir. Maddi zarar daha çok kar kaybı veya yoksun kalınan kar şeklinde olabilir. Bu nedenle kişilik haklarına sosyal medya üzerinden hukuka aykırı saldırı yapılması sonucunda maddi zarara uğrayan kişi bu zararın tazminini talep edebilir. Şartları:• Kişilik haklarına yönelik hukuka aykırı bir saldırı olmalıdır.
• Bu saldırı sonucunda maddi bir zarar doğmuş olmalıdır.
• Saldırı ile maddi zarar arasında illiyet bağı bulunmalıdır.
• Saldırıda bulunan kişi kusurlu olmalı veya kusursuz sorumluluk hali mevcut olmalıdır.
Maddi tazminat davası, saldırıyı önleme davası ile birlikte açılamaz. Çünkü saldırı ve zarar unsurları mevcut değildir.
MANEVİ TAZMİNAT DAVASI
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunumuzun 58. maddesine göre; kişilik hakkının zedelenmesinden zarar gören, uğradığı manevi zarara karşılık manevi tazminat adı altında bir miktar para ödenmesini isteyebilir.
Sosyal medya aracılığıyla kişilik hakları ihlal edilen kimseler, uğradığı manevi zararın bir nebze de olsa giderilebilmesi için tazminat davası açabilir. Örnek vermek gerekirse, sosyal medya aracılığıyla işlenen cinsel taciz suçunun mağduru bunun sonucunda elem, üzüntü, korku ve bu sebeple ruhsal bunalımlar yaşamış olabilir. Yazışmaları rızası olmadan ifşalanan kişi, bu sebeple çevresinde dedikodulara maruz kalmış olabilir, ailesi ve çevresiyle olan ilişkileri zarar görmüş ve bu nedenle kişi üzüntü içinde kalmış olabilir. Kişilerin yaşamış olduğu manevi zarar, üzüntü ve keder tabii ki para ile ölçülemez ancak manevi tazminat davasıyla bir nebze de olsa dengelenebilir.
Kişilik hakları sosyal medya platformları aracılığıyla ihlal edilen kimsenin manevi tazminat davası açabilmesi için gereken şartlar şunlardır:
• Kişilik hakkına hukuka aykırı bir saldırı gerçekleşmiş olmalıdır.
• Bu saldırı sebebiyle manevi zarar doğmuş olmalıdır.
• Zarar ile hukuka aykırı saldırı arasında illiyet bağı bulunmalıdır.
• Saldırıyı gerçekleştiren kişinin kusuru olmalı veya kusursuz sorumluluğunu gerektiren bir hali bulunmalıdır.
Belirtmek gerekir ki, internet yoluyla kişilik haklarına saldırıdan kaynaklanan manevi tazminat davalarında, açıkça kanunda yer almamakla birlikte, Yargıtay içtihatlarıyla hukukumuza giren matufiyet koşulu vardır. Matufiyet şartı içtihatlarda adı, sanı, kimliği belli olmasa da ona yöneldiği konusunda kuşku bırakmayacak şekilde ithamlara, yönelimlere yer veren ifadeler olarak kabul edilmektedir. Dolayısıyla bir kişiye yönelik saldırıda, isim, kimlik belirtilmese bile, hukuka aykırı saldırının o kişiye yöneldiği konusunda kuşku bırakmayacak ifadeler mevcutsa, manevi tazminata hükmedilebilir. İsim, kimlik belirtilmeden gerçekleştirilen hukuka aykırı saldırıda matufiyet şartı gerçekleşmemişse manevi tazminata hükmedilmeyecektir.
AÇILACAK TAZMİNAT DAVALARINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
Kişilik hakkının ihlaline ilişkin davalarda görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir. Açılacak davalarda yetkili mahkeme ise davacı veya davalının yerleşim yeri mahkemesidir. (Türk Medeni Kanunu madde 25/5)
Avukat Ahmet Faruk ÜMÜT
|
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Sosyal Medya Aracılığıyla İşlenen Suçlar" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Av. Ahmet Faruk Ümüt'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
|
|
Sosyal Medya Aracılığıyla İşlenen Suçlar
