|
FRANCHISE İŞLETME EL KİTABI
Franchise sisteminin özüne dair belge olarak görülebilecek bir metin var ise bu işletme el kitabıdır. Taraflar arasında imzalanacak sözleşmeden de fazla şekilde franchise sistemi ve konseptine dair bilgi ve düzenlemeler franchise işletme el kitabında bulunur. Makalemde işletme el kitabına dair değerlendirmeler ve yazının sonunda bir işletme el kitabı örneğini de bulabilirsiniz.
FRANCHISE İŞLETME EL KİTABI SÖZLEŞMEDEN AYRI DÜZENLENMELİDİR
Franchise işletme el kitabı taraflar arasındaki sözleşmeden ayrı düşünülmeli ve düzenlenmelidir. Çünkü taraflar arasında imzalanacak sözleşmede tarafların adresi, mali konular, yetkili mahkeme, tebligat konuları ve benzeri hukuki noktalar ayrıntılı olarak düzenlenecektir. İşletme el kitabı ise sistemin ve konseptin kendisine dair ayrıntıları içermelidir.
İŞLETME EL KİTABI
Franchise ilişkisi bir yönüyle piyasada denenip başarıya ulaşmış bir iş konseptinin başkalarına da verilerek farklı yerlerde başka işletmeciler tarafından da aynı model ve standartlarda yürütülmesi sistemidir. Konseptin franchise veren ve alan arasında tanımlanması ve günlük olarak nasıl uygulanacağına dair ayrıntılı olarak düzenlenmesi gerekir. İşte bu düzenlemeler franchise işletme el kitabında bulunacaktır. Bu nedenle franchise sözleşmesinden ayrı ve bağımsız olarak hazırlanması çok önemlidir.
İşletme el kitabı bir bakıma franchise verenin franchise alana talimatları olarak ta görülebilir. Franchise alan işletmesini bu talimatlara uygun düzenleyip yürütecektir. Bu hususlarda hukuki ihtilaf çıkması halinde franchise ilişkisine dair özel hükümler bulunmaması nedeniyle uygun düştüğü nispette TBK vekalet ve hizmet ilişkisine dair hükümler kıyasen uygulanabilir.
Franchise veren tarafın hazırladığı işletme el kitabı aslında konseptine ve daha ötesinde markasına verdiği önemi yansıtır. Diğer yandan işletme el kitabı franchise adayı için konseptin başarısına dair önemli bir ipucudur.
İŞLETME EL KİTABI KONSEPT, İŞLETME, EKİP VE BENZERİ ÖNEMLİ HUSUSLARI AYDINLATMALIDIR
Franchise veren her yerde aynı kalite ve standardın model bütünlüğü bozulmadan sürdürülmesini ister. Franchise alan ise kendi başına deneme yanılma şeklinde ilerlemek yerine önceden denenmiş ve başarı kazanmış bir konsept bünyesinde yürümek ister. İşte franchise sisteminin özü olan bu karşılıklı beklentilerin buluşması ve hayata geçmesi gereken metin işletme el kitabıdır. İşletme el kitabında mağaza alanı, vitrini, içerinin dekorasyonu ve görseli, müzik, personel seçimi ve yönetimi, ürün ve hizmetlerin ayrıntıları, sunumu, kasa yönetimi ve işletmeye dair hususlar ayrıntılı olarak düzenlenmelidir.
İŞLETME EL KİTABI STATİK DEĞİLDİR. EN İYİ İŞLETME EL KİTABI DİJİTAL ORTAMDA OLANDIR
İşletme el kitabı zamanla değişecektir. Konseptin gelişmesi ile işletmede değişiklikler olacaktır. Ürünler değişecek veya yeni ürün ve hizmetler ilave edilecektir. Bu nedenle işletme el kitabının dijital ortamda tutulması en uygun ve kolay yoldur. Franchise alana temel işletme el kitabı basılı formda imzalatıldıktan sonra dijital ortamda ayrıntılı bir şeklinin tutulması, değişiklik ve ilavelerin burada yapılması ve eklemeler yapıldığında bayilere SMS veya E-posta ile duyurularak uymaları talep edilmelidir.
İŞLETME EL KİTABINDA SADECE YAZILI METİN OLMAMALI GÖRSELLERE DE YER VERİLMELİDİR
İşletme el kitabında franchise veren taraf aslında tecrübelerini aktarmaktadır. Bir çayın nasıl hazırlanıp sunulacağı, dönerin nasıl kesileceği, çiğköfte dürümüne yeşilliklerin nasıl konulacağı, kahvenin yanına hangi ikramın konulacağı, kiralık ev arayanlara yer gösterme belgesinin nasıl anlatılacağı veya spor salonunda müziğin nasıl ayarlanacağı gibi sonsuz örnekler verilebilir. Franchise sistemine dâhil olmuş bir işletmede günlük yapılan işlemleri görseller ve videolarla ayrıntılı anlatmak daha etkilidir. Bu nedenle lütfen işletme el kitabı deyince sadece yazılı tarifleri düşünmeyin.
İŞLETME EL KİTABINI HERKES ANLAYABİLMELİDİR
İşletme el kitabı farklı tecrübe, kültür, yöre ve eğitime sahip kitleler tarafından anlaşılabilir olmalıdır. Hazırlanırken bu hususa dikkat edilmesi çok önemlidir. Örneğin bir café zincirinin bayileri arasında doktora yapmış kimseler olabileceği gibi ilkokul mezunları da vardır, uzun yıllar girişimcilik yapanlar olduğu gibi ev hanımlarının ilk iş tecrübesi de olabilir. Bazı insanlar yazılı tarifleri anlar ama bazıları ise görselle çok çabuk kavrar. Örneğin ben yurt dışında yüksek lisans yaptım ama bir mobilya veya aksesuarı paketten çıkan broşüre göre kurma konusunda çok kötüyüm ve başkalarının yardımı ile ancak monte edebiliyorum. İşletme el kitabı hazırlanırken franchise sisteminin özünü anlatan bu metin ve görseller açıklayıcı olmalıdır. Franchise verenler özellikle reklam ajanslarından yardım alabilir.
DÜNYA’DA İŞLETME EL KİTABI
Ülkemizde franchise sistemine dair eğitim, hukuk ve benzeri konular henüz gelişme aşamasında ve çok başlardadır. Tarafıma gelen franchise dava dosyalarında veya franchise sözleşmesi hazırlamam için gelen firmalarla yaptığım görüşmelerde henüz işletme el kitabının ne olduğu konusunda dahi yeterli bilincin oluşmadığını görüyorum. Çoğu markanın işletme el kitabı yok veya adet yerini bulsun tarzında hazırlanmış baştan savma metinler kullanılmakta. Çoğu zaman da başka bir örneğin birebir kopyalanıp bayilere verildiği oluyor.
Dünya’daki örneklerine bakıldığında işletme el kitabının oldukça titiz ve ayrıntılı hazırlandığını görüyoruz. Franchise sisteminin anavatanı ABD’de işletme el kitabına franchise manuals adı verilmektedir. Burada çok ayrıntılı düzenlemeler yapılmakta, dijital ortamda sürekli güncellenmekte ve bayilere tebliğ edilerek uyumları talep edilmektedir. Franchise el kitabını ücreti karşılığı hazırlayan profesyonel kuruluşlar web siteleri üzerinden kendilerini duyurmaktadır. Almanya’da ise ABD’de olduğu kadar olmasa da işletme el kitabı konusunda oldukça ilerlenmiş olduğunu görmekteyiz. Almanya’da işletme el kitabı Franchise Handbuch olarak adlandırılmakta olup franchise veren markalar biraz da alman mantalitesinin gereği olarak oldukça titiz ve ayrıntılı olarak hazırladıkları metinleri vermekte ve dijital ortamda değişiklik ve yenilikleri ilave etmektedir.
FRANCHISE İŞLETME EL KİTABININ HUKUKİ YÖNLERİ
Franchise sistemi piyasada denenmiş ve başarıya ulaşmış bir konseptin başkaları ile paylaşılması sistemidir. Nasıl isimlendirildiğine bakılmaksızın franchise el kitabı olmadan bir franchise konsepti ve sisteminin varlığı mümkün değildir. Eğer bir marka konsept ve tecrübelerini işletme el kitabı ile bayilerine aktaramıyor ise zaten franchise konsepti oluşturamamıştır. Yeterli bir işletme el kitabını bayisine vermek ve onu güncellemek franchise verenin temel borcudur. Aksi bayi lehine haklı fesih sebebi yaratır. Franchise veren yeterli ve güncellenen bir işletme el kitabı oluşturmuşsa bayilerinden buna uyulmasını talep edebilir, denetimlerine hukuki dayanak gösterebilir ve aykırılıkları ihtar ve dava edebilir. Görüleceği üzere işletme el kitabı franchise siteminin sadece özü değil aynı zamanda iki taraf için de önemli bir hukuki dayanaktır.
FRANCHİSE İŞLETME EL KİTABI ÖRNEĞİ
Birinci Bölüm
1.Önsöz ve Amaç
2.Bağlayıcılık
3.Yenilik ve değişikliklerin dijital ortamda ilanı
4.Hukuki Neticeler, Uyma Borcu, İhtar ve Sözleşmenin Feshi
İkinci Bölüm
1.Franchise veren
2.Franchise alan
3.Marka, lisans, patentler, logo, sloganlar, görseller, renkler
4.Ürün ve Hizmetler
5.Fiyatlar, iade ve indirimler, kampanyalar
Üçüncü Bölüm
1.Mağazanın kullanımı
2.Satış alanı, depo, büro, personel dinlenme ve giyinme alanı
3.Vitrin
4.Mağazanın yerleşimi, teşhir, temizlik ve hijyen kuralları
Dördüncü Bölüm
1.Personel
2.Personel seçimi, ekip yönetimi, mesai saatleri
3.Maaşlar, ikramiye, ek ödemeler, yemek ve ulaşım hakları
4.Ekip liderinin seçimi, personelin yükselmesi ve teşviki
5.Personel giyimi
6.Personelin eğitimi
7.İş mevzuatına uyum
8.Personel içinde ayrımcılık ve mobbing yapılmaması
Beşinci Bölüm
1.Cihaz, ekipman ve mobilyalar
2.Dekorasyon ve değişikliklerin uygulanması
3.Kasa sistemi, POS cihazları, ciro paylaşımı ve ciro denetimi
4.Lojistik
Altıncı Bölüm
1.Bayinin eğitimi
2.Dışarıdan ürün veya hizmet alınması
3.Raporlama
4.Değişik hükümler
5.İlgili görseller ve videolar
Av.Kemal Çelik 05324416842 avm-franchise.com
|
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Franchise İşletme El Kitabı" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Av.Kemal Çelik'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
|
|
Franchise İşletme El Kitabı
