MAL BEYANI VE SEBEP OLDUĞU SUÇ TÜRLERİ (İİK 74)
İcra hukukunda alacaklı takip yolunda başarıya ulaştığında yani borçlunun malları icra dairesi tarafından satılıp;satış bedeli icra veznesine girdiğinde alacaklı taraf icra veznesindeki paradan alacaklı olduğu miktar nispetinde tatmin edilir.İcra takibi usulüne uygun olarak düzenlenmiş takip talebi ile başlar, malların satılıp paraya çevrilmesi ile sona erer.İcra takibinin başlamasından sona ermesine kadar cereyan eden süreçte takibin tarafları olan alacaklı ve borçlu tarafından birçok icrai işlem yapılır.Bu işlemlerden birisi de mal beyanıdır.Mal beyanı alacaklının takipte başarıya ulaşması için önem arzeden bir kurumdur.Takibe başlayan alacaklı borçluya göndermiş olduğu ödeme emri ile kendisine olan borcunu ödenmesini ister.Örneğin ilamsız icra yolu ile yapılan genel haciz yolu ile takipte borçluya gönderilen ödeme emrinde borçluya borcun 7 gün içinde ödenmesi yada 7 gün içerisinde mal beyanında bulunulması;eğer itiraz edip itiraz bertaraf edilmişse 3 gün içerisinde icra dosyasına mevcut malvarlığı durumunun belirtilmesi istenir.Borçlu tarafından malvarlığı bildirildikten sonra alacaklı malvarlığından yer alan unsurlar üzerinden icra işlemlerine devam eder.Ancak günümüzde borçlular kötüniyetle hareket ederek ya usulüne uygun olarak mal beyanında bulunmamakta yada gerçeğe aykırı mal beyanında bulunmaktadır.Genel olarak mal beyanının amacından bahsettikten sonra Türk Hukukunda mal beyanı kurumunun kanundaki düzenlemesini ve sonuçlarını açıklamak gerekir.
İcra İflas Kanunu'nun 74.maddesinde borçlu borcuna yetecek miktarda mal,alacak ve haklarını(bunlar üçüncü şahıs yedinde bulunsa dahi),çeşit,mahiyet ve vasıflarını da göstermek şartıyla her türlü kazanç ve geliri ile yaşayış tarzına göre geçim kaynağını ve bu duruma göre borcunu ne şekilde ödeyeceğini yazılı ve sözlü olarak icra dairesine bildirmekle yükümlüdür.Kanunda lafzı olarak sözlü mal beyanında bulunma durumundan bahsedilse de;günümüzde icra dairelerinde yazılılık prensibi uygulandığı için, icra memur ve müstahdemleri kendilerine vaki sözlü talep ve itirazlarını tutanağa bağlamak zorundadırlar.Dolayısıyla icra dairesi görevlileri borçlu tarafından sözlü olarak yapılan mal beyanını yazılı olarak tutanağa geçirmek ve altının ilgilisi tarafından imzalanmasını sağlamakla görevlidirler.
Mal beyanında bulunma süresi ve sürenin başlangıcı borçlunun itirazda bulunmuş olup olmamasına göre değişir.Buna göre;borçlu itirazda bulunmamışsa ödeme emrinin tebliğinden itibaren 7 gün içerisinde(kambio senetlerine mahsus yolla takipte 10 gün içerisinde);itiraz edilmiş ve itiraz İİK 67 ve İİK 68 maddeleri nezdinde bertaraf edilmişse ve karar vicahta ise tefhiminden yada tebliğinden itibaren 3 gün içerisinde mal beyanında bulunulması gerekir.Borçlunun temyize gitmesi mal beyanında bulunmasına engel teşkil etmez.İlamlı takiplerde ise icra emrinin tebliğinden itibaren 7 gün içerisinde mal beyanında bulunulması gerekmektedir(İİK 32).Borçlu için bir yükümlülük teşkil eden mal beyanında bulunma hususunda;borçlu sonradan edinmiş olduğu malları kendisi aleyhinde açılmış olan takip sona erinceye(hitam buluncaya) kadar icra dairesine bildirmekle yükümlüdür.(İİK 77).İcra İflas Kanunu tacirler içinde özel bir hüküm getirmiş ve ticareti terk eden tacirlerin terk keyfiyetini bağlı bulunduğu ticaret siciline bildirmeye ve bildiriminde alacaklılarının listesi ile aktif ve pasif mal mevcudiyetini göstermek zorundadır(İİK 44/1).Borçlu her nekadar mal beyanında bulunma mecburiyetine sahipse de bütün mallarını bildirmesine gerek yoktur.Özellik arzeden husus; borçlu bulunduğu miktarda mal yada alacağını icra dairesine bildirmektir.Mal beyanında bulunmama yükümlülüğü icra takibini uzatıcı ve alacaklıya zarar veren bir davranış olduğundan dolayı beyanda bulunmama yada gerçeğe aykırı beyan da bulunma çeşitli müeyyideler ile cezalandırılacaktır.İsviçrede;borçlunun haciz sırasında malvarlığı hakkında bilgi verme yükümlülüğü mevcuttur.
Mal beyanı yükümlülüğüne aykırı davranışın müeyyidelerinden bahsedecek olursak;mal beyanında bulunmama yada gerçeğe aykırı olarak mal beyanında bulunma yahut malvarlığından sonradan meydana gelen artışı bildirmeme durumunda takibin başlatıldığı icra müdürlüğünün bağlı bulunduğu icra mahkemesine şikayet yolu ile bu husus bildirilir.İcra mahkemesi bu tür suçlara bakarken hukuk mahkemesi değil ceza mahkemesi sıfatı ile yargılama yapar.Borçlu hiç mal beyanında bulunmamış ise 10 günden 3 aya kadar tazyik hapsi ile cezalandırılır.Ancak bu suç sebebiyle verilecek olan ceza 3 ayı geçemez.Borçlu mal beyanında bulunduğu zaman bu ceza ortadan kalkar(İİK 76) Süresi içerisinde mal beyanında bulunmayan borçlu ise(örneğin ödeme emrinin tebliğinden itibaren 8.günde yada itirazın berataraf edilmesinden sonra 7.günde mal beyanında bulunulması gibi) İİK 337 uayrınca alacaklının şikayeti ile 10 gün tazyik hapsi cezası ile cezalandırılır.Ancak İİK 337/f.1 Anayasa Mahkemesince 28.02.2008 tarihli bir karar ile iptal edildiğinden ve iptal edilen karar 1 yıl sonra yürürlüğe gireceğinden dolayı şuan da uygulamada İİK 337/f.1 gereği ceza verilmemektedir.Anayasa Mahkemesi hükmün iptal gerekçesinde;mal beyanında bulunmama sebebiyle iki ayrı cezai hükmün olduğunu ve bu nedenle İİK 337/f.1'in hizmet ettiği amacın İİK 76 ile karşılanabileceğinden bahisle bu hükmün iptal edilmesi gerektiğini belirtmiştir.Borçlu mal beyanı yükümlülüğüne aykırı hareket ederek aykırı şekilde mal beyanında bulunursa(örneğin mevcudunu eksik gösterirse) İİK 338 gereği 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.Aynı madde de ayrıca aciz vesikası alınmış borçlunun;asgari ücretin üstünde geçim sürmesi halinde her ay icra dairesine ödeme mecburiyetinde olduğunu ve bu yükümlülüğü yerine getirmezse 1 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacağı düzenlenmiştir.Borçlu malvarlığındaki artışı 7 gün içinde icra dairesine bildirmesi gerekir.7 günlük sürenin başlangıcı artışın olduğu tarihten itibaren başlamaktadır.Bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi durumunda sonradan kazandıkları elindeyse 10 güne;bunları makul bir sebep olmadan elinden çıkarmışsa bir aya kadar disiplin hapis ile cezalandırılır.(İİK 339/f.1).Borçlunun iflasa tabi gerçek yada tüzel kişi olması halinde gerçeğe aykırı mal beyanında bulunması doğrudan doğruya iflas müeyyidesi teşkil edeceğinden dolayı(İİK 177/bent 1) tacir 15 gün içinde mal beyanında bulunmaz yada gerçeğe aykırı olarak mal beyanında bulunur yahut beyanından sonra bu malları elinden çıkarırsa İİK 337/a maddesine göre 3 aydan 1 seneye kadar hapis cezası ile cezalandırılır.Ancak Yargıtay bu hükmün sadece gerçek kişi tacirler için uygulanacağını;tüzel kişi tacirlerin ortaklarının bu hükümden dolayı cezalandırılamayacaklarını ve sermaye şirketlerinin tacir olarak nitelendirilemeyeceğini içtihat etmiştir.
Sonuç olarak mal beyanında bulunmama sebebiyle verilecek olan müeyyideleri sıralayacak olursak;
* Ödeme emrinin tebliğinden itibaren 7 gün içerisinde;itiraz edilmişse itirazın kaldırılması yada iptalinden itibaren 3 gün içeirisinde mal beyanında bulunulacağı,hiç mal beyanında bulunulmadığı takdirde 10 günden 3 aya kadar tazyik hapis ile cezalandırılacağı,
* Yasal süreler geçtikten sonra mal beyanında bulunulduğunda İİK 337/f.1 gereğince 10 gün tazyik hapsi ile cezalandırılacağı(Anayasa Mahkemesinin 28/02/2008 tarihli iptal kararı ile yürürlükten kaldırılmıştır)
* Malvarlığını gerçeğe aykırı bir biçimde beyan etmişse İİK 338 gereği3 aydan 1 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacağı,
* Hakkında aciz vesikası alınmış ve asgari ücretin üstünde geçim sağlaması durumunda her ay icra dairesine ödeme yapmak zorunda olduğu ve bu yükümlülüğü yerine getirmezse 1 yıla kadar hapis ceza ile cezalandırılacağı(İİK 338)
* Mal beyanında sonradan meydana gelen artışı bildirmemişse;artıştan sonra malların elindeyse 10 gün;malları elinden çıkarmışsa 1 aya kadar disiplin hapsi ile cezalandırılacağı,
* Tacirler için ticareti terk ettiği keyfiyeti ile alacaklılarının listesini ve mal varlığı kalemlerini bağlı bulunduğu ticaret siciline bildirmeyen borçlunun İİK 44.maddenin atfı ile İİK 337/a gereğince 3 aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacağı,
alacaklının şikayet etmesi halince icra ceza mahkemesince cezalandırılacaktır.Bu suçlar şikayete bağlı olduklarından dolayı suçun unsurlarının gerçekleşmesinin yanında alacaklı yada vekilince şikayet boyutunun da işletilmesi gerekir.
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Mal Beyanı Ve Suç Türleri" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Şükrü Gökmen'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
Şu ana dek 11 okuyucu bu makaleyi değerlendirdi :
8 okuyucu (73%) makaleyi yararlı bulurken,
3 okuyucu (27%) yararlı bulmadı.
Okuyucu
23446
Bu Makaleyi Şu An Okuyanlar (1) :
* Son okunma 1 gün 2 saat 13 dakika 38 saniye
önce.
* Ortalama Günde 4,62 okuyucu.
* Karakter Sayısı : 9217, Kelime Sayısı : 1041,
Boyut : 9,00 Kb.
*
4 kez yazdırıldı.
*
5 kez indirildi.
*
2 okur yazarla iletişim kurdu.
* Makale No : 1219
Mal Beyanı Ve Suç Türleri
