Yazan : Dövran Orazgılıcov
[Yazarla İletişim]
ÖZEL HUKUK UZMANI, DOKTORA ÖĞRENCİSİ
BİR ORTAKLIK MODELİ:JOİNT VENTURE
Çağımız büyük sermaye ve teknoloji gerektiren, aynı anda yüksek risk taşıyan dev projeler inşasına sahne olmaktadır. Yüksek sermaye, gelişmiş teknoloji ve büyük risk taşıyan bu tür projelerin tek bir yüklenici tarafından yapılması realist bir yaklaşım olmamaktadır. İşte bu tür projeler söz konusu olduğunda, şirketler bilgi ve sermayesini birleştirmek suretiyle ortak bir ekonomik amaç için bir araya gelmekte ve joint venture adı altında bir ortaklık oluşturmaktadırlar. Ancak, Joint venture, sadece dev projelerde kullanılan bir model olmayıp, özellikle yeni pazara girişte önemli bir araçtır.
Uluslararası alanda joint venture olarak tanınan bu tür ortaklık, Türk uygulamasında kimi zaman “ortak girişim” kimi zamanda “iş ortaklığı” olarak karşımıza çıkmaktadır. Hemen belirtelim ki, joint venture müessesesine bazen medya da bile konsorsiyum denildiğine rastlanılmaktadır. Oysa joint venture ile konsorsiyum birbirinden farklı müesseselerdir. Bu iki müessesenin aralarındaki en belirgin fark, joint venture durumunda, joint venture tarafları iş sahibine karşı müteselsil sorumluyken, konsorsiyumda tarafların her biri işin bir kısmından sorumludur.
Bu kısa açıklamadan sonra joint venture’in genel tanımını vermek gerekirse; joint venture, en az iki gerçek ve/veya tüzel kişinin, tüzel kişilik oluşturarak yada oluşturmadan müşterek amaç için oluşturdukları bir tür ortaklıktır. Her ne kadar, joint venture, yabancıların kendi aralarında yada yerli girişimciler ile oluşturdukları bir ortaklık modeli olarak yaygınlaşmış ise de, günümüzde yerli girişimcilerin kendi aralarında oluşturdukları yerel bu tür girişime de joint venture denilmektedir.
Joint venture, sözleşmeye dayalı joint venture (Contractual Joint Venture) şeklinde kurulabileceği gibi, sermayeye katılımlı joint venture (Equity Joint Venture) olarak da kurulabilmektedir.
Sözleşmeye dayalı joint venture’de taraflar bir araya gelerek ekonomik bir amaç için güçlerini birleştirirken, sermayeye katılımlı joint venture’de taraflar bir adım daha ileri giderek aralarında ayrı bir şirket oluşturmaktadırlar.
Türkiye’de ve dünyada geniş uygulamaya sahip olan joint venture modeli çeşitli avantajlarından dolayı cazibesini korumaktadır. Yukarıda da ifade ettiğimiz gibi joint venture daha çok yabancı unsurlu bir müessese olarak yaygınlaşmıştır. Globalleşen dünyamızın ticaret aktörleri dış pazara açılmadan rekabet gücüne sahip olunamayacağının farkındadır. Bunun sonucu olarak yeni pazarlara açılma ihtiyacını hissetmektedirler. Ancak, bu yeni pazara, yüksek rekabet gücüne sahip birkaç şirketin girmek istemesi, yeni pazarın getirdiği yüksek riskin paylaşılma ihtiyacı, en az maliyetle yüksek randıman elde edilme zorunluluğu ticaret aktörlerini birlikte hareket etmeye zorlamaktadır. İşte bu durumda ticaret aktörleri ya kendi aralarında bir ortaklık modeli kurmakta yada yerli bir girişimci ile birlikte pazara girme yolunu seçmektedir. Yerli ortak, bazen o ülkenin gerçek ve veya tüzel kişisi olabilirken, özellikle gelişmekte olan ülkelerde devlette olabilmektedir. Bu tür ülkelerde ev sahibi devlet, kamu menfaatinin daha çok hissedildiği büyük yatırımlarda kontrolü kaybetmek istemediğinden, joint venture modelini teşvik etmekte ve bu tür ortaklığın yönetimine kendi temsilcilerini koymak suretiyle, ekonomik amaçlarını gerçekleştirmeyi güvence altına almak istemektedir. Bunun yanında yabancı yatırımcılarda, faaliyette bulunmak istediği ülkenin mevcut mevzuatının sakıncalarını aza indirmek ve kazançlarını yurt dışına transfer edememe gibi problemler ile karşı karşıya kalmamak için yavru bir şirket kurmaktansa yerli yatırımcı ile birlikte joint venture kurmayı tercih etmektedirler.
Joint venture özellikle 1980’li yıllardan sonra Türkiye’de geniş uygulamaya sahip olmuştur. Dünyada ve Türkiye’de önemli bir yatırım aracı olan joint venture modelinin yabancı yatırımcıyı ülkeye çekmekte önemli bir görev üstlendiği gerçektir. Özellikle gelişmekte olan ülkelerle yabancı yatırımcıların gözdesi Çin gibi ülkelerde joint venture modeli ile ilgili özel düzenlemeler bulunmaktadır. Türk Hukukunda ise joint venture ile ilgili açık ve kapsamlı bir düzenleme halı hazırda mevcut değildir.
Türkiye yabancı yatırımcıları ülkeye çekebilmek için önemli hukuki düzenlemelere gitmiştir. Bunların en önemlilerinden biriside şüphesiz 4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Yasasıdır. Bu kanunu kapsamında çıkarılan ilgili yönetmenliğe göre, yabancı yatırımcıların kurabilecekleri veya iştirak edebilecekleri şirketler, Türk Ticaret Kanununda düzenlenen şirketler ile Borçlar Kanununda düzenlenen adi şirketlerdir. Türk hukukunda joint venture’nin hukuki temelinin Borçlar Kanununda düzenlenen adi şirket olduğu kabul edilmektedir. Yukarıda bahsi geçen yönetmenliğin 9. maddesinde “.. adi ortaklık, konsorsiyum, iş ortaklığı, ortak girişim gibi isimler altında sözleşmeye dayalı olarak kurulan ve Türk Ticaret Kanununda düzenlenen şirketlerden belirgin nitelikleri ortaklıkların, kanunun(4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Yasası) uygulanması bakımından adi şirket sayılacağı” belirtilmektedir.
Geniş uygulamaya sahip joint venture’ler, Türk Hukukunda “iş ortaklığı” kavramı altında Kurumlar Vergisi Kanunun da 1985 yılında yapılan değişiklik sonucunda1/E maddesinde ve mükerrer 6. maddesi ile 31 ve 59 seri Numaralı Kurumlar Vergisi Genel Tebliğlerinde düzenlenmiştir. Oysa yabancı sermayenin ülkeye girmesinde önemli araç olan joint venture’yi sadece vergisel açıdan ele alınmaması gerekirdi. Özellikle daha güvenli, şeffaf ve cazip yatırım iklimin yaratılması açısından joint venture müessesesini tüm unsurlarıyla düzenlenmesinin yararlı olacağı kanaatindeyiz.
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Bir Ortaklık Modeli:Joınt Venture" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Dövran Orazgılıcov'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
Şu ana dek 10 okuyucu bu makaleyi değerlendirdi :
6 okuyucu (60%) makaleyi yararlı bulurken,
4 okuyucu (40%) yararlı bulmadı.
Okuyucu
23748
Bu Makaleyi Şu An Okuyanlar (1) :
* Son okunma 20 saat 28 dakika 53 saniye
önce.
* Ortalama Günde 3,60 okuyucu.
* Karakter Sayısı : 5733, Kelime Sayısı : 738,
Boyut : 5,60 Kb.
*
18 kez yazdırıldı.
*
3 kez arkadaşa gönderildi.
*
13 kez indirildi.
*
14 okur yazarla iletişim kurdu.
* Makale No : 251
Bir Ortaklık Modeli:Joınt Venture
