|
1) GİRİŞ
Kısa Çalışma, “Genel ekonomik kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerinde uygulanan haftalıkçalışma süresinin geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılması veya en azdört hafta süreyle işyerindeki faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması”şeklinde tanımlanır. Kısa çalışma,sigortalı(4a) ve işverenlerin genel ekonomikkriz ve zorlayıcı nedenlerle üretim gerçekleştiremedikleri kötü günlerinde dedevletin yanlarında olduğunu göstermesi bakımından son derece önemli biruygulamadır.
Kısa çalışma; 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu(Ek-2 madde ve Geçici Madde 8)ile Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Yönetmelikle düzenlenmiştir. Ek-2. Madde 26.08.2012 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 5763 sayılı kanunla4447 sayılı kanuna eklenmiştir.
Geçici madde 8, 28.03.2009 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 5838 sayılı kanunla4447 sayılı kanuna eklenmiştir. Maddede 5 Şubat 2010 tarih ve 27484 sayılıResmi Gazete’de yayımlanan 5951 sayılı kanunla değişiklik yapılmıştır.
Yönetmelik30.04.2011 tarihinde 27920 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Kısaçalışmanın usul ve esaslarını belirlemektedir.İşsizlik Sigortası Kanundakidüzenlemeler şöyledir;
Geçici Madde 8 -(Ek madde:18/02/2009-5838 S.K./1.mad)
2008, 2009 ve 2010 * yıllarında kısa çalışma için yapılan başvurulara münhasırolmak üzere, ek 2 nci maddenin ikinci fıkrasında kısa çalışma için öngörülenazami üç aylık süre, altı ay olarak uygulanır; üçüncü fıkrasında öngörülen kısaçalışma ödeneği miktarı % 50 oranında artırılarak ödenir ve kısa çalışmaödeneği olarak yapılan ödemeler, başlangıçta belirlenen işsizlik ödeneği süresindendüşülmez. Bu maddenin yayımı tarihinden önce uygunluk tespiti yapılan kısaçalışma başvurularında süre, işverenin talebi halinde aynı şartlarla ve bumaddede öngörülen süreyi aşmamak kaydıyla uzatılır.
Bu maddede öngörülen ödenek miktarı aynı kalmak kaydıyla,kısa çalışma süresini altı ay daha uzatmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir. Ancak,bu dönemde kısa çalışma ödeneği olarak yapılan ödemeler, başlangıçta belirlenenişsizlik ödeneği süresinden düşülür.
Ek Madde 2- (Değişik madde: 13/02/2011-6111S.K 73. mad.)
Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcısebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüdeazaltılması veya işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarakdurdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere kısa çalışmayapılabilir.
BuKanuna göre sigortalı sayılan kişileri hizmet akdine tabi olarak çalıştıranişveren, kısa çalışma talebini, derhal gerekçeleri ile birlikte Türkiye İşKurumuna, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı sendikaya bir yazı ile bildirir.Talebin uygunluğunun belirlenmesine ilişkin usul ve esaslar, ilgili kurum vekuruluşların da görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığıncaçıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
Kısa çalışma halinde İşsizlik Sigortası Fonundan kısa çalışma ödeneği ödenir.İşçinin kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmesi için, hizmet akdinin feshihariç işsizlik sigortası hak etme koşullarını yerine getirmesi gerekir.
Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son oniki aylık prime esas kazançlarıdikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60'ıdır. Buşekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, 4857 sayılı Kanunun 39 uncumaddesine göre 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin brüttutarının % 150'sini geçemez. Kısa çalışma ödeneğinden yararlananlara aitsigorta primlerinin aktarılması ve sağlık hizmetlerinin sunulmasına ilişkinişlemler 5510 sayılı Kanunda belirtilen esaslar çerçevesinde yürütülür. Kısaçalışma ödeneği olarak yapılan ödemeler başlangıçta belirlenen işsizlik ödeneğisüresinden düşülür.
Zorlayıcı sebeplerle kısa çalışma yapılması halinde, kısa çalışma ödeneğiödemeleri 4857 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinin (III) numaralı bendinde veaynı Kanunun 40 ıncı maddesinde öngörülen bir haftalık süreden sonra başlar.
Bumaddede yer alan kısa çalışma ödeneğinin süresini altı aya kadar uzatmaya veişsizlik ödeneğinden mahsup edilip edilmeyeceğini belirlemeye Bakanlar Kuruluyetkilidir.
İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ödemeler, yasalfaizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.
2) KISA ÇALIŞMA KAVRAMI
İşsizlik SigortasıKanuna göre sigortalı sayılan kişileri hizmet akdine tabi olarak çalıştıranişverence kısa çalışmaya , genel ekonomik sektörel veya bölgesel kriz ilezorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarakönemli ölçüde azalması veya işyerinde faaliyetlerin tamamen veya kısmen geçiciolarak durdurulması hallerinde 3 ayı aşmamak üzere kısa çalışma yapılabileceğibelirtilmiştir[1].
Kısa çalışmauygulamasının başladığı dönem kanun gerekçesinde(4857/65) uygulamanınfaydalarına da yer verilmiştir. Buna göre ; “Özellikle genel ekonomik krizlerdeve zorlayıcı sebeplerle çalışma hayatında sıkça görülen işçilerin ücretsiz izneçıkarılması durumunda,işçilere sınırlı da olsa bir gelir güvencesi sağlamakamacıyla, “kısa çalışma” ve “kısa çalışma ödeneği” kavramları getirilerekbunlarla ilgili düzenlemeler yapıldığı,bu düzenleme ile bir ekonomik krizdeveya zorlayıcı bir sebebin varlığı halinda işyerine işçiler arasında tenkisatyapma yerine işçilerin tamamının veya bir kısmının geçici olarak ücretsiz izineçıkartılması ekonomik ve sosyal politika olarak tercih edildiği,işçileringeçici olarak ücretsiz izne çıkartılarak “geçici bir işsizlik” olaraknitelendirildiği ve işsizlik sigortasından kısa çalışma ödeneği almalarınınöngörüldüğü,bu şekilde işçiler işsiz kalsa idi,işsizlik sigortasının bu işçileriyeniden işe yerleştirmek için yapacağı masraflardan kurtulmuş olacağı” şeklindeifade edilmiştir.
A. Kısa Çalışmanın Faydaları
· Sigortalılar(4/A)Bakımından: Genel ekonomik kriz veya zorlayıcınedenden ötürü işverenin iş veremeyeceği dönemlerde ücretsiz izin yerine 3 aysüreyle(2008 ve 2009 yılında uzatma kararıyla bir yıla çıkmıştır.2010 yılı için5 Şubat 2010 tarih ve 27484 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 5951 sayılıkanunla yeni başvuralar için 6 aya çıkmış ve 11.03.2010 tarihli uzatma kararıyla bir yıla çıkmıştır)ödenek almaimkanı verilmektedir.Ödenek sayesinde bir miktar kazanç elde ederek yeni vedaha yüksek ücretli bir iş bulmak istemesi halinde bu zamana kadar,işyerindeçalışmaya devam etmek istemesi halinde ise kısa çalışmaya neden olan olaygeçinceye kadar temel gereksinimlerinin idamesi mümkün olabilecektir.İştençıkartılmanın ve yeni iş aramanın yaratacağı stres azaltılır.
· İşverenlerBakımından: Genel ekonomik kriz veya zorlayıcınedenden ötürü işçi çıkartmaları önlenebilir veya belirli bir süregeciktirilebilir. Böylece, yetişmiş personelinin kaybını önleyebilir,yenipersonel bulma maliyetlerini azaltır,yetişmiş personelin muhafazası sayesindeüretim kalitesinde meydana gelebilecek düşüşler önlenir.İşçiyi işten çıkarmanedeniyle ortaya çıkabilecek ihbar ve kıdem tazminatı,yıllık izin ücretlerigibi maliyetler kriz döneminde daha büyük bir yük oluşturacağından bumaliyetler gündeme gelmez.İşe iade ve bu dava nedeniyle oluşabilecek tazminatve ücretler de gündeme gelmez.Sigortalıların genel ekonomik kriz veya zorlayıcınedenden dolayı çalıştırılmadıkları dönem ücretleri ve ücretlere bağlı sigortaprimi ve vergi maliyetleri bir süre ortadan kalkar. Genel ekonomik kriz veyazorlayıcı nedenden etkilenen işverenlerin maliyetlerini azaltarak,ortamdüzelinceye kadar geçici olarak nefes almalarına ve ayakta kalabilmelerinedestek olur[2].
· DevletBakımından: Genel ekonomik kriz veya zorlayıcınedenden dolayı işyeri ve işletmelerin kapanmaları önlenebilir. Bu sayede, malve hizmet üretiminin devamı sağlanarak milli gelire,istihdama ve ekonomikkalkınmaya destek olunabilir.Genel ekonomik kriz nedeniyle işsizliğin artmasıönlenebilir.
B. Kısa Çalışma Süreci
Kısa çalışma sürecinişu şekilde açıklanabilir:
§ Genelekonomik krizin varlığına açıklık getirilmesi veya zorlayıcı nedeningerçekleşmesi
§ Başvuru(Talepformuyla yapılır.)
§ İŞKURtarafından neden ve şekil açısından yapılan ön inceleme
§ İŞKUR’unön incelemesini müteakip başvuruyu İş Teftiş Kurulu Başkanlığı ve bağlıbirimlerine inrikal ettirmesi,
§ Uygunluktespiti amacıyla Bakanlık İş Müfetteşi görevlendirilmesi
§ Uygunluktespitinin yapılması(Konuyla ilgili işyeri kayıtlarının ve belgelerininincelenmesi,bilgi alınması,işyerinin gezilip görülmesi ve neticesinde tutanakdüzenlenmesi ve kısa çalışma yapacak işçilere ait liste ile kısa çalışmaileriye dönük uygulanacak ise planlama ve taahhüdün işverenden alınması),
§ Uygunluktespitine ilişkin Bakanlık İş Müfettişinin olumlu veya olumsuz görüşünü içerenraporun düzenlenmesi ve raporun komisyon tarafından incelenmesi
§ Eksiklikyok ise raporun ekleriyle birlikte ödenek işlemlerinin gerçekleştirilmesi içinİŞKUR’a gönderilmesi,
§ Olumluveya olumsuz sonucun işverene bildirilmesi,İŞKUR tarafından kısa çalışmayapacak işçilere ait listenin sisteme yüklenmesi,işverene teyidi veincelenmesi,eksik veya hatalı hususların tamamlanması
§ KısaÇalışma uygulamasının devamı süresince PTT aracılığıyla ödemeningerçekleştirilmesi.
C. KısaÇalışma Başvurusu
Kısa çalışmadan yararlanabilmek için genel olarakiki temel şartın gerçekleşmesi gerekir.
ð 4447sayılı kanuna göre sigortalı sayılan kişileri hizmet akdine tabi olarakçalıştıran ve,
ð Genelekonomik kriz veya zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinien az 1/3 oranında azaltan veya işyerinde faaliyeti tamamen veya geçici olarakdurduran işverenler başvuruda bulunabilir.
Bu genel şartların dışında fiili bir başvuru koşuludaha bulunmaktadır.Bu durum, “yararlanma süresinin dolmamış olması” dır.Kısaçalışmadan yararlanan işverenler,yararlanma süresinin dolmasından sonra artıkbelirli şartlar gerçekleşmeden yeni bir başvuru yapamamaktadırlar.
İşsizlik Kanunu ekmadde-2’de de:“Genel ekonomik, sektörelveya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışmasürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltılması veya işyerinde faaliyetintamamen veya kısmen geçici olarak durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere kısa çalışmayapılabilir ”denilmiştir.
D. Kısa Çalışmadan Yararlanabilen İşçiler
Yukarıda dabelirtildiği gibi kısa çalışmadan yararlanabilmenin ilk şartı,4447 sayılıİşsizlik Kanununa göre sigortalı sayılan kişileri hizmet akdine tabi olarakçalıştırmaktır.5510 sayılı Kanunun 4. Maddesinin birinci fıkrasının a bendinegöre ;kısa ve uzun vadeli sigorta kolları uygulaması bakımından; hizmet akdiile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılan yer almaktadır.Kısa çalışma4/b sigortalılar(Bağ-kur) ve 4/c sigortalılar için talep edilemez.
Daha önce işsizliködeneğine hak kazanıp da bir süre yararlandıktan sonra işe girenlerdeyararlanabilir.Nitekim 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun 50. Maddesinegöre; “Sigortalı, işsizlik ödeneğindenyararlanma süresini doldurmadan tekrar işe girer ve işsizlik sigortasıödeneğinden yararlanmak için bu Kanunun öngördüğü şartları yerine getiremedenyeniden işsiz kalırsa, daha önce hakettiği işsizlik ödeneği süresinidolduruncaya kadar bu haktan yararlanmaya devam eder”.Bu düzenleme kısaçalışma ödeneği bakımından da geçerlidir.
Mahkeme veya özelhakem kararıyla işe iade edilen işçilerin kısa çalışma uygulamasına dahiledilip edilmeyeceğine ilişkin iki sorun ileri sürülmektedir.Birincisi, primödeme şartını sağlayamacaklarıdır.Ancak işe iade edilen ve göre başlatılanişçilerin işsizlik sigortası bakımından gerekli olan son 120 günlük sigortaprimlerinde sorun yaşanmamaktadır.Nitekim bu şekilde işe iade edildikten sonratekrar işsiz kalanlara diğer şartları da sağlamaları halinde İŞKUR tarafındanişsizlik sigortası ödeneği ödenmektedir.İşe iade edilen işçilerin son 3 yıliçerisinde 600 günlük prim şartını da sağlamış olmaları halinde kısa çalışmadanyararlanabilmek bakımından prim şartı sağlanmış olmaktadır.
İkinci sorunise,işverenin işçiyi kısa çalışma programına dahil etmekle gerçekte işebaşlatma yükümlülüğünü yerine getirmiş olmayacağı ve bunun mahkeme kararınıyerine getirmemek sayılması gerektiği ileri sürülmektedir.Ancak işveren işçisiniişe başlatmakta ama genel ekonomik kriz ve zorlayıcı nedenden ötürü diğerişçiler gibi bu işçisine de iş veremeyeceğinden kısa çalışma programınaalmaktadır.
3) KISA ÇALIŞMA BAŞVURU VE TALEPLERİ
Kısa Çalışma Ve Kısa Çalışma Ödeneği HakkındaYönetmelik madde 4’te düzenlenmiştir. Buna göre;Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerleişyerinde kısa çalışma yapılmasını talep eden işveren, Kurum birimine, varsatoplu iş sözleşmesi tarafı sendikaya yazılı bildirimde bulunur.
(2) İşveren bildiriminde;
a) Genel ekonomik, sektörel veyabölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerin işyerine etkilerini ve zorlayıcı sebebinne olduğunu,
b) İşyerinin unvanını, adresini, varsatoplu iş sözleşmesi tarafı sendikayı ve sosyal güvenlik işyeri sicil numarasını,
c) Varsa iddiasını kanıtlayıcı somutbelgeleri,
belirtmek zorundadır.
(3) İnceleme esnasında; kısa çalışmayaptırılacak işçilere ilişkin bilgileri içeren liste, işveren tarafındanKurumca belirlenen formatta hazırlanarak, manyetik ve yazılı ortamda Kurumyetkilisine teslim edilir.
Kısa çalışmabaşvuruları Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü ilgili birimine yapılır.Kısaçalışmadan yararlanmak isteyen işverenlerin başvuru için Kısa Çalışma TalepFormunu doldurması ve kurum birimine vermesi gerekmektedir.
Başvurunundeğerlendirilmesi ise yönetmelik madde 5 de şu şekilde düzenlenmiştir;
“İşvereninkısa çalışma talebi, öncelikle Kurum tarafından sebep ve şekil yönündendeğerlendirilir.
(2) Genel ekonomik, sektörel veyabölgesel krizin varlığı, işçi ve işveren sendikaları konfederasyonlarının iddiaetmesi ya da bu yönde kuvvetli emarenin bulunması halinde, Kurum Yönetim Kuruluncakarara bağlanır.
(3) İkinci fıkrada belirtilen kararalınmadan, genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerlebağdaşmadığı halde, nakit darlığı, ödeme güçlüğü, pazar daralması ve stokartışı gibi sebeplere dayalı olarak yapıldığı tespit edilen başvurular Kurumtarafından reddedilir.
(4) Genel ekonomik, sektörel veyabölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle yapılan başvuruların uygunluk tespiti,Kurum yetkililerince ivedilikle yapılır. İnceleme sonucu, Kurum tarafındanişverene bildirilir. İşveren durumu, işyerinde işçilerin görebileceği bir yerdeilan eder ve varsa toplu iş sözleşmesine taraf işçi sendikasına bildirir. İlanyoluyla işçilere duyuru yapılamadığı durumlarda, kısa çalışmaya tabi işçilereyazılı bildirim yapılır.
(5) Kısa çalışma başvurusu ve uygunluktespitine ilişkin diğer işlemler Kurum tarafından belirlenir.”
Kanundabelirtilmemekle birlikte, Bakanlıkça yapılan uygunluk tespitinin olumsuz olmasıhalinde yargı yoluna başvurulabilecektir[3].
4) KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ
Kısa çalışma ödeneğiişçilere verilmektedir.Kısa çalışma talebinin uygun görülmesi halinde ödenecekTC Kimlik numaraları üzerinden PTT aracılığıyla doğrudan işçilere ödenmektedir.Kanun’da,kısa çalışma kararı verilmesi ile kısa çalışma ödeneğinin verilmesi farklıkoşullara bağlanmıştır. Bu nedenle Kanun’a uygun bir kısa çalışma kararıalınmasına rağmen bazı durumlarda kısa çalışma ödeneği verilmemesi söz konusuolabilir
A- GEREKLİ MİKTARDA PRİM ÖDEMESİ
Kanun’daişçinin ödeneğe hak kazanabilmesinin koşulu , İşsizlik Sigortası Kanunu’na göreişsizlik ödeneğine hak kazanmış olmasıdır. Ayrıca bu koşulun yanında, işçininKanun’da belirtilen nedenlerle işsiz kalmış olması gerekmektedir. Ancak kısaçalışma ödeneğine hak kazanmak için işsizlik ödeneğine hak kazanmak için aranantüm koşullar değil, sadece çalışma süresi ve prim ödemeye ilişkin koşullararanacaktır. Kısa çalışma ödeneğinin belirlenmesinde son 4 aylık prime esaskazanç ortalaması,kısa çalışmanın önceki günden geriye doğru hesaplanmaktadır.İşsizliködeneğine hak kazanabilmek için, kısa çalışmaya geçildiğinden önceki son üç yıliçinde en az 600 gün işsizlik sigortası primi ödenmiş olmalı ve kısa çalışmadanönceki son 120 gün içinde sürekli olarak çalışılmış olması gereklidir.
B- KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNİNÖDENMESİ VE MİKTARI
Kısaçalışma ödeneği İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanmak üzere Türkiye İşKurumu tarafından işçiye aylık olarak her ayın sonunda ödenir. Eğer kısaçalışma, zorlayıcı nedenlerle faaliyetin kısmen ya da tamamen durdurulmasışeklinde uygulanıyorsa bu durumda kısa çalışmanın ilk haftası için ödenekverilmez. Ödenek, ikinci haftadan itibaren verilecektir. Yönetmelik madde 7’demiktar belirlenmiştir;“Günlük kısa çalışma ödeneğininmiktarı, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun 39 uncu maddesine göre16 yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının %150’sini geçmemek üzere, sigortalının son on iki aylık prime esas kazançlarıdikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60’ıdır. Kısaçalışma ödeneği, 4447 sayılı Kanunun Ek 2 nci maddesine aykırı olmamakkoşuluyla aynı Kanunun 50 nci maddesindeki esaslara göre ödenir.
(2) Kısa çalışma ödeneğinin süresi üçayı aşmamak üzere kısa çalışma süresi kadardır.
(3) Kısa çalışma ödeneği, işyerindeuygulanan haftalık çalışma süresini tamamlayacak şekilde, çalışılmayan süreleriçin aylık olarak hesaplanır.
(4) Kısa çalışma ödeneği, ekonomikgelişmelerin işyerinin faaliyetleri üzerine etkileri doğrultusunda uygunluktespitinde belirtilen süreyi aşmamak kaydıyla fiilen gerçekleşen kısa çalışmasüresi üzerinden verilir.
(5) Zorlayıcı sebeplerle işyerindekısa çalışma yapılması halinde, ödemeler 4857 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinin(III) numaralı bendinde ve 40 ıncı maddesinde öngörülen bir haftalık süredensonra başlar.
(6)İşçinin kısa çalışma ödeneği aldığı süre için, 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılıSosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu gereği ödenecek sigortaprimi, İşsizlik Sigortası Fonu tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna aktarılır.
(7) Kısa çalışma ödeneğindenyararlanan işçi, işsizlik sigortasından yararlanmak için 4447 sayılı Kanunun 50nci maddesinde öngörülen koşullar gerçekleşmeden işsiz kalırsa, kısa çalışmaödeneği aldığı süre düşüldükten sonra, daha önce hak ettiği işsizlik ödeneğisüresini dolduruncaya kadar işsizlik ödeneğinden yararlanır.
(8)Kısa çalışma ödeneği, işçinin kendisine, aylık olarak her ayın sonundaödenir.
(9)Kısa çalışma ödeneği nafaka borçları dışında haciz veya başkasına devir veyatemlik edilemez.
(10)İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ödemeler, yasalfaizi ile birlikte işverenden, işçinin kusurundan kaynaklanan fazla ödemelerise yasal faizi ile birlikte işçiden tahsil edilir.”
İşsizlikSigortası Kanunu’nda da ödeneğin miktarı belirtilmiştir. 5763 sayılı Kanunla yapılandeğişiklik sonrası günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık primeesas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancınınyüzde kırkıdır. Bu şekilde hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, 4857 sayılı İşKanunu’nun 39. maddesine göre on altı yaşından büyük işçiler için uygulananaylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde seksenini geçemeyecektir(4). Budurumda işçinin ücreti ne kadar yüksek olursa olsun, eline geçecek azami kısaçalışma ödeneği asgari ücretin brüt tutarının yüzde 80’inden fazlaolamayacaktır.
C- KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ İLE İŞSİZLİKÖDENEĞİ İLİŞKİSİ
Son 120 günü eksiksizolmak üzere en az 600 gün prim ödemiş olan işçilere Mart 2002 itibariyle ilködemeleri yapılarak faal hale getirilen işsizlik ödeneği sosyal güvenlikhakkının en önemli unsurlarından biridir. İşsizlik ödeneği iş sözleşmesininbelli şartlarda sona ermesiyle verilir. Ancak kısa çalışma ödeneği, işsözleşmesi devam ederken, hatta işçi çalışmasını sürdürürken ödenir. Kısaçalışma ödeneği de işsizlik ödeneği gibi işçiye işsizlik sigortası fonundanödenir. Bu nedenle işçinin, daha sonra işsiz kalması halinde, kısa çalışmaödeneği aldığı süre çıkarılarak, geriye kalan süre boyunca işçiye işsizliködeneği verilir.
D- KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİALINAN DÖNEMDE SAĞLIK YARDIMI
1 Ekim 2008 tarihi itibariyletamamıyla yürürlüğe giren 5510 sayılı Kanun gereği kısa çalışma ödeneği alınansürede, işçi genel sağlık sigortası kapsamındadır. Bu sebeple sağlıkhizmetlerinden ve diğer haklardan genel sağlık sigortalısı ile bakmakla yükümlüolduğu kişiler yararlandırılır. Böylece kısa çalışma ödeneği alan işçi vebakmakla yükümlü olduğu kişilerin ödenek alınan sürede hastalık ve analık sigortasıyardımlarından yararlanmaları amaçlanmıştır.
E-KISA ÇALIŞMA DÖNEMİNDE GREV
Genel ekonomik krizveya zorlayıcı nedenlerle kısa çalışma uygulanmakta olan işyerinde grev kararıalınması işçi sendikalarınca uygulamada tercih edilmeyecek bir yöntemdir.Ziraişveren zaten kriz veya zorlatıcı nedenden etkilenerek dara düştüğü gibiişçiler de halihazırda kısa çalışma nedeniyle tamamen veya kısmençalışmamaktadırlar.Ancak,uyuşmazlığın çözülememesi halinde kanuni sürelerintamamlanmasıyla grev kararı alınmasına bir engel yoktur.
Genel ekonomik krizveya zorlayıcı nedenlerle kısa çalışma uygulanmakta olan bir işyerinde grevebaşlanması durumunda mevzuatta ödeneğin kesileceğine ilişkin bir hükümbulunmamaktadır.
5) SONUÇ
Dünyadayaşanan küresel krizin ülkemizde de bilhassa istihdam üzerindeki etkilerihissedilmeye başlandı. Büyük çaplı işletmeler bile üretime ara vermeye veyadaraltmaya başladı. Söz konusu iş daraltması şeklinde yapılan uygulamalardanbiri de kısa çalışmadır. İşte bu şekilde kısa çalışma durumunda kısa çalışmaödeneğini hak eden sigortalılara ödenen kısa çalışma ödeneği bilhassa bu tipkriz durumlarında bir nebze olsun maddi destek sağlamaktadır.
Ancakyukarıda ayrıntılı olarak izah edildiği üzere;
Kısaçalışma ödeneğinin kriz dönemlerinde işçinin mutat gelirinin ikamesi olabilmesiiçin ödenek miktarının ve süresinin iyileştirilmesi için 5838 sayılı Kanunlayapılan düzenlemeyle 2008 ve 2009 yıllarındaki kısa çalışma başvurularınamünhasır olmak üzere kısa çalışma ödeneği süresi 6 aya, alt sınırı yaklaşık 400ve üst sınırı 800 liraya çıkartılmıştır.
Ayrıcaişçi eğer kısa çalışma ödeneğini kabul etmezse;
4857sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesine göre işyerinde bir haftadan fazla süreişveren işçiye iş verememiş (yani ücret verememiş) ise işçinin haklı sebeple işakdini feshetme hakkı doğuracağından dolayı işçi, kısa çalışma ödeneğiilanından itibaren 6 işgünü içinde işverene iş akdini haklı sebeplefeshettiğini ve tazminatı ile diğer alacaklarını derhal nakden ve defaten ödemesi için ihtar verebilir.
[1]Akyiğit,Ercan:Kısa Çalışma,TÜHİS,Ağustos/Kasım, 2004,1-35;Çelik,İş HukukuDersleri,24.Bası,Ekim 2011,347.
[2]BAYHAN,Tevfik;Kısa Çalışma Rehberi,Yaklaşım Yayıncılık,2010
[3]Ulucan,Esnek Çalışma,104;Eyrenci-Ulucan-Taşken,249
KAYNAKÇA
ÇELİK,Nuri, İş Hukuku Dersleri, B. 24. Ekim 2011, Beta Yayınları.
CANİKLİOĞLU,Nurşen,4857Sayılı İş Kanununa Göre Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği,A.Can.Tuncay’aArmağan,İstanbul 2005
SONKAYA,Çetin: Kısa Çalışma ve Kıdem Tazminatı, E-Yaklaşım,Mayıs 2009,Sayı:197
BAYHAN, Tevfik, KısaÇalışma Rehberi, 1. Basım, Ankara, 2010, Yaklaşım Yay.
MOLLAMAHMUTOĞLU,Hamdi:İş Hukuku, 3.Basım, Ekim 2011 , Seçkin Yayınları
SÜZEK,Sarper,İş Hukuku, 3. Basım, İstanbul 2006, Beta yayınları.
GEÇER, Bekir /EVCİL,Cahit : Açıklama Ve Yargıtay Kararları İle Zenginleştirilmiş 4857 Sayılı İşKanunu Uygulama Rehberi , Haziran 2006, Datassist
ŞAKAR, Müjdat, İşKanunu Yorumu, 6.Bası, Ankara 2011,Yaklaşım Yayınları.
Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği HakkındaYönetmelik,RG 20 Nisan 2011,27920
İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik YapılmasınaHakkında Kanun,RG 26 Mayıs 2008,26887
LegalHukuk Dergisi, Ocak 2006
YaklaşımHukuk Dergisi
|
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Kısa Çalışma Ve Kısa Çalışma Ödeneği" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Sedef Çelenlioğlu'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
|
|
Kısa Çalışma Ve Kısa Çalışma Ödeneği
