|
KANADA YARGI SİSTEMİNDE
YARGI BAĞIMSIZLIĞI VE HAKİM TEMİNATI
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
I. KANADA ANAYASASINDA YARGI İLE İLGİLİ DÜZENLEMELER 1
A. Anayasa Öncesi Durum 1
B. 1867 Anayasası ( The British North America Act. ) 2
C. 1982 Anayasası ( Canadian Charter Of Rights And Freedoms) 3
II. KANADA YARGI SİSTEMİ 5
A. Genel Olarak 5
B. Federal Yargı Sistemi 6
1. Yüksek Mahkeme ( Supreme Court Of Canada) 6
2. Federal Mahkeme ( Federal Court Trial Division) 7
3. Federal Temyiz Mahkemesi ( Federal Court Of Appeal ) 7
4. Federal İdare Mahkemesi ( Federal Administrative Tribunals) 8
5. Federal Vergi Mahkemesi ( Tax Court Of Canada) 8
C. Eyalet Yargı Sistemi 8
1. Eyalet Yüksek Mahkemesi ( Provincial/Territorial Superior Cort) 8
2. Eyalet Temyiz Mahkemesi ( Provincial Court of Appeal) 8
3. Eyalet Mahkemeleri ( Provincial Courts) 9
4. Bölge İdare Mahkemeleri ( Provincial Administrative Tribunals) 9
D. Askeri Yargı Sistemi 9
1. Genel Olarak 9
2. Askeri Mahkemeler ( Millitary Courts) 10
3. Askeri Temyiz Mahkemesi ( Court Matrial Appeal Court ) 11
III. HAKİMLERİN ATANMASI 11
IV. HAKİMLERİN DİSİPLİN İŞLEMLERİ VE AZLİ 13
V. HAKİMLERİN MALİ HAKLARI 13
VI. YARGI BAĞIMSIZLIĞI VE HAKİM TEMİNATI İLE İLGİLİ KANADA
YÜKSEK MAHKEME KARARLARI 14
A. Valente (1985) 14
B. Beauregard (1986) 15
C. MaCkeigan V. Hickman (1989) 15
D. Lippe (1991) 16
SONUÇ 16
KAYNAKÇA 18
KISALTMALAR
b : Bası
BM : Birleşmiş Milletler
CANLII :Canadian Legal Information Institute
CAPJI :Canadian Association of Provincial Court Judges
CIAJ : Canadian Institute for the Administration of Justice
CJC : Canadian Judicial Council
CSD :Code of Service Discipline
FJA : Office of the Commissioner for Federal Judicial Affairs
md. : Madde
NDA : National Defence Act
NJI : National Judicial Institute
s : Sayfa
SCC : Supreme Court of Canada
yy : Yüzyıl
I. KANADA ANAYASASINDA YARGI İLE İLGİLİ DÜZENLEMELER
A. Anayasa Öncesi Durum
Kanada, uzun süre İngiliz kolonisi olarak tarihte yerini almıştır. Kuzey Amerika Kolonilerindeki İngiliz yargıçlar , keyfi hareket etmekteydiler. 1701 antlaşmasındaki yargı bağımsızlığı kolonilerde uygulanmamaktaydı. Ancak yine de 1782 tarihli Birleşik Krallık Kanunu ile koloni valisi veya heyeti tarafından koloni yargıçlarının azli talebi Kraliyet Özel Meclisi ( Privy Council) tarafından değerlendirilebilecekti. Bu yasa hükmüne dayanılarak 1806 yılında Kral , 1829 yılında da Kraliyet Özel Meclisi tarafından davaya bakmakta olan yargıçların azledildikleri belgelenmiştir. Diğer taraftan yargıçlar yürütme konseyi (Executive council ) ve yürütme meclisi (Executive assembly) üyesi olabiliyorlardı. Ancak 1812 yılında Aşağı Kanada ve Yukarı Kanada meclis üyelikleri sona erdirildi[1].
Murray Greenwood Aşağı Kanada hakkında yazmış olduğu; “Kokunun Mirasları: Fransız Devrimi Sırasında Quebec’te Politika ve Yasalar[2]” adlı kitabında Quebec’li yargıçların Bacon[3] yanlısı olduklarını yani hükümranlığa karşı karar vermediklerini açıkça göstermiştir. Örneğin Aşağı Kanada Yargıcı 1797 deki McLane davasında , davayı hem savcı hem yargıç olarak yürütmüş ve sanık asılarak cezalandırılmıştır. Bacon yanlısı tutum birkaç istisna dışında 1839 ‘a kadar devam etmiştir. Yukarı Kanada yargıçları da bu dönemde her ne kadar taht altında değiller ise de fazla uzakta sayılmazlardı. Onlarında Kraliyet yanlısı tutumları ağır basmaktaydı[4].
İngiliz Kuzey Amerika’sında iyi halleri boyunca hakimlere görev teminatı ilk olarak 1834 te Yukarı Kanada Kraliyet Mahkemesi için getirildi. 1840 yılında Aşağı ve Yukarı Kanada’nın birleşmesinden sonra da hakimlerin görev teminatı ilkesi kabul edilmiş ve iyi halleri boyunca görev yapmaları sağlanmıştır[5].
B. 1867 Anayasası ( The British North America Act. )
29.03.1867 tarihli Anayasa Kanada Federasyonunun oluşumu ve yapısı ile ilgili hükümler içermektedir[6]. Anayasa 11 bölümden oluşmaktadır. Bunlar ; Başlangıç (Preliminary)( md:1-2), Federasyon (Union)(md:3-8), Yürütme (Executive Power) (md:9-16), Yasama (Legislative Power) (md:17-57), Eyalet Yönetimi (Provincial Constitutions) (md:58-90), Yasama Yetkisinin Paylaşımı (Distribution of Legislative Powers) (md:91-95), Yargı (Judicature) (md:96-101) , Vergi ve Gelirler (Revenues; Debts; Assets; Taxation) (md:102-126), Çeşitli Hükümler (Miscellaneous Provisions) (md:127-144), , Koloniler Arası Demiryolları (Intercolonial Railway) (md:145), ve Diğer Kolonilerin Birliğe Katılımı (Admission of Other Colonies) (md:146-147)
1867 Anayasasında yargı 7. bölümde 96-101. maddelerde düzenlenmiştir. Anayasanın oluşumu sırasında yargı ile ilgili bölümde en çok hakimlerin atanmasında atama gücünün merkez hükümetin elinde mi olacağı ve Kanada Yüksek Mahkemesinin oluşumu üzerinde durulmuştur.
96. madde hakimlerin atanmalarını düzenlemektedir. Buna göre her bölgedeki hakimler Genel Vali tarafından atanmaktadır .
97. maddede Ontario, Nova Scotia ve New Brunswick eyaletleri ile ilgili özel düzenleme yer almaktadır. Bu hükme göre bu eyaletlerin tüm hakimleri kendi barolarından seçilecektir.
98. maddede 97. maddeye paralel olarak Quebec eyaleti hakimlerinin de kendi barosundan seçileceği düzenlenmiştir.
99. maddede hakimlerin görev teminatı düzenlenmiştir. Buna göre hakimler iyi halleri süresince görev yapabilecekler, kendileri istemedikçe görevden alınamayacaklardır. Yine aynı maddede yüksek mahkeme yargıçlarının emeklilik yaşı 75[7] olarak belirtilmiştir. Hakimlerin azilleri ise ancak Meclis ve Senatonun talebi üzerine Genel Vali tarafından yapılabilmektedir.
100. maddede hakimlerin özlük hakları düzenlenmiştir. Buna göre Federal hakimlerin görev ve emeklilikteki maaşları Kanada Parlamentosu tarafından belirlenmekte ve Hükümet tarafından ödenmektedir.
101. maddede Yüksek temyiz mahkemeleri ile diğer mahkemelerin kanunla kurulacağı hükmü getirilmiştir. Bu hükümden de anlaşılacağı üzere Kanada’da Yüksek Mahkeme ( Supreme Court) Anayasada düzenlenmemiştir.
Kanada yargı çevresinde Anayasada yer alan atama usulü, azledilememe ve mali güvence, yargı bağımsızlığının üç temel sütunu olarak görülmekte ve hiçbir zaman yıkılmaması gerektiği belirtilmektedir.
C. 1982 Anayasası ( Canadian Charter Of Rights And Freedoms)
1867 Anayasasında temel hak ve özgürlüklere ilişkin bir düzenleme yer almamakta idi . 1982 Anayasası[8] ise tamamen temel hak ve özgürlükleri düzenleyen bir belge özelliğindedir. 1982 Anayasası 7 bölümden oluşmaktadır. Bunlar ;
1. Bölüm ; Kanadalıların Hak ve özgürlükleri (Canadian Charter of Rights and Freedoms). Bu bölüm 12 alt bölümden oluşmaktadır. Hak ve Özgürlüklerin Teminatı (Guarantee of Rights and Freedoms) (md:1), Temel Özgürlükler (Fundamental Freedoms) (md:2), Demokratik Haklar (Democratic Rights) (md:3-5), Seyahat Özgürlüğü (Mobility Rights) (md:6), Yasal Haklar (Legal Rights) (md:7-14), Eşitlik Hakkı (Equality Rights) (md:15), Resmi Dil (Official Languages of Canada) (md:16-22), Azınlık Dillerinde Eğitim Hakkı (Minority Language Educational Rights) (md:23), Hak ve Özgürlüklerin Uygulanması (Enforcement) (md:24), Genel Hükümler (General) (md:25-31), Anayasanın Uygulanması (Application of Charter) (md:32-33), Bölüm adı (Citation) (md:34),
2. Bölüm ; Yerlilerin Hakları (Rights of the Aboriginal Peoples of Canada) (md:35-35.1),
3. Bölüm; Bölgesel Farklılıkları Giderme (Equalization and Regional Disparities) (md:36),
4. Bölüm ; Anayasal Toplantılar (Constitutional Conference) (md:37-37.1)[9],
5. Bölüm ; Anayasayı Değiştirme Usulü (Procedure for Amending Constitution of Canada) (md:38-49),
6. Bölüm ; 1867 Anayasası Değişiklikleri (Amendment to the Constitution Act , 1867) (md:50-51)[10],
7. Bölüm: Genel Hükümler (General) (md:52-61)
1982 Anayasasında yargı bağımsızlığı ile ilgili düzenleme , yasal haklar bölümünde 11/d maddesinde[11] yer almaktadır. Bu hükme göre , herhangi bir şekilde yasaya aykırı hareket eden kişi, bağımsız ,tarafsız ve adil bir mahkemede yargılanıp suçlu bulunana kadar suçsuz kabul edilir.
Yine 7. maddeye[12] göre de ; herkesin yaşam, özgürlük ve güvenlik hakkı vardır. Bunlardan ancak mutlak bir adalet prensipleri çerçevesinde mahrum bırakılabilir.
“ Bağımsız ve tarafsız mahkeme “ cümlesi 1960 Kanada Haklar Tezkeresi’nde de yer almaktaydı (md:2/f). Bu hüküm 1982 Anayasasının 11/d maddesine bünzer bir düzenleme içermekteydi. Buna göre herhangi bir suç işlemekle suçlanan kişinin tarafsız ve bağımsız bir mahkemece suçlu bulunana kadar özgürlüklerinden yoksun bırakılamayacağı, aksi ispat edilene kadar suçsuz sayılacağı kabul edilmektedir. 1948 Tarihli Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinin 10. maddesinde yer alan ifadeler aynen alınarak Kanada Haklar Tezkeresine konulmuştur.
1982 Anayasasından sonra Kanada Yargısında yeniden yapılanmaya gidildi. Askeri Mahkeme ve Eyalet Mahkemelerinin oluşumunda , yargı bağımsızlığı ve hakim teminatını sağlamaya yönelik değişiklikler yapıldı. Bu reformların yapılmasında ise en büyük rolü verdiği kararlarla Kanada Yüksek Mahkemesi oynadı. İleriki bölümlerde bu kararlardan bazıları incelenecektir.
II. KANADA YARGI SİSTEMİ
A. Genel Olarak
Kanada Anayasasında yargı sistemini düzenleyen hüküm 1867 tarihli Anayasasının 101. maddesinde yer almaktadır. Bu hükme göre , yüksek mahkemeler, temyiz mahkemeleri ve diğer mahkemeler kanunla kurulmaktadır. Yüksek Mahkeme dahi Kanada Anayasasında düzenlenmemiştir.
Kanada mahkemeleri 4 kademeli bir yapıya sahiptir[13]. Yargı sisteminin en tepesinde Yüksek Mahkeme yer almaktadır. Yüksek Mahkeme Askeri temyiz mahkemesi , Eyalet temyiz mahkemeleri ve Federal temyiz mahkemelerinin başvurularını sonuçlandırır. Bu mahkemelerin kararlarının temyiz merciidir. Federal / bölgesel yetki uyuşmazlıklarını çözer .
Bir alt seviyede ise Temyiz mahkemeleri yer almaktadır. Bunlar Askeri mahkeme kararlarının temyiz mercii olan Askeri temyiz mahkemesi, Eyalet mahkemelerinin temyiz mercii olan Eyalet Temyiz Mahkemeleri , Federal Mahkemenin temyiz mercii olan Federal Temyiz mahkemesidir.
Daha alta seviyede ise Federal Mahkeme , Kanada Vergi Mahkemesi ve Eyalet Yüksek Mahkemeleri yer almaktadır. Bu mahkemeler İlk derece yargılaması yapmaktadırlar.
En alt seviyede de Eyalet İlk Derece Mahkemeleri yer almaktadır. Bunlar da kendi aralarında ihtisas mahkemeleri halinde kurulmaktadırlar. Ancak eyaletler arasında ihtisas mahkemelerinin görünümü bakımından yeknasaklık yoktur.
Kanada’da toplam 750 civarında mahkeme mevcuttur. Bunlardan Yüksek Mahkeme bir tane olup başkent Ottawa’da bulunmaktadır. Federal temyiz mahkemesi , federal mahkeme ve vergi mahkemelerinin toplam sayısı 17 dir. 13 eyalette toplam 15 Eyalet Temyiz Mahkemesi bulunmaktadır. Her eyalette bir temyiz mahkemesi mevcuttur ancak Quebec ve Alberta’da ikişer temyiz mahkemesi vardır.
Kanada’da yargı birliği sistemi mevcuttur. İdari ve adli yargı uyuşmazlıklarına aynı mahkemelerde bakılır. Ancak bu mahkemeler de kendi aralarında ihtisaslara ayrılmışlardır. Ama sonuçta temyiz mercileri aynı mahkemedir.
Kanada’da Askeri yargı diğer mahkemelerden farklı bir görünüm arzetmektedir. Türkiye sisteminde olduğu gibi Adalet Bakanlığı ile değil Milli Savunma Bakanlığı ile ilişkilendirilmiştir. Türkiye sisteminde olduğu gibi ayrı bir temyiz mercii mevcuttur . Ancak Askeri Temyiz Mahkemesi kararları Yüksek Mahkemede denetlenebilmektedir.
B. Federal Yargı Sistemi
1. Yüksek Mahkeme ( Supreme Court Of Canada)
Kanada Yüksek Mahkemesi 1875 tarihli Yüksek Mahkeme Yasası ile kurulmuştur[14]. Bir başkan ve sekiz üyeden oluşur. Kanada yargı sisteminde en tepede yer alır ve son karar merciidir. Askeri temyiz mahkemesi , Eyalet temyiz mahkemeleri ve Federal temyiz mahkemelerinin başvurularını sonuçlandırır. Mahkemeler arasındaki federal/bölgesel yetki uyuşmazlıklarını çözer. Anayasa hukuku , idare hukuku, ceza ve özel hukuk konularındaki tüm uyuşmazlıklarda hüküm vermeye yetkilidir. Yüksek Mahkeme yasasının 53. maddesine göre Hükümet Yüksek mahkemeden önemli hukuksal konularda yorum kararı isteyebilmektedir. Yine anayasal sorunlarla ilgili olarak Federal parlamento ve Eyalet parlamentoları da Yüksek Mahkemeden görüş alabilmektedirler. Ayrıca Eyalet Başsavcıları da Özel ve önemli konularda Yüksek Mahkemenin görüşüne başvurabilmektedir.
Yüksek Mahkeme Kurul halinde çalışmakta olup bütün kararları tüm üyelerin katılımıyla alma zorunluluğu yoktur. Kendi içerisinde alt kurullar oluşturulabilir ve bunlar arasındaki iş bölümünü başkan belirler.
Yüksek Mahkeme üyeleri Genel Vali Tarafından atanmaktadır. Atama usulü ileride ayrıntılı olarak ele alınacaktır. Yüksek Mahkemenin 9 kişilik üyelerinin 3 üyesi yasa gereği Quebec Barosundan seçilmek zorundadır. Yüksek Mahkeme üyeliğine seçilenler özel işlerini devretmek zorundadırlar. Gelir getirici başka bir işle uğraşamazlar. Devletten başka ücret alamazlar. Tüm hakimler için geçerli olan mahkemenin bulunduğu yere 40 km.lik mesafe içerisinde ikamet zorunlulukları vardır.
Yüksek mahkeme başkanının yargısal görevleri yanında Türk hukukunda alışık olmadığımız birçok idari görevleri de mevcuttur. Tüm Temyiz mahkemeleri, eyalet yüksek mahkemeleri ile federal mahkeme başkanlarından oluşan Kanada Yargı Konseyi’nin (Canadian Judicial Council )[15]sözcüsüdür. Genel Valinin ölümü yada iş göremez hale gelmesi veya görevden çekilmesi durumunda , vekaleten bu görevi sürdürür veya bu görevi kıdemli üyeye devreder. Devlet ödül komitesinin sözcüsüdür. Yine Elçilerin ve Uluslar arası temsilcilerin güven mektuplarını Kraliçe adına imzalamak da Yüksek Mahkeme Başkanının görevleri arasındadır.
2. Federal Mahkeme ( Federal Court Trial Division)
Federal Mahkeme bugünkü yapısına 1971 yılında kavuşmuştur. Daha önceleri bu mahkemenin görevini Kraliyet Mahkemesi (Exchequer Court) görmekte idi. Federal mahkeme tüm Kanada üzerinde yargı yetkisine sahiptir. Görevleri arasında ; Eyaletler arası taşımacılık, haberleşme iletişim, havacılık, para transferleri, telif hakları, bölgesel uyuşmazlıklara, vatandaşlık konularındaki uyuşmazlıklar gelmektedir. Denizcilik sorunlarından doğan uyuşmazlıklarla ilgili yetki ise Eyalet Yüksek Mahkemeleri ile Federal Mahkeme arasında paylaşılmıştır.
Federal Mahkeme Türk hukukundaki ticaret hukukundan kaynaklanan bazı davalar ile idari yargıya konu olan bazı davalara bakmakla görevlidir. Konulara bakıldığında uzmanlık gerektiren genelde ticari işler olduğu görülmektedir[16].
3. Federal Temyiz Mahkemesi ( Federal Court Of Appeal )
Federal Temyiz Mahkemesi 2003 yılında kurulmuştur. Daha önceleri Federal Mahkemenin bir dairesi olarak görev yapmakta idi . Federal Mahkeme ve Federal İdare Mahkemesi kararlarının temyiz mercii olarak görev yapmaktadır[17].
4. Federal İdare Mahkemesi ( Federal Administrative Tribunals)
Federal İdare Mahkemesi , iş güvencesi , malullük, sakatlık, mülteci hukuku gibi konulardan doğan uyuşmazlıkların çözüm merciidir. Bu mahkeme bazı konularda kurullar halinde görev yapabildiği gibi bazı durumlarda da ilk derece mahkemesi olarak görev yapmaktadır[18].
5. Federal Vergi Mahkemesi ( Tax Court Of Canada)
Federal Vergi Mahkemesi 1983 yılında kurulmuştur. Vergi uyuşmazlıklarından kaynaklanan davalara bakmaktadır. Daha öncesinde bu görevi idari bir niteliğe sahip olan vergi denetim kurulu ( Tax Reviev Board) yapmaktaydı. Merkezi Ottava’da bulunan Mahkemenin Montreal, Toronto ve Vancauver ‘de birer dairesi bulunmaktadır[19]
C. Eyalet Yargı Sistemi
1. Eyalet Yüksek Mahkemesi ( Provincial/Territorial Superior Cort)
Eyalet Yüksek Mahkemeleri her eyalette bulunan ve bazı önemli ceza ve hukuk davalara bakan ilk derece mahkemeleridir. Boşanma davaları da bu mahkemede görülmektedir. Eyalet Yüksek mahkemeleri kendi içerisinde ihtisas mahkemeleri şeklinde teşkilatlanmışlardır. Eyalet yargı sisteminin bir parçası olmakla birlikte hakimleri federal hakimlerden oluşmaktadır. Bu mahkemelerin başkanları da Kanada Yargı Konseyinin (CJC) üyesidir[20].
2. Eyalet Temyiz Mahkemesi ( Provincial Court of Appeal)
Her eyalette teşkilatlanmış olup eyalet yüksek mahkemesi ile eyalet mahkemelerinin temyiz merciidir. Çoğunlukla üç daireden oluşmaktadır. Eyalet temyiz mahkemesi ayrıca anayasal sorunlarla ilgili uyuşmazlıkların da çözüm merciidir[21].
3. Eyalet Mahkemeleri ( Provincial Courts)
Eyalet mahkemeleri her eyalette teşkilatlanmış ilk derece yargılama yapan genel mahkemelerdir. Bu mahkemeler hem federal yasalara hem eyalet yasalarına göre yargılama yapabilmektedirler. Bu mahkemeler ; ceza mahkemeleri, aile mahkemeleri (boşanma davaları hariç), çocuk mahkemeleri (12-17 yaş) , trafik mahkemeleri, basit kabahat mahkemeleri, hukuk mahkemeleri gibi ihtisas mahkemeleri şeklinde karşımıza çıkmaktadırlar. Bazı eyaletlerde uyuşturucu ile mücadele kapsamında özel mahkemeler kurulmuştur. Bu mahkemeler Türk hukukundaki asliye ve sulh mahkemelerine karşılık geldiği söylenebilir[22].
4. Bölge İdare Mahkemeleri ( Provincial Administrative Tribunals)
Bölge İdare Mahkemesi , eyalet yasalarının uygulanmasından kaynaklanan iş güvencesi , malullük, sakatlık, gibi konulardan doğan uyuşmazlıkların çözüm merciidir.
D. Askeri Yargı Sistemi
1. Genel Olarak
Kanada yargı sisteminde Türk yargı sisteminde olduğu gibi askeri yargı ayrı bir yargı yolu olarak düzenlenmiştir. Askeri yargı ayrı yasalar[23] ile sivil yargıdan ayrık olarak düzenlenmiş ve bizdeki gibi Adalet Bakanlığı ile değil Milli Savunma Bakanlığı ile ilişkilendirilmiştir. Milli savunma yasasının üçüncü bölümü askeri suç ve cezaları ile askeri mahkemelerin kuruluşu ve yargılama usulünü düzenlemektedir.
Kanada askeri yargısı anayasal dayanağını 1867 Anayasasının 91/7 nci maddesinden almaktadır. Bu hükme göre Federal parlamento ordu ve milli savunma ile ilgili yasal düzenleme yapma yetkisine sahiptir. . Parlamento bu yetkiye dayanarak 1868 tarihli ordu yasasını çıkarmış, 1940 yılında ise Deniz kuvvetleri ve Kraliyet Hava Kuvvetleri ile ilgili yasaları kabul etmiştir. II. Dünya Savaşından sonra ise halen yürürlükte bulunan Milli Savunma Yasası kabul edilmiştir. Asker kişilerin görev ve sorumlulukları ise Kraliçe Talimatnamesinde (The Queen's Regulations and Orders (QR&O'S) ) düzenlenmiştir[24].
2. Askeri Mahkemeler ( Millitary Courts)
Askeri mahkemeler ancak National Defence Act ‘ın üçüncü bölümünde yer alan Code of Service Discipline başlığı altında düzenlenen askeri suçlarla ilgili yargılama yapmak yetkisine sahiptirler. Kişi yönünden yetkileri ise asker kişilerle sınırlıdır. Ancak casusluk suçu işleyen siviller ile savaş sırasında orduda görevli sivilleri de yargılama yetkisine sahiptir. Askeri mahkemeler ; ömür boyu hapis , süreli hapis , yüz kızartıcı ve utanç verici bir nedenle ordudan kovma , ordudan kovma , göz hapsi , rütbe indirimi, geç terfi, uyarı, para cezası ve sıra harici hizmet gibi diğer hafif cezalar verebilmektedir[25].
Kanada askeri yargı sisteminde dört ayrı askeri mahkeme yapılanması mevcuttur[26]. Bunlar Özel Askeri Mahkemeler ( Special Court Matrial), Suçüstü Askeri Mahkemeleri (Standing Court Matrial), Genel Askeri Mahkemeler ( General Court Matrial), Disiplin Mahkemeleridir ( Disciplinary Court matrial) . Özel Askeri mahkemeler ve suçüstü mahkemeleri bir askeri hakimden oluşur ve hizmet suçu işleyen subay , astsubay ve erbaş ve erleri yargılar. Genel askeri mahkemeleri ise bir askeri hakim ve beş üyeli kuruldan oluşur. Subay astsubay ve erbaş ve erleri yargılama yetkisine sahiptir. Sanik subay ise kurul üyeleri de subay olmak durumundadır. Kurul üyelerinin yapısı sanığın rütbesine göre belirlenmektedir. Sanık general ise , kurul kıdemli üyesi en az sanık rütbesinde , diğer üyeler ise en az albay rütbesinde olmalıdır. Sanık albay rütbesinde ise kıdemli üye en az sanık rütbesinde , diğer üyeler en az yarbay rütbesinde, sanık yarbay ise , kurul üyelerinden en az ikisi en az yarbay rütbesinde subay olmak zorunluluğu vardır. Sanık astsubay veya erbaş veya er ise , üç üye subay diğer iki üye en yüksek rütbede astsubay olmak zorundadır. Disiplin mahkemesi de bir askeri hakim ve üç üyeden oluşan kuruldan oluşmaktadır. Bu mahkeme ancak binbaşı ve altı subaylar ile astsubaylar ve erbaş ve erleri yargılama yetkisine sahiptir. Sanık subay ise tüm üyeler subay, sanık astsubay veya erbaş veya er ise iki üye subay bir üye en yüksek rütbede astsubaydan oluşmaktadır[27].
3. Askeri Temyiz Mahkemesi ( Court Matrial Appeal Court )
Kanada Askeri yargı sisteminde II. Dünya savaşına kadar temyiz hakkı tanınmamıştı. Askeri mahkemelerin kararları kesindi. 1950 yılında NDA yasasına bir ek hüküm konularak mahkeme yapısında olmayan askeri temyiz kurulu kuruldu (Court Martial Appeal Board) . Bu kurula eski Fedaral Mahkemesi veya daha üst bir mahkemeden bir hakim başkanlık ediyordu. Diğer iki üye de emekli veya halen görevde olan iki hakimden veya beş yıllık kıdemi olan avukatlardan oluşmaktaydı. Kurulun kararı değiştirme veya kaldırma yetkisi bulunmamaktaydı. Sadece sınırlı değişiklikler yapabiliyor, Savunma bakanına kararın uygulanmaması için tavsiyede bulunuyordu. Savunma Bakanının da Askeri Mahkeme kararlarını temyiz yetkisi yoktu. 1959 yılında kurul mahkemeye dönüştürüldü. Mahkeme başkanı eyalet yüksek mahkemelerinden Genel Vali tarafından atanmaktadır. 1991 yılında yapılan değişiklik ile Askeri temyiz mahkemesinin işleyişi sivil yargıya benzetildi ve mahkeme kararlarını değiştirme ve kaldırma yetkisi tanındı . bununla birlikte Savunma Bakanına da askeri mahkeme kararlarını temyiz hakkı tanındı[28].
III. HAKİMLERİN ATANMASI
1867 tarihli Anayasanın hazırlık aşamasında atama yetkisinin yürütme gücünün elinde mi olması gerektiği uzun uzun tartışılmıştır. 1864 Quebec Konferansında Sir. A. Macdonald tarafından yapılan öneri kabul edilmiş ve hakimleri atama yetkisi Genel Valiye bırakılmıştır[29]. 1867 tarihli Anayasanın 96. maddesine göre atama yetkisi Genel Valiye aittir. Ancak atama prosedürü Hakimler yasasında (Judges Act.) düzenlenmiştir.
Federal hakimlerde ,10 yıl avukatlık yapmak veya kamuda hukukla ilgili bir görevde bulunmak veya ikisinin toplam süresi 10 yıl olmak şartı aranmaktadır. Eyalet Yüksek Mahkemelerine yalnız mahkemenin bulunduğu eyalet barosundan atama yapılabilmektedir[30].
Hakim adayları kişisel bilgilerini ve özgeçmişlerini içeren başvuru formunu tavsiye komitesine gönderirler. Tavsiye komitesi (Judicial Advisory Committees ) yedi üyeden oluşmaktadır. Her eyalette birer komitesi vardır. Quebec eyaletinde ise iki komite bulunmaktadır. Tavsiye komitesi için bir aday eyaletteki hukuk adamları arasından, bir aday eyalet barosu tarafından , bir aday mahkeme başkanları veya kıdemli hakimlerden , bir aday eyalet başsavcısı veya eyalet adalet başkanı tarafından, üç aday Federal Adalet Bakanı tarafından belirlenir ve yine Federal Adalet Bakanı tarafından iki yıl süre ile atanır[31].
Hakim tavsiye komitesi başvuruları gizli tutar ve değerlendirmesini yapar. Değerlendirme sonucunda başvuranları birinci öncelikli , normal ve yetersiz olarak üç kategoriye ayırır. Bu sıra iki yıl süreyle geçerlidir. Tavsiye komitesinin sıralaması Federal Adalet Bakanlığında sırf atama işlerinden sorumlu birime gönderilir (Office of the Commissioner for Federal Judicial Affairs)[32]. Bu birim Adalet Bakanı adına atama işlemlerini yürütmekle görevlidir.
Mahkeme başkanlarını başbakan, üye hakimleri ise Federal Adalet Bakanı Bakanlar Kuruluna tavsiye eder. Bakanlar Kurulu tarafından uygun bulunan adaylar ise atanmak üzere Genel Valiye teklif edilir[33]. Eyalet hakimleri için de benzer usullerle atama yapılmaktadır. Ancak bir çok eyalette farklı usuller bulunmaktadır.
Askeri Hakimlerin atama usulü sivil hakimlerden farklıdır. 1997 yılına kadar ordunun kontrolündeki atama yetkisi , Kanada Yüksek Mahkemesinin 1992 yılında vermiş olduğu Genereux[34] kararından sonra kurulan Askeri Baş Yargıç Ofisi’ ne (The Office of the Chief Military Judge)[35] devredilmiştir. Askeri Baş Yargıç emir komuta zinciri içerisinde olmayıp, kendi özel bütçesine sahip tamamen bağımsızdır. Askeri Hakimler Bakanlar Kurulu tarafından mesleğe alınırlar. Ancak bir askeri hakimin hangi mahkemede görev yapacağı Askeri Baş Yargıç tarafından belirlenir.
Kanada yargı sisteminde hakimlerin mesleğe kabulü ve ataması tamamen siyasi iktidarın yetkisinde olmasına rağmen , bugüne kadar pek az sorun yaşanmıştır. Ancak bu durum hiç endişe yaratmıyor da değildir. Özellikle Yüksek Mahkeme başkan ve üyelerinin ataması ile ilgili olarak , bu yetkinin tamamen siyasilere bırakılmasının , kararların tarafsızlığında şüphe yaratabileceği yönünde görüşler vardır. Bu nedenle Parlamentoda bir komisyon kurulmuş ve yeni atama modelleri üzerinde çalışmalar devam etmektedir[36]
IV. HAKİMLERİN DİSİPLİN İŞLEMLERİ VE AZLİ
1867 tarihli Anayasanın 99. maddesine göre hakimler ancak Meclis ve Senatonun teklifi ile Genel Vali tarafından azledilebilmektedir. Disiplin soruşturması ise Kanada Yargı Konseyi (Canadian Judicial Council ) tarafından yapılmaktadır. Bu konseyin başkanı Yüksek Mahkeme başkanıdır. Üyeleri ise Eyalet Temyiz mahkemesi başkanları, Eyalet Yüksek mahkeme başkanları, Askeri Temyiz Mahkemesi Başkanı, Federal Mahkeme Başkanı, ile diğer yüksek mahkeme başkanlarından oluşur. Konsey Adalet Bakanının istemi üzerine hakimlerin açığa alınmasına da karar verebilmektedir[37].
V. HAKİMLERİN MALİ HAKLARI
1867 tarihli Anayasanın 100. maddesinde federal hakimlerin maaşlarının Parlamento tarafından belirlenip Hükümet tarafından ödeneceği güvence altına alınmıştır. Kanada Hakimlere Kanununun birinci bölümüne göre de maaş ayarlamaları yılda bir kez enflasyon oranına göre yapılmaktadır. Eğer enflasyon oranı %7 den düşük ise maaş artışı en az %7 olarak belirlenmektedir. Dört yılda bir bu uygulama , hakimlerin özlük hakları ile ilgili bir kurul tarafından gözden geçirilmekte ve parlamentoya rapor verilmektedir. 2004 yılı için Yüksek Mahkeme Başkanı aylık 23.100, üyesi , 21.400, diğer yüksek mahkeme başkanları 19.750, üyeleri, 18.000 Kanada Doları ücret almaktadırlar. Yukon, Northwest, Nunavut Eyaletlerinde görev yapan bölge hakimleri de aylık 18. 000 Kanada Doları ücret almaktadır[38]. Ayrıca bir çok konuda vergi indiriminden faydalanmakta, ölüm ve sağlık konusunda sigortalanmakta ve seyahat ve görevlerde harcırah verilmektedir.
VI. YARGI BAĞIMSIZLIĞI VE HAKİM TEMİNATI İLE İLGİLİ KANADA YÜKSEK MAHKEME KARARLARI
A. Valente (1985)[39]
Kanada yargı bağımsızlığı ve hakim teminatı konusunda ilk ve en önemli karar Valente kararıdır. 1982 Anayasasının kabulünden bir yıl sonra Ontario eyalet Mahkemesinin bağımsızlığına itiraz edilmiştir. Mahkeme yargıcının bağımsız olmadığına dair 18 iddia ileri sürülmüştür. Bu iddiaların çoğu eyalet yargıçlarının federal yargıçların güvencelerinden yoksun olmaları ile ilgili idi. . Örneğin bu eyaletteki yargıçların maaşları idari bir şube tarafından belirleniyordu. Yine görevden alınmaları da yasama meclisinin onayını gerektirmiyordu.
Yüksek Mahkeme bu davada mahkemenin bağımsız olarak algılanması için bir değerlendirme testi kabul etti. Buna göre anlayışlı bir kişi, ilgili yasa maddelerini ve gelenekleri bilerek konuyu gerçekçi ve uygulanabilir olarak algılaması sonucu yargıcın orada oturmasını uygun buluyorsa mahkemenin tarafsızlığı ve bağımsızlığı konusunda endişelenmeye gerek yoktu. Mahkemeye göre tarafsızlık ; özel bazı davalarda mahkemenin taraflara ve verilere olan tavır ve düşünce şeklidir. Oysa bağımsızlık; mahkemenin yasal fonksiyonlarındaki tavır ve düşünce şeklini değil, başkalarına olan ilişki ve statü bağını özellikle de yürütme ile olan ilişkisidir.
Bu davada yargı bağımsızlığı üç ana noktada açıklanmıştır. Bunlar görev teminatı, mali güvence ve mahkemenin kurumsal bağımsızlığıdır. Yüksek Mahkeme Valente davasında eyalet yargıçlarına federal yargıçlardan farklı standartların uygulanmasını yargı bağımsızlığına aykırı bulmamış , esnek bir yaklaşımla 1982 Anayasasının 11/d maddesinde belirtilen yargı bağımsızlığı için tek bir standart gerekmediğini, bağımsızlığın çeşitli standartlarla da sağlanabileceğini belirtmiştir.
Görev teminatı ile ilgili olarak , hakimlerin emeklilik yaşına kadar ve ya belirli bir süre ile atanmalarını görev teminatı için yeterli bulmuştur. Ancak yürütme gücünün keyfi olarak hakimlerin görev süresini belirlemelerin uygun bulmamış görev sürelerinin yasal dayanağını aramıştır.
Mali güvence konusunda da , maaş ve emekli maaşlarının bir yasayla belirlenmesi , yargı bağımsızlığını etkileyecek müdahalelere yer verilmemesi gerektiğini belirtmiştir.
B. Beauregard (1986)[40]
Bir federal yargıç olan Beauregad hükümetin emekli maaşlarına kişilerden de katkı payı öngören yasanın 1867 Anayasasına aykırı olduğunu ve hakim teminatını zedelediğini ileri sürmüştür. Buradaki sorun 100. maddedeki yargıçların maaş ödenek ve emekli maaşları Kanada Parlamentosu tarafından belirlenir ve temin edilir hükmünün ihlal edilip edilmediği idi .
Yüksek Mahkeme Beauregad’un bir yargıç olmakla birlikte aynı zamanda bir Kanada Vatandaşı olduğunu, her vatandaş gibi üzerin düşen katkı payını ödemesi gerektiğini, Anayasada maaşların belirlenir ve temin edilir denildiğini, bunun emekli maaşlarının tamamen parlamento tarafından temin edileceği anlamına gelmediğini, parlamentonun gücünün limitsiz olmadığını , Kanada Anayasasının 119 yıl önce yapıldığını ve aynı yerde kilitli kalamayacağını , yasaların da yaşayıp nefes aldıkların , ülkenin ve halkının büyümesine ayak uydurabildiklerini belirterek Beauregad’un itirazlarını yerinde bulmamıştır.
C. MaCkeigan V. Hickman (1989)[41]
Bölgesel soruşturma komisyonu Başyargıç Hickman , yürüttüğü Nova Scotia – Marshall davasında Nova Scotia başyargıcı MacKeigan ile temyiz mahkemesi dört yargıcından 1983 yılındaki davada sanığı serbest bıraktırıcı nedenleri komisyon önünde açıklamaların talep etmiştir. Beş yargıç ise ifade vermeme haklarını kullanmışlardır. Gerekçe olarak Nova Scotia Kamu soruşturma yasasının , hakimlerin görevleriyle ilgili bir konuda ifadelerinin alınmasına izin vermediği şeklinde idi. Komisyon yasal bile olsa yargıçların yargı görevini yaparken yaptıkları işler ve verdikleri kararlardan dolayı böyle bir komisyon tarafından ifadelerinin alınmasının yargı bağımsızlığını etkilediği başyargıç tarafından belirtildi. Burada ifade vermeyen hakimler aslında yargıçların hiçbir şekilde sorgulanamayacakları şeklinde bir tutum içinde değillerdi. Yargıçların yürütme tarafından veya onların atayacakları kişiler tarafından sorgulanmalarına karşı çıkmışlarıdı.
Bu davada Yüksek Mahkeme ; yargıcın alacağı karardan korkmaması gerektiğini, bu kararından dolayı ileride Hükümete hesap verme endişesi yaşamamasını , yasal dokunulmazlığın yargı bağımsızlığı konseptinin merkezi olduğunu, bir yargıcın siyasi bir otorite karşısında neden ve nasıl karar aldığı konusunda ifade vermesinin yargı bağımsızlığını tam ortadan vurduğunu belirtmiştir.
D.Lippe (1991)[42]
Lippe davası Quebec Belediyesi part-time yargıçlarının bağımsızlığının ve tarafsızlığının tartışılmasını gündeme getirmiştir. 19. yy ortalarından beri Belediye Mahkemeleri Quebec yargı sisteminin bir parçasıdır. Stajyer avukatlar burada yargıçlık yaparlar. Bazı kamu davaları , yasaya aykırı federal ve bölgesel suçların takibi, Belediye kanunlarının ihlali gibi davaları yürütürler.
Bu davada Quebec Temyiz Mahkemesi , Belediye mahkemelerinin Valente davasında belirlenen 3 temel kriteri karşıladığın, bağımsız ve tarafsız bir mahkeme olduğuna hükmetmiş ancak , Yüksek Mahkeme çoğunlukla Quebec Belediye Mahkemelerinin Belediye ile sıkı ilişkisi nedeniyle kurumsal bağımsızlıklarının yeterli olmadığına karar verimiştir.
SONUÇ
Kanada Anayasasında yargı bağımsızlığı ve hakim teminatı ele ilgili pek az düzenleme yer almaktadır. Bunlar atama , azil, mali haklar ve emekliliğe ilişkin düzenlemelerdir. Temel hak ve özgürlükleri düzenleyen 1982 Anayasasında ise , bağımsız ve tarafsız mahkemede yargılanma hakkından sözedilmiştir. Türk hukuk ile karşılaştırıldığında , Türk Anayasasında yargı bağımsızlığı ve hakim teminatı ile ilgili çok kapsamlı düzenlemelere yer verildiği görülmektedir. Kanada’nın uzun yıllar İngiliz kolonisi olarak yaşaması ve İngiliz Common Law hukukundan etkilenmesi ,gelenek hukukunun önemli bir ağırlığa sahip olması sonucunu doğurmuş ve bazı temel hukuk ilkeleri Anayasada yer almasa bile uygulamada hep dikkate alınmıştır.
Kanada Yüksek Mahkemesi Anayasal bir kurum değildir. Diğer mahkemelerde olduğu gibi kanunla kurulmuştur. Bu durum tartışılmaktadır. Yüksek Mahkemenin Anayasada yer alması gerektiğini savunan görüşler küçümsenmeyecek boyuttadır.
Hakimlerin atanmasında hükümetin çok büyük ağırlığı vardır. Onay makamı Genel Vali olmakla birlikte uygulamada bu onay sembolik bir işlemden öteye gitmemektedir. Asıl karar siyasi iktidar tarafından verilmektedir. Bu durum Kanada’da önemli bir sorun olarak görülmemektedir. Ancak Yüksek Mahkeme başkan ve üyeleri için yeni atama usulleri üzerinde çalışmalar yapılmaktadır.
Atamanın aksine hakimlerin azli ve disiplin işlemlerinde ise siyasi iktidarın etkisi yok denecek kadar azdır. Azil meclis ve senatonun teklifi ile Genel Vali tarafından , disiplin işlemleri ise tamamen yargıçlardan oluşan Yargı Konseyi tarafından yapılmaktadır. Türk hukukunda ise durum tersinedir. Atamalar Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu tarafından yapılmakta , disiplin soruşturması ise siyasi kimliği bulunan Adalet Bakanının emri ile başlamaktadır.
Kanada yargısının en önemli özelliğinden birisi , mahkemelerin kendi bütçelerinin olması , mali yönden tamamen özerk olmalarıdır. Türk hukukunda ise Anayasa Mahkemesi , Yargıtay ve Danıştay dışında diğer mahkemelerin kendi bütçeleri yoktur. Kanada hakimlerinin maaşları ve diğer özlük hakları ise Türk hakimleri ile kıyaslanamayacak kadar yüksektir.
Kanada yargı sisteminin Türk hukukuna benzediği bin konu da ayrı bir askeri yargı sisteminin bulunmasıdır. Türkiye’de olduğu gibi askeri yargı Savunma Bakanlığı ile ilişkilendirilmiş ve ayrı bir temyiz mercii bulunmaktadır.
Yargı bağımsızlığı ve hakim teminatı konusunda Anayasal ve yasal düzenlemeler açısından Türk hukukunun Kanada’ya göre çok daha ayrıntılı düzenlemeler içerdiği halde, buna rağmen yargı bağımsızlığı ve yargıya güven konusunda çok daha fazla kaygılar bulunmasının sebebini , eğitim ve kültürde aramak gerekir.
Canadian Judicial Council: www.cjc-ccm.gc.ca
Court Martial Appeal Court: www.cmac-cacm.ca
Federal Court Of Appeal : http://www.fca-caf.gc.ca
Federal Court of Canada: www.fct-cf.gc.ca
Federal Judicial Appointments Process: http://www.fja. gc.ca
FOGDEN Scott - MAKARENKO Jay , Supreme Court of Canada Appointments: Canadian Politics and the Process of Appointing the Judiciary : http://www.mapleleafweb.com/features/judical/supreme-court/appointment/index.html
FRIEDLAND, Martin L., A Place Apart: Judicial Independence And Accountability in Canada , A Report Prepared For The Canadian Judicial Council , May, 1995
http://canada.justice.gc.ca
http://laws.justice.gc.ca
http://www.canadianlawsite.com
Judicial Advisory Committees : http://www.fja.gc.ca
Office of the Commissioner for Federal Judicial Affairs: www.fja.gc.ca
Supreme Court of Canada: www.scc-csc.gc.ca
Tax Court of Canada: www.tcc-cci.gc.ca
The Office of the Chief Military Judge : http://www.forces.gc.ca
[1] FRIEDLAND, Martin L., A Place Apart: Judicial Independence And Accountability in Canada , A Report Prepared For The Canadian Judicial Council , May, 1995, s.5
[2] Eserin orijinal adı : “ Legacies of Fear: Law and Politics in Quebec in the Era Of the French Revolution”
[3] Francis Bacon : 17. yüzyıl başlarında İngiliz Kraliyet Mahkemesi başsavcısı olarak görev yapmıştır. Bacon ; yargıçların tahtın altındaki aslanlar olduklarını ve hükümranlığa karşı çıkmamaları için eğitildiklerini belirterek , yargıçların hükümranlığa zarar verecek kararlar alamayacakları fikrini savunmuştur
[4] FRIEDLAND, s.6
[5] FRIEDLAND, s.6
[6] 1867 tarihli Anayasanın İngilizce metni için bknz: http://laws.justice.gc.ca/en/const/index.html
[7] 1960 yılında Anayasada yapılan değişiklik ile emeklilik yaşı 75 olarak belirlenmiştir. Değişiklik öncesi görev süresi yaşam boyu idi .
[8] 1982 tarihli Anayasanın İngilizce metni için bknz: http://laws.justice.gc.ca/en/const/annex_e.html#VII
[9] Bu maddeler yürürlükten kaldırılmıştır
[10] Bu maddeler yürürlükten kaldırılmıştır
[11] md:11/d : “Any person charged with an offence has the right …. to be presumed innocent until proven guilty according to law in a fair and public hearing by an independent and impartial tribunal;”
[12] md 7: “ Everyone has the right to life, liberty and security of the person and the right not to be deprived thereof except in accordance with the principles of fundamental justice.”
[13] Kanada mahkemelerinin yapısı ve teşkilatı ile ilgili ayrıntılı bilgi için bknz : Supreme Court of Canada : http://www.scc-csc.gc.ca/aboutcourt /system/index_e.aspThe Canadian Judicial System ; How The Courts Are Organized :http://canada.justice.gc.ca/en/dept/pub/trib/page3.html
[14] Kanada Yüksek Mahkemesi hakkında ayrıntılı bilgi için bknz: Supreme Court of Canada: www.scc-csc.gc.ca
[15] Kanada Yargı konseyi , Kanada Yargı Kanununa göre kurulmuş yasal bir kurumdur. Görevleri arasında federal yargıçların eğitimi ile ilgili faaliyetler yapmak, yargının sorunlarını tespit etmek ve bu sorunları adalet bakanına iletmek gibi hususlar sayılabilir . Ayrıntılı bilgi için bknz: Canadian Judicial Council: www.cjc-ccm.gc.ca/english/index.htm
[16] Federal Mahkeme hakkında ayrıntılı bilgi için bknz.: Federal Court of Canada: www.fct-cf.gc.ca
[17] Federal Temyiz mahkemesi hakkında ayrıntılı bilgi için bknz.: Federal Court Of Appeal : http://www.fca-caf.gc.ca
[18] Fedaral idare mahkemesi hakkında ayrıntılı bilgi için bknz.: How The Courts Are Organized: http://canada.justice.gc.ca/en/dept/pub/trib/page3.html
[19] Kanada Vergi Mahkemesi hakkında ayrıntılı bilgi için bknz.: Tax Court of Canada: www.tcc-cci.gc.ca
[20] Ayrıntılı bilgi için bknz.: How The Courts Are Organized: http://canada.justice. gc.ca/ en/dept/pub/ trib/ page3. html
[21] Ayrıntılı bilgi için bknz.: How The Courts Are Organized: http://canada.justice. gc.ca/ en/dept/pub/trib/page3.html
[22] Ayrıntılı bilgi için bknz.: How The Courts Are Organized: http://canada.justice. gc.ca/ en/dept/pub/trib/page3.html
[23] Milli savunma yasasının (National Defence Act.) İngilizce metni için bknz.: http://laws.justice.gc.ca/en/N-5/85316. html#section-74
[24]http://www.canadianlawsite.com/military.htm#f
[25]http://www.canadianlawsite.com/military.htm#f
[26] Kanada askeri mahkemeleri hakkında ayrıntılı bilgi için bknz.: Types of Courts Martial : http://www.cmac-cacm.ca/business/military_law3_e.shtml
[27] Askeri mahkemelerin kuruluşu, yargılama usulü, yapısı işleyişi, askeri hakimlerin nitelikleri atanması , görev süreleri gibi hususlar NDA yasasının 165-196 ncı maddelerinde düzenlenmiştir. Ayrıntılı bilgi için bknz.: http://laws.justice.gc.ca/en/N-5/85316.html#section-74
[28] Hıstory Of The Court Martıal Appeal Court Of Canada http://www.cmac-cacm.ca/ about / history_e.shtml ; Kanada Askeri Temyiz Mahkemesi hakkında ayrıntılı bilgi için bknz.: Overvıew Of Canadıan Mılıtary Law And Courts Martıal , http://www.cmac-cacm.ca/business/military_law_e.shtml ; Court Martial Appeal Court: www.cmac-cacm.ca
[29] FRIEDLAND, s.6
[30] Adaylarda aranan nitelikler hakkında ayrıntılı bilgi için bknz.: Federal Judicial Appointments Process: Guide for candidates : http://www.fja.gc.ca/jud_app/index_e.html
[31] Ayrıntılı bilgi için bknz.: Judicial Advisory Committees : http://www.fja.gc.ca/jud_app/ index_e.html
[32] Ayrıntılı bilgi için bknz.: Office of the Commissioner for Federal Judicial Affairs: www.fja.gc.ca
[33] Appointments : http://www.fja.gc.ca/jud_app/ index_e.html
[34] Karar için bknz.: FRIEDLAND, s.15
[35] The Office of the Chief Military Judge : http://www.forces.gc.ca/cmj/intro_e.asp
[36] Kanada Yüksek Mahkemesi başkan ve üyelerinin atanması ile ilgili yeni usuller hakkında ayrıntılı bilgi için bknz. : FOGDEN Scott - MAKARENKO Jay , Supreme Court of Canada Appointments:Canadian Politics and the Process of Appointing the Judiciary : http://www.mapleleafweb.com/features/judical/supreme-court/appointment/index.html
[37] Canadian Judicial Council: www.cjc-ccm.gc.ca/english/index.htm
[38] Salaries : http://www.fja.gc.ca/jud_app/index_e.html
[39] FRIEDLAND, s.8
[40] FRIEDLAND, s.10
[41] FRIEDLAND, s.12
[42] FRIEDLAND, s.14
|
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Kanada Yargı Sisteminde Yargı Bağımsızlığı Ve Hakim Teminatı" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı İlter Aksoylu'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (https://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
|
|
Kanada Yargı Sisteminde Yargı Bağımsızlığı Ve Hakim Teminatı
