Haciz işlemi,haciz alacaklısına rüçhan hakkı yada öncelik yetkisini hukuken tanımaz.Borçlunun birden fazla alacaklısı var ise hacze iştirak kurumu önem kazanır.Hacze iştirak kurumu İİK.100 de düzenlenmiştir..Bilindiği üzere icra kanununda alacaklı satılan mal ile değil o malın satış bedelinden elde edilen miktarla tatmin edilir. Hacze iştirak şartları somut olayda mevcut değilse,satılan malın bedeli üzerinden ilk haciz koyduran alacaklı tatmin edilir daha sonra diğer haciz alacaklıları tatmin edilir.Somut olayda hacze iştirak şartları mevcut ise o halde alacaklılar,satış bedelinden garameten yani alacakları oranında tatmin edilirler.
Anlatılanları bir örnekle açıklayacak olursak;Ahmet ve Selçuk;Barış adlı kişiye 3000 TL tutarında mal vermiş olup malın bedeli tutarında ayrı ayrı çek almışlardır.Çeklerin vade tarihi 01.01.2009 dur.Barış küresel ekonomik krizden etkilenmiş olup, vadesi gelmesine karşılık çek bedellerini çek hasabında bulunduramamıştır(ödeyememiştir).Vadesi gelen çekler bankaya ibraz edildiğinde ve çeklerin karşılıksız çıktığı öğrenildiğinde Ahmet ve Selçuk Barış’a karşı ayrı ayrı icra takibi başlatmışlardır.Ahmet tarafından 03.01.2009 da, Selçuk tarafından ise 04.01.2009 da icra takibine geçilmiştir.Ahmet tarafından yapılan icra takibi kesinleşmiş ve 11.03.2009 da cebri icra belgesini yada haciz isteme yetkisini almıştır.Diğer alacaklı Selçuk ise 12.03.2009 da cebri icra belgesini almıştır.Alacaklılar cebri icra belgelerinin alındığı gün borçlu Barış’ın evinde haciz işlemi gerçekleştirmişler ve çini işlemeli masa takımı haciz edilerek haciz tutanağına yazılmış,borçluya yeddiemin olarak bırakılmıştır.Yukarıdaki olaya paralel olarak alacaklı Ahmet tarafından yapılan satış talebi üzerine çini işlemeli masa takımı icra müdürlüğünce 4000 TL ye satılmıştır.Olayımızda hacze iştirak şartlarının oluşmadığını varsayarsak;o halde ilk haciz koyduran alacaklı Ahmet’in alacağı olan 3000 TL’nin tamamı Ahmet’e verilecek geri kalan miktar olan 1000 TL ise Selçuk’a verilecektir.Ancak görüldüğü üzere Selçuk’un alacağı tam olarak karşılanmadığı için icra müdürü re’sen Selçuk’a aciz vesikası düzenleyerek verecektir.Olayımızda hacze iştirak şartlarının mevcut olduğu düşünüldüğünde ise;alacaklılar alacaklarının tümünü değil de alacakları oranında tatmin edilecektir.Yani olayımıza dönecek olursak alacaklılar 2000 TL’lik mal satış bedelinden tatmin edilecektir.Hacze iştirak kurumu ilk haciz alacaklısı tarafından yapılan haciz işlemine, diğer haciz alacaklıların katılımını ve malın satış bedeli üzerinden alacakları oranında(garameten) tatmin edilmelerini sağlamak amacıyla yapılan bir düzenlemedir.
Periyodik olan maaş ve ücret gibi alacaklar üzerinde hacze iştirak mümkün olmaz.Bu nedenle ilk olarak haczi koyduran alacaklının alacağı bitene kadar kesinti devam eder daha sonra diğer alacaklıların alacağı için kesinti yapılır.Aynı zamanda icra veznesine girmiş olan para üzerinde de hacze iştirak mümkün olmadığı için;hacze iştirak talebi malların satılıp bedelinin icra veznesine girmesine kadar yapılması gerekmektedir.
Hacze iştirak takipli iştirak ve takipsiz iştirak olmak üzere ikiye ayrılarak incelenir.Hacze takipli iştirak için; adi iştirak yada imtiyazsız iştirak terimleri;hacze takipsiz iştirak için ise nitelikli iştirak yahut imtiyazlı iştirak terimleri terminolojide kullanılmaktadır..
Hacze takipli iştirak denildiği zaman;birinci şart haciz alacaklısının icra dosyasında haciz isteme yetkisine sahip olması yada cebri icra belgesi alması gerekir.İkinci şart malların satılıp bedeli icra kasasına girene kadar hacze iştirak talebinin yapılması gerekir.Haciz isteme yetkisi yada cebri icra belgesi denildiğinde; ya icra dosyasında borçlu tarafından yapılan bir itiraz olmayacak yada yapılan itiraz alacaklı vekilinin talebi ile yapılacak olan yargılama sonucunda kaldırılacaktır(itirazın kaldırılması yada iptali davaları ile).Üçüncü şart tekaddüm şartının gerçekleşmesi gerekmektedir.Dördüncü şart ise kanunun aradığı ve sınırlı sayıda sayılan belgelerden birisi ile alacağın doğduğunun ispat edilmesidir.Tekaddüm şartı ne demektir?Tekaddüm şartı denildiği zaman;hacze iştirak etmek isteyen alacaklının alacağı;ilk haciz koyduran alacaklının alacağı ilamsız takibe dayanıyorsa ilamsız takipten önce açılmış bir icra takibinden doğmuş olması,ilk haciz koyduran alacaklının alacağı ilamlı takipse ilamın verildiği davanın açıldığı tarihten önce doğmuş olan bir alacağa bağlı olmalıdır .
Bu nedenle ilk haciz koyduran alacaklının takibi ilamsız takip ise takip talebinden(takipten önce),ilamlı takipse ilamın alındığı davadan önce alacağın doğmuş olması gerekmektedir.Belgelendirme şartı ise;tekaddüm şartının kanunda sayılı olan belgelerden birisi ile ispatının sağlanmasıdır.Bu belgeler;takip sonunda alınmış aciz vesikasına yada ilamlı takipse ilam belgesine ,resmi merci yada makamların yetkileri dahilinde ve usulüne uygun olarak verdikleri makbuz yada belgeye yahut resmi veya tarih ve imzası noter tarafından tasdikli bir senede dayanması gerekir.Sayılan bu dört şarttan birisinin varlığı yeterli olup birlikte bulunması gerekmez.
Hacze iştirak etmek isteyen alacaklı icra dosyasına talebini yaparak bu hususu icra müdürüne belirtir ve icra müdürü İİK.100.maddede ki şartları taşıyorsa hacze iştirak etmek isteyen alcaklının talebini usul ve yasaya uygun olmak ve şikayet yolu açık olmak üzere kabul eder.Dikkat edilecek olursa;sayılan belgerin ortak özelliği resmi belge olmasıdır ve bu nedenledir ki resmi belgeye haiz olmayan belgeler için, hacze iştirak etmek isteyen alacaklının talebi icra müdürü tarafında re’sen reddedilir.Çünkü icra müdür tarafında aksi yönde karar verilirse;verilen karar usul ve yasaya açıkça aykırı olacağı için İİK.16 ya göre şikayet sebebi oluşturacaktır.
Tekaddüm şartının gerçekleşmesi için gerekli olan belgelere yada vesikalara bakacak olursak; sayılan belgelerden birincisi takip sonunda alınan kesin aciz vesikasıdır.Kesin aciz vesikası için düzenlenme tarihi değil takibin başladığı tarih önem taşır.İlamlı takipte alınacak olan ilam için ise o ilamın alındığı tarih değil;ilamın verildiği davanın açıldığı tarih önem taşır.Resmi yada imzası ve tarihi tasdik edilmiş noterlikçe düzenlenen senede dayanması durumunda ise düzenleme yada tasdik edilme tarihi önem taşır.Resmi kurumlarca verilen belge yada makbuzlar için ise verildiği tarih(üzerinde yazılı olan tarih) dikkate alınır.Rehnin paraya çevrilmesi yolu ile yapılan ilamlı takipte ise ;icra müdürü tarafından düzenlenen kesin rehin açığı belgesi İİK.m.100/b.1 değil İİK.m.100/b.4 kapsamında değerlendirilecek olan bir belge olup haciz alacaklısına diğer şartların da mevcut olması durumunda hacze iştirak imkanı verecektir.
Hacze iştirak talebi icra dosyasına yapılacak olan bir taleple icra dairesinden yazılı yada sözlü olarak istenir.Yapılan talep neticesinde icra müdürü hacze iştirak şartlarının olup olmadığını re’sen incelemek zorundadır.Hacze iştirak talebinin reddi yönündeki karar bir icra takip işlemi olduğu için İİK.16 ya göre 7 gün içerisinde şikayet yolu ile icra mahkemesine yapılacaktır.İcra mahkemesi kesin yetki kuralı gereğince takibi yapan icra müdürülüğünün bağlı bulunduğu icra tetkik mercii hakimliğidir.Borçlu red kararı için icra mahkemesine başvuramaz çünkü başvurmak da hukuki yararı yoktur.İcra müdürü hacze iştirak talebini kabul etmiş ise bu talebi ilk haczi yapıldığı icra tutanağına kayıt eder ve bu kayıtla beraber haczedilen mahcuzlar işlem görür.İcra müdürü tarafından haciz koydurmuş olan diğer alacaklılara ve borçluya bu kayıt bildirilir ve bu kişilere bildirim amaçlı olarak 103 davetiyesi gönderilir.Eğer borçlu ve diğer haciz alacaklılarının bir itirazı var ise bunu 3 gün içerisinde icra dairesine bildirmeleri istenir.Eğer sözkonusu mal gayrimenkul ise;keyfiyet derhal gayrimenkulün kayıtlı bulunduğu tapu sicil müdürlüğüne bildirilir.Hacze takipli iştirak halinde icra dairesi;diğer alacaklılardan birisinin talebi üzerine bütün alacaklılara yetecek kadar ilave haciz yapar.İlave haciz yapılmasının amacı haczedilen mahcuzların satışının bütün alacaklıların alacağını karşılamaması durumuna binaen yapılır.İlave haciz alacaklılardan birisinin talebi üzerine yapılır.İlave haczin yapılması;icra müdürlüğünün mallara eksik yada yanlış kıymet takdiri yapılmasından ileri gelmemekte;hacze iştirak talebi ile mahcuz mallar üzerinde ki alacaklı sayısı ve alacak miktarlarının artması sebebiyle yapılmaktadır.
Hacze takipsiz iştirak ise aynı zamanda imtiyazlı iştiraktır.Bu iştirak türü yasada sınırlı olarak sayılan kişiler yararına bir takım amaçlarla konulmuştur.Bu sebeple belirli statüde bulunan kişiler tarafından imtiyazlı iştirak talep edilebilecektir.Bu iştirak türünde,takipli iştirak da olduğu gibi icra takibi yada bir davadan alınan ilam gibi belgeler istenmemektedir.Bu nedenle bu hacze iştirak türüne takipsiz de iştirak denilmektedir.Buna göre;borçlunun eşinin veya çocuklarının yahut borçlunun veli yada vasisinin borçludan olan alacakları için;evlilik ilişkisi devam ederken yada ilişkinin bitiminden itibaren 1 sene içerisinde haciz koydurmuş olan alacaklıların haczine katılma imkanı doğrudan verilmiştir.Bu nedenle;haczi koydurmuş olan haciz alacaklılarının haczi evlilik ilişkisi devam ederken yada evliliğin sona ermesinden itibaren 1 sene içerisinde konulmuş olması gerekir.İmtiyazlı iştirakde de malın satışının yapılıp bedelinin icra veznesine girmesine kadar mümkündür.İlama dayanan nafaka alacaklısı kötüniyetli olmamak kaydıyla takipsiz iştirak kurumundan yararlanabilir.Burada aranan kötüniyet alacaklı olanları mağdur etmek amacı ile muvazaalı olarak alınmış olmasıdır.Hacze iştirak eden nafaka alacaklısının kötüniyeti mahkeme tarafından sabit görülürse o halde hacze takipsiz iştirak kurumunda yararlanamaz.
Borçlunun reşit çocukları MK.370’e dayanan alacaklarından dolayı önceden takibe gerek olmaksızın takibe iştirak edebilirler.Ölünceye kadar bakma alacaklısı da ölünceye kadar bakma akdinden doğan alacağı için imtiyazlı iştirak talebinde bulunabilir.
Takipsiz iştirak talebi ilk haczin konulduğu icra dairesinden istenir.İmtiyazlı iştirak talebi için bu talep daha önce haciz koyduran alacaklılara ve borçluya bildirilir ve itiraz etmeleri için 7 günlük süre verilir.Dikkate edilirse takipli iştirak de bu süre 103 daveti ile 3 günlük bildirim süresi olmaktaydı.İtiraz halinde iştirak etmek isteyen kimsenin talebi geçici olarak kabul edilir ve mahkemede dava açması istenir.İştirak talebinde bulunan kişi itirazın tefhim yada tebliğinden itibaren 7 gün içerisinde dava açmadığı sürece geçici iştirak talebi icra müdürü tarafından re’sen reddededilir.Davaya icra mahkemesinde bakılır ve basit yargılama usulü uygulanır.Takipsiz iştirak talebinde bulunan kişinin alacağı eğer ilamlı bir alacak ise kesin hüküm sebebiyle dava açması mümkün değildir.
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Hacze İştirak Kurumu Ve Uygulaması" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Şükrü Gökmen'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
Şu ana dek 3 okuyucu bu makaleyi değerlendirdi :
3 okuyucu (100%) makaleyi yararlı bulurken,
0 okuyucu (0%) yararlı bulmadı.
Okuyucu
34031
Bu Makaleyi Şu An Okuyanlar (1) :
* Son okunma 7 saat 40 dakika 54 saniye
önce.
* Ortalama Günde 6,48 okuyucu.
* Karakter Sayısı : 11506, Kelime Sayısı : 1352,
Boyut : 11,24 Kb.
*
9 kez yazdırıldı.
*
8 kez indirildi.
*
2 okur yazarla iletişim kurdu.
* Makale No : 1138
Hacze İştirak Kurumu Ve Uygulaması
