Bir Web Sitesine Diğer Bir Web Sitesinden Bağlanma (=Linking) Ve Doğurduğu Hukuksal Sorunlar
Yazan : Erol Karaoğlu
[Yazarla İletişim]
ATATÜRK ÜNİV. HUKUK FAKÜLTESİ 4. SINIF ÖGRENCİSİ
1 GENEL TANIM
İnternet ortamının yürütülen faaliyetlerin aynı zamanda büyük ticari kazançlar içermesi ve firmaların bu alanda varlık gösterip bunun devamlılığını sağlayabilmesi büyük zorluklarla olmaktadır.
Tek bir konuya yoğunlaşmış, kendi hizmetini kendi yapan diğer bir söyleyişle kendi kendine yeten web siteleri bu yarış içinde yerlerini hem bu hizmetlerini verme hem de bu verdikleri hizmetlerle ilgili web ortamlarına kendi web sitelerinden erişimi sağlama yoluna gitmektedirler .
Bu siteler böylece kendi verdikleri hizmetlerin alternatifi olan kullanıcıları da kendi web ortamına çekmektedirler bu yöntem hiçbir hizmet vermeden sadece linking yoluyla oluşturulmuş sitelerde azımsanmayacak kadar fazladır. Bunun uygulamadaki örneklerini açıklamak gerekirse bazı internet siteleri link verirken link verdikleri sitenin ana sayfasına link vermekte bazıları ise doğrudan doğruya link verilen sayfa içindeki istenilen sayfaya link vermektedirler. Böylece link verilen sayfanın ana sayfasındaki reklam-ilan duyurular görünmekte ve link verilen sitenin bir takım zararları olabilmektedir.
2 LİNKİNG = BAĞLANMA NEDİR ?
Web siteleri genelde bütün içeriklerinin ana sayfada yer almasını istemezler. Bunu engellemek için dosyalarına ana sayfadan erişimi sağlayan link verme yoluna giderler.
Ana sayfadan (homepage) verilen linklerin adresi o domain adı altındaki dosyalardır. Örneğin www.alanadım.com tıklandığında karşımıza gelen homepage den ilgimizi çeken linke tıklayarak o web sitesi içindeki (www.alanadım.com/dosya1.htm) dosya içeriğine ulaşırız. Bir link kodu <a href ="http://www.erolkaraoglu.av.tr.tc"> <font face="Times New Roman" size="2" color="NAVY" style="font : bold;">tıklayınız</font></a> gibidir. Burada kullanıcı tıklayınız yazısına tıkladığında ilgili web ortamına (http://www.erolkaraoglu.av.tr.tc gibi) gidecektir.
Bu link kodunun görünen kısmı (yani tıklama ile erişeilen kısmı) bir sözcükten ibaret olabileceği gibi sabit yada animasyonlu bir resimden de oluşabilir. Bu linkler deeplink ( derinlink) şeklinde olabileceği gibi surface link (yüzeysel link) şeklinde de olabilmektedir. Derin linkte link verilen sitenin ana sayfası atlanarak ana sayfadan girilebilen bir sayfasına erişim sağlanmaktadır. Surface linkte ise link verilen o sitenin ana sayfasına (homepage) link verilmekte o sitenin ana sayfasına ulaşılmaktadır.
Bu noktada Diğer bir ayrımda dahili(intern) ve harici ( extern)1 linktir. Buna göre harici link vermede kişi link verdiği siteye doğrudan o linke tıklayarak kendi sayfasından ayrı olarak girebilmektedir. Dahili link kişi kendi sitesi üzerinden sitesi ile erişimi kaybolmadan kendi sitesi içinden link verilen siteye erişebilmektedir. Link verilen sitenin deep linke surface linkten, dahili linke harici linkten daha fazla zarar göreceği ve itiraz edeceği aşikardır.
3 LİNKİNG’İN GETİRDİĞİ YASAL PROBLEMLER
Bir web sayfasına diğer bir web sayfasından erişim erişilen site için bir çok olumsuzluklara neden olur. öncelikle siteye kendi domain adından erişemediği için sitenin domain adıyla yaygınlaşmasına sekte vurulmuş olur.
Ayrıca erişilen web sitesinin ana sayfasına (homepage) değil de bu site altında bulunan dosyalara direkt olarak bağlanma ( deep link) durumunda ana sayfada yer alan reklamlar ve diğer kazanç sağlayıcı unsurlar erişilen site için anlamını ve önemini kaybedecektir. Deep linkin home page’e verilen linke oranla daha zararlı sonuçlar doğuracağı aşikardır. Homepage’ye verilen linkte hiç olmazsa yer alan reklamlar ve diğer kazanç sağlayıcı unsurlar o sitenin domain adından girilmese de kullanıcılar tarafından görülebilecektir.
Bazı web siteler deep linki engellemek için site altında bulunan dosya veya dokümanların doğrudan çağrımını yasaklamaktadır. Fakat bu yasaklayıcı yöntemler hacking yolu ile bertaraf edilebilmektedir.
4 YABANCI KAYNAKLI ÖRNEK : TİCKETMASTER- MİCROSOFT DAVASI 2
Microsoft sidewalk.com isimli ABD deki çeşitli şehirlerin gezi-eğlence kültür vs. programlarını içeren bir site oluşturmuştur. Bu sitedeki etkinliklerin büyük bir bölümü de bilet gerektiren etkinliklerden oluşmuştur. Microsoft bunu göz önüne alarak ABD deki en büyük ve tanınmış online bilet satış sitesine(ticketmaster.com a) deep link (doğrudan bağlantı) vermiştir. Ve kullanıcılar ticketmaster.com a girmeden sidewalk.com isimli sitedeki linke tıklayarak etkinlik biletlerini satın alabilmektedirler.
Taraflar bu davada bir çok iddialar ileri sürmüşlerdir. ticketmaster.com sitesinin iddiaları linking olayının doğrulayabileceği muhtelif zararları bize göstermesi açısından önemlidir.
Ticketmaster ve Microsoft davasında ticketmaster.com adlı site itirazlarını sunarken çeşitli iddialar sunmuştur. Microsoftun sidewalk.com isimli sitesinden ticketmaster.com a deep link verilmesi dolayısıyla
* reklam gelirinden yoksun kaldığını
* microsoftun (link veren sitenin) ticketmaster.com un (link verilen) sitenin ticari ününden serbestçe tasarruf edip değerinin artırdığı
* izin/lisans gelirlerinden mahrum bırakıldığı
gibi sebepler ileri sunmuştur.
* Buna birde sitenin domain isminden doğrudan doğruya girilmemesi sebebine binaen kullanıcıların (ticketmaster.com) gibi bir domain alışkanlığı edinilmemesi de eklenebilir.
İncelersek;
a)REKLAM GELİRİNDEN YOKSUNLUK
Link veren site link verilen siteye deep link yoluyla bağlanırsa o sitenin ana sayfasına uğramadan direkt olarak istenilen sayfaya geçecektir. Bu da ana sayfada yer alan muhtelif reklamların kullanıcıya ulaşmaması neticesini doğuracaktır.
Siteye girilmesi ve reklamların kullanıcılar tarafından görülmeden siteden adeta link veren sitenin bir aracı gibi yararlanmak link verilen site açısından bir çok kayba sebep olabilecektir. Özellikle ana sayfadan giriş yapılmadığından sitede sayaç varsa bu girişler sayaca yansımayacak ve reklam verebilecek durumda olanların bu siteye olası ilgisini engelleyecektir.
b)SİTENİN TİCARİ ÜNÜNDEN YARARLANIP DEĞERİNİ ARTIRMASI
İnternette site kurgulamaları öyle boyutlara varmıştır ki kişi-kurum sitesinde e-ortama hiçbir yenilik getirmeden site içeriğini sadece o sitelere link verilmesiyle bile oluşturabilmektedir.
Böyle düşünülmesi sonucunda bir alanda bilgi sahibi olmak isteyen kişi o ilgi alanı ile ilgili hizmetlerin tümünün toplandığı bir web sitesini o bilgileri veren dağınık sitelere ekonomik ve zamansal nedenlerle tercih edilebilmektedir.
Bu sayede toplama site diye tabir edebileceğimiz site, içerdiği (link verdiği) sitelerin içerik güçlerinden faydalanarak yoğun bir kullanıcı kitlesi oluşturabilmekte ve o sitelerin içerik hizmetlerinden sadece kendi ana sayfasına reklamlar ilanlar vs. alarak kazancını en üst noktaya çıkarabilmektedir. Ayrıca bu şekilde bir site sayesinde kullanıcının aradığı verilerin tamamen toplanmış olduğu bir siteye uğramak bu bilgilerin olduğu siteleri tek tek dolaşmaktan daha da kolay olduğu söylenmektedir3.
c)İZİN GELİRLERİNDEN MAHRUMİYET
Uygulamada görülmüştür ki toplama site yapmak için izin alan yapımcılar bu izinleri belli bir değer karşılığında almaktadır. Ticketmaster olayı sonrası çeşitli etkinlikleri sunan citiyscare.com adlı site ticketmaster.com ve haklarına ulaşımını( link atmayı) bir yetkilendirme anlaşmasıyla yaptığı görülmektedir.
Yani link atılmak istenen site ile bir anlaşma yapılarak o siteden yararlanılması link verilmek istenen sitenin talep edileceği belli bir meblağı karşılayarak olabilecektir.
Domain adı kullanılmaması nedeniyle link verilen sitenin kendi reklamını yapması ve kendi domain adı ile müşterilere kendini lanse edebilmesi engellenmektedir.
Web siteleri özellikle ticari gaye güden siteler kendi reklamlarını da yapmak gayreti içindedirler. Bunun için arama motorlarına kaydolmalarının yanı sıra kendi domain isimlerini de kullanıcılara lanse etme gereği duyarlar.
Link veren siteler özellikle bu şekilde (domain adı ile) kendilerini kullanıcıya tanıtmalarına/lanse etmelerine engel olmaktadırlar. Çünkü linking de kullanıcı hangi adrese tıkladığının farkında değildir o kendini ilgilendiren (“bilet al,” “download” ) gibi kelimelere tıklayarak ilgili sayfaya ulaşılabilmektedir.
6 YABANCI HUKUK VE TEORİLER IŞIĞINDA LİNKİNG
Linking olayı karşısında yabancı hukukta çeşitli teori ve tartışmaların olduğu görülmektedir. Amerikan ve Alman hukuku kaynaklı teorileri kısaca incelemek gerekirse ...
Kopyalama teorisi4; bu teoriye göre link verilmesi durumunda link veren site, sunucudan kullanıcının bilgisayarına kopyalanmaktadır. Kopyalama telif hakları bakımından önem taşımaktadır. Aynı teori hakkında kopyalamanın söz konusu olmadığını söyleyenlerde5 vardır.
Menkul mala zarar teorisi6 ; link verilmesini bu teoriye sokmak için fiili ilişkinin o siteyi izinsiz olarak çağırması ve bu çağırmadan dolayı eser sahibinin (site sahibinin) korunan bir menfaatin ihlali aranıyor.Bu teori fiili ilişkiyi server e giden ve ondan gelen elektronik sinyaller olarak ifade ediyor.
Marka hukukuna dayanan teori7 ; bu teoriye göre link site link verirken link verdiği o siteyi tanımlayan bir işaret(yazı,resim vs.) kullanmakta bu işareti tuklayınca o siteye giriş sağlanmaktadır.
Burada link verilen sitenin markası link verilen sitede haksız olarak kazanç sağlamak maksadıyla kullanılmaktadır.
Bir diğer görüşte internetin bir bilgi bankası olduğu tezini savunanların görüşüdür. Buna göre bir web sayfasında sunum yapan kişi buna her yerden diğer kullanıcıların erişmesini kabul etmiştir. Başka bir ihlal yoksa bu erişim engellenemez 8 demektedirler.
Amerikan Bilgisayar Suçları ve Sahtekarlıkları Kanuna (CFFA) göre kasten veya izinsiz olarak yada verilen izni aşarak bir bilgisayara ulaşan kişinin sorumlu olduğu belirtilmiştir.
Bir başka görüş de link atılmasının internete girişe aracılık olarak kabul eden görüştür.
7 LİNK VERİLEN SİTE İÇERİĞİ BAKIMINDAN SORUMLULUK
Bir kimsenin kendi yaptığı web sitesi üzerinden kanuna ve ahlaka vs. aykırı yayım yapan “yasal olmayan” bir site sebebiyle sorumlu olduğu kabul edilmektedir. Sorumluluk bu durumda cezai veya hukuki olabilmektedir.
Ancak kişinin böyle yasal olmayan bir siteye link vermesi durumunda ne olacaktır.?
Bu durum ekstern ve intern link atmaya göre ayrıca irdelenmiştir.
Ekstern link atanların link attıkları sayfa sebebi ile sorumluluğu aracılık yapan kişinin sorumluluğu intern link atanların ise bu sayfanın içeriği hakkında bilgi sahibi olduklarından kendi web sayfasında sunduğundan kendi fiilleri gibi sorumludur9 denilmektedir.
8 TÜRK MEVZUATINA GÖRE SORUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ VE SONUÇ
Söz konusu linking olayı hakkında Türk hukukunda,diğer tartışmalı konularda olduğu gibi özel bir düzenleme yoktur. Linking olayının doğurduğu zarara göre,bu zararı ön gören kanun uygulamasına gidilmelidir.
Linking kişinin özellikle telif haklarında çeşitli ihlallere sebep olmaktadır.
FESK düzenlemesine göre linking sebebiyle site sahibinin isim hakkı(Md.15) umuma iletim hakkı (Md.25) işleme hakkı,dijital çoğaltma hakkı (Md.22) yayma hakkı (Md.23) değişiklik yapma hakkı (Md.16) gibi hakların ihlali söz konusu olabilecektir.
Ayrıca linking, söz konusu sitenin logo,yazı vs. gibi bir markasının kullanılmış olması halinde ayrıca marka hakkının ihlali dolayısıyla TTK 58 vd. dayanılarak veya Markaların Korunması Hakkında 556 sayılı KHK ya dayanarak oradaki hukuki ve cezai korumaları talep edebilecektir.
Sonuçta ;
link atma (linking) teknolojisi web siteleri çoğaldıkça sorun olmaya devam edecektir. Yabancı hukuk uygulamasında linking ile ilgili bir çok dava mahkemeler önüne gelmiştir. Ayrıca sorunun bilincindeki yabancı hukuk mevzuatı da ayrıntılı ve özel bir biçimde linking hakkında düzenleme yapmasa da link atma hususunda içine alan yasal düzenlemeler yapmıştır. Ve sorunlara bu maddeleri uygulayarak problemi çözmektedirler.
Türk hukuk mevzuatında bu konuyla ilgili özel bir düzenleme yoktur. Hatta yargı önüne gelmiş örnek teşkil edebilecek bir olayda bulunmamaktadır.
Fakat sorunun mevcut düzenlemeler çerçevesinde çözümlenmesi de olanaklıdır. Ancak linking teknolojisinin ortaya çıkardığı zararın tespiti ve nitelendirilmesi özel bir önem taşımaktadır.*
1 Memiş Tekin Fikri Hukuk Bakımından İnternet Ortamında Müzik Sunumu Ankara 2002 seçkin y. S. 134 vd
2 Prof. BONE Robert G.,”Baglanma Toplama Buluş Yapma :Web Sitelerine ve Site İçeriklerine Erişimin Düzenlenmesinde Mülkiyet ve Haksız Fiil Prensiplerinin Rolü” Uluslar arası internet hukuku sempozyumu 21 22 mayıs DEÜ yayınları mayıs 2001 izmir s.44 vd
3 BONE agm s. 35
4 BONE agm s.31
5 Memiş age s.135
6 BONE agm s. 31 vd
7 BONE agm s. 31 vd
8 Memiş age s. 135 vd.
9 Memiş age. S. 134 vd
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Bir Web Sitesine Diğer Bir Web Sitesinden Bağlanma (=Linking) Ve Doğurduğu Hukuksal Sorunlar" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Erol Karaoğlu'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
Şu ana dek 13 okuyucu bu makaleyi değerlendirdi :
5 okuyucu (38%) makaleyi yararlı bulurken,
8 okuyucu (62%) yararlı bulmadı.
Okuyucu
10195
Bu Makaleyi Şu An Okuyanlar (1) :
* Son okunma 5 saat 25 dakika 11 saniye
önce.
* Ortalama Günde 1,39 okuyucu.
* Karakter Sayısı : 12763, Kelime Sayısı : 1602,
Boyut : 12,46 Kb.
*
68 kez yazdırıldı.
*
57 kez indirildi.
*
1 okur yazarla iletişim kurdu.
* Makale No : 82
Bir Web Sitesine Diğer Bir Web Sitesinden Bağlanma (=Linking) Ve Doğurduğu Hukuksal Sorunlar
