|
Mezarlık Vasıflı yerlerin Tapuda Cins değişikliği yapılabilir mi?
Avukat M.Lamih ÇELİK
Şanlıurfa Belediyesi Hukuk İşleri Müdürü
• Mahalli İdareler Dergisi Yıl: 21, Sayı: 198 (2011), Sayfa: 61-66
İnsana ölümü hatırlatan,onda ölüm düşüncesini güçlendiren unsurlardan birisi ölümcül hastalıklar,bir diğeri cenazeler,teneşir taşları,mezarlıklar ve oradaki mezar taşlarıdır. Mezarlıklar, ölülerin gömülmesine terk ve tahsis edilen yerlerdendir. Mezarlıkların temel işlevi,ölü bedenlerin kamu sağlığını tehlikeye atmadan toprağa dönüşümün sağlandığı alanların olmasıdır. Ayrıca,geride kalanlar için ziyaret,hatırlama ve sembol alanlarıdır. İslamiyet’te kabir ziyareti,ölümü hatırlatan bir uyarıcı olması nedeniyle teşvik edilmiştir.
Prof. İlber Ortaylı tarihî mezarlıklarımızla ilgili şunları söyler: “Büyük şehir İstanbul'un, Bursa'nın ve diğerlerinin mahallelerindeki irili ufaklı mezarlık alanları, yeşillikler, servilerle doludur. Ölüm yaşayanları ürpertmez, yaşayan kenti güzelleştirir. Eyüp'e, Karacahmed'e baktığımızda köşeli soğuk mezartaşları görülmez. Etraftaki otlarla, ağaçlarla bütünleşmiş binlerce taş dışarıdaki hayattan kopuk değildir…
Mezarlık yerinin seçimi yapılırken su kaynaklarına , yerleşim yerine ve insanların iskanına mahsus meskenlere mesafesine, hakim rüzgarın yönü (yerleşim sahalarına doğru olmamalı), bölgenin coğrafi, jeolojik, meteorolojik şartları, arazi ve ulaşım imkanları gibi şartlar da göz önüne alınır.(madde.6/1) Ayrıca hakim rüzgarların ve akarsuların yerleşim yerinden gittiği yönde ve ulaşım yolları ile münasebeti kolay olan yerlerde olması zorunludur.
Mezarlık niteliğindeki taşınmazların mülkiyet, inşa ve idaresine yönelik olarak ilk düzenleme 09.08.1931 tarih 1868 sayılı Resmi Gazete’de yer alan ve 01.07.1931 tarih 11410 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile yayımlanan “Mezarlıklar Hakkındaki Nizamname” ile yapılmıştır. Bu nizamnameye göre belediyeye devrolunan ve devrolunmayan mezarlıklar ayrımı yapılarak mezarlıkların mülkiyeti sorunu giderilmeye çalışılmış, 8 inci maddesi 2.inci fıkrası uyarınca çıkarılan talimatname (=yönetmelik) nin 6.ıncı maddesi ile de ‘şehir ve kasabalarda halen mevcut olup gerek meskûn sahalara yakınlık gerekse toprak ve tesisatındaki kifayetsizlik bakımından sıhhi mazurları görülen mezarlıkların 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu 214.üncü maddesi uyarınca terk olunacağı ve bu yerlerin terk edilmesinden 10 sene geçtikten sonra mahalli sıhhat memurlarının verecekleri rapor üzerine diğer maksatlarla kullanılabileceği’ şeklinde bir düzenleme getirilmiştir.
Ancak 13.06.1994 tarih ve 21959 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 3998 sayılı “Mezarlıkların Korunması Hakkında Kanun”un “Mülkiyet” başlıklı 1. maddesi ile;
umumi mezarlıkların mülkiyetinin belediye bulunan yerlerde belediyelere, köylerde ise köy tüzel kişiliğine ait olduğunu düzenlemiştir. Ayrıca bu yerlerin satılamayacağı ve kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği yolu ile de iktisap edilemeyeceği hüküm altına alınmıştır.
“Korunma” başlıklı 2. maddesi ise;
“Mezarlıklar ve şehitlikler ile mezarlar bozulamaz, tahrip edilemez ve kirletilemez. Bu yerler imar mevzuatı ile veya başka herhangi bir şekilde park, bahçe, meydan, otopark, çocuk parkı, yeşil alan gibi sahalar olarak ayrılamaz ve asli gayesi dışında hiç bir amaç için kullanılamaz. Yol geçme zorunluluğu bulunduğu İçişleri Bakanlığınca kabul edilen mezarlıklar veya bölümleri bu hükmün dışındadır.” hükmünü amirdir.
Mezarlıklar Hakkındaki Nizamnamenin 2 inci maddesi ve bu nizamnameye istinaden çıkarılan 12.03.1942 tarihli Talimatnamenin 6 ıncı maddesinin “Şehir ve kasabalarda halen mevcut olup gerek meskun sahalara yakınlık ve gerekse toprak ve tesisatındaki kifayetsizlik bakımından sıhhi mahzurları görülen mezarlıklar Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 214 üncü maddesi (Fenni şartları ve vasıfları haiz olmayan ve sıhhi mahzurları görülen mevcut mezarlıklar hali üzerine terk olunarak yeni mezarlıklar ihdas ve tesis edilir) mucibince terk olunacaktır. Bu sahalar terk edilmesinden en aşağı 10 sene geçtikten sonra ve mahalli sıhhat memurlarının verecekleri rapor üzerine diğer maksatlarla kullanılabilir” şeklindeki hükmü kapsamında mahalli sağlık kuruluşunca verilecek krokili rapor ile sıhhi bir sakınca olmadığı belgelenip, “arsa” vasfı kazanmasını müteakip imar uygulamasına tabi tutulmasında sakınca bulunmamaktadır.
Mezarlık Vasfı taşıyan taşınmaz üzerinde imar uygulaması yapılabilmesi için;
1- Fenni şartları ve vasıfları haiz olmayan ve sıhhi mahzurları görülen mezar yeri olduğunun tespit edilmesi,
2- Birinci maddede belirtilen mahzurlar nedeniyle terk edilmesinden sonra en aşağı 10 sene geçtiğinin belirlenmiş olması,
3-Mahalli sağlık kuruluşunca verilecek krokili rapor ile başka maksatlarla kullanılmasında sıhhi bir sakınca olmadığının belgelenmesi,
4- Mahalli sağlık kuruluşunca verilecek krokili raporun Talimatname kapsamında verildiğinin raporda özellikle belirtilmiş olması,
5-Köylerdeki Mezarlıklar için yukarıda sayılanlara ek olarak ayrıca köy muhtarlığının kararının alınması gerekir.
Nitekim Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Tasarruf Daire Başkanlığının 18.06.1999 tarih ve 327–1663 sayılı talimatı mezarlık vasıflı yerin bu vasfının değiştirilme esas ve usullerinin bu doğrultuda olabileceği öngörülmüştür. Ancak 19.01.2010 tarihli 27467 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Mezarlık Yerlerinin İnşaası İle Cenaze Nakil Ve Defin İşlemleri Hakkında Yönetmelik”in 43. maddesi uyarınca mezarlıklar ve mezar yerlerinin cins değişikliği taleplerinin karşılanmasına dayanak teşkil eden 12.03.1942 tarih ve 5055 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Mezarlık Nizamnamesinin 8’inci Maddesinin Birinci Fıkrası Mucibince Hazırlanan Talimatname” tamamen yürürlükten kaldırılmıştır.
“Mezarlık Yerlerinin İnşaası İle Cenaze Nakil Ve Defin İşlemleri Hakkında Yönetmelik” bu konuyu 3998 sayılı Kanundaki hükümlere paralel olarak ayrıntılı şekilde düzenlemiştir. Adı geçen Yönetmeliğin “Mezarlıkların mülkiyeti” başlıklı 8. maddesi 2. fıkrası;
“Mezarlıklar ve şehitlikler ile mezarlar bozulamaz, tahrip edilemez ve kirletilemez. Bu yerler imar mevzuatı ile veya başka herhangi bir şekilde park, bahçe, meydan, otopark, çocuk parkı, yeşil alan gibi sahalar olarak ayrılamaz ve asli gayesi dışında hiçbir amaç için kullanılamaz. Yol geçme zorunluluğu bulunduğu İçişleri Bakanlığınca kabul edilen mezarlıklar veya bölümleri bu hükmün dışındadır. Mezarlık vasfı taşımayan mevcut mezarlıklar da mezarlık dışında başka hiç bir amaç için kullanılamaz.”hükmünü getirmiştir.
Mezarlık yönetmeliğine göre artık mezarlıkların tapu kaydı ve tescilinin yapılması gerekmektedir. Uygun görüş verilerek mezarlık yeri olarak seçilen alanlar, tapu tescili yapılmadan mezarlık olarak kullanılmaz.(madde.6/6)
Yönetmeliğin geçici 1.inci maddesinde” Tapu kaydı ve tescili olmayan mezarlıkların kesin sınırları tespit edilir, Yönetmeliğin yayımlandığı tarihten itibaren 1 yıl içinde köy ihtiyar heyeti tarafından tescile esas olacak haritaları yapılır veya yaptırılır, bu haritaların teknik kontrolü ve tescili Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün tescil mevzuatı çerçevesinde yapılır.”düzenlemesi yer almaktadır.
Yine aynı yönetmeliğin “Mezarlık vasfı taşımayan mezarlıklar” başlıklı 10.uncu maddesi;
“Mezarlık vasfı taşımayan mevcut mezarlıklarda gerekli düzenlemeler yapılarak cenaze defnine devam edilir.
Gerekli düzenlemelerle mezarlık vasfı kazandırılamayacaksa, il veya ilçe umumî hıfzıssıhha kurulunun kararıyla yeni cenaze defnine izin verilmez. Bu mezarlıkların bakım ve onarımı bağlı bulunduğu belediye veya köy ihtiyar heyeti tarafından yapılmaya devam edilir. Bu alanlar mezarlık dışında başka hiç bir amaç için kullanılmaz.”
Hükmünü getirerek mezarlık vasfı taşımasa dahi mevcut olan mezarlıkların hiçbir şekilde amacı dışında kullanılamayacağını düzenlemiştir.Bu gerekçelerle belediyenin cins değişikliği talepleri tapu idaresince red edilebilir.
KAYNAKÇA:
Alaaddin KAHRAMAN, Mezarlık Vasıflı Yerlerde İmar Uygulaması Yerel Yönetim ve Denetim Dergisinin Ocak 2007, Cilt 12, Sayı 1 (http://www.kontder.org.tr/TR/Icerik.ASP?ID=419
Av.M.Lamih ÇELİK ,Köy Mezarlığı , İller ve Belediyeler Dergisi, Nisan-Mayıs 2010 sayı 744-745 sayfa 90-95
Avukat Mikdad Lamih ÇELİK,Mezarlık Mevzuatı,Türkiye Belediyeler Birliği yayını Ankara 2010
|
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Mezarlık Vasıflı Yerlerin Tapuda Cins Değişikliği Yapılabilir Mi?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Av.M.Lamih Çelik'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (https://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
|
|
Mezarlık Vasıflı Yerlerin Tapuda Cins Değişikliği Yapılabilir Mi?
