|
KARŞILAŞTIRMALI AVUKATLIK MESLEK KURALLARI
Av.M.Lamih ÇELİK
Şanlıurfa Belediyesi Hukuk İşleri Müd.V.
"Meslek kuralları" mesleğin düzen ve geleneklerini korumak yerleştirmek ve yasaların avukatlara yüklediği görevlerin onurlu bir şekilde yerine getirmesini sağlamak amacıyla oluşturulmuştur. Avukatlık mesleğini yapanlar avukatlık yasası ve yönetmeliği ile birlikte meslek kurallarını da iyi bilmek ve özümsemekle yükümlüdür. "Avukatlık yasasının 95/1.maddesi ile baro yönetim kurulu" avukatlık onurunun ve meslek düzeninin korunmasını mesleğin adalet amaçlarına uygun olarak bağlılık ve onurla yapılmasını sağlamakla genel, 97/6 maddesi ile baro başkanı meslek onurunu ve bağımsızlığı ile ilgili işlerde kanunlara ve meslek kurallarının gereğini her türlü organlara karşı savunmakla özel olarak görevlendirilmiştir.(12.11.2004 T. E.2004/260 K.2004/358)1 - 25.6.2005 T. E.2005/134 K.2005/211)"2
" Meslek kuralları temenni hükümler değil uyulması zorunlu kurallardır." (TBB Disiplin Kurulu 25.01.1999, 149/15)Meslek kurallarının bir bölümü avukatlık yasasında gösterilmiştir. Bir bölüm meslek kuralları ise yasanın 117.maddesinin 7 nolu bendi uyarınca Türkiye Barolar Birliğinin 8-9 Ocak 1971 tarihli Adana'da yapılan IV.Genel Kurul toplantısında kabul edilmiş ve TBB Bülteninin 26.1.1971 tarihli 5. sayısında yayınlanarak yürürlüğe girmiştir Türkiye Barolar Birliğinin ve baroların meslek kurallarını tüm avukatlara ayrı ayrı tebliğ etmesi gibi görevleri ve yükümlülükleri yoktur. Türkiye Barolar birliği genel kurulu tutanaklarına geçen tüm barolara bildirilen ve muhtelif şekillerde kitap halinde de yayınlanan bu kuralları avukatlar bilmek zorundadır.. Avukatlık yasasında bu kuralların "uyulması zorunlu" kurallar olduğu açıkça belirtildiğinden meslek kurallarına uygun davranmayan avukatlara disiplin cezası uygulanır.(25.1.1999 T. E.1998/109 K.1999/15 - 21.10.2000 T. 130/160)"3
Birleşmiş Milletler Havana kurallarına göre " Avukatların mesleki davranış kuralları, ulusal hukuka, geleneklere, uluslararası standartlara ve normlara uygun olarak kendi meslek örgütlerinin ilgili organları veya yasama organı tarafından düzenlenir."(md.26) "Avukatlar hakkındaki disiplin işlemleri, meslek örgütü tarafından kurulan bir bağımsız bir disiplin komitesi, bağımsız bir kanuni makam veya bir mahkeme önüne getirilir ve bu işlemler bağımsız yargısal denetime tabidir."(md.28)" Bütün disiplin işlemleri, mesleki davranış kurallarına ve diğer kabul görmüş meslek standartları ile hukuk mesleğinin ahlak kurallarına uygun olarak ve bu prensipler ışığında karara bağlanır."(md.29)
Avrupa Birliği Meslek kurallarında, ulusal düzeyde yapılacak her gözden geçirme (revizyon) sırasında bu kuralların dikkate alınması gerektiği belirtilmiştir.AB ile girdiğimiz tarama sürecinde Avrupa Birliği Avukatlık Meslek Kuralları ile TBB Meslek kurallarını karşılaştırarak ortak kuralları tespit etmeye çalıştık.(madde numaraları aynen korunmuştur.)
Türkiye Barolar Birliği Meslek Kuralı;
2-Mesleki çalışmasında avukat bağımsızlığını korur; bu bağımsızlığı zedeleyecek iş kabulünden kaçınır.
Avrupa Birliği Meslek Kuralı;
2.1.1 Avukat, üzerine düşen görevlerin çeşitliliği sebebiyle, hertürlü baskıdan, özellikle kendi menfaatlerinden ve dış etkenlerden neşet eden baskılardan arındırılmış tam bir bağımsızlığa sahip olmak durumundadır.Bu bağımsızlık, aynı zamanda, yargıcın bağımsızlığı ve adalete güven için de gereklidir
2.1.2 Bu bağımsızlık, adli makamlar nezdinde yürütülen faaliyetlerde olduğu kadar, örneğin bir hukuki mütalaa verirken de gereklidir. Çünkü, avukatın, müvekkiline, sırf onun gönlünü hoşetme kaygısı ile, veya herhangi bir dış etkenin tesiri altında kalarak verdiği hukuki mütalaanın gerçek bir değeri yoktur.
Avrupa Konseyi 'Avukatlık Mesleğinin İcrasındaki Özgürlükler'hakkında Tavsiye Kararı;
1. Barolar ve avukatların diğer birlikleri, mesleki standartları ve diğer davranış kuralılarını hazırlamalı ve avukatların müvekkillerinin meşru haklarını savunurken adil,dikkatli ve bağımsız olmalarını sağlamalıdır .
Uluslararası Barolar Birliği Oslo kararları:
"Avukat mesleki görevlerinin ifasında bağımsızlığını koruyacaktır", "tek başına veya ortaklık halinde çalışırken bağımsızlığının kaybına sebebiyet verebilecek hiçbir iş ve meşguliyet kabul edemez".
TBB Meslek Kuralı;
7- Avukat salt ün kazandırmağa yönelen her türlü gereksiz davranıştan titizlikle kaçınmalıdır.
a- Avukat, yalnız adres değişikliğini reklam niteliğini taşımayacak biçimde ilan yolu ile duyurabilir.
b- Avukatın başlıklı kağıtları, kartvizitleri büro levhaları reklam niteliği taşıyabilecek aşırılıkta olamaz. (Av.md.55)
c- Avukat telefon rehberinde meslekler kısmında adres yazdırabilir. Bunun dışında faklı büyüklükte harflere, ya da ilan niteliğinde yazılara yer verdiremez. (Av.md.55)
ç- Ortak büro kuran avukatlar büronun reklam aracı olmamasına ,hukuk bürosu olma niteliğini yitirmemesine dikkat ederler.
AB Meslek Kuralı;
2.6.1 Avukat, yasak olduğu yerde ne kendisi, ne de başkası vasıtasıyla hiçbir şahsi reklam yapamaz, yaptıramaz.
Ayrıca, ancak bağlı bulunduğu baronun kurallarının izin verdiği ölçü içinde şahsi bir reklam verebilir veya verdirebilir.
Uluslararası Barolar Birliği Oslo kararları;
(8) "Reklama başvurmak, avukatlık vakar ve şerefi ile bağdaşamaz".
TBB Meslek Kuralı;
11- Avukat, Türkiye Barolar Birliğince kabul olunan meslek dayanışma ve düzen gereklerine uygun davranmak zorundadır.(Av.md.34)
AB Meslek Kuralı;
1.2.1 Serbest bir irade sonucu kabul edilen meslek kuralları, bir toplum yaşamı için vazgeçilmez olarak kabul edilen avukatlık mesleğinin en iyi şekilde çalışmasını garanti altına alır. Bu kurallara uyulmaması avukat için bir disiplin cezasına çarptırılmakla sonuçlanır.
Havana Kuralları; 14- Avukatlar, müvekkillerinin haklarını korurken ve adaletin gerçekleşmesine çalışırken, ulusal ve uluslararası hukukun tanıdığı insan haklarını ve temel özgürlükleri yüceltmeye çalışırlar ve hukuka ve hukukçuluk mesleğinin kabul görmüş standartlarına ve ahlaki kurallarına uygun biçimde serbestçe ve özenle hareket ederler.
23- .....Avukatlar haklarını kullanırlarken, her zaman hukuka ve hukuk mesleğinin kabul görmüş standartlarına ve mesleki ahlak kurallarına uygun davranırlar.
Avrupa Konseyi Tavsiye Kararı;
1. Barolar veya avukatların oluşturduklar diğer birlikler tarafından hazırlanmış davranış kurallarında yer alan mesleki standartlara uygun davranmayan avukatlar hakkında disiplin soruşturması da dahil olmak üzere gerektiği gibi önlemler alınmalıdır.
4. Mesleki standartlara uygun olarak hareket eden avukatlar, herhangi bir yaptırıma veya baskıya tabi tutulmamalıdırlar veya bununla tehdit edilmemelidirler.
TBB Meslek Kuralı;
17- Hakim ve savcılarla ilişkilerinde avukat hizmetin özelliklerinden gelen ölçülere uygun davranmak zorundadır. Bu ilişkilerde karşılıklı saygı esastır.
AB Meslek Kuralı;
4.3-Avukat, hakimlik makamına karşı elinde gelen saygı ve dürüstlüğü göstermek ve kanun çerçevesinde kalmak kaydıyla müvekkilini kendi vicdanına göre ve müvekkilin menfaatlarının korunması hususunda en uygun yolu seçerek savunacak.
Avrupa Konseyi Tavsiye Kararı;
8. Aynı davada avukatlık yapan tüm avukatlara mahkemece eşit biçimde davranılmalıdır.
4. Avukatlar yargıya saygı göstermeli ve mahkemelere karşı olan görevlerini mesleki standartlara ve iç hukuk kurallarına uygun olarak yerine getirmelidirler. Herhangi bir durumda avukatların yargısal faaliyetten çekilmesi söz konusu olursa bu hal belirli bir süre ile sınırlı ve müvekkillerinin ya da hizmetlerinden yararlananların zarar görmeyeceği şekilde olmalıdır.
Uluslararası Barolar Birliği Oslo Kararları:
6-Avukat,mahkemeye saygısını daima muhafaza eder.Fakat bu tutum karşılıklı saygı esasına dayanır.
TBB Meslek Kuralı;
31- Avukat,hasım tarafından ancak avukatı ile görüşebilir.
(Hasmının avukatı yok ise) avukatın hasımla teması zorunlu sınırlar içinde kalır. Hasım tarafla her temasından sonra avukat müvekkiline bilgi verir.
AB Meslek Kuralı;
5.5. Avukat, belirli her davada başka bir avukat tarafından temsil olduğunun ya da yardım gördüğünü bildiği karşı tarafla doğrudan ilişkiye geçemez eğer ki meslektaşı kendisine haber verilmesi şartıyla buna muvafakat etmiş olsun.
Uluslararası Avukatlar Birliği Oslo Kararları
(7): "Bir davada başka bir meslektaşının temsil ettiği bir kimse ile meslektaşının izni haricinde asla doğrudan doğruya temasa geçemeyecektir".
TBB Meslek Kuralı;
32- Avukat, dava türü ve usulü ne olursa olsun mahkemeye verdiği layiha ve önemli belgelerin birer örneğini (istenmese de) karşı taraf vekili meslektaşına verir.
AB Meslek Kuralı;
4.2-... Uygun bir zamanda karşı tarafın avukatına takdim etmeden hiçbir belgeyi, notu ya da benzeri dökümanı hakime sunamaz.
TBB Meslek Kuralı;
35- Avukat aynı davada birinin savunması öbürünün savunmasına zarar verebilecek durumda olan iki kişinin birden vekaletini kabul etmez.(Av.md.38)
36- Bir anlaşmazlıkta taraflardan birine hukuki yardımda bulunan avukat yararı çatışan öbür tarafın vekaletini alamaz, hiçbir hukuki yardımda bulunamaz.
Ortak büroda çalışan avukatlar da, yararları çatışan kimseleri temsil etmemek kuralı ile bağlıdırlar.(Av.md.38)
AB Meslek Kuralı;
3.2.1 Müvekillerin menfaatleri arasında bir ihtilaf olan ya da ihtilaf çıkabileceği yolunda kuvvetli ihtimal bulunan bir davada avukat, birden fazla müvekkilin danışmanı, temsilcisi ya da müdafi olarak görev yapamaz.
3.2.2 Avukat bir menfaat çatışmasının ortaya çıkması, meslek sırrına tecavüz ihtimali olması ya da bağımsızlığın tam olarak kullanılabilmesinin tehlikeye girdiği hallerde o dava ile ilgili olarak tüm müvekkillerinin işleri ilgilenmekten sakınacaktır.
3.2.3 Eski müvekkilin verdiği sırların açığa çıkması tehlikesinin bulunması ya da eski müvekkile ait işlerin bilinmesinin yeni müvekkili haksız bir şekilde elverişli duruma sokabileceği hallerde avukat o davayı kabul edemez.
3.2.4 Ortak büroda çalışan avukatlar konusunda 3.2.1'den 3.2.3'e kadar olan paragraflar hem ortak büroya hem de büroda çalışan avukatlara ayrı ayrı uygulanır.
(Bu düzenleme esas alınarak TBB meslek kuralı yeniden düzenlenmelidir.)
TBB Meslek Kuralı;
37- Avukat meslek sırrı ile bağlıdır.(Av.md.36)
a- Tanıklıktan çekinmede de bu ölçüyü esas tutar.
Avukat davasını almadığı kimselerin başvurması nedeniyle öğrendiği bilgileri de sır sayar. Avukatlık sırrının tutulması süresizdir, meslekten ayrılmak bu yükümü kaldırmaz.
b- Avukat, yardımcılarının, stajyerlerinin ve çalıştırdığı kimselerin de meslek sırrına aykırı davranışlarını engelleyecek tedbirler alır.
AB Meslek Kuralı;
2.3.1 Müvekkilinin sırlarının mutemedi olması ve kendisine özel bilgi ve mesajlar geçirilmesi avukatın görevinin gereğidir. Sırrın olmaz ise güven de olmaz. Dolayısıyla, meslek sırrını korumak, avukatın hem hakkı, hem de başlıca ve temel görevidir.
2.3.2 Avukat müvekkili veya müvekkilinin işleri çerçevesinde üçüncü şahıslar hakkında kendisine müvekkili tarafından verilmiş bütün gizli bilgilerle sırlara saygı göstermek zorundadır.
2.3.3 Bu zorunluluk zamanla sınırlı değildir.
2.3.4 Avukat, mesleki faaliyeti dolayısıyla kendisi ile işbirliği yapan herkesin ve yanında çalışanların meslek sırlarına saygı göstermelerini sağlar.
(Bu düzenleme esas alınarak TBB meslek kuralı yeniden düzenlenmelidir.)
Avrupa Konseyi Tavsiye Kararı;
2. Meslek sırlarına, iç hukuka, yönetmeliklere ve meslek standartlarına uygun olmaksızın açığa vurulması durumunda uygun yaptırımlar uygulanmalıdır.
Uluslararası Barolar Birliği Oslo Kararları:
(14): "Avukat sırrı "Görevden ayrılsa da açıklamamak zorundadır",
"Bu zorunluluk avukatın ortaklarını, stajyerlerini ve büro görevlilerini de kapsar".
TBB Meslek Kuralı;
38- Avukat kendisine teklif edilen işi gerekçe göstermeden de reddedebilir.(Av.md.37) Takdirine esas olan nedenleri açıklamak zorunda bırakılamaz.
Avukat zamanının ve yeteneklerinin erişemediği bir işi kabul etmez.
Avukat davayı almaktan ve kovuşturmaktan çekinme hakkını müvekkiline zarar vermeyecek biçimde kullanmağa dikkat edecektir.
AB Meslek Kuralı;
3.1.3 Avukat, yeteneklerinin erişemediğini bildiği ya da bilebilecek durumda olduğu bir işi kabul etmez, meğer ki bu yeteneğe sahip bir başka avukatla iş yapıyor olsun.
Avukat diğer yükümlülükleri dolayısıyla acilen ilgilenmesinin imkansız olduğu bir davayı kabul edemez.
3.1.4 Belli bir işi takipten veya savunmadan vazgeçme hakkını haiz olan avukat bu çekinme hakkını müvekkiline zara vermeyecek bir şekilde kullanmalı ve müvekkilinin belli bir zaman süresi içinde başka bir meslektaşın yardımından faydalanabileceğinden emin olmalıdır.
Uluslararası Barolar Birliği Oslo Kararları:
3.3.2"Avukat,kendisinin yetersiz olduğu bir konuda müvekkiline hizmet vermemelidir."
3.3.3."Avukatlar,başka işlerinin yoğunluğu nedeniyle derhal yapamayacakları işleri kabul etmemelidir."
(4): "Avukat zaman ve yeteneklerinin elvermediği işi kabul etmemelidir".
(10): "Avukat davadan ancak geçerli bir sebeple ve müvekkilinin menfaatine aykırı düşmeyecek şekilde çekilebilir".
TBB Meslek Kuralı;
42- Avukat işle ilgili giderleri karşılamak üzere avans isteyebilir. Avansın işin gereğini çok aşmamasına, avanstan yapılan harcamaların müvekkile zaman zaman bildirilmesine ve işin sonunda avanstan kalan paranın müvekkile geri verilmesine dikkat edilir.
AB Meslek Kuralı;
3.5 Avukat, masraflar ve/veya ücrete mahsuben bir avans ödenmesini talep ettiği zaman, bu avans işin gerektirdiği harcamalar ve vekalet ücretine biçilecek makul bir değerin üstünde olmamalıdır. Talep edilen avansın ödenmemesi durumunda avukat, 3.1.4 maddesi hükmüne riayet etmek kaydıyla söz konusu davadan çekilme hakkını kullanabilir.
TBB Meslek Kuralı;
43- Müvekkil adına alınan paralar ve başkaca değerler geciktirilmeksizin müvekkile duyurulur ve verilir.
Müvekkille ilgili bir hesap varsa uygun sürelerde durum yazıyla bildirilir.
AB Meslek Kuralı;
3.8.1 Avukat, herhangi bir zamanda müvekkilleri ya da 3 üncü bir şahıs adına aşağıda müvekkiller hesabı olarak anılan türden bir hesap tutuyorsa şu kurallara uymakla yükümlüdür.
3.8.1.1 Müvekkilin açıkça veya zımmen verdiği bir talimatla değişik bir uygulama söz konusu olmadıkça "müvekkil hesapları" daima bankada veya kamu kurumlarınca onaylanmış benzeri bir kuruluşta açık bir hesap tutulacak ve avukat tarafından tahsil edilen tüm meblağlar bu hesapta toplanacaktır.
3.8.1.2 Avukat tarafından açılan müvekkil hesapların içeren her banka hesabının isimler hanesinde hesap ya da hesapların avukatın müvekkili ya da müvekkilleri adına olduğu belirtilmelidir.
3.8.1.4 Müvekkiller hesabı müvekkilin talebi üzerine, ya da müvekkilin kabul ettiği şartlarda tetkike açık olmalıdır.
3.8.1.5 Aksini öngören kanun hükmü Ya da ödemede bulunan müvekkilin açık ya da zımni muvafakatı dışında
a) bir müvekkil için bir başka müvekkilin hesabından yapılan ödemeler.
b) Avukat ücretine mahsuben avanslar da dahil olmak üzere müvekkil hesabından bir 3 üncü şahsın hesabına herhangi bir ödemede bulunmak yasaktır.
Uluslararası Barolar Birliği Oslo Kararları
(15): "Avukat müvekkili adına aldığı parayı gerektirdiğinden fazla yanında tutmamalıdır". "Avukat asgari sarfedeceği emek ve muhtemel giderleri ile oranlı olmak şartı ile avans istemek hakkına haizdir".
Bazı Avrupa Birliği Meslek Kurallarının karşılığı TBB Meslek Kurallarında yoksa da Avukatlık Kanununda bulunmaktadır;
AB Meslek Kuralları;
2.5 Meslekte Bağdaşmayan İşler (Avukatlık kanunu 11. 12. ve 14.maddeleri)
2.5.1 Avukatın işlerini yürütmede kendisine gerekli olan bağımsızlığı temin etmek ve adalet mekanizmasının işleyişine, görevine uygun bir şekilde katkıda bulunabilmesi için bazı meslekler ya da görevlerin icrası avukatlık mesleği ile bağdaşamaz.
2.5.2 Faaliyetini başka bir üye devletin mahkemeleri ya da resmi makamları nezdinde sürdüren avukat, o üye devlette avukatlık mesleği ile bağdaşmayan işleri düzenleyen kurallara riayetle mükelleftir.
2.5.3 Kendi devleti dışında bir üye devletin topraklarına yerleşmiş bulunan avukat, avukatlık mesleği dışında ticari ya da diğer bir başka faaliyete girişmek istiyorsa, bulunduğu üye devletin avukatlarına uygulanan kurallara da uymak zorundadır.
3.6 Vekalet Ücretinin Avukat Olmayan Birisi İle Paylaşılması (Av.md.164/son)
3.6.1 Aşağıdaki madde dışında, avukatın vekalet ücretini avukat olmayan bir kişi ile paylaşması yasaktır
3.6.2 3-6-1'deki kural avukatın ölen meslektaşının mirasçılarına, ya da müstafi meslektaşına, bu meslektaşın müvekkillerine karşı halefi sıfatıyla temsil için ödenen ücret ya da tazminata uygulanamaz.(Bu düzenleme esas alınarak TBB meslek kuralı düzenlenmelidir.)
Avrupa Konseyi Tavsiye Kararı;
4. Avukatlık ücretlerini düzenleyen kanun ve düzenlemeler avukatlara makul düzeyde kazanç sağlayıcı ve kamunun hukuk hizmeti ihtiyacını karşılayıcı nitelikte olmalıdır.
5.4 Müvekkil Bulma Ücreti (Av.md.48)
5.4.1 Avukat bir meslektaşı veya bir 3 üncü kişi vasıtasıyla temasa geçtiği bir müvekkili tavsiyeleriyle yönlendirmesi karşılığı olarak bir ücret, komisyon ya da benzeri bir maddi karşılık talep ve kabul edemez.
5.4.2 Avukat, kimseye, bir müvekkili tanıştırması karşılığında bir ücret, komisyon ya da benzeri maddi bir karşılık ödeyemez.
1 TBB Dergisi sayı 2005/57 s.447-448
2 TBB Dergisi sayı 2005/61 s.499
3 TBB Dergisi sayı 1999/2 s.572
1
|
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Karşılaştırmalı Avukatlık Meslek Kuralları" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Av.M.Lamih Çelik'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
|
|
Karşılaştırmalı Avukatlık Meslek Kuralları
