|
DİSİPLİN CEZALARI GERİ ALINABİLİR Mİ?
• Disiplin Cezaları Geri Alınabilir Mi? Mahalli İdareler Dergisi, Mart 2017 S:52 s.43-46
M.Lamih ÇELİK
Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi Teftiş Kurulu Başkanı
Giriş
Disiplin cezaları ile ilgili Danıştay kararlarının pek çoğunda,bu cezaların kesin olduğu ve geri alınmalarının mümkün olmadığı kabul edilmektedir. Bu çalışmamızda disiplin cezalarının geri alınıp alınamayacağını Danıştay kararları ve doktrindeki görüşler doğrultusunda inceleyeceğiz.
Disiplin cezalarının kesinliği nasıl anlaşılmalıdır?
Disiplin cezaları, kamu görevlilerinin görev, yetki ve sorumlulukları kapsamında kamu hizmetlerinin yürütülmesi ve kamu yararının devamlılığının sağlanması amacıyla yasal olarak düzenlenmiş yaptırımlardır. Kamu hizmetlerini yürüten kamu görevlilerinin görev anlayışları, yetki ve sorumlulukları kamu hizmeti ve hizmet gerekleri ile sınırlandırılmış, bu sınırlar dışına çıkanların ise disiplin cezaları ile cezalandırılmaları görülmüştür.”
İdari işlemin sona erme sebepleri arasında kabul edilen idari işlemin geri alınması, hukuka aykırı bir idari işlemin bir başka idari işlem ile yapıldığı andan itibaren hukuki âlemden silinmesidir.
Hukuka aykırılığı tespit edilmiş bir idari işlemin geri alınması, hem bir zorunluluk hem de hukuk devleti ilkesinin bir gereği olarak kabul edilmelidir.
Disiplin cezaları da birer idari işlem oldukları için idare tarafından bir geri alma işlemi ile ortadan kaldırılabilir mi?
Disiplin cezalarının diğer idari işlemlerden bazı farklılıkları bulunduğu ve disiplin cezasının, cezayı veren idari makam için de bağlayıcı ve kesin nitelikte olduğu, işlem tesis edildikten sonra artık o işleme karşı idari makamlar tarafından yapılabilecek herhangi bir şey olmadığı ileri sürülmektedir.
Danıştay da konu ile ilgili hemen hemen tüm kararlarında disiplin cezalarının geri alınmasının mümkün olmadığını belirtmiştir. Bu durum bir Danıştay kararında şöyle ifade edilmiştir;
“Kamu hizmetinin belli bir düzen içerisinde yürütülmesi için gerekli önlemlerden olan disiplin cezası, niteliği gereği öteki idari işlemlerden farklıdır. Disiplin cezası vermeye yetkili organlar, bu organların oluşumu, çalışma usulü, karar oluşturulması, bu kararlara itiraz ve bütün bu sürecin her aşaması için öngörülen süre koşulları ile disiplin cezası işlemi sıkı şekil şartına bağlı olarak uygulanabilmektedir. Bu özellik, disiplin cezasının yeni bir idari işlemle ortadan kaldırılmasına engeldir. Ceza ancak bir yargı kararı yahut yasama tasarrufu ile iptal edilebilir veya disiplin cezasının ağırlığına göre, belli süreler geçtikten sonra sicil d
osyasından silinmesi atamaya yetkili amirden istenebilir.”
Karardan da anlaşılacağı gibi Danıştay, disiplin cezasının başka bir idari işlemle ortadan kaldırılamayacağını kabul etmektedir. Kanaatimizce Danıştay’ın bu görüşüne katılmak mümkün değildir. Disiplin cezaları için idarenin geri alma hakkının olmadığının kabul edilmesi, kişilerin hukuka aykırı olarak aldıkları disiplin cezalarına katlanmak zorunda kalmaları neticesini doğurabilir.
Danıştay’ın kararında gerekçe olarak gösterdiği, disiplin cezasını vermeye yetkili makamların oluşum biçimlerinin farklı oluşu, uygulanan usulün farklı oluşu, disiplin cezalarının idari makamlar tarafından geri alınamaması veya kaldırılamaması için yeterli sebep olarak kabul edilemez. İdarenin farklı usullere tabi veya sıkı şekil şartlarına tabi disiplin cezaları haricinde pek çok faaliyeti de bulunmaktadır.
Disiplin cezaları da birer idari işlem oldukları için hukuka aykırı oldukları sürece geri alınabilmeleri gerekir. Ancak maddede yer alan disiplin cezalarına itiraz edilmemesi halinde disiplin cezasının kesin olduğuna dair hüküm, bu işlemlerin geri alınması üzerinde nasıl bir etkide bulunacaktır?
“Danıştayca da kabul edildiği üzere, ilgili yasal düzenlemeler çerçevesinde kesinleşen disiplin cezaları, disiplin cezalarını veren idari merciler yönünden bağlayıcı ve kesin nitelikte olup, idari mercilerin vermiş oldukları disiplin cezalarını geri almaları, verdikleri disiplin cezası yerine başka bir disiplin cezası verme yoluna gitmeleri kural olarak olanaksızdır.”
Konunun netleştirilebilmesi için disiplin cezalarının kesinliği üzerinde durmak gerekmektedir.
İdare, hukuka aykırı olarak vermiş olduğu bir disiplin cezasını her zaman geri alabilmelidir. Maddede ifade edilen kesinliği, disiplin cezasının geri alınıp yerine daha ağır bir ceza verilmesini engelleyen bir hüküm olarak kabul etmek gerekir. Aksi halde idarenin işleminin hem hukuka uygunluğunu sağlayacak hem de kişi lehine sonuç doğuracak hukuka aykırı bir disiplin cezasının geri alınmasının kabul edilmemesi, Anayasanın 2’nci maddesindeki Hukuk Devleti ilkesine de aykırı olacaktır. Hukuk devleti vatandaşlarına
hukuki güvenlik sağlayan devlettir. Hukuka aykırı olmasına rağmen, bir disiplin cezasının itiraz süresinin geçtiği için geri alınamayacağının kabul edilmesi hukuki güvenlik ilkesine ve Devlete duyulan güvene zarar verecektir.
İdarenin ister itiraz süresi içerisinde ister itiraz süresinden sonra bir disiplin cezasını geri alması halinde yerine daha ağır bir ceza vermesi mümkün değildir. İtiraz süresi içerisinde daha ağır bir ceza verilmesini Kanunun 135’inci maddesi zaten yasaklamaktadır. Maddede itiraz merciinin disiplin cezasını ya tamamen kaldırabileceği ya da hafifletilebileceği düzenlenmiştir. Kanunla itiraz süresi içerisinde dahi daha ağır bir ceza verilmesi kabul edilmediğine göre, itiraz süresinden sonra disiplin cezasının geri alınıp yerine daha ağır bir ceza verilmesinin kabul edilmesi mümkün değildir. Ancak biraz önce ifade ettiğimiz gibi, disiplin cezasına itiraz süresi geçse de cezanın hafifletilmesi ve tamamen kaldırılması yani geri alınması mümkün kabul edilmelidir.
Danıştay’ın bu kararlarından da anlaşılacağı gibi, Danıştay disiplin cezasının hem kişinin lehine olarak yani tamamen kaldırılması veya hafifletilmesi amacıyla ortadan kaldırılmasını hem de kişinin aleyhine olarak yani disiplin cezasının ortadan kaldırılıp daha ağır bir ceza verilmesini kabul etmemektedir. Oysa ki, kişinin lehine olan durumların kabul edilmesi gerekmektedir.
Doktrinde de disiplin cezalarının her zaman geri alınabileceği yönünde görüşler bulunmaktadır. Bu görüşlerden bazıları disiplin cezası hukuka uygun da olsa hukuka aykırı da olsa geri alınabileceği yönündedir. Bunun yanı sıra disiplin cezasının hukuka aykırı olması halinde her zaman geri alınabileceği yönünde görüşler de bulunmaktadır: “Kanaatimizce, disiplin cezalarının geri alınmasında hukuki bir engel bulunmamaktadır. Eğer idare, verilen disiplin cezasının hukuka aykırı olduğunu tespit ederse, hukuka aykırı olan bu işlemini herhangi bir süre ile bağlı olmaksızın geri alabilir.” Disiplin cezasının hukuka uygun olması halinde geri alınmasının mümkün olmadığı kanaatindeyiz. Sadece hukuka aykırı idari işlemler geri alınabileceği için disiplin cezası da her ne kadar ilgilisinin aleyhine bir işlem olsa da hukuka uygun olduğu sürece geri alınması mümkün değildir.
SONUÇ
657 sayılı Kanunun 135’inci maddesinde yer alan “Süresi içinde itiraz edilmeyen disiplin cezaları kesinleşir” hükmü ve disiplin cezalarının kendine has bir takım usuller takip edilerek tesis edilmesi gerekçe gösterilerek, disiplin cezalarının itiraz süresinden sonra geri alınamayacağı Danıştay tarafından kabul edilmektedir. Disiplin cezasının geri alınamayacağının kabulü, dava açma süresi de geçtikten sonra kişinin hukuka aykırı bir cezaya katlanması sonucunu doğuracaktır ki, bunu kabul etmek Hukuk Devleti ilkesinin önemli unsurlarından olan hukuki güvenlik ilkesine aykırı olacaktır. Bu sebeple Kanunda yer alan kesinlik ifadesinin, bireyin hakkını koruyucu şekilde yorumlanarak, itiraz süresi geçtikten sonra disiplin cezası hukuka aykırı olsa dahi geri alınıp daha ağır bir ceza verilememesi şeklinde değerlendirilmesi gerektiği kanaatindeyiz.
KAYNAKÇA
AKYILMAZ Bahtiyar- SEZGİNER Murat- KAYA Cemil, Türk İdare Hukuku, Seçkin Yayınları, Ankara-İstanbul-2015
GÜNDAY Metin, İdare Hukuku, İmaj Yayıncılık, Ankara, 2011
ÇAĞLAYAN Ramazan, “İdari İşlemin Geri Alınması Üzerine”, AÜEHFD, C.IV, S.1-2, 2000, 43-58
ÇAĞLAYAN Ramazan, İdare Hukuku Dersleri, Adalet Yayınevi,Ankara,2014
KARAVELİOĞLU Celal, Açıklamalı ve Son İçtihatlarla İdari Yargılama Usulü Kanunu, Karavelioğlu Hukuk Yayınevi, Ankara-2006
GÖZLER Kemal, İdare Hukuku C.I, Ekin Yayınevi, Bursa-2003
|
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Disiplin Cezaları Geri Alınabilir Mi?" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Av.M.Lamih Çelik'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
|
|
Disiplin Cezaları Geri Alınabilir Mi?
