|
GİRİŞ
4758 sayılı İş Kanununun «Bazı kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanların kıdem tazminatı « başlıklı 112 inci maddesine 11.09.2014 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe giren 6552 sayılı Kanunun 8 inci maddesi ile eklenen fıkralar ile 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca yapılan ihalelerde alt işveren (taşeron) tarafından çalıştırılan işçilerin kıdem tazminatlarının 4734 sayılı Kanunun 2 inci maddesinde tanımlanan kamu kurum ve kuruluşları tarafından ödenmesi kabul edilmiş ve bu düzenlemelere göre yapılacak ödemelerin usul ve esasları da 08.02.2015 tarih ve 29261 sayılı Resmî Gazete’ de yayımlanan Yönetmelikle düzenlenmiş olup, söz konusu Yönetmelik 11.09.2014 tarihinden geçerli olarak yürürlüğe konulmuştur.
Bu düzenlemelere göre; işçinin, aynı kamu kurum veya kuruluşunda alt işverenin değişip değişmediğine bakılmaksızın aralıksız geçen hizmet süreleri ile aynı alt işverene tabi olarak farklı kamu kurum veya kuruluşlarında geçen hizmetleri için son alt işveren ile yapılmış iş sözleşmesi kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde son bulması halinde, Yönetmelik çerçevesinde tespit edilecek toplam hizmeti üzerinden hesaplanacak kıdem tazminatı son kamu kurum ve kuruluşu tarafından ödenecektir.
Bu düzenlemeler taşeron işçileri için yapılmış özel bir düzenlemedir. Uygulama öncelikle bu düzenlemelere göre yapılacak, ancak hüküm bulunmayan hallerde 4857 sayılı Kanunun 120 inci maddesi ile yürürlükte bırakılan mülga 1475 sayılı Kanunun 14 üncü maddesi uygulanacaktır.
Örneğin; işçilerin kıdem tazminatına esas hizmet süreleri Yönetmelik’te belirtilen esaslar çerçevesinde, kıdem tazminatına hak kazanmanın koşulları ise anılan 14 üncü maddeye göre tespit edilecektir.
Bu kısa girişten sonra Yönetmelik’in madde başlıkları da dikkate alınarak, aşağıda yapılacak açıklamalar ile uygulamaya ışık tutulmaya çalışılacaktır.
I- TAŞERON İŞÇİLERİNE KIDEM TAZMİNATI ÖDEMEKLE YÜKÜMLÜ OLAN KURUM VE KURULUŞLAR*
4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 62 inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca yapılan personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihaleleri kapsamında çalıştırılan işçilerin kıdem tazminatları, hizmet alımında bulunan;
1- Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri ile özel bütçeli idareler, il özel idareleri ve belediyeler ile bunlara bağlı; döner sermayeli kuruluşlar, birlikler (meslekî kuruluş şeklinde faaliyet gösterenler ile bunların üst kuruluşları hariç), tüzel kişiler,
2- Kamu iktisadi kuruluşları ile iktisadi devlet teşekküllerinden oluşan kamu iktisadi teşebbüsleri,
3- Sosyal güvenlik kuruluşları, fonlar, özel kanunlarla kurulmuş ve kendilerine kamu görevi verilmiş tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar (meslekî kuruluşlar ve vakıf yükseköğretim kurumları hariç) ile bağımsız bütçeli kuruluşlar,
4- Yukarıda belirtilenlerin doğrudan veya dolaylı olarak birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip bulundukları her çeşit kuruluş, müessese, birlik, işletme ve şirketler,
5- 4603 sayılı Kanun kapsamındaki bankalar ile bu bankaların doğrudan veya dolaylı olarak birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlasına sahip bulundukları şirketler,
Tarafından ödenir.
(*) Kapsama dahil kurum ve kuruluşlar, Yönetmeliğin 1/c maddesi ile 4734 sayılı Kanunun 2 inci maddesi esas alınarak belirlenmiştir.
II-KIDEM TAZMİNATINA HAK KAZANMANIN KOŞULLARI
4857 sayılı İş Kanununun 120 inci maddesi ile yürürlüğü devam ettirilen 1475 sayılı İş Kanununun 14 üncü maddesinin birinci fıkrasına göre işçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için;
1- İşçi, İş Kanununa göre işçi sayılmalıdır.
2- İşçi, İş Kanunu kapsamında olan iş veya işyerinde çalışmış olmalıdır.
3- İşçinin hizmet süresi en az bir tam yıl (çalıştığı ve çalışmış sayıldığı süreler toplamı 365 gün) olmalıdır.
4- İş sözleşmesi kanunda belirtilen sebeplerle sona ermiş olmalıdır.
III- KIDEM TAZMİNATI ÖDENMESİNİ GEREKTİREN SEBEPLER:
Kıdem tazminatı ödenmesini gerektiren sebepler, 1475 sayılı İş Kanununun 14 üncü maddesinin birinci fıkrasında;
1- İşveren tarafından iş sözleşmesinin 4857 sayılı İş Kanunu’nun 25 inci maddesinin (ll) numaralı bendinde gösterilen sebepler ( Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri) dışında feshedilmiş olması,
2- İşçi tarafından iş sözleşmesinin 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24 üncü maddesinde gösterilen sebeplerle feshedilmiş olması,
3- İş sözleşmesinin muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla feshedilmiş olması,
4- İş sözleşmesinin yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla feshedilmiş olması,
5- Kadın işçinin evlenmesi nedeniyle iş sözleşmesini feshetmiş olması,
6- İşçinin ölümü veya hakkında gaiplik kararı alınması sebebiyle iş sözleşmesinin sona ermesi,
7- İşçinin, 506 sayılı Kanunu’nun 60 ncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı Kanunun Geçici 81 inci maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi isteği ile işten ayrılmış olması,
Olarak belirlenmiştir.
IV-KAMU İDARELERİNİN TAŞERON İŞÇİLERİ İÇİN ÖZLÜK DOSYASI OLUŞTURULMASI
Kamu kurum ve kuruluşları, 4734 sayılı Kanunun 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca yapılan her bir ihale için, ihale dokümanı ve ihale sözleşmesi ile birlikte bu ihale kapsamında çalışan her bir işçi için;
Nüfus bilgilerini,
İşe başlama ve işten ayrılma tarihlerini ve nedenlerini,
Çalışma sürelerini,
Ücret ve diğer mali haklarını,
Yıllık izin kullanımına dair bilgilerini,
Sigorta kayıtlarını,
İçeren bir özlük dosyası oluşturmakla yükümlüdür.
V-KIDEM TAZMİNATINA ESAS ALINACAK HİZMET SÜRELERİ
Kamu kurum ve kuruluşlarında 4734 sayılı Kanunun 62 nci maddesinin (e) bendi uyarınca yapılan ihaleler kapsamında çalışan işçilerin kıdem tazminatlarına esas alınacak hizmet süreleri;
Aynı kamu kurum veya kuruluşlarına ait işyerlerinde alt işverenlerin değişip değişmediğine bakılmaksızın aralıksız olarak geçen çalışma süreleri,
Farklı kamu kurum veya kuruluşlarına ait işyerlerinde aynı alt işverene ve aynı sözleşmeye tabi olarak geçen çalışma süreleri,
Kamu kurum veya kuruluşlarından sonra aynı alt işverene bağlı olarak işine özel sektörde devam eden işçilerin daha önce aynı veya farklı kamu kurum ve kuruluşlarında geçen çalışma süreleri,
Esas alınarak tespit olunur.
VI- HİZMETLERİN BİRLEŞTİRİLMESİ
Kıdem tazminatına hak kazanan işçinin kıdem tazminatına esas alınacak süre;
Alt işverenlerinin değişip değişmediğine bakılmaksızın aralıksız olarak aynı kamu kurum veya kuruluşlarında 4734 sayılı Kanunun 62 nci maddesi uyarınca yapılan ihaleler kapsamında geçen çalışma süreleri,
Aynı alt işverene ve aynı iş sözleşmesine tabi olarak farklı kamu kurum veya kuruluşlarında 4734 sayılı Kanunun 62 nci maddesi uyarınca yapılan ihaleler kapsamında geçen çalışma süreleri,
Toplanmak suretiyle tespit olunur.
İşçinin farklı kamu kurum veya kuruluşlarında hizmetinin bulunması halinde, ödemeyi yapacak olan kamu kurum veya kuruluşu tarafından diğer kamu kurum veya kuruluşlarından hizmet cetvellerinin gönderilmesi istenir.
Hizmet cetvelinin herhangi bir nedenle düzenlenmemesi halinde Sosyal Güvenlik Kurumu’nun kayıtları esas alınır.
VII- KIDEM TAZMİNATI HESABINA ESAS ALINACAK ÜCRET
İşçinin kıdem tazminatı hesabına esas alınacak ücret, işçinin kamu kurumlarında çalıştıktan sonra özel sektörde devam edip etmediğine göre;
1-Kamu kurum ve kuruluşlarında çalıştırılmakta iken iş sözleşmesi kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde son bulan işçinin kıdem tazminatı hesabına esas alınacak ücret, son kamu kurum veya kuruluşuna ait işyerinde en son aldığı ücrete, işçiye sağlanmış olan para ile ölçülmesi mümkün iş sözleşmesi ve kanunla sağlanan menfaatlerin bir günlüğü ilâve edilmek suretiyle,
2-Kamu kurum veya kuruluşlarında çalıştırıldıktan sonra aynı alt işveren tarafından özel sektör işyerlerinde çalıştırılmaya devam olunan işçinin iş sözleşmesi kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde son bulması halinde kıdem tazminatı hesabına esas alınacak ücret, işçinin çalıştırıldığı son kamu kurum veya kuruluşuna ait işyerinde en son aldığı ücreti, yıllar itibariyle asgari ücret artış oranları ile artırılmak suretiyle,
Tespit olunur.
VIII- KIDEM TAZMİNATININ MİKTARI
Kamu kurum ve kuruluşları tarafından işçiye ödenecek kıdem tazminatının miktarı, 6552 sayılı Kanunun 8 inci maddesi ve uygulama yönetmeliği ile mülga 1475 sayılı Kanunun 4857 sayılı Kanunun 120 nci maddesi ile yürürlüğü devam eden 14 üncü maddesine göre;
İşçinin kamu kurum ve kuruluşlarında Yönetmelik kapsamında geçen toplam çalışma süreleri,
İşçinin kamu kurum ve kuruluşlarındaki çalışmalarının devamında alt işverene tabi olarak çalışmalarına özel sektörde devam edip etmediğine göre genişletilmiş veya güncellenmiş son ücreti,
Dikkate alınarak, işçinin hizmet süresinin her tam yılı için (30) günlük ücreti tutarında ve yıldan artan süreler için de (30) günlük tutar üzerinden orantı yoluyla hesaplanarak tespit olunur.
IX- KIDEM TAZMİNATININ TALEP EDİLMESİ
Yönetmelik kapsamında kıdem tazminatı ödenmesi talebinde bulunan işçilerin veya ölümü halinde kanuni mirasçılarının;
İlgili kamu kurum veya kuruluşlarına yazılı olarak başvuruda bulunmaları,
Başvuru yazılarında banka hesap/İBAN numaralarını göstermeleri,
Çalışılan kamu kurum ve kuruluşlarının listesi ile,
İş sözleşmesinin hangi nedenle sona erdiğine ilişkin alt işverenden alacakları belgeyi, başvuru yazılarına eklemeleri,
Zorunludur.
İş sözleşmesinin hangi nedenle sona erdiğine ilişkin belgenin alt işveren tarafından düzenlenmemesi halinde Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtları esas alınır.
Düzenlenen belgede yer alan bilgiler konusunda uyuşmazlık olması durumunda mahkemece verilecek karara göre işlem yapılır.
X- KIDEM TAZMİNATININ ÖDENMESİNDE ARANACAK BELGELER
Kıdem tazminatına hak kazananlar için düzenlenen ödeme belgesine;
İşçinin yazılı talebi,
Harcama talimatı,
Hizmet cetveli,
Kıdem tazminatının hesaplanmasını gösteren belge,
Eklenir.
İş sözleşmesinin hangi nedenle sona erdiğine ilişkin belge, kıdem tazminatını ödeyen kamu kurum veya kuruluşu tarafından muhafaza edilir.
XI-KIDEM TAZMİNATININ ÖDENMESİ VE FARKLI KAMU KURUM VE KURULUŞLARINDA GEÇEN HİZMETLER İÇİN YAPILACAK TAHSİLAT
Yönetmelik kapsamında geçen hizmetler için hak kazanılan kıdem tazminatı, son kamu kurum veya kuruluşu tarafından işçinin banka hesabına doğrudan yatırılır.
Ödemeyi yapan kamu kurum veya kuruluşu, işçinin diğer kamu kurum veya kuruluşlarında geçen hizmet süresine ilişkin kısmını ilgili kamu kurum veya kuruluşlarından tahsil eder. Ancak, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli (I), (II) ve (III) sayılı cetvellerde yer alan kamu kurum veya kuruluşları arasında bu konuda bir hesaplaşma yapılmaz.
X- KIDEM TAZMİNATI ÖDENMEYECEK İŞÇİLER
6552 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 11.09.2014 tarihinden önce iş sözleşmesi feshedilmiş olan işçilere, bu Kanun ve uygulama yönetmeliği kapsamında tespit edilen hizmet süreleri için kıdem tazminatı ödenmez.
ÖNEMLİ NOT:
1- Kıdem tazminatı hesabına esas alınacak ücret (son ücret), işçinin en son çalıştığı işin ihale bedeli üzerinden değil, taşeronun ücret ödeme bordrosu esas alınarak tespit edilecektir.
2- Alt işverene tabi olarak kamu kurum veya kuruluşlarında çalışmakta iken özel sektere geçen işçiye kamudaki hizmetleri için kıdem tazminatı, işçinin kamu sektöründen özel sektöre aynı alt işverene tabi olarak geçmesi ve kıdem tazminatına bu işine devam ettiği sırada hak kazanması halinde ödenebilecektir.
3- Kıdem tazminatı hesabına esas alınacak süreler hesaplanırken, işçinin çalışmış sayıldığı süreler 4857 sayılı İş Kanunu dikkate alınarak tespit edilecektir.
4- 6552 sayılı Kanunun yürürlüğünden önce iş sözleşmesi feshedilen işçilerin hak kazandıkları kıdem tazminatları alt işverenleri tarafından ödenecektir.
Turgut AŞCI
Sayıştay Uzman Denetçisi
|
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Kamuda Çalıştırılar Taşeron İşçilerinin Kıdem Tazminatları" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Turgut Aşcı'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (https://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
|
|
Kamuda Çalıştırılar Taşeron İşçilerinin Kıdem Tazminatları
