İDARİ PARA CEZALARININ TAHSİLİNDE UYULMASI GEREKEN ESASLAR
Av.M.Lamih ÇELİK
Şanlıurfa Belediyesi Hukuk İşleri Müdürü
Giriş
“Belediyelerin öz gelirleri ile diğer gelirlerin tahsili ve takibi ile ilgili uygulama yetkisi Belediye Gelir Şube Müdürüne aittir.Gelir şube müdürü,vergi incelemesi hariç vergi dairesi müdürü sıfat ve yetkisine sahiptir.Gelir şube müdürü olmayan yerlerde Belediye Hesap işleri Müdürü,hesap işleri müdürü olmayan yerlerde Belediye Muhasebecisi yetkilidir.(2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu md.102)(Doç.Dr.Adnan Gerçek,Kamu Alacaklarının Takip ve Tahsil Hukuku kitabı s.28)
6183 sayılı yasaya göre takip yapılacak bir alacağa ait ödeme emri Hukuk müşavirliğince hazırlanarak borçluya gönderilmiş ancak Danıştay . Hukuk müşavirliğinin bu konuda yetkili olmadığı gerekçesiyle ödeme emrini iptal etmiştir.( Danıştay 10. D E. 2005/3622 K. 2007/44 T. 16.2.2007)
Ayrıca 6183 sayılı yasa kapsamında yer alan alacakların su borcu gibi genel icra dairesinde takibi yapılması da mümkün değildir.Çünkü Yargıtay ,genel icra dairesinin bu konuda bir görevi veya yetkisinin olmadığı görüşünde olup açılan icra takiplerini iptal etmektedir.(Yargıtay 3. HD E. 2003/767 K. 2003/441 T. 27.1.2003)
İcra takibini yapacak birimler için idari para cezalarının takibinde dikkat edilmesi gereken hususlar;
1-Gecikme zammı alınamaz
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanununun 51. maddesinin üçüncü fıkrasında, "Gecikme zammı; 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre uygulanan vergi ziyaı cezalarında bu madde uyarınca belirlenen oranda, mahkemeler tarafından verilen ve ceza mahiyetinde olan amme alacaklarında ise bu oranın yarısı ölçüsünde uygulanır. Bunların dışındaki ceza mahiyetinde olan amme alacaklarına gecikme zammı tatbik edilmez." hükmü yer almıştır.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 112. maddesinde yer alan gecikme faizinin de , aynı Kanunun 1. maddesinde belirlenen, genel bütçeye giren vergi, resim ve harçlar ile il özel idarelerine ve belediyelere ait vergi, resim ve harçlar hakkında uygulanacağı, 6183 sayılı Kanunda da gecikme faizi alınacağına ilişkin bir hükmün yer almaması nedeniyle; ceza mahiyetinde olan amme alacaklarına gecikme zammı uygulanması mümkün değildir.( Kendi özel kanunlarında belirlenenler hariç)
Dolayısıyla 3194 sayılı Kanunun 42. maddesine göre,1608 sayılı yasa ve kabahatler kanununa göre verilen para cezaları başta olmak üzere belediyece verilen her türlü para cezasına gecikme zammı veya gecikme faizi uygulanmaz.
2-İdari para cezalarında tahsil zamanaşımı süreleri Kabahatler kanununa göre belirlenir. “Zamanaşımı, en basit anlatımla, yasanın öngördüğü belli bir sürenin geçmesiyle, bir hakkın kazanılmasına veya bir borçtan kurtulmasına olanak veren bir hukuki müessesedir. Borçtan kurtulma olanağı tanıyan yönüyle, zamanaşımı, maddi hukuka ilişkin bir müessese değildir; borçluya borçtan kurtulmasını sağlayacak savunma vasıtalarını sunarsa da, gerçekte bizatihi kendisi borcu ortadan kaldırmaz; sadece, alacağın istenebilmesi hakkını zaman itibariyle sınırlar. Borç varlığını sürdürdüğü halde, borçlu, zamanaşımı müessesesine dayanarak, artık o borcun kendisinden istenilemeyeceğini savunabilir; yargılama usulüne ilişkin kurallar kendisine böyle bir zamanaşımı def' inde bulunma olanağı tanır. Zamanaşımına uğrayan borç, eksik bir borçtur. Zamanaşımı müessesesinin bu yapısının ( borcu değil, sadece onun alacaklıca talep edilmesi olanağını ortadan kaldırmasının ve sadece borçlu tarafından ileri sürülebilecek bir olgu olmasının ) doğal sonucu olarak, borçlu tarafından yasal süre içerisinde böyle bir def'ide bulunulmadığı takdirde, hakim tarafından kendiliğinden gözetilemez.[1](Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E. 2003/4-603 K. 2003/594 T. 22.10.2003-Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E. 1980/11-2802 K. 1983/1047 T. 2.11.1983)[2]
Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanunu'nun 102'nci maddesinde de hükme bağlandığı üzere "Amme alacağı, vadesinin rastladığı takvim yılını takip eden takvim yılı başından itibaren beş yıl içinde tahsil edilmezse zamanaşımına uğrar." Ancak buna karşılık "para cezalarına ait hususi kanunlarındaki zamanaşımı hükümleri mahfuzdur.” Denildiğinden kabahatler kanununa göre verilen idari para cezaları için tahsil zamanaşımı kabahatler kanunun 21.maddesinde özel olarak düzenlenmiş olan yerine getirme zamanaşımı süreler esas alınacaktır. [3]
Kabahatler kanunu 21.maddesine göre tahsil zamanaşımı;
ü 50.000 TL veya daha fazla İdari Para Cezasında ; 7 YIL
ü 20.000 TL veya daha fazla İdari Para Cezasında; 5 YIL
ü 10.000 TL veya daha fazla İdari Para Cezasında; 4 YIL ü 10.000 TL sından az İdari Para Cezasında; 3 YIL geçmekle dolar. Belediyenin verdiği para cezalarının çoğu 10.000 TL den az olduğundan 3 yılda zamanaşımına uğradığından bunların öncelikli olarak takibe alınması gerekir. Ödeme emrini tebliğ alan kişi, zaman aşımını itirazı için 7 (yedi) gün içinde vergi mahkemesine dava açarak bu borcun zamanaşımına uğradığını ileri sürebilir. 7 (yedi) günlük dava açma süresi ödeme emrinin tebliğ tarihini izleyen günden itibaren işlemeye başlar. (Danıştay 6. DE. 2005/6912 K. 2006/1029 T. 10.3.2006) Bunu yapmadığı takdirde zaman aşımına uğramış borcunu ödemek zorunda kalır.
Borçlunun ödeme emrine karşı yaptığı zamanaşımı itirazı mahkemece red edilmesi halinde 6183 sayılı Kanunun 58 inci maddesinde, itirazında tamamen veya kısmen haksız çıkan borçludan,hakkındaki itirazın red olunduğu miktardaki amme alacağının % 10 zamla tahsil edileceği öngörülmüştür. Eğer borçlu vergi mahkemesine açtığı davadan feragat durumunda davacının davasında haksız çıktığı kabul edileceğinden yine % 10 oranında haksız çıkma zammının alınması gerekir.( Danıştay 4. D E. 2004/2323 K. 2005/259 T. 23.2.2005)Borçlunun Vergi mahkemesine yaptığı itiraz ödemeyi durdurmadığından tahsilin durması için borçlunun teminat göstermesi gerekir.(6183 m.58/3) Borçlu para cezasını ödediği makbuzlarını tahsil zamanaşımı sonuna kadar saklamak mecburiyetindedir. ( 6183 s.k. m.40 )
3-Borçlunun ölümü halinde para cezası mirasçılarından talep edilemez.
442 seri nolu TAHSİLAT GENEL TEBLİĞİ’ne (RG: 12.05.2007 T. ve 26520 S.) göre;
İdari para cezalarının düzenlendiği özel kanunlarda, cezaya muhatap olan kişilerin ölümü halinde idari para cezalarının mirası reddetmemiş mirasçılarından takip edilip edilmeyeceği yönünde ayrıca bir hüküm bulunmaması koşuluyla, Anayasa'nın 38 inci maddesinde yer verilen "Cezaların Şahsiliği" ilkesi gereğince, bu idari para cezalarının tahsilinden vazgeçilmesi icap etmektedir.
Tüzel kişilere yönelik olarak verilen adli veya idari para cezalarının tüzel kişiliğin mal varlığından tahsil edilememiş olması nedeniyle, 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre sorumlu tutulan ortaklar ve/veya kanuni temsilcilerin ölümü halinde, cezaya tüzel kişilik muhatap olması nedeniyle, mirası reddetmemiş mirasçılarından bu alacakların takibine devam edilecektir. Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulunun E. 2006/2914 K. 2007/1316 T. 31.5.2007 kararına göre;
Ceza sorumluluğunun bireyselliği ilkesi uyarınca, cezanın sorumlusu kişinin ölümü halinde, ceza uygulanamaz. Bu ilke, idari yaptırımlar alanında yer alan idari para cezaları için de geçerlidir.
Olayda, cezanın sorumlusu olan kişinin ölümü nedeniyle idari para cezasının mirası reddetmemiş mirasçılardan tahsilinin mümkün olduğu ileri sürülmekte ise de "ceza sorumluluğunun bireyselliği" ilkesi, bu idari para cezasının tahsilinden vazgeçilmesini gerektirmektedir. Bu cezanın mirasçılardan tahsili olanağı bulunmamaktadır.
4- 15 gün içinde Peşin ödemede %25 indirim uygulanır.
Kabahatler Kanununun 17 nci maddesinin 3 ncü bendinde; “…Kişinin ekonomik durumunun müsait olmaması halinde, idarî para cezasının, ilk taksitinin peşin ödenmesi koşuluyla, bir yıl içinde ve dört eşit taksit halinde ödenmesine karar verilebilir. Taksitlerin zamanında ve tam olarak ödenmemesi halinde, idarî para cezasının kalan kısmının tamamı tahsil edilir.” hükmü yer almakta, 6 ncı bendinde de; “Kabahat dolayısıyla idari para cezası veren kamu görevlisi, ilgilinin rıza göstermesi halinde bunun tahsilatını derhal kendisi gerçekleştirir. İdari para cezasını kanun yoluna başvurmadan önce ödeyen kişiden bunun dörtte üçü tahsil edilir. Peşin ödeme, kişinin bu karara karşı kanun yoluna başvurma hakkını etkilemez.”denilmektedir.
Buna göre encümen kararlarının, Kanunun bu hükmünü hatırlatacak şekilde alınmasının daha uygun olacağı ancak, ilgili kişinin para cezasını peşin ödemek istemesi halinde, encümen kararında her hangi bir ibareye yer verilip verilmediğine bakılmaksızın para cezasının 4/3 olarak tahsil edilmesi gerekir.
5326 sayılı kabahatler kanununun 17.maddesine göre ödeme emrinin tebliğinden itibaren 15 gün içinde peşin ödenmesi halinde %25 oranında indirim yapılması zorunludur.İndirim uygulaması için borçlunun talebi gerekmez.
442 seri nolu TAHSİLAT GENEL TEBLİĞİ’ne göre Genel bütçeye gelir kaydedilmesi gereken idari para cezalarının 6183 sayılı Kanuna göre takip ve tahsil edilebilmesi için, bu cezalara ilişkin idari yaptırım kararlarının kesinleşmesi gerekmektedir.Kabahatler Kanunu, genel bütçeye gelir kaydedilmesi gerekmeyen ve süresinde ödenmeyen idari para cezalarının takip ve tahsilinde idari yaptırım kararlarının kesinleşme şartını aramamaktadır. Bu durumda belediyeler para cezalarının kesinleşmesini beklemeden ödeme emrini düzenleyebilirler.
5-Para cezaları 4 eşit taksitte ödenebilir
5326 sayılı Kabahatler Kanununun 17 nci maddesinin (3) numaralı fıkrasında “… Kişinin ekonomik durumunun müsait olmaması halinde, idarî para cezasının, ilk taksitinin peşin ödenmesi koşuluyla, bir yıl içinde ve dört eşit taksit halinde ödenmesine karar verilebilir. Taksitlerin zamanında ve tam olarak ödenmemesi halinde, idarî para cezasının kalan kısmının tamamı tahsil edilir.” hükmüne yer verilmiştir.
442 Seri Nolu Tahsilat Genel Tebliği hükümlerine göre; taksitlendirme başvurusu idari yaptırım kararının tebliğini müteakip 15 gün içinde belediyeye yapılacak ve talepler belediye tarafından değerlendirilerek karara bağlanacaktır. Kanuni ödeme süresi olan 15 günden sonra yapılan taksitlendirme başvuruları değerlendirilmeyecektir. Taksitlendirme talebi kabul edilen borçlular; 4 eşit taksit halinde ve birinci taksiti ödeme süresi olan 15 gün sona ermeden, geri kalan 3 taksiti ise idari para cezasının tebliğ tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde belediyece belirlenecek sürelerde ödenecektir.
6183 sayılı yasa TAHSİL İMKANSIZLIĞI SEBEBİYLE TERKİN :
MADDE 106 - Yapılacak takip sonunda tahsili imkânsız veya tahsili için yapılacak giderlerin alacaktan fazla bulunduğu (Değişik ibare: 5838 – 18.2.2009 / m.32/11-a ) “anlaşılan ve 213 sayılı Kanun kapsamına giren amme alacaklarında 10 Türk Lirasına (10 Türk Lirası dahil), diğer amme alacaklarında 20 Türk Lirasına (20 Türk Lirası dahil) kadar” amme alacakları, amme idarelerinde terkin yetkisini haiz olanlar tarafından tahsil zamanaşımı süresi beklenilmeksizin terkin olunabilir. (Değişik ibare: 5838 – 18.2.2009 / m.32/11-a ) “Bakanlar Kurulu, bu tutarları topluca veya ayrı ayrı on katına” kadar artırmaya yetkilidir.
(Ek fıkra: 3505 – 3.12.1988) Maliye Bakanı, yukarıdaki fıkra hükmüne göre terkin edilecek âmme alacağının miktarını belirlemeye yetkilidir. Terkin salâhiyetini haiz olanlar bu salâhiyetlerin tamamını veya bir kısmını mahalli makamlara bırakabilirler. 5018 sayılı KAMU MALİ YÖNETİMİ VE KONTROL KANUNU
Kamu alacaklarının silinmesi
MADDE 79.- İdare hesaplarında kayıtlı olup, zaruri veya mücbir sebeplerle takip ve tahsil imkânı kalmayan kamu alacaklarından merkezî yönetim bütçe kanununda gösterilen tutara kadar olanların kayıtlardan çıkarılmasına genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde Maliye Bakanı, diğer kamu idarelerinde üst yöneticiler yetkilidir. Bu tutarı aşan kamu alacaklarından silinmesi öngörülenler merkezî yönetim bütçe kanununa ekli cetvelde gösterilir. (*)
_____ (*) Madde 79 daki parasal sınır, 28.12.2007 tarih ve 26740 sayılı 1. mükerrer R.G.’de yayımlanan, 14.12.2007 tarih ve 5724 sayılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu’nun (İ) cetveli ile 15.000. – TL olarak tespit edilmiştir.
Bazen de yargı kararları sonucunda terkin yapılmaktadır.Örneğin para cezasına ilişkin encümen kararının mahkemece iptali halinde kararın kesinleşmesi şartıyla borç terkin edilir ve borçluya bilgi verilir.
İmar para cezasıyla ilgili özel düzenlemeye dikkat;
İmar para cezalarında eğer kişi hakkında belediye suç duyurusunda bulunursa ve kişi Türk Ceza Kanununa göre 184.maddeye göre imar kirliliğine neden olma suçundan mahkûm olursa kişinin belediyeye ödediği para cezası faizsiz olarak kişiye geri ödenecektir. (3194 sayılı İmar Kanunu m.42 (Değişik madde ve başlığı: 5940 – 9.12.2009 / m.2)
Belediyenin gelirlerini artırmak için yapılacak icra takiplerinde bu esaslara dikkat edilmesi gerekmektedir.
KULLANILACAK EVRAK ÖRNEKLERİ:
T. C.
……………. BELEDİYE BAŞKANLIĞI
…………………Müdürlüğü
SAYI : .. /. . /2010 Sayın, ……………………
…. adresinde, tapunun …. . . ada, . . parsellerinde kayıtlı yapınız ile ilgili …. /…. /2010 tarih ve … sayılı Encümen Kararı içeriğinde belirtildiği üzere 3194 sayılı İmar Kanununun … maddesine aykırı faaliyette bulunmamızdan dolayı ……TL para cezası ile tecziyenize karar verilmiştir.
5326 sayılı Kabahatler Kanunu hükümlerine göre,
1- İdari yaptırım kararına karşı, tebliğ tarihinden (15 gün) içinde Sulh Ceza Mahkemesine başvurma hakkınız bulunmaktadır.
2- İdari para cezası tebliğ tarihinden itibaren bir aylık süre içerisinde ………. . Belediyesi Gelir Servisine/muhasebe servisine/veznelere ödenecektir. (Tel: ………)
5326 sayılı Kanun uyarınca, idari para cezasını, kanun yoluna başvurmadan önce (15 gün içinde) ödeyen kişiden para cezasının dörtte üçü tahsil edilir, peşin ödeme kişinin kanun yoluna başvurma hakkını etkilemez.
3- Kişinin ekonomik durumunun uygun olmaması ve talebinin uygun bulunması halinde idari para cezasının, ilk taksidinin peşin ödenmesi koşuluyla, bir yıl içinde dört eşit taksitte ödenmesine karar verilebilir. Taksitlerin zamanında ve tam olarak ödenmemesi durumunda idari para cezasının kalan kısmının tamamının tahsili yoluna gidilir.
4- İdari Para Cezasının belirtilen süreler içerisinde ödenmemesi halinde6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilir. Tebliğ olunur.
……. . Müdürü
EKİ :Encümen Kararı
İdari Para Cezası Taksitlendirme Örneği
T.C.
………………… BELEDİYE BAŞKANLIĞI
…………………… Müdürlüğü
T.C. Kimlik no :…………………… Tarih ……/…../2010
Soyadı (Ünvanı) :…………………..
Adı :…………………..
Adres :…………………..
İlgi : ………………..Tarih ve……………..sayılı dilekçeniz.
………………………………İdari para cezası borcunuz.
1-biri peşin,üçü aşağıda yer verilen tarihlerde olmak üzere dört eşit taksitte ödemek,
2-Taksitlendirme koşullarına uyulmadığı takdirde ödenmeyen taksitlerin takibine derhal başlanılmak, kayıt ve koşullarıyla 5326 sayılı kabahatler kanunun 17.maddesi uyarınca taksitlendirilmiştir.
Bilgi edinilmesini ve gereğini rica ederim.
Müdür
Tasitlendirme NoVadeTaksit tutarı
1.taksit peşin
2.taksit …../…../ 2010
3.taksit …../…./2010
4.taksit …../…./2010
Toplam
[1] Tazminat ve Alacaklarda Zamanaşımı-Çelik Ahmet Çelik-Legal Yayıncılık s.37-38
[2] Zamanaşımı-izzet DOĞAN –Legal Hukuk Dergisi Nisan 2007 sayı :52 s.1165
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"İdari Para Cezalarının Tahsilinde Uyulması Gereken Esaslar" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Av.M.Lamih Çelik'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
Şu ana dek 11 okuyucu bu makaleyi değerlendirdi :
11 okuyucu (100%) makaleyi yararlı bulurken,
0 okuyucu (0%) yararlı bulmadı.
Okuyucu
65809
Bu Makaleyi Şu An Okuyanlar (1) :
* Son okunma 22 saat 1 dakika 49 saniye
önce.
* Ortalama Günde 15,37 okuyucu.
* Karakter Sayısı : 28690, Kelime Sayısı : 3190,
Boyut : 28,02 Kb.
*
14 kez yazdırıldı.
*
10 kez indirildi.
*
9 okur yazarla iletişim kurdu.
* Makale No : 1505
Sayın Meslektaşlarım;
Müvekkil aleyhine "3194 sayılı yasanın 42. maddesine" göre düzenlenerek gönderilen idari para cezasını ödemek isteyen müvekkil, süresi içinde başvurmasına rağmen, "imar mevzua... (...)
İdari Para Cezalarının Tahsilinde Uyulması Gereken Esaslar
