|
5393 SAYILI BELEDİYE KANUNUNA GÖRE VEKALET ÜCRETLERİNİN AVUKATLARA ÖDENMESİ
Av.M.Lamih ÇELİK
Şanlıurfa Belediyesi Hukuk İşleri Müdür V.
1-VEKALET ÜCRETİNİN KİME AİT OLACAĞI SORUNU;
Avukatlık ücreti,avukatın hukuki yardımının karşılığı olan meblağı veya değeri ifade eder.(Av.K m.164/1) Avukatlık ücreti, avukatlık sözleşmesinden kaynaklanan avukatlık ücreti ve "Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine" göre karşı tarafa yüklenen avukatlık ücreti olarak ikiye ayrılır. Bunlardan ilki yargılama giderlerine dahil olmadığı halde, ikincisi bir çok yargısal kararda vurgulandığı üzere yargılama giderlerindendir. ( CGK, 5.14.1996 gün ve 86-91 ) Kamu ve kurum avukatları, belli bir ücret (maaş) karşılığı iş gördüklerinden, bunlar için birinci tür vekalet ücreti söz konusu değildir.
Burada inceleyeceğimiz vekalet ücreti, yargılama gideri olarak mahkemelerce verilen kararlarda belirtilen ve icra dairesinde gözetilen vekalet ücretidir.
Anayasa Mahkemesinin 3.3.2004 gün ve 2002/126 E. 2004/27 K sayılı kararına göre ”Vekalet ücreti,hukuki danışmanlık görevinin,konunun uzmanı hukukçular tarafından yapılmasının doğal bir sonucudur.Avukatların mesleklerini serbestçe ve herhangi bir kaygı olmadan yapabilmeleri için yaptıkları hizmetin karşılığı olan makul bir ücret almaları gerekir.” Avrupa Birliğinin,”Avukatlık Mesleğinin İcrasındaki Özgürlükler” hakkındaki 9 numaralı tavsiye kararının 50.maddesine göre (Prensip IV.)Avukatların ücretleri ve hizmetlerinin karşılığı konusunda,avukatların özgür olabilmeleri için makul bir yaşam standardını elde edebilecek kadar kazanmalarının şarttır. Avrupa Birliği Avukatlık Meslek kurallarına göre;”….. avukatın vekalet ücretini avukat olmayan bir kişi ile paylaşması* yasaktır.” Oysa ülkemizde 1389 sayılı yasa ile avukat olmayan memura pay verilmektedir.
Avukatlık yasasında ,avukatla iş sahibi arasında aksine yazılı sözleşme bulunmadıkça tarifeye dayanılarak karşı tarafa yüklenecek vekalet ücreti avukata aittir kuralı bulunuyordu, 4667 yasa bu kuralı değiştirerek “DAVA SONUNDA KARARLA TARİFEYE DAYANILARAK KARŞI TARAFA YÜKLENECEK VEKALET ÜCRETİ AVUKATA AİTTİR “(md.164/son)kuralını getirmiştir. Avukatlık Kanunu’nun, 164. maddesinin son fıkrasının birinci cümlesinde yer alan, “... avukata aittir.” sözcüklerinin Anayasaya aykırı olduğu, Çine Asliye Ceza Mahkemesi ve İzmir 4. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından ileri sürülmüş ve iptali istenmiştir. Anayasa Mahkemesi, 3.3.2004 tarih, 2002/126 E., 2004/27 K. ve aynı tarihli 2004/8 E., 2004/28 K. sayılı kararları ile, iptal taleplerinin reddine karar vermiştir.(RG.19.2.2005 -25732)
Anayasa mahkemesinin kararı ile, avukatlık ücretinin avukata ait olduğuna ilişkin düzenlemenin hukuka aykırı olmadığı ve bu ücretin, avukatın şahsi hakkı olduğu karar altına alınmıştır. Anayasa Mahkemesi kararları,yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını, gerçek ve tüzelkişileri bağlar.
Vekalet ücretinin kamu kurum ve kuruluşu ile kamu iktisadi teşebbüslerinde çalışan avukatlar arasında dağıtımında Avukatlık Kanunu’nda kapsamlı değişiklikler yapan 4667 sayılı kanun, 657 sayılı kanunun 146/3 hükmünü açıkça ilga etmediğinden, yargı kararları ışığında hangi mevzuat hükümlerinin öncelik alacağının tespiti gerekmektedir.
A-)Avukatlık yasasında yapılan değişiklik sonrasında 657 sayılı Devlet Memurları yasasının 146.maddesinde öngörülen limitin artık uygulanamayacağı yönünde açılan davalarda verilen Baro Hakem Kurulu kararlarına göre(Her ne kadar Anayasa Mahkemesi’nin, 03.03.2004 T., 2003/98 E., 2004/31 K sayılı kararı ile, 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 167. maddesi iptal edilmiş ve Baro Hakem Kurullarının görevi sona ermiş ise de, kararların verildiği tarihte söz konusu kurullar görevli olduğundan, verilen kararlar hukuken geçerlidir);
657 Sayılı Devlet Memurları Yasası'nın 146. Maddesi gerek yürürlük tarihi ve gerekse kapsamı bakımından Avukatlık yasasına göre daha genel bir yasa olduğu bu nedenle yasa, içtihat ve doktrin gereğince özel yasa niteliğinde olan Avukatlık yasasının 164/son maddesinin uygulanması gerektiği sonucuna varılmıştır.Amir hüküm niteliğinde olan 164. Maddesi gereğince, Avukatlık Asgari ücret tarifesine göre hesaplanacak ve karşı tarafa yüklenecek vekalet ücretinin tamamının 657 sayılı yasanın 146 maddesi ile belirlenen limitle sınırlı olmaksızın avukata ait olması gerektiğine ve avukata ödenmesine karar verilmiştir.
(Antalya Barosu Hakem Kurulu, 24.05.2002 T. 2002/22 E. 2002/8 K.,Zonguldak İdare Mahkemesi 17.04.2002 T. 2001/1206 E. 2002/505 K;Kocaeli İdare Mahkemesi 13.2.2004 T. Şanlıurfa Barosu Hakem Kurulu. 26.06.2003 T. 2002/15 E. 2003/8 K. ve 24.12.2003 T. 2003/7 E.2003/12 K. ve 4.3.2003 T. 2003/1 E. 2003/6 K.)
Farklı zamanlarda yapılan kanuni düzenlemelerin birbirine aykırı hükümler içermesi halinde, kanun koyucunun iradesinin, sonraki kanunun uygulanması yönünde olduğu kabul edilmelidir. Aksi görüşün kabulü halinde, kanun koyucunun, “uygulanmamak için” kanun çıkardığı gibi, mantık dışı bir sonuç ortaya çıkmış olacaktır.
Anayasa Mahkemesi, 10.07.1992 T., 1991/2E., 1992/1 K. sayılı kararında, “Hukukta önceki ve sonraki yasa hükümleri arasında bir çelişme olduğu ve yasa koyucunun sonraki kanun metnine ilgayla ilgili açık bir hüküm koymadığı durumlarda, örtülü yürürlükten kaldırma söz konusudur. Kural olarak eski ve yeni yasalar arasında çelişme varsa, yeni yasanın önceki yasayı örtülü olarak yürürlükten kaldırdığı kabul edilir.” içtihadında bulunmuştur. Danıştay’ın 11.02.1988 T. 1987/3 E. 1988/1 K. sayılı İçtihadı Birleştirme Kararına göre de (5.5.1988 gün ve 19805 sayılı RG), “ "Özel ve sonraki kanun hükmünün genel ve önceki kanun hükmü yerine uygulanması gerektiği" yolundaki hukuk ilkesi karşısında,…. her iki kanundan, özel ve sonraki kanun hükmünün uygulanması gerekecektir.”(Aynı doğrultuda bkz Yargıtay 14.12.1992 T., E. 1992/1., K. 1992/5. sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı)
Görüldüğü üzere,Avukatlık yasasının 164/son maddesi hükmü, yeni tarihli özel yasa hükmü olduğundan eski tarihli genel yasa hükümlerini geçersiz kılıp öncelik aldığından avukatlık ücreti ve dağıtımı konusunda kendisinden önceki bütün yasa KHK ve yönetmelik hükümlerini zimmen geçersiz kılmış ve uygulamada öncelik almıştır,sonucuna varılmıştır.
( Ankara Barosu Hakem kurulu 8.8.2003 T. E. 2002/24 – 2003/172 K . - Samsun Barosu Hakem Kurulu, 18.04.2003 T. 2003/8 E. 2003/8 K.)
B-)Avukatlık yasasının 164.maddesinde yapılan değişiklik sonrasında , Türkiye Barolar Birliğinin 03.07.2002 tarih ve II-1/5204 sayılı yazısı ile verdiği yeni görüşte özetle, “Avukatlık Kanunu’nun özel ve sonraki bir kanun olduğu ve öncelikle tatbik edilmesi gerektiği, davada karşı tarafa yüklenen avukatlık ücretinin tamamının avukata ait olacağının kanunun emredici hükmü karşısında tartışmasız kabulü gerektiği, ancak bazı kurum ve kuruluşlarda fiilen duruşma avukatlığı ve hazırlık ve büro çalışmaları belli avukatlarca yapıldığından, toplanan vekalet ücretinin tamamının hiçbir sınırlama olmaksızın, kurumda görev yapan tüm avukatlar arasında paylaştırılması gerektiği, vekalet ücretlerinin idarenin kasasında toplanıp idarece kullanılmasının hukuka aykırı olduğu” belirtilmiştir.
“Kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüslerinde asli ve sürekli olarak avukatlık görevinde çalışan birden çok avukat, bağlı bulundukları kuruluş adına hukuki yardımda bulunma birlikteliği mahkeme ve icra dairelerince karşı tarafa yüklenen avukatlık ücreti hakkı yönünden de ortaklıkların varlığı tartışılamaz bir olgudur.
Bu nedenle avukatlık ücretinin tamamının ve limitsiz olarak davalı kurumda asli ve sözleşmeli olarak avukatlık görevinde çalışan bütün avukatlar arasında eşit olarak dağıtılması gerekir.(Ankara Barosu Hakem Kurulu 8.8.2003 T. E.2002/229 K.2003/173 Aynı doğrultuda Konya Barosu Hakem Kurulu 17.01.2003 T. E.2002/26 K.2003/1 Konya Baro Hakem Kurulu, 20.09.2002 T. 2002/13 E. 2002/6 K.)
C-)1389 sayılı yasanın 1.maddesine göre lehe sonuçlanan davalardan dolayı hükmedilip tahsil olunan vekalet ücretlerinin %70 maaşlı veya ücretli avukata %30 Hukuk İşleri Müdürü ve hukuk müşaviri ile icra işlemini takip eden memurlara dağıtılacağı hükme bağlanmıştır. Bu hükümde ilgililere verilecek vekalet ücreti tutarı yönünden herhangi bir sınırlama yer almış bulunmamaktadır. ( Danıştay 1.D. 9.11.1983 T. E. 1983/249 K.1983/261)
Kamu avukatları için vekalet ücretinin dağıtımını öngören 1389 sayılı Devlet davalarını intaç eden avukat ve saireye verilecek ücreti vekalet hakkında kanun ile tahsil olunan vekalet ücretlerinin tamamının dağıtılması öngörüldüğünden Avukatlık Kanunu madde 164/son fıkrasındaki yeni düzenlemeyle uyumludur.
D-)Limit Dışı Kalan Vekalet Ücretlerinin Dağıtım Esasları Hakkında Yönetmelik’in 5.maddesine göre limit sınırını aşan vekalet ücretlerinin idarece bütçeye gelir kayıt edilemez. 7/b maddesine göre dağıtımdan arta kalan miktarın “bir sonraki yıl kullanılmak üzere” emanet hesabında bekletileceğini ve yıl sonunda da ertesi yıla devredilerek,yeni yapılan tahsilatla birleştirilmek suretiyle dağıtıma devam edileceğini hükme bağlamakla vekalet ücretinin avukata ait olduğunu ve idare ile ilgisinin olmadığını yasa koyucu kabul ve ikrar etmektedir. limit dışı kalan vekalet ücretinin hiçbir şekilde bütçeye gelir kaydedilemeyeceği ve bir sonraki dağıtımda tekrar dağıtıma katılacağı için, bu yönden de idarenin gelirlerinde hiçbir şekilde azalma, kayıp veya zarar meydana gelmeyecektir.
2- 5393 SAYILI BELEDİYE KANUNA GÖRE VEKALET ÜCRETİNİN DAĞITIMI ;
Konuya ilişkin yasal düzenleme;
Avukatlık ücretinin dağıtımı
MADDE 82.- “Belediye lehine sonuçlanan dava ve icra takipleri nedeniyle hükme bağlanarak karşı taraftan tahsil olunan vekâlet ücretlerinin; avukatlara (49 uncu maddeye göre çalıştırılanlar dâhil) ve hukuk servisinde fiilen görev yapan memurlara dağıtımı hakkında 1389 sayılı Devlet Davalarını İntaç Eden Avukat ve Saireye Verilecek Ücreti Vekâlet Hakkında Kanun hükümleri kıyas yolu ile uygulanır.”şeklindedir.
5393 sayılı Belediye Kanununda yer alan bu düzenleme nedeniyle uygulayıcılara kolaylık sağlamak ve uygulamada birlik sağlamak amacıyla 1389 sayılı yasa belediyelere göre uyarlanarak gerekli açıklamalar yapılmıştır;
1389 sayılı yasanın 1.maddesinde belirtildiği üzere vekalet ücretinin ödenmesi için
a) vekalet ücretinin(kesin) hükme bağlanması
b) tahsil edilmesi
c) mahkeme harçları tertibinden ödenmesi gerekmektedir.
Sayıştay genel kuruluna göre “ hüküm kesinleşmeden ve tahsilat yapılmadan vekalet ücreti ödenmez ”ayrıca tahsil edilen vekalet ücreti önce bütçeye gelir kaydedilmesi daha sonra avukatlara mahkeme harçları tertibinden ödenmesi gerekmektedir.” (21.1.1960 T 2519/1 sayılı kararı 1.6.1944 T. 1613/1 sayılı kararı)”Avukatın takip ettiği dava ve icra takiplerinden karşı tarafa yüklenecek vekalet ücretine hak kazanabilmesi için bu alacakların tahsil edilmiş olması şarttır.”(13.HD. 20.04.1992 T. E.1992/1164 K.1992/3682) “Avukat ilamda yer vekalet ücreti alacağı için icra takibi yaparken kendi adına değil Belediye Başkanlığı adına işlem yapması gerekir.”(12.HD. 25.02.2005 T. E.2005/264 K.2005/3763)
Vekalet ücretinin kimlere ve nasıl dağıtılacağı 1389 sayılı yasaya dayanılarak çıkarılmış ve 3.9.1961 tarih ve 10894 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanıp yürürlüğe giren “VEKALET ÜCRETİ TEVZİ YÖNETMELİĞİ’NDE” belirtilmiştir.
VEKALET ÜCRETİ TEVZİ YÖNETMELİĞİ
(Bu yönetmelik Belediyelere göre uyarlanmıştır.)
1- Tek belediye avukatı istihdam edilen yerlerde,mahkemelerce belediye lehine hüküm ve tahsil olunan vekalet ücretinin % 70’i avukata verilir.
2- Birden fazla belediye avukatı çalıştırılan yerlerde, davayı ikame ve takip eden avukata tahsil olunun vekalet ücretinin %45’i verilir, %25’i davayı takip eden avukat da dahil olmak üzere tüm avukatlar arasında eşit olarak dağıtılır.
3- Davanın ikame ve takibi ile sonuçlandırılmasında birbiri ardına veya birlikte birkaç avukatın hizmeti geçerse, dava avukatı için ayrılmış olan %45 hisse Hukuk işleri Müşaviri veya Müdürü tarafından bu avukatlar arasında hizmet ve karara tesir derecesine göre, paylaştırılır. %25 ‘i yine istisnasız tüm avukatlar arasında eşit olarak paylaştırılır.
4- İcra takipleri dolaysıyla icra dairelerince hükmedilen vekalet ücretinin dağıtımında da yukarıdaki hükümler uygulanır şu kadar ki icra takibi davayı ikame ve takip eden avukattan başka avukat tarafından yapılmışsa dava sonunda hüküm ve tahsil olunan vekalet ücretinin % 5 i dava avukatının hissesinden indirilerek icra avukatının payına ilave edilir.
5- Vekalet ücretinin,davayı ikame ve takip eden avukatlara verilen kısımdan geri kalan %30 unun 1/6 sı yani % 5 i Hukuk İşleri Müşavirliğinde/Müdürlüğünde çalışan memur personele aldıkları aylık ve ücretlerle orantılı olarak paylaştırılır.Ancak Hukuk İşleri Müşaviri/Müdürü, hizmet icapları bakımından bu paylaştırmayı yaparken gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir.
6- Beşinci maddeye göre yapılacak paylaştırmadan artan hissenin miktarı yarısı (%12.5) Hukuk İşleri Müdürüne diğer yarısı (%12.5) Hukuk Müşavirine verilir. Hukuk Müşaviri olmayan yerlerde tamamı (%25)Hukuk İşleri Müdürüne verilir.
Tahsil edilip bütçeye gelir kaydedilen vekalet ücretlerinin bütçeye gider yazılarak ilgililere ödenmesi yapılırken gelir vergisi ve damga vergisi kesilir.
Belediyede Hukuk işleri müdürü,Hukuk müşaviri ve hukuk işleri personeli yoksa sadece ve sadece (sözleşmeli veya memur) bir avukat bulunuyorsa vekalet ücretleri nasıl dağıtılacaktır. 5393 sayılı Belediye Kanununun 82.maddesinde sözleşmeli avukatlara, vekalet ücretlerinin 1389 sayılı yasaya göre verileceği belirtilmiştir.Avukatlık kanunu 164/son maddesine göre vekalet ücretlerinin tamamını avukat alabilirken 1389 sayılı yasaya göre tamamını değil ancak belli bir oranını alabilmektedir.Bu durumda vekalet ücretlerinin tamamı avukata ödenirse Belediye kanununa göre değil Avukatlık kanununa göre işlem yapılmış olur.Eğer Avukatın yanına başkanlık oluru ile personel görevlendirilir ve bu personele vekalet ücretinden % 5 pay verilir, geriye kalan %95 avukata ödenirse yapılan işlemin Belediye kanununa daha uygun olacağı kanaatindeyim.
YARARLANILAN KAYNAKLAR:
1-Belediyelerde Avukat çalıştırılması ve vekalet ücreti –Recep DEMİR-Yerel Yönetim ve Denetim Dergisi /Ağustos /1997 Cilt-2, sayı 7
2-Personel sorunları ve çözümleri-Atilla İNAN-Muhsin ALTUN-Mahalli idareler Derneği yay./2001
3- Avukatlık Hukuku-Av.Semih GÜNER-Ankara Barosu yayını/2002 s.218-246
4-Avukatlık sözleşmesi ve Avukatlık Ücreti ile ilgili önemli bazı sorunlar-Prof.
|
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"5393 Sayılı Belediye Kanununa Göre Vekalet Ücretlerinin Avukatlara Ödenmesi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Av.M.Lamih Çelik'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
|
|
5393 Sayılı Belediye Kanununa Göre Vekalet Ücretlerinin Avukatlara Ödenmesi
