|
BELEDİYE ŞİRKETLERİNDE ÇALIŞAN İŞÇİLERE İLAVE TEDİYE ÖDENMESİ GEREKTİĞİNE İLİŞKİN YARGITAY KARARINA DAİR ELEŞTİRİLER
İLGİLİ YARGITAY KARARI
Yargıtay 7. Hukuk Dairesi 2014/21336 E - 2015/1391 K sayılı ve 12/02/2015 tarihli kararında; davacı vekili, davacının emeklilik nedeniyle şirketteki çalışmasına son verdiğini, çalıştığı dönem içerisinde işverenin davacıya kamu kuruluşlarında çalışanlara ödenmesi gereken ilave tediye alacağına dair ödeme yapmadığını ileri sürerek, ilave tediye alacağının hüküm altına alınmasını talep etmiştir.
Davalı vekili, davalı şirketin kamu tüzel kişisi olmadığını ve 6772 sayılı Kanunun kapsamında değerlendirilemeyeceğini beyanla davanın reddini savunmuştur.
Yerel Mahkeme değerlendirmesinde, toplanan kanıtlara göre somut olayda davalı B.. Ltd. Şti'nin özel hukuk tüzel kişiliğine sahip bir sermaye şirketi olduğu, ilave tediyeden yararlanabilmek için işverenin kamu işvereni olması gerektiği, hal böyle olunca davacının ilave tediye ücretinden faydalanamayacağı gözetilerek davanın reddine karar vermiştir.
Yargıtay incelemesinde;
İlave tediye alacağının kapsamı, yararlanacaklar, yararlanma şartları, miktarı ve ödeme zamanı 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması Hakkındaki Kanun ile düzenlendiğini, Kanunun 1. maddesinde, Devlet ve ona bağlı kurumların hangileri olduğu, ayrıca yararlanacak kişilerin açıkça belirtildiğini, buna göre;
A. İşveren kapsamı yönünden Devlete ve ona bağlı olmak üzere,
1- Genel, katma ve özel bütçeli daireler,
2- Sermayesi değişen kurumlar,
3- Sermayesinin yarısından fazlası Devlete ait olan şirket ve kurumlar ve bunlara bağlı kuruluşlar,
4- Belediyeler ve belediyelere bağlı kuruluşlar,
5- 3460 ve 3659 sayılı Kanun kapsamına giren, sermayesinin tamamı Devlete ait olan veya bu sermaye ile kurulan iktisadi Devlet kuruluşlarının kapsamda olduğunu,
3460 sayılı Yasanın bugün itibari ile yürürlükte olan bir yasa olmadığını, 3659 sayılı Yasanın ise, banka ve Devlet kurumlarında çalışan memurların aylıkları ile ilgili düzenleme getirdiğini ve halen yürürlükte olduğunu, bu Yasanın 1. maddesinde, kapsama dâhil kurumların daha ayrıntılı açıklandığını belirtmiştir.
Yüksek Mahkeme bu kapsamda yukarıda belirtilen kurumlarca, sermayesinin yarısından fazlasına iştirak suretiyle kurulan kuruluşlar ve bunların aynı nispette iştirakleriyle vücut bulan kurumlar, ticaret ve sanayi odaları ve borsalar veya satın alınıp belediyelere bağlanan müesseselerin de Kanun kapsamına alındığını değerlendirmiştir.
Sonuç itibari ile Yüksek Mahkeme; 6772 sayılı Kanunda Belediyeler ve Belediyeye bağlı kuruluşların kanun kapsamında değerlendirileceğinin belirtildiğini, davalı şirketin %30 ortağı Bursa Büyükşehir Belediyesi, %20 ortağı Osmangazi Belediye Başkanlığı, %20 ortağı Yıldırım Belediye Başkanlığı, %2.8 ortağı Nilüfer Belediye Başkanlığı, %27,2 ortağı Buski Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü olduğunu, bu nedenle davalı şirketin 6772 sayılı Kanun kapsamında değerlendirilmesi ve davacının hak kazandığı ilave tediye alacağının tespit edilerek hüküm altına alınması gerektiğini belirtmiştir.
YÜKSEK MAHKEME KARARININ ELEŞTİRİSİ
Yüksek Mahkemenin inceleme konusu kararı, idare hukuku ilkelerine aykırı, devlet teşkilat yapısının hukuken hatalı değerlendirilmesinden kaynaklı bir karardır. Yargıtayın bu kararında ki hukuki değerlendirme hatası 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması Hakkındaki Kanunun birinci maddesinde yer alan Sermayesinin yarısından fazlası Devlete ait olan şirket ve kurumlar ve bunlara bağlı kuruluşlar ile Belediyeler ve belediyelere bağlı kuruluşlar ifadelerini hatalı değerlendirmesinden kaynaklanmaktadır. Zira sermayesinin yarıdan fazlasının belediyelere ait olduğu şirketlerin bu kapsamda değerlendirilmesi aşağıda açıklayacağımız hukuki dayanaklar karşısında mümkün değildir.
a. Sermayesinin yarısından fazlası Devlete ait olan şirket ve kurumlar ve bunlara bağlı kuruluşlar İfadesinin Anlamı
Sermayesinin yarısından fazlası Devlete ait olan şirket ve kurumlar ve bunlara bağlı kuruluşlar ifadesinden ne anlaşılması gerektiğini ortaya kaymak için öncelikle burada geçen Devlet kavramı üzerinde durmak gerekmektedir. Zira burada yer alan devlet kavramının belediyeleri, özel idareleri, Üniversiteleri bir başka ifade ile devlet tüzel kişiliği dışında ayrı bir tüzel kişiliğe sahip idareleri kapsayıp kapsamadığı sorunun çözümünü ortaya koyacaktır.
Kanaatimizce 6772 sayılı Kanunda yer alan sermayesinin yarısından fazlası Devlete ait olan şirket ve kurumlar ve bunlara bağlı kuruluşlar cümlesinde ifade edilen devlet kavramı devlet tüzel kişiliği dışında ayrı bir tüzel kişiliğe sahip idareleri kapsamamaktadır.
Kanun’un diğer maddelerinde/cümlelerinde ifade edilen "idare belediye, daire, kurum" kavramı kullanılırken burada "Devlet" kavramı kullanılmıştır. Aynı Kanun’un diğer maddelerinde, hatta aynı maddenin diğer cümlelerinde "idare belediye, daire, kurum" kavramı kullanılırken burada "Devlet" kavramının kullanılmasının devlet tüzel kişiliği dışında ki tüzel kişilikleri (belediyeleri, özel idareleri, Üniversiteleri) kapsam dışında bırakmak istendiğini göstermektedir.1
Bu husus dikkate alındığında belediye, özel idare ya da devlet tüzel kişiliği dışında ayrı bir tüzel kişiliğe sahip idarelerin sermayesinin yarısından fazlasına sahip olduğu şirketleri 6772 sayılı Kanun kapsamında değerlendirmek mümkün olmadığından burada çalışan işçilere ilave tediye ödenmesi de mümkün değildir.
b. Belediyeler Ve Belediyelere Bağlı Kuruluşlar İfadesinin Anlamı
Belediyeler, belde sakinlerinin mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idarî ve malî özerkliğe sahip kamu tüzel kişisidir.
Bağlı idare ise; belediyelere bağlı, kanun kuralları, ayrı bütçeli ve kamu tüzel kişiliğine haiz su ve kanalizasyon, otobüs, ulaştırma ve benzeri hizmetleri yürüten idarelerdir. Ülkemizde belediyelere bağlı idare, sadece büyükşehir belediyelerinde bulunmaktadır.
Örneğin;ASKİ, İSKİ, EGO, İETT gibi idareler belediyelerin bağlı idareleridir.2
5393 sayılı Belediye Kanununun 49’uncu, 5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanununun 21’inci, 5355 sayılı Mahalli İdare Birlikleri Kanununun 17’inci maddesinde; belediye ve bağlı kuruluşları ile mahalli idare birliklerinin, kadro işlemlerinin norm kadro ilke ve standartları çerçevesinde ilgili meclislerce yürütüleceği hüküm altına alınmıştır. Belediye Kanununun 49’uncu maddesinin birinci fıkrasında ise; norm kadro ilke ve standartlarının Devlet Personel Başkanlığı ile İçişleri Bakanlığı tarafından müştereken tespit edileceği belirtilmiştir.3
Yukarıda verilen yasal hükümlerden görüleceği üzere belediye bağlı kuruluşları;
i. Kamu tüzel kişiliğine haizdir.
ii. Kadro işlemleri norm kadro ilke ve standartları çerçevesinde ilgili meclislerce (belediye meclisi) yürütülür.
iii. Norm kadro ilke ve standartları Devlet Personel Başkanlığı ile İçişleri Bakanlığı tarafından müştereken tespit edilir.
Belediyelerin ya da bağlı kuruluşlarının sermayesine ortak olduğu şirketler yukarıda yer verilen özelliklerin hiçbirisine uymamaktadırlar. Zira belediyelerin sermayesinin yarısından fazlasına malik olduğu şirketler;
i. Kamu tüzel kişiliğine haiz değildir. Türk Ticaret Kanunu hükümlerine tabi özel hukuk tüzel kişileridir.
ii. Kadro işlemleri norm kadro ilke ve standartları çerçevesinde ilgili meclislerce (belediye meclisi) yürütülmez. Şirketin genel kurulu, yönetim kurulu bu konularda yetkilidir.
iii. Norm kadro ilke ve standartları bu şirketlerde uygulanmaz.
Bu hususlar dikkate alındığında Yargıtayın belediyelerin sermayesinin yarısından fazlasına malik olduğu şirketleri belediye bağlı kuruluşu olarak değerlendirmesi son derece hatalı bir değerlendirmedir. Belediyelerin sermayesinin yarısından fazlasına malik olduğu şirketler belediye bağlı kuruluşu olmadığından burada çalışan işçilere ilave tediye ödenmesi mümkün değildir. Yüksek Mahkemenin hatalı değerlendirme neticesinde vermiş olduğu bu kararından bir an önce dönmesinin yersiz davalar açılmaması bakımından önemli olduğu kanaatindeyiz.
Av. Hamdi ÇİYİLTEPE
1 İstanbul Kadıköy Belediyesi 2014 yılı Sayıştay Denetim Raporu, Sy 20,21, www.sayistay.gov.tr
2 http://www.tbb.gov.tr/belediyelerimiz/bagli-idareler/
3http://www.dpb.gov.tr/tr-tr/daire-baskanliklari/kadro-ve-kamu-gorevlileri-dairesi-baskanligi/kadro-ve-kamu-gorevlileri-dairesi-baskanligi-temel-kavramlar-tan%C4%B1mlar/mahalli-idarelerde-norm-kadro-sistemi-kadro
|
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Yargıtay 7. Hukuk Dairesinin 2014/21336 E - 2015/1391 K Sayılı Belediye Şirketlerini Belediye Bağlı Kuruluşu Olarak Değerlendirdiği Ve Burada Çalışan İşçilere İlave Tediye Ödenmesi Gerektiğine Dair Kararına Eleştirel Bir Bakış" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Hamdi Çiyiltepe'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
|
|
Yargıtay 7. Hukuk Dairesinin 2014/21336 E - 2015/1391 K Sayılı Belediye Şirketlerini Belediye Bağlı Kuruluşu Olarak Değerlendirdiği Ve Burada Çalışan İşçilere İlave Tediye Ödenmesi Gerektiğine Dair Kararına Eleştirel Bir Bakış
