|
HAKEM MASRAFLARININ KARŞILANMASI
I. GENEL OLARAK
Tahkim hakkına tecavüz edilen kimsenin hakkının tanınması için resmi yargı organları dışında başvurabileceği istisnai bir yargı yoludur.1 Tahkim sözleşmesi ile taraflar aralarındaki uyuşmazlığın çözümlenmesi için tahkim yoluna başvurmayı kararlaştırırlar. Hakem sözleşmesi ise uyuşmazlığın tarafları ve hakemler arasında yapılan ve tamamen Borçlar Kanunu hükümlerine tabi bir sözleşmedir.2
Hakem sözleşmesi vekalet hukukuna tabi bir sözleşme olup hakem, Borçlar Kanununun 386 vd. hükümlerinde getirilmiş olan yükümlülüklere tabidir.3 Hakem Sözleşmesinden yükümlülüklerin yanısıra haklar da doğmaktadır. Hakem Sözleşmesinin tarafları sözleşmenin kurulmasıyla başlayan ve tahkim yargılaması süresince devam eden yükümlülüklerine uymak zorundadırlar. Hakem Sözleşmesinin kurulmasıyla doğan yükümlülükler hakem ücreti, avans ve yargılama masraflarının ödenmesidir.4
II. HAKEM MASRAFLARI
Hakem masraflarının karşılanması konusundaki talepler vekalet hukukuna dayanmaktadır. Borçlar Kanunun müvekkilin borçlarını düzenleyen 394. maddesi uyarınca vekilin vekaletin konusunu oluşturan işi usulünce yerine getirmek için yaptığı giderleri ve verdiği avansları müvekkilin faizi ile birlikte vekile ödemesi ve onu borçtan kurtarması gerekmektedir. Bu durum tarafların masrafların tazmini açısından ifa yükümlülüğü altında olmasının sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Hakem Sözleşmesinin tarafları masrafların tazminine ilişkin bu hükmü anlaşmayla değiştirebilirler.5 Borçlar Kanunun 394. maddesi gereğince taraflar hakemin yapmış olduğu harcamaları ve masrafları herhalükarda ödeyeceklerdir. 6
A) Yargılama Masrafları
Genel Yargılama usulünde olduğu gibi hakem yargılamasında da delillerin toplanması, tebligatın yapılması, vekalet ücretleri gibi bir takım yargılama masrafları yapılacaktır.
HUMK'un 423. maddesinde,
" Masarifi muhakeme aşağıda beyan olunan şeylerdir;
1. Tarife mucibince mahkeme kalemi vasıtasıyla yapılan masraflarla celsei muhakeme, keşif ve haciz masrafları,
2. Şahidin seyahat ve ikamet masrafiyle yevmiyesi ve ehlihibre ücret ve masrafları,
3. İlam harçları,
4. Resmi dairelerden talep oluna evrakın asıl ve suret tasdik ve pul harçları,
5. Mahkeme bizzat hazır bulunanların bulundukları güne ait seyahat ve ikamet masrafları,
6. Davanın ehemmiyetine göre kanunu mucibince takdir olunacak vekil ücretleri."
şeklinde sayılmış olan bu masrafların hakem yargılamasında da taraflara yükletilmesi gerekmektedir. Nitekim kanun koyucu 530. madde ile hakem kararında yargılama masraflarının miktarı ile bu masraf hakkında kararın yer alması gerektiğini belirterek genel yargılama usulündeki ilkeyi hakem yargılamasında da uygulanabilir hale getirmiştir. Tahkim müessesini düzenleyen hükümlerde masrafların ne şekilde yükletileceğine ilişkin özel bir düzenleme bulunmadığından bu konuda genel yargılama usulündeki kuralların hakem yargılamasında da uygulanması gerekecektir. Buna göre yargılama masrafları kural olarak davada haksız çıkan tarafa yükletilecektir. Hakem önündeki davanın kısmen kabulü ve kısmen reddi halinde söz konusu ret ve kabul oranlarına göre masraf paylaştırılması yapılması gerekecektir. Delillerin ikamesi ve tebligat yapılması konusunda yargılama sırasında ortaya çıkan masraf dava sonunda haksız çıkan tarafa yükletilme kaydıyla talepte bulunandan alınacaktır. Hakem kararının temyiz edilmesi halinde dosyanın Yargıtay'a gidiş ve dönüş masrafları temyiz eden taraftan alınacaktır.
HUMK 530. maddesi "davanın masrafı hakkında karar" ifadesini kullanmakla birlikte bu kavrama ne tür masrafların dahil olacağı konusunda bir açıklık taşımamaktadır. Genel yargılama usulü için öngörülen yargı harçları hakem yargılamasında da uygulanacak mıdır? 492 sayılı Harçlar Kanununun 2. maddesindeki 1 sayılı tarifede gösterilen yargısal işlemlerden yargı harcı alınacağı hükme bağlanmaktadır. 1 sayılı tarife Sulh, Asliye ve İdare Mahkemeleri ile Yargıtay, Danıştay ve İcra İflas Dairelerinin işlemlerinden alınacak yargı harçlarını belirlemekle beraber hakem yargılaması sırasında yapılan işlemlerden bahsetmemiştir. Resmi işlemler için devlet tarafından yapılan masrafların bir kısmının talep sahiplerine yükletilmesi olan harçlandırma ancak kanunla belirlenebileceğinden hakem önünde dava açılması ve yargılama sırasında taraflardan herhangi bir harç alınmaması gerektiği kanaatindeyiz. Buna karşın 492 sayılı Kanunun 3. maddesi hakem kararları için müstakil bir düzenleme getirmektedir. Buna göre hakem kararları temyiz mercii tarafından onanarak ya da süre içerisinde temyiz edilmeyerek kesinleştirme ve icrayı temin bakımından 536. madde gereğince tasdik için mahkeme önüne geldiğinde karar ve ilam harcı alınması gerekmektedir. Bu harcın miktarının tespiti yönünden hakem yargılamasında da 1 sayılı tarifedeki oranlara uyulacaktır. Bununla beraber genel yargılama usulünden farklı olarak karar ve ilam harcının belirlenmiş oran üzerinden 1/4'nün peşin alınması kuralı hakem yargılamasında uygulanmayacaktır. Zira Harçlar Kanunun 3. maddesinde harcın 536. madde gereğince tasdik sırasında alınacağı açıkça belirtilmektedir. Bu bakımdan hakem önünde dava açılması sırasında esasen harç tahsil yetkisi bulunmayan hakem mahkemesine peşin harç yatırılması söz konusu olmayacaktır.7
B) Masrafların Kapsamı
1. UNCITRAL Tahkim Hükümlerine Göre Kapsam
Hakem heyeti kararında tahkim masraflarını tespit eder.
UNCITRAL Tahkim hükümlerine göre tahkim masrafları teriminin kapsamına sadece;
1) Bizzat heyet tarafından UNCITRAL Tahkim hükümlerinde kabul edilen esaslara uygun olarak her hakem için ayrı ayrı tespit edilecek hakem ücretleri,
2) Hakemlerin seyahat masrafları ile yaptıkları diğer masraflar,
3) Bilirkişi ücretleri ile heyetçe talep olunan sair yardımların masrafları,
4) Hakem Heyetince tasvip olunduğu ölçüde şahitlerin seyahat masrafları ile diğer masrafları,
5) Tahkim sırasında talep edilmiş olması şartı ile hakem heyetinin makul gördüğü ölçüde kazanan tarafın yapmış olduğu temsil ve hukuki yardım masrafları,
6) İcabı halinde hakem tayinine yetkili olan yetkili mercie ödenecek ücretle onun yaptığı masraflar ve La Haye' deki Daimi Tahkim Divanı Genel Sekreterinin masrafları
girer.
UNCITRAL Tahkim hükümlerine göre tahkim masraflarına dahil olan hakem ücretleri Türk hukukunda tahkim masraflarına dahil sayılmaz. Hakem ücretleri tahkim sözleşmesi veya şartında tespit edilmemişse, hakemler kendi ücretlerini kendileri tayin edemezler. Zira hiç kimse kendi işinin hakimi olamaz. Ancak bu husus kamu düzenini ilgilendirmediğinden hakemlerin kendi ücretlerini kendilerinin tayin etmiş olması kararın temyiz edilmesi halinde taraflardan biri tarafından temyiz sebebi yapılmadığı takdirde Yargıtay tarafından re'sen nazara alınmaz.8
Hakem Heyeti üyelerine ödenecek olan hakem ücretlerinin müddeabihin miktarına, hakemlerin bu işe tahsis ettikleri zamana ve halin diğer özelliklerine göre makul sayılabilecek bir ücret olması gerekir. Tarafların müşterek iradeleri ile seçilen yahut La Haye' deki Daimi Tahkim Divanı Genel Sekreteri tarafından hakem tayinine yetkili kılınan merci meşgul olduğu türden milletlerarası ihtilafları çözmek üzere tayin olunan hakemlerin ücretlerini tespite yarayan bir barem yayınlamış ise Hakem Heyeti üyelerine ödenecek ücretin miktarını halin icaplarına uygun düştüğüne ikna olduğu ölçüde bu baremi dikkate alarak tespit eder. Eğer hakemi tayine yetkili olan merci böyle bir barem yayımlamamış ise taraflardan biri her zaman bu merciden onun tayin ettiği hakemler tarafından çözülen milletlerarası ihtilaflarda uygulanması mutad ücret hesaplanması esaslarını havi bir beyanda bulunmasını talep edebilir. Hakem tayinine yetkili merci böyle bir beyanda bulunmaya rıza gösterdiği takdirde Hakem Heyeti ücretini halin icaplarına uygun düştüğüne kani olduğu ölçüde bu beyanda verilen bilgiyi dikkate alarak tespit eder.
Hakem tayinine yetkili olan merciin hakem ücretlerini tespit etmeye yarayan bir barem yayımlamış olması veya taraflardan birinin talebi üzerine hakem ücretinin hesaplanması esasları hakkında beyanda bulunmayı kabul etmesi halinde Hakem Heyeti hakemlere ödenecek ücreti ancak ücretle ilgili olmak üzere uygun göreceği her türlü müşahedeyi ona bildirecek olan hakem tayinine yetkili merci ile görüşerek tespit eder.
Tahkim masrafları kural olarak davayı kaybeden tarafa aittir. Bununla birlikte Hakem Heyeti masrafları taraflar arasında halin icaplarına uygun düşecek şekilde taksim edilebilir. Şu kadar ki kazanan tarafın hukuken temsili ve ona yapılan hukuki yardımlara taalluk ettiği oranda Hakem Heyeti halin icabına göre bu masrafların hangi tarafa ait olacağını tayin veya onların uygun gördüğü bir oran dahilinde taraflar arasında paylaştırabilir.
2. 4686 sayılı Milletlerarası Tahkim Kanununa Göre Kapsam
5 Temmuz 2001 tarihinde Resmi Gazete' de yayımlanarak yürürlüğe giren 4686 sayılı Milletlerarası Tahkim Kanununu 16. maddesi uyarınca, taraflarca aksi kararlaştırılmamışsa, hakemlerin ücreti, dava konusu alacağın miktarı, uyuşmazlığın niteliği ve tahkim yargılamasının süresi dikkate alınarak, hakem veya hakem kurulu ile taraflar arasında kararlaştırılır.
Taraflar, hakem veya hakem kurulunun ücretini milletlerarası yerleşmiş kurallara veya kurumsal tahkim kurallarına yollama yaparak da belirleyebilirler. Taraflarla hakem veya hakem kurulu arasında ücretin belirlenmesi konusunda anlaşmaya varılamaz veya tahkim anlaşmasında ücretin belirlenmesine ilişkin herhangi bir hüküm bulunmazsa ya da taraflarca bu konuda yerleşmiş milletlerarası kurallara veya kurumsal tahkim kurallarına yollama yapılmamışsa, hakem veya hakem kurulunun ücreti, her yıl Adalet Bakanlığınca ilgili kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının görüşleri alınarak hazırlanan ücret tarifesine göre belirlenir. Taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça başkanın ücreti, hakemlerden her birine ödenecek hakem ücretinin yüzde on fazlası olarak hesaplanır.
Hakem veya hakem kurulu kararında tahkim yargılamasının giderleri gösterilir.
Yargılama giderleri;
1. Hakemlerin ücretini,
2. Hakemlerin seyahat giderlerini ve yaptıkları diğer masrafları,
3. Hakem veya hakem kurulu tarafından atanan bilirkişilere ve yardımına başvurulan diğer kişilere ödenen ücretleri ve keşif giderlerini,
4. Hakem veya hakem kurulunun onayladığı ölçüde tanıkların seyahat giderlerini ve yaptıkları diğer masrafları,
5. Hakem veya hakem kurulunun, davayı kazanan tarafın varsa vekili için avukatlık asgarî ücret tarifesine göre takdir ettiği vekâlet ücretini,
6. Bu Kanuna göre mahkemelere yapılacak başvurularda alınan yargı harçlarını,
7. Tahkim yargılamasına ilişkin bildirim giderlerini,
kapsar.
Avans, hakem veya hakem kurulu kararında öngörülen süre içinde ödenmemişse hakem veya hakem kurulu yargılamayı durdurabilir. Yargılamanın durdurulduğunun taraflara bildirilmesinden itibaren otuz gün içinde avans ödenirse yargılamaya devam olunur, aksi halde tahkim yargılaması sona erer.
Hakem veya hakem kurulu, kararını verdikten sonra taraflara, yatırılmış olan avansların harcama yerlerini ve miktarlarını gösterir bir belge verir ve varsa kalan avansı ödeyene iade eder. Taraflar aksini kararlaştırmadıkça yargılama giderleri haksız çıkan tarafa yüklenir. Davada her iki taraf da kısmen haklı çıkarsa, yargılama giderleri haklılık durumuna göre taraflar arasında paylaştırılır.
Hakem veya hakem kurulunun yargılamayı sona erdiren veya taraflar
arasındaki sulhu tespit eden kararında da yargılama giderleri gösterilir
3. ICC Kurallarına Göre Kapsam
Tahkim masrafları ICC Tahkim Kurallarının 31. maddesi ile düzenlenmektedir. Bu hüküm gereğince, tahkim masraflarına tahkim yargılamasının başladığı tarihte yürürlükte olan barem cetveline göre hakemlerin ücreti ve harcamaları ve Divan tarafından belirlenen ICC idari masrafları ve aynı zamanda Hakem Mahkemesi tarafından tayin olunan bilirkişilerin ücretleri ve giderleri ile tarafların tahkim için yapmış olduğu makul dava ve diğer masraflar dahildir.
Dava istisnai haller gerektirirse, Tahkim Divanı duruma göre hakemlerin ücretini barem cetvelinde gösterilen daha fazla veya daha az bir biçimde belirleyebilir. Divan tarafından belirlenenler haricindeki masraflar hakkındaki kararlar Hakem Mahkemesi tarafından yargılama esnasında herhangi bir anda alınabilir. Nihai karar tahkim masraflarını belirleyecek ve tarafların hangisinin üstleneceğine veya taraflarca hangi oranda paylaşılacağı hüküm altına alınacaktır.
C) Masrafların Ödenmesi
Borçlar Kanunun 394. maddesinin birinci fıkrasına göre, vekilin masraf ve avanslarının ödenmesini isteyebilmesi için, bunları iş görme borcunu "usulü dairesinde ifa için" yapmış olması gerekmektedir. Buradaki usulü dairesinde ifa vekaletin BK. m. 96 anlamında gereği gibi ve tam olarak ifası anlamındadır. Vekil usul ve nizam dışında yaptığı masrafları müvekkilden isteyemeyecektir.9
Hakem Sözleşmesinin tarafları masrafların vadesini aralarında kararlaştırmakta serbesttirler. Taraflar masrafların ödenme gününü aralarında kararlaştırmamışlarsa Borçlar Kanunun 81. maddesinde düzenlenmiş bulunan ödemezlik def'i ortaya çıkacaktır. Buna göre hakem masraflarının tazmininin talep edilebilmesi için kural olarak hakemin kendi yükümlülüklerini ifa etmiş olması gerekmektedir. Masrafların ödenme günü taraflarca sözleşmeyle belirlenmişse, kararlaştırılan günde masrafların ödenmesi esastır. Bununla birlikte vade sözleşmeyle belirlenenden daha önceki bir tarihe de alınabilir. 10
D) Masrafların Karşılanması Talebi
Borçlar Kanunun 394. maddesinde "müvekkilin borçları" başlığı altında vekilin yaptığı masrafları ve verdiği avansları ödeme, onu kendi adına ve müvekkil hesabına girdiği borçlardan kurtarma, vekilin vekaletin ifası dolayısıyla uğradığı zararları tazmin etme borçları açıkça öngörülmektedir. Borçlar Kanunun 394. maddesinin birinci fıkrasına göre "vekilin usulü dairesinde müvekkilünbihi ifa için yaptığı masrafları ve verdiği avansları, müvekkilin faizi ile beraber vermesi lazımdır" denilmektedir. Bu hükümden hareketle müvekkilin masraf ve avansları ödeme borcunun doğması için herşeyden önce bu masraf ve avansların geçerli bir vekalet sözleşmesine dayanarak yapılmış olması ve vekilin vekaleti ifa için masraflar yapması ve avanslar vermesi gerekir. Vekilin masraf yapması onun vekaletin ifası için isteyerek kendi iradesi ile kendine ait malvarlığı değerlerinden fedakarlıkta bulunması, harcamalar gerçekleştirmesidir. Borçlar Kanunun 394. maddesinin birinci fıkrasında kullanılan avans terimi daha çok para ile yapılan masrafları ifade eder. Bu borç müvekkil tarafından arzu edilen sonucun elde edilip edilmemesine bağlı değildir. Arzu edilen sonuç elde edilmemiş olsa dahi müvekkil bu borcunu yerine getirmekle yükümlüdür. Masrafların müvekkile ait olması için taraflar arasında bir anlaşma yapılmış olmasına ya da bu masrafların yapılması hususunda vekil tarafından mezuniyet verilmiş olmasına gerek yoktur. Müvekkil vekil tarafından yapılmış olan bu masraf ve avansların sadece sermayesini değil yaptıkları tarihten hesap edilecek faizi de borçlu olur.11
Vekaletin gereği gibi ifası kanundan dolayı masrafları ödeme borcu doğuracağı için masrafların ödenmesi müvekkil tarafından ayrıca ödeme taahhüdünde bulunulması veya masrafların yapılması konusunda talimat verilmiş olmasına bağlı olmaksızın istenebilecektir. Müvekkilin masrafları ödeme borcu masraf avansının ileri sürülmesiyle muacceliyet kazanacağından ayrıca ihtarda bulunulmasına gerek yoktur.12 Masraf ve avans alacağının ileri sürülmesi genellikle buna ilişkin hesabın verilmesi suretiyle olur. Kural olarak fiilen gerçekleştirilmekle masraf ve avanslar istenebilir; bu talep için vekalet konusu işlerin sona ermesi şart değildir.13 Taraflarca bu konuda bir anlaşma yapılmamış olması halinde tarafların tahkim sürecinin işletilmesi talebinde bulunmaları halinde hakemlerin tahkim prosedürünü gerçekleştirmesi taraflarca nakdi avansın ödenmesine bağlıdır.14
E) Masraf Avansı
BK. m. 394 müvekkile vekile avans verme ve karşılık sağlama borcu yüklemiş değildir. Bununla beraber Avukatlık Kanunu m. 172 f.2'de avukatın masrafları için müvekkilden avans isteme hakkı açıkça düzenlenmiştir. Buradaki avans, vekilin vekaleti ifa için yapacağı harcamaları veya ücretini karşılamak amacıyla vekilin talebi üzerine veya müvekkilin kendiliğinden verdiği paradır. Karşılık da vekilin müvekkilinden veya üçüncü kişilerden aldığı ve müvekkile karşı doğacak alacaklarını karşılamak için üzerinde tasarruf edebileceği malvarlığı değerleridir.
Borçlar Kanunu sistemi içerisinde vekil kendi imkanları ile işin masraflarını karşılama riskini yüklenmek istemediğinde; müvekkil ile anlaşarak işin ifasına ancak uygun bir avans alınmasını müteakip başlanacağı hususunda anlaşır ki bu takdirde vekilin ifa borcu şarta bağlı olacağından müvekkilin avans vermesiyle doğacaktır ya da müvekkil avans vermeyi kabul etmediği takdirde vekil vekaletten istifa edecektir. Bu anlamda müvekkilin vekile avans verme ve karşılık sağlama borcunun bulunduğunun kabul edilmesi gerekmektedir.15 Hakem sözleşmesinin tarafları da Hakem Mahkemesine muhtemel masrafları talep üzerine avans vermek durumundadır.16
ICC Tahkim Kurallarının Tahkim Masrafları ve Ücretleri başlıklı EK III m.1 Masraf Avansını düzenlemektedir. Buna göre, ICC Kurallarına göre bir tahkimin başlatılması talebi ile birlikte idari masraflar için 2500 USD tutarında bir peşinat yatırılmalıdır. Bu meblağ iade edilemez ve davacının ödemesi gereken masraf avansından mahsup edilir. Divan tarafından belirlenen geçici masraf avansı normal olarak idari masrafların talebin tutarı baz alınarak hesaplanan ücretlerin alt sınırı ve görev belgesinin hazırlanması ile ilgili olarak Hakem Heyetinin cari harcamalarının toplanması ile elde edilen tutarı geçmeyecektir. Eğer böyle bir tutar belirlenemiyorsa geçici avans re'sen belirlenecektir. Davacının yapmış olduğu ödeme Divan tarafından belirlenen masraf avansının kendisine düşen kısmından mahsup edilecektir.
Genel olarak görev belgesi imzalandıktan veya Divan tarafından onaylandıktan sonra Hakem Heyeti sadece masraf avansının ödendiği talepler karşı talepler ile ilgili olarak muhakemeyi yürütecektir. Divan tarafından belirlenen masraf avansı hakem ücretleri, hakemin tahkim ile ilgili herhangi bir masrafı ve idari masraflardan ibarettir. Taraflardan herbiri toplam masraf avansından kendi payına düşeni nakden ödeyecektir. Ancak kendisine düşen pay Divan tarafından belirlenen miktarı aşarsa, o taraf söz konusu ilave tutar için bir banka teminatı gönderebilir. Divan tarafından belirlenmiş masraf avansından kendisine düşen tarafı ödemiş olan bir taraf bir banka teminatı göndererek temerrüt eden tarafın borçlu olduğu ödenmemiş kısmını ödeyebilir.
Divan ayrı masraf avansları belirlediğinde, taraflardan her biri taleplerine tekabül eden avans tutarlarını ödemeye davet edilir. Ayrı masraf avansları belirlenmesinin neticesinde herhangi bir tarafın talebi için belirlenen ayrı avans daha önce belirlenmiş olan global avansın yarısını geçerse böyle fazla tutarları karşılamak üzere bir banka teminatı gönderebilir. Neticede ayrı avansın tutarı yükseltildiğinde artışın en azından yarısı nakit olarak ödenecektir.
Hakemin tahmini harcamalarındaki değişiklikler veya tahkim muhakemesinin zorlaşması veya karmaşık hale gelmesi göz önünde tutularak masraf avans tahkim süresinin herhangi bir anında yeniden belirlenebilir. Hakem Heyeti tarafından hükmedilen bilirkişi incelemesinin başlatılmasından önce taraflar veya taraflardan her biri bilirkişinin Hakem Heyeti tarafından belirlenen tahmini ücret ve harcamalarını karşılamaya yetecek tutarda Hakem Heyeti tarafından belirlenecek bir masraf avansı ödeyecektir. Hakem Heyeti böyle bir ücret ve harcamaların taraflarca ödenmesinin temininden sorumlu olacaktır.
UNCITRAL Tahkim kuralları gereğince, teşkilini müteakip Hakem Heyeti her iki taraftan hakem ücretleri, diğer masrafları, bilirkişi ücretleri ve Heyetin gerekli göreceği diğer yardımlar için münasip bir avans yatırılmasını talep edebilir. Hakem Heyeti tahkimin devamı sırasında da taraflardan munzam bir meblağı depo etmelerini isteyebilir. Eğer tarafların anlaşması ile veya La Haye' deki Daimi Tahkim Genel Sekreteri tarafından bir merci tayinine yetkili kılınmış olup da bu merci taraflardan birinin talebi üzerine yatırılacak avans veya munzam avans hakkında görüş bildirmek görevini üstlenmeyi kabul ederse Hakem Heyeti depo edilecek meblağı veya munzam meblağı bu hususta uygun gördüğü her müşahedeyi ona intikal ettirebilecek olan hakem tayinine yetkili merci ile müşavere etmeden tespit edemez.
Depo edilmesi istene meblağ talebin tebellüğünden itibaren 30 gün içerisinde tamamen yatırılmazsa Hakem Heyeti taraflardan birinin veya diğerinin talep olunan meblağı yatırmasını temin amacıyla onları durumdan haberdar eder. Buna rağmen söz konusu meblağ yatırılmazsa Hakem Heyeti tahkimin talikine veya tatiline karar verebilir. Hakem kararının verilmesini müteakip Hakem Heyeti depo edilen meblağın sureti sarfı hakkında taraflara bilgi verir ve sarfedilmemiş olan kısmı onlara iade eder.17
F) Masraf Avansının Ödenmesi ve Ödeme Usulü
Hakem Sözleşmesinin tarafları masraf avansının ödenmesi usulünü aralarında anlaşma ile kararlaştırabilirler. Bu konuda HUMK' da herhangi bir hüküm yer almamaktadır. Taraflar tahkim masrafları için TOBB' un Tahkim Şartnamesine atıfta bulunabilirler. Bu konuda anlaşmaları veya kurumsal tahkim hükümlerine atıfta bulunmaları halinde taraflar şartname hükümlerini aynen kabul etmiş sayılırlar. Buna göre hakem mahkemesi tahkimin gerektirdiği giderleri karşılayacak miktarda masraf avansı belirler. Bu miktar hakem mahkemesi tarafından belirlenen banka hesabına yatırılır. Tahkim giderleri taraflarca peşin olarak ödenir. Taraflardan biri kendisine düşen miktarı ödemezse miktarın tamamı diğer tarafça ödenebilir. Tahkim giderleri taraflarca ödenmemişse dava açılmamış sayılır.18
Hakem mahkemesi takdir hakkını kullanarak masraf avansının miktarını belirler. Muhtemel yargılama masrafları için talep edildiğinden, masraf avansı sabit bir miktar olarak belirlenmemeli, hakem yargılamasında muhtemel tüm giderler dikkate alınarak hesaplanmalıdır. Ücret avansının miktarı sözleşmeye, mevcut teamüle veya uygunluk prensibine göre belirlenir. Masraf avansı bakımın ise varsayımsal bir miktar söz konusudur. Bu miktar yargılama süreci içerisinde değişebilir.19
KAYNAKÇA
KALPSÜZ, Turgut : Birleşmiş Milletler Milletlerarası Ticaret Hukuku Komisyonunun Tahkim Hükümlerine Göre Cereyan Eden Tahkim (UNCITRAL), Ankara 1990.
KURU, Baki/
ARSLAN, Ejder/
ARSLAN, Ramazan : Medeni Usul Hukuku, 8.B, Ankara 1996.
TAŞKIN, Alim : Hakem Sözleşmesi, Ankara 2000.
YAVUZ, Cevdet : Borçlar Hukuku Dersleri, 2.B, İstanbul
1 KURU, Baki/YILMAZ, Ejder/ARSLAN, Ramazan: Medeni Usul Hukuku 8. B, Ankara 1996, s. 2.
2 KURU/YILMAZ/ARSLAN: Medeni Usul Hukuku , s. 728,729.
3 TAŞKIN Alim: Hakem Sözleşmesi, Ankara 2000, s. 139.
4 TAŞKIN: Hakem Sözleşmesi, s.167.
5 TAŞKIN: Hakem Sözleşmesi, s.195.
6 TAŞKIN: Hakem Sözleşmesi, s.196.
7 ALTAY, Selim Berna: Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununa Göre Hakem Yargılamasında Uygulanacak Usul ve Kanun Yolları, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1990, s. 65,66.
8 KALPSÜZ, Turgut: Birleşmiş Milletler Milletlerarası Ticaret Hukuku Komisyonunun Tahkim Hükümlerine Göre Cereyan Eden Tahkim (UNCITRAL), Ankara 1990, s. 20.
9 YAVUZ, Cevdet: Borçlar Hukuku Dersleri, 2.B, İstanbul 2001, s. 384.
10 TAŞKIN: Hakem Sözleşmesi, s. 196.
11 YAVUZ: Borçlar Hukuku Dersleri, s.385.
12 TAŞKIN: Hakem Sözleşmesi, s. 197.
13 YAVUZ: Borçlar Hukuku Dersleri, s.385.
14 TAŞKIN: Hakem Sözleşmesi, s. 197.
15 YAVUZ: Borçlar Hukuku Dersleri, s.386.
16 TAŞKIN: Hakem Sözleşmesi, s. 198.
17 KALPSÜZ: Birleşmiş Milletler Milletlerarası Ticaret Hukuku Komisyonunun Tahkim Hükümlerine Göre Cereyan Eden Tahkim (UNCITRAL), s. 21.
18 TAŞKIN: Hakem Sözleşmesi, s. 199.
19 TAŞKIN: Hakem Sözleşmesi, s. 201.
??
??
??
??
1
|
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Hakem Masraflarının Karşılanması" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Bilge Göktaylar'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
|
|
Hakem Masraflarının Karşılanması
