BORÇLAR HUKUKU GENEL HÜKÜMLER VE KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU
Haksız fiilden sorumluluk kapsamında tehlike sorumluluğu, kusur sorumluluğu gibi kavramlar bulunmaktadır. Bunlardan burada tehlike sorumlulugunu incelemeye alacagız. Tehlike sorumlulugu Avrupa ülkelerine kıyasen ülkemiz mevzuatında daha az yer almıştır. bu sorumluluk türünün yer aldığı mevzuatın biriside karayolları trafik kanunumuzdur. Gercekten KTK 85’te , zarar, aracın işletilmesinden doğmuş ise tehlike sorumluluğu, işletilme halinde olmayan bir aracın sebep olduğu trafik kazsı doğmuşsa, yerine göre olagan sebeb sorumluluğu veya kusur sorumluluğu öngörülmüştür. Şimdi bu sorumluluk türlerinden olan tehlike sorumluluğuna kısaca değinelim.
Tehlike Sorumluluğu
Kara yolları trafik kanunumuz zarara; motorlu aracın işletilmesinin sebeb olması halinde, aracı işleten ve aracın işleteninin baglı olduğu teşebbüs sahibi hakkında kusursuz sorumluluk ilkelerini öngörmüştür. Gercekten KTK. 85/1.” bir motorlu aracın işletilmesi bir kimsenin ölümüne ya da yaralanmasına sebeb olursa bu zarardan motorlu araç işeteni sorumludur.” hükmü geçmektedir. Burada sorumluluğun temeli, işletme tehlikesi, türü ise tehlike esasına dayalı işletme sorumluluğudur. İşletme tehlikesi gerçekleştiği anda, işleten ve araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahibi sorumlu olur.
KTK 85/1 e göre işletenin sorumluluğu yani aracın işletilmesinden doğan zararlardan sorumluluğu, kusur sorumluluğu olmadığı gibi, objektif özen yükümlülüğünün ihlaline dayanan bir sorumlulukta degildir. Bu durumda işleten hiç kusuru bulunmasa bile doğan zarardan sorumlu tutulabilecektir. KTK. 85/1 de işletenin sorumluluğu aracın işletilmesinden doğan tehlike sorumluluğuna dayandığından sorumluluk kusur ilkesine değil tehlike ilkesine dayanır. Ve hakim önüne gelen olayda KTK ile BK arasında bir çatışma olduğunu görürse özel kanun ve teklik ilkesine dayanarak olayda KTK’yı uygular.KTK 86’ya göre işletenin sorumluluktan kurtulma imkanı ortadan kaldırılmıştır. Oysa ki borçlar kanunundaki haksız fiil sorumluluklarında sorumlu tutulabilecek kişi kendisinin kusursuzluğunu, yani üzerine düşen özen ödevini yerini getirdiğini isbatlarsa ya da bu özeni yerine getrseydi anyı sonucun meydana geleceğini isbatlarsa zaradan sorumlu tutulamaz. Dolayısıyla burada sebep sorumluluğunun ağırlaştırılmış bir türü olan tehlike sorumluluğuyla karşı karşıyayız.
Birde KTK’mızda olayın gelişimine göre işleteni olağan sebeb sorumluluğu ya da kusur sorumluluğuna tabi tutmuştur. Gerçekten KTK. 86/3’ göre “İşletilme halinde olmayan bir motorlu aracın sebep olduğu trafik kazasından dolayı işletenin sorumlu tutulabilmesi için, zarar görenin, kazanın oluşumunda işleten veya eylemlerinden sorumlu tutulduğu kişilere ilişkin bir kusurun varlığını veya araçtaki bozukluğun kazaya sebep olduğunu ispat etmesi gerekir.” Hükmü geçmektedir. Burada baska bir kişinin ya da umulmayan bir durumun kazaya sebeb olduğu vurgulanmakatadır. Bu gibi durumlarad ise sorumluluk, olağan sebep sorumluluğunun uygulama alanındadır. Ayrıca buradaki sorumluluk için olan bu durumların doğmasında araç işletenin kusuru olmamalıdır. Eger bu durumların doğumunda araç işletenin kusuru varsa burada işleten kusur sorumluluğuna dayanarak sorumlu tutulur. Burada işletenin sorumluluktan kurtulabilmesi için kurtuluş kanıtı yetersiz olur denmesine rağmen , eğer işleten, kazaya mücbir bir sebebin neden olduğunu isbatlarsa sorumluluktan kurtulabilceği hükmü KTK 86 “.) İşleten veya araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahibi, kendisinin veya eylemlerinden sorumlu tutulduğu kişilerin kusuru bulunmaksızın ve araçtaki bir bozukluk kazayı etkilemiş olmaksızın, kazanın bir mücbir sebepten veya zarar görenin veya bir üçüncü kişinin ağır kusurundan ileri geldiğini ispat ederse sorumluluktan kurtulur.” İle getirilmiştir.
Tüm bu açıklamalarımıza rağmen bazı durumlarda ortaya çıkan zararların kapsamında KTK geniş kapsamlı olamamaktadır. Bu durumlarda doğan zararlardan BK genel hükümerin uygulanması gerekir. Bu durmları şöyle analatabiliriz;
a)Yolcu beraberindekiler dışında kalan eşya zararları
örf- adetle belirlenmiş olan yolcunun beraberinde taşıyabilcegi eşya miktarını aşan eşyalardan dolayı KTK hükümlerine göre araç işleteni sorumlu tutamayız.Burada işleteni ancak kusurunun kanıtlanması şartıyla BK 41 vd. hükümlerine dayanarak sormlu tutabiliriz. Veya işletenin yanında çalışanlardan biri zarara sebeb olmuşsa işleteni bk 55 gereğince sorumlu tutabiliriz.
b) aracın uğradığı zarar
KTK 87 e göre “motorlu aracın maliki ile işleteni arasındaki ilişkide araca gelen zararlardan “ sorumluluk borçlar hukuku genel hükümlrine tabidir. Yani burada aracın sahibi KTK ya göre kusursuz sorumlu tutmak yerine BK genel hükümlere dayanarak (41, 55, 96) sorumlu tutulacaktır.
c) manevi zararlar
KTK genel hükümler uygulamsından bahsedilen 87. madde manevi tazminata ilişkin hükümler yer almamsına rağmen bu durum KTK 90. maddede şöyle düzenlenmiştir; “maddi tazminatın biçimi ve kapsamı ile manevi tazminat konularında Borçlar kanunun genel hükümleri uygulanır” hükmüne yer verilmiştir.
Bu yukarıda ki saymış olduğumğz durumlarda araç işletenin sorumluluğu KTK hükümleri kapsamında değil BK genel hükümleri kapsamındadır.
Yuakarıdaki açıklamalrımızda karayolları trafik kanunu kapsamındaki sorumluluklar ve borçlar hukuk genel hükümlerde ki sorumluluklardan kısaca bahsetmiş bulunmaktayız.
İBRAHİM KOVANCİ
20293872
BASKENT HUKUK FAKÜLTESİ
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Karayolları Trafik Kanunundaki Tehlike Sorumlulukları" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı İbrahim Kovanci'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
Şu ana dek 12 okuyucu bu makaleyi değerlendirdi :
9 okuyucu (75%) makaleyi yararlı bulurken,
3 okuyucu (25%) yararlı bulmadı.
Okuyucu
28751
Bu Makaleyi Şu An Okuyanlar (1) :
* Son okunma 2 saat 9 dakika 55 saniye
önce.
* Ortalama Günde 4,39 okuyucu.
* Karakter Sayısı : 5919, Kelime Sayısı : 674,
Boyut : 5,78 Kb.
*
15 kez yazdırıldı.
*
16 kez indirildi.
*
7 okur yazarla iletişim kurdu.
* Makale No : 287
Karayolları Trafik Kanunundaki Tehlike Sorumlulukları
