|
Özel Tüketim Vergisinde değişiklik olması halinde yapılacak uygulama, yapım ve hizmet işleri için ilgili Kararnamelerde düzenlenmiş iken, mal alımları için bu düzenleme yapılmamıştır. Bunun nedeni, mal alımlarına ilişkin fiyat farkı formülünde yapım ve hizmette olduğu gibi akaryakıt girdisinin bulunmamasıdır. Mal alımları için, 5216 sayılı Kararnamenin 6/12. Maddesinde ÖTV muafiyeti olan idareler için, fiyat farkının sadece ÖTV hariç hesaplanmasına ilişkin düzenleme yapılmıştır.
Yapım ve hizmet işlerinde ise, fiyat farkı formülünde yer alan akaryakıt girdileri nedeniyle özel düzenleme yapılmıştır. 5217 sayılı Kararnamenin 6/12. Maddesine göre;
“Akaryakıt girdisinin nev’ine uygulanan Özel Tüketim Vergisinde değişiklik gerçekleşmesi halinde, bu değişikliğin bayi satış fiyatlarında yol açtığı artış veya azalış dikkate alınarak, b3 katsayısının hesaplanmasına esas alınan miktarın uygulama ayına karşılık gelen kısmı için bu vergide birim başına meydana gelen değişiklik miktarı, 5 inci maddeye göre yapılan fiyat farkı hesabından bağımsız olarak ayrıca ödenir veya kesilir”
Aynı düzenleme, 5215 sayılı Kararnamenin 7/14. Maddesinde de yapılmıştır: “
“Akaryakıt girdisinin nev’ine uygulanan Özel Tüketim Vergisinde değişiklik gerçekleşmesi halinde, bu değişikliğin bayi satış fiyatlarında yol açtığı artış veya azalış dikkate alınarak, b1 katsayısının hesaplanmasına esas alınan miktarın uygulama ayına karşılık gelen kısmı için bu vergide birim başına meydana gelen değişiklik miktarı, 5 inci maddeye göre yapılan fiyat farkı hesabından bağımsız olarak ayrıca ödenir veya kesilir.”
5217 sayılı Kararnamede geçen b3 katsayısı, “katı veya sıvı yakıtların ağırlık oranını temsil eden sabit katsayıyı”, 5215 sayılı Kararnamede geçen b1 katsayısı, “akaryakıtın ağırlık oranını temsil eden sabit bir katsayıyı” ifade etmektedir. Dolayısıyla bu düzenlemeler sadece formüllerde yer alan akaryakıt girdileri için yapılmıştır.
Yapılan düzenleme ile, ÖTV’ de meydana gelen değişiklik durumunda fiyat farkı formülünden bağımsız olarak ayrı bir hesaplama yapılması, çıkan sonuca göre ödeme ya da kesinti yapılması öngörülmüştür. Hesaplamanın nasıl yapılacağı ise, Kamu İhale Kurulunun 11.11.2013 tarih ve 2013/DK.D-218 Nolu Kararı ile düzenlenmiştir. Daha sonra, 06.05.2015 tarih ve 2015/DK.D-86 Nolu Kamu İhale Kurulu Kararı ile 2013/DK.D-218 Nolu Karar iptal edilmiş, yeni düzenleme aynı Karar ile yapılmıştır.
06.05.2015 tarih ve 2015/DK.D-86 Nolu Karara göre;
“ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ DEĞİŞİKLİĞİNDEN KAYNAKLI OLARAK HESAPLANACAK FİYAT FARKI
1. Yapım İşlerinde Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar ile Hizmet Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esasların “Uygulama esasları” başlıklı maddelerinde, akaryakıt girdisinin nev’ine uygulanan Özel Tüketim Vergisinde değişiklik gerçekleşmesi halinde, bu değişikliğin bayi satış fiyatlarında yol açtığı artış veya azalış dikkate alınarak, akaryakıtın ağırlık oranının hesaplanmasına esas alınan miktarın uygulama ayına karşılık gelen kısmı için, Özel Tüketim Vergisinde birim başına meydana gelen değişiklik miktarının söz konusu esasların 5 inci maddesine göre yapılan fiyat farkı hesabından bağımsız olarak ayrıca ödeneceği veya kesileceği hükme bağlanmıştır. Bu çerçevede sözleşme konusu iş kapsamında ağırlıklı olarak kullanılan akaryakıt türüne uygulanan ÖTV’de değişiklik meydana gelmesi ve bu değişikliğin bayi satış fiyatlarında artış veya azalış meydana getirmesi durumunda, söz konusu değişiklikten kaynaklanan fiyat farkı aşağıdaki esaslara göre hesaplanacaktır.
2. Fö=AnxbxD
Formülde geçen;
Fö: ÖTV’de meydana gelen değişikliğin bayi satış fiyatlarında meydana getirdiği değişiklik nedeniyle, söz konusu esasların 5 inci maddesine göre hesaplanan fiyat farkından bağımsız olarak hesaplanan fiyat farkını,
An: ÖTV’de meydana gelen değişikliğin yürürlüğü girdiği tarih ve sonrasında Yapım İşlerinde Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar ile Hizmet Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esasların 5 inci maddelerine göre yapılan fiyat farkı hesabında esas alınan hak ediş tutarını,
b: Akaryakıtın ağırlık oranını temsil etmek üzere, ilgili yapım işi veya hizmet alımı sözleşmesinde belirtilen sabit katsayıyı (İşin sözleşmesinde akaryakıtın ağırlık oranını temsil eden birden fazla b katsayısı belirlenmiş olması durumunda ÖTV kaynaklı fiyat farkı ödenmesinde ilgili kısma ait b katsayısı kullanılacaktır.),
D: ÖTV’den kaynaklı olarak bayi satış fiyatlarında meydana gelen değişiklik oranını ifade eder.
2.1. ÖTV’de meydana gelen değişikliğin yürürlüğe girdiği tarihin ayın içinde bir güne denk gelmesi durumunda, bu ay için esas alınacak hak ediş tutarı (An), ayın kalan günleri dikkate alınarak orantı yoluyla belirlenir.
2.2. D, aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.
S1: ÖTV’de meydana gelen değişikliğin yürürlüğe girmesinden önceki gün ilan edilen bayi satış fiyatı,
S2: ÖTV’de meydana gelen değişikliğin yürürlüğe girdiği gün ilan edilen bayi satış fiyatı,
olmak üzere,
- ÖTV’de meydana gelen artışın bayi satış fiyatlarında ÖTV'deki artıştan daha düşük tutarda bir artış meydana getirmesi durumunda (S2>S1) veya ÖTV’de meydana gelen azalışın bayi satış fiyatlarında ÖTV'deki azalıştan daha düşük tutarda bir azalış meydana getirmesi durumunda (S1>S2);
D= (S2/S1-1) şeklinde hesaplanır.
3. ÖTV artışının yürürlüğe girdiği gün bayi satış fiyatlarında ÖTV’deki artışa eşit veya daha yüksek tutarda bir artış meydana gelmesi durumunda D, ÖTV’deki artış tutarının ÖTV artışının yürürlüğe girmesinden önceki gün ilan edilen bayi satış fiyatına bölünmesi ile bulunacak orandır.
4. ÖTV azalışının yürürlüğe girdiği gün bayi satış fiyatlarında ÖTV’deki azalışa eşit veya daha yüksek tutarda bir azalış meydana gelmesi durumunda D, ÖTV’deki azalış tutarının ÖTV azalışının yürürlüğe girmesinden önceki gün ilan edilen bayi satış fiyatına bölünmesi ile bulunacak oranının (-1) ile çarpılması ile bulunan orandır.
5. ÖTV’de meydana gelen artışın yürürlüğe girdiği gün ilan edilen bayi satış fiyatının, bu değişikliğin yürürlüğe girmesinden önceki gün ilan edilen bayi satış fiyatından daha düşük olması ya da değişmemesi veya ÖTV’de meydana gelen azalışın yürürlüğe girdiği gün ilan edilen bayi satış fiyatının, bu değişikliğin yürürlüğe girmesinden önceki gün ilan edilen bayi satış fiyatından daha yüksek olması ya da değişmemesi durumunda, ÖTV değişiminden kaynaklı olarak sözleşme bitimine kadar fiyat farkı hesaplanmaz.
6. D katsayısı, ÖTV değişikliğinin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle bir defa hesaplanacak olup, sözleşme bitimine kadar yapılacak fiyat farkı hesaplamalarında sabit değer olarak kullanılacaktır.
7. Bayi satış fiyatları olarak, akaryakıt ürünlerinde bir önceki yıl gerçekleşen piyasa büyüklüklerine göre en büyük işlem hacmine sahip olan ilk sekiz akaryakıt şirketince ihalesi yapılan akaryakıt ürünü için EPDK'ya bildirilen ve EPDK'nın internet sayfasında yayımlanan İstanbul İli, Avrupa yakası için geçerli bayi satış fiyatları esas alınacaktır.
8. Örneğin, bir işin uygulaması sırasında ÖTV’de meydana gelen 20 kuruşluk artış öncesinde ilgili akaryakıt bayi satış fiyatının 3,70 TL olduğu ve değişiklik sonrasında 3,80 TL’ye çıktığı, söz konusu değişikliğin haziran ayının 16’sında yürürlüğe girdiği ve işin sonuna kadar ayrıca bir ÖTV değişikliğinin yapılmadığı, ÖTV değişikliğinin meydana geldiği haziran ayında yapılan imalatlar için hesaplanan 3 üncü hak ediş tutarının (An=A3) 100.000,00 TL olduğu ve b katsayısının sözleşmede 0,2 olarak belirlendiği bir işte;
ÖTV artışının yürürlüğe girdiği ay için ÖTV’den kaynaklı olarak hesaplanacak fiyat farkı:
İlgili hakediş 100.000,00 TL olmakla birlikte, söz konusu ÖTV değişikliği ayın 16’sında yürürlüğe girdiğinden, yürürlük tarihi ve ayın kalan günleri dikkate alındığında fiyat farkı hesabında esas alınacak hakediş tutarı 50.000,00 TL olacaktır.
b=0,2,
S1=3,70 TL,
S2=3,80 TL olup,
D= (S2/ S1-1) formülüne göre hesaplanacaktır.
D=(3,80/3,70-1)
Fö=50.000x0,2x(3,80/3,70-1)
Fö=270,27 TL olarak yükleniciye ödenir.
Sözleşme süresi boyunca her hakediş döneminde D=(3,80/3,70-1) sabit değer olarak kullanılacaktır.
-Aynı işte, ÖTV’de meydana gelen 20 kuruşluk artış öncesinde ilgili akaryakıt bayi satış fiyatının 3,70 TL olduğu ancak değişiklik sonrasında 4,00 TL’ye çıktığı kabul edildiğinde, ilk örnekteki veriler esas alınarak ÖTV artışının yürürlüğe girdiği ay için ÖTV’den kaynaklı olarak hesaplanacak fiyat farkı;
Değişiklik sonrası bayi satış fiyatları ÖTV’deki artış tutarından fazla olduğundan, D=0,20/3,70 formülüne göre hesaplanacaktır.
Fö=50.000x0,2x(0,20/3,70)
Fö=540,54 TL olarak yükleniciye ödenir.
Sözleşme süresi boyunca her hakediş döneminde D=0,20/3,70 sabit değer olarak kullanılacaktır.
- Aynı işte, ÖTV’de meydana gelen 20 kuruşluk artış öncesinde ilgili akaryakıt bayi satış fiyatının 3,70 TL olduğu ancak değişiklik sonrasında 3,65 TL’ye düştüğü kabul edildiğinde, ÖTV’de meydana gelen artışın yürürlüğe girdiği gün ilan edilen bayi satış fiyatı, bu değişikliğin yürürlüğe girmesinden önceki gün ilan edilen bayi satış fiyatından düşük olduğundan, ÖTV değişiminden kaynaklı olarak sözleşme bitimine kadar fiyat farkı hesaplanmayacaktır.
- Aynı işte, ÖTV’de 20 kuruşluk bir indirim meydana geldiği ve bu indirim öncesinde ilgili akaryakıt bayi satış fiyatının 3,70 TL olduğu ancak değişiklik sonrasında 3,55 TL’ye düştüğü kabul edildiğinde bu defa ÖTV’nin yürürlüğe girdiği aydaki fiyat farkı;
S1=3,70 TL,
S2=3,55 TL olup,
D= (S2/ S1-1) şeklinde hesaplanır.
D=(3,55/3,70-1)
Fö= 50.000x0,2x(3,55/3,70-1)
Fö=-405,41 TL olarak yükleniciden kesilir.
Sözleşme süresi boyunca her hakediş döneminde D=(3,55/3,70-1) sabit değer olarak kullanılacaktır.
- Aynı işte, ÖTV’de 20 kuruşluk bir indirim meydana geldiği ve bu indirim öncesinde ilgili akaryakıt bayi satış fiyatının 3,70 TL olduğu ancak değişiklik sonrasında 3,45 TL’ye düştüğü kabul edildiğinde bu defa ÖTV’nin yürürlüğe girdiği aydaki fiyat farkı:
Bayi satış fiyatlarında ÖTV’deki azalış tutarının üzerinde bir düşüş gerçekleştiğinden D=0,20/3,70x(-1) olup,
Fö=50.000x0,2x0,20/3,70x(-1)
Fö: -540,54 olarak yükleniciden kesilir.
Sözleşme süresi boyunca her hakediş döneminde D=0,20/3,70x(-1) sabit değer olarak kullanılacaktır.
- Aynı işte, ÖTV’de meydana gelen 20 kuruşluk indirim öncesinde ilgili akaryakıt bayi satış fiyatının 3,70 TL olduğu ancak değişiklik sonrasında 3,75 TL’ye çıktığı kabul edildiğinde, ÖTV’de meydana gelen azalışın yürürlüğe girdiği günde ilan edilen bayi satış fiyatı, bu değişikliğin yürürlüğe girmesinden önceki gün ilan edilen bayi satış fiyatından yüksek olduğundan ÖTV değişiminden kaynaklı olarak sözleşme bitimine kadar fiyat farkı hesaplanmayacaktır.”
Yukarıda yer alan Karara göre, ÖTV değişikliği nedeniyle fiyat farkı hesaplanabilmesi için, ÖTV de değişiklik olması ve bu değişikliğin bayi satış fiyatlarında artış ya da azalış meydana getirmesi şartlarının birlikte aranması gerekir.
ÖTV ye ilişkin uygulanacak fiyat farkı formülü şu şekildedir:
. Fö=AnxbxD
Formülde geçen An Değeri: “ÖTV’de meydana gelen değişikliğin yürürlüğü girdiği tarih ve sonrasında Yapım İşlerinde Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar ile Hizmet Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esasların 5 inci maddelerine göre yapılan fiyat farkı hesabında esas alınan hak ediş tutarını” ifade etmektedir. Dolayısıyla, An değeri, normal hakediş tutarına eşittir.
Formülde geçen b Değeri: “Akaryakıtın ağırlık oranını temsil etmek üzere, ilgili yapım işi veya hizmet alımı sözleşmesinde belirtilen sabit katsayıyı” ifade etmektedir. B değerinin açılımında parantez içinde “İşin sözleşmesinde akaryakıtın ağırlık oranını temsil eden birden fazla b katsayısı belirlenmiş olması durumunda ÖTV kaynaklı fiyat farkı ödenmesinde ilgili kısma ait b katsayısı kullanılacaktır.” İfadesi yer almaktadır. Dolayısıyla, ihaleden önce, işin farklı aşamalarında ya da kısımlarında dikkate alınmak üzere birden fazla b katsayısı belirlenmiş ise, ilgili aşama ya da kısma ait b değerinin kullanılması gerekmektedir.
Formülde geçen D Değeri: “ÖTV’den kaynaklı olarak bayi satış fiyatlarında meydana gelen değişiklik oranını” ifade etmektedir.
Kararın 2.1. maddesine göre, ÖTV değişikliği ay içinde yapılırsa, o ay için An tutarı, ayın kalan günleri esas alınarak belirlenir. Değişiklik tarihinden itibaren ayın kaç günü kalmış ise, orantı yoluyla An tutarı bulunur ve bu tutara fiyat farkı uygulanır.
D değerinin hesaplamasına ilişkin açıklamalar ve fiyat farkı uygulama yöntemleri aynı Kararın diğer maddelerinde açıklanmıştır. D değerinin hesaplanmasında belirleyici olan, ÖTV de meydana gelen değişikliğin, bayi satış fiyatında hangi yönde değişikliğe sebep olduğudur. ÖTV de meydana gelen değişikliğin, artış ya da azalış yönünde olması yanında, bu artış ya da azalışın bayi satış fiyatlarında yol açtığı artış ya da azalışın miktarlarına göre formüller ya da hesap şekilleri üretilmiştir. Üretilen formüldeki S1 değeri, ÖTV’de meydana gelen değişikliğin yürürlüğe girmesinden önceki gün ilan edilen bayi satış fiyatını, S2 değeri ise, ÖTV’de meydana gelen değişikliğin yürürlüğe girdiği gün ilan edilen bayi satış fiyatını ifade etmektedir. Bu veriler doğrultusunda Kararın 8. Maddesinde örnek olay anlatılarak, ÖTV ve fiyatlardaki değişim oranlarına göre örnek farklılaştırılmıştır. Bu anlamda, olası ihtimaller veri olarak kullanılmış, oldukça net açıklamalar yapılmıştır. Kararda belirtilen hususlar örnek olayla birlikte değerlendirilir ise;
Örnekte yer alan 100 000 tl tutarındaki hakediş(An) tutarı, ÖTV değişikliği ayın 16 sında yürürlüğe girdiği için, Kararın 2.1 maddesine göre orantı yoluyla hesaplanarak, 50 000 TL olarak alınmıştır.
Yine örnek olayda, ÖTV değişikliğinden önceki fiyat(S1) sabit olarak 3,70 TL alınmış, ÖTV deki 20 kuruşluk artış ve azalışların ÖTV değişiminden sonraki bayi satış fiyatlarına artış ya da azalış yönünde yaptığı etki çerçevesinde konu açıklanmıştır.
Örneğe göre, An tutarının 50 000 TL, S1 tutarının 3,70 TL olduğu işte;
a)- ÖTV de 20 kuruşluk artış olması halinde;
1 - ÖTV’de meydana gelen artışın bayi satış fiyatlarında ÖTV'deki artıştan daha düşük tutarda bir artış meydana getirmesi durumunda (S2>S1) veya ÖTV’de meydana gelen azalışın bayi satış fiyatlarında ÖTV'deki azalıştan daha düşük tutarda bir azalış meydana getirmesi durumunda (S1>S2);
D= (S2/S1-1) şeklinde hesaplanır.
Bayi satış fiyatının 3,70 liradan 3,80 liraya çıkması durumunda, Kararın 2.2. maddesinde yer alan ihtimal gerçekleşmiştir. Bu durumda,20 kuruşluk ÖTV artışına rağmen, bayi satış fiyatında 10 kuruşluk artış oluşmuştur. Dolayısıyla bayi satış fiyatlarında ÖTV'deki artıştan daha düşük tutarda bir artış meydana gelmiştir. Bu durumda D değeri, (S2/S1-1) formülü gereği, (3,80/3,70-1) işlemiyle bulunacaktır. Sonuç pozitif çıkacağından fiyat farkı ödenecektir.
2- Bayi satış fiyatının 4,00 liraya çıkması durumunda, Kararın 3. Maddesindeki ihtimal gerçekleşmektedir. 20 kuruşluk ÖTV artışına rağmen, 30 kuruşluk bayi satış fiyatı artışı olmuştur. Dolayısıyla, ÖTV artışının üzerinde bayi satış fiyat arttığından, D değeri, (ÖTV artış miktarı/S1-1) formülü gereği, (0,20/3,70-1) işlemiyle bulunur. Sonuç pozitif çıkacağından fiyat farkı ödenecektir.
3- ÖTV deki 20 kuruşluk artışa rağmen, bayi satış fiyatının(S2) 3,65 liraya düşmesi durumunda, Kararın 5. Maddesindeki ihtimal gerçekleşmiştir. ÖTV artışına rağmen, gerek dünya konjönktörü, gerek ülke şartları nedeniyle satış fiyatı düşebilir ya da aynı kalabilir. Bu durumda, fiyat farkı hiç hesaplanmaz. Çünkü, 5216 sayılı Kararnamenin 5. Maddesine göre normal fiyat farkı hesabı yapılırken, bu fiyat düşüşü kullanılan endekslere bağlı olarak zaten fiyat farkı hesabına yansımaktadır.
b)- ÖTV de 20 kuruşluk azalış olması halinde;
1-ÖTV deki 20 kuruşluk azalışa rağmen bayi satış fiyatında 15 kuruşluk azalış olması halinde, Kararın 2.2. maddesindeki ikinci ihtimal gerçekleşmiştir. Bu durumda, bayi satış fiyatındaki azalış ÖTV deki azalıştan az olduğundan (S1>S2), D değeri, (S2/S1-1) formülü gereği, (3,55/3,70-1) işlemiyle bulunacaktır. Sonuç negatif çıkacağından fiyat farkı kesilecektir.
2-. ÖTV deki 20 kuruşluk azalışa rağmen bayi satış fiyatının 3,45 lira olması yani, 25 kuruşluk azalış olması halinde, Kararın 4. maddesindeki ihtimal gerçekleşmiştir. Bu durumda, bayi satış fiyatındaki azalış ÖTV deki azalıştan fazla olduğundan D değeri, (ÖTV azalış miktarı/S1-1) formülü gereği, (0,20/3,70-1) işlemiyle bulunur. Sonuç negatif çıkacağından fiyat farkı kesilecektir.
3- ÖTV deki 20 kuruşluk azalışa rağmen, bayi satış fiyatının(S2) 3,75 liraya çıkması durumunda, Kararın 5. Maddesindeki ikinci ihtimal gerçekleşmiştir. ÖTV azalışına rağmen, gerek dünya konjönktörü, gerek ülke şartları nedeniyle satış fiyatı yükselmiştir. Bu durumda, fiyat farkı hiç hesaplanmaz. Çünkü, 5216 sayılı Kararnamenin 5. Maddesine göre normal fiyat farkı hesabı yapılırken, bu fiyat artışı kullanılan endekslere bağlı olarak zaten fiyat farkı hesabına yansımaktadır.
Fiyat farkının hesaplandığı örneklerde D katsayısı, ÖTV değişikliğinin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle bir defa hesaplanacak, D değeri belirlendikten sonra, yeni bir ÖTV değişikliği yapılıncaya kadar yapılacak bütün hakedişlerde aynı D değeri kullanılacaktır.
Fiyat farkı hesabında kullanılacak fiyatlar, Kararın 7. Maddesi gereği EPDK'nın internet sayfasında yayımlanan İstanbul İli, Avrupa yakası için geçerli bayi satış fiyatları olacaktır.
|
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Akaryakıt Girdisine İlişkin Özel Tüketim Vergisinde Değişiklik Gerçekleşmesi Halinde Fiyat Farkı Hesabı" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Mustafa Meşe'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
|
|
Akaryakıt Girdisine İlişkin Özel Tüketim Vergisinde Değişiklik Gerçekleşmesi Halinde Fiyat Farkı Hesabı
