Rehin alacaklısı, kural olarak genel haciz yoluna yada borçlunun iflasa tabi olması halinde dahi iflas yoluna başvuramayıp;öncelikle rehinin paraya çevrilmesi için icra dairesine başvurmak zorundadır.
Borçlunun borcunun teminatı olması içinalacaklıya taşınır veya taşınmaz bir malını rehnetmişse alacaklı genel hacizyoluyla takip yapamayacak olup, öncelikle rehinin paraya çevrilmesi yoluylatakip yapmak zorundadır. Kanun koyucunun buradaki amacı borçlunun ipotek altınaverdiği taşınır ve taşınmazın borçlu açısından kısıtlanmış olması sebebi ileborçlunun bu kısıtlama ile kaybettiği imkânının, genel haciz yoluyla takipyolunu kapatılması sağlanması ile dengelemeye çalışmıştır.
Rehinli malın satılması suretiyle alacaklınınalacağının tam olarak ödenememesi durumunda bu halde alacaklı, alacağının gerikalan kısmı için genel haciz yoluyla takip yoluna gidecektir. Ancak bununlabirlikte söz konusu asıl kuralın İcra-İflas Kanunda istisnaları mevcuttur;şöyle ki; alacağı bir kambiyo senedine bağlı ise alacaklı burada alacağı rehine bağlanmış olsa dahi isterse rehininparaya çevrilmesi yoluyla takip yapabileceği gibi isterse kambiyo senetlerineözgü takip yoluna gidebilecektir.
Şayet alacağın müteselsil kefili olmasıhalinde rehinin varlığına rağmen alacaklıdoğrudan kefile karşı ilamlı-ilamsız haciz yoluyla takibe gidebilecektir.
Rehinin paraya çevrilmesiyoluyla takip genel haciz yoluyla takibe benzemekle birlikte en büyük fark REHİNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ YOLUYLA TAKİPTE, HACİZPROSEDÜRÜN OLMAMASIDIR. Öyle ki; rehinli alacaklı borçluya karşı takibi,takip talebiyle başlatacak olup devamında ise rehinin satılarak bedelindenalacaklının alacağının ödenmesi ile bitecek olan bir takip şeklidir.
B.TAŞINIR REHNİNİN PARAYA ÇEVRİLMESİYOLU İLE İLAMSIZ TAKİP
Alacaklı, alacağına ilişkin rehin hakkını bir ilamaveya ilam niteliğinde belgeye bağlamaması halinde ilamsız takip yoluyla parayaçevrilecektir. Şöyle ki; genel haciz yoluyla takipteki ilamsız takibe oldukçabenzer olan söz konusu takip talebinde; genel haciz yolundan farklı olarak rehnedilen malın ne olduğu, rehin üçüncükişi tarafından verildiyse söz konusu kişinin isim ve adresi ve var isesonradan tesis edilmiş rehin hakkının var olup olmadığı takip talebindebulunacaktır.
Takip talebini alan icradairesi borçluya ödeme emri göndererek;7 gün içinde açıkça rehin hakkına itirazetmez ise rehin hakkını kabul etmiş sayılacağını,7gün içinde rehin hakkınaitiraz etmez ve de 15 gün içinde ödeme yapmaz ise rehinin satılacağını, sadecerehin hakkına itiraz edilmesi halinde alacaklının rehinin paraya çevrilmesiyoluyla takipten vazgeçerek, genel haciz yoluyla takibe gidebileceğini belirten, bir ödeme emri gönderecektir.
İtiraz prosedürü önemli olup, şayet borçlu 7gün içinde itiraz etmemesi halinde rehin hakkını kabul etmiş sayılacaktır. Eğer7 gün içinde itiraz edip, itirazı sadece rehine ilişkin yaparsa alacaklının ikiyolu mevcut olacak olup buna göre; ya rehin hakkına ilişkin itirazınkaldırılması veya iptali yoluna gidebileceği gibi ya da rehinin parayaçevrilmesi yoluyla takipten vazgeçerek sadece genel haciz yoluyla takip yolunagidebilecektir. Zira asıl alacağa karşı rehin borçlusu itiraz etmediği içinborçlunun mallarının haczini isteyebilecektir.
C.İPOTEĞİN PARAYA ÇEVRİLMESİ YOLUYLA İLAMSIZTAKİP
İcra-İflasKanun md 23 göre üç esasa yönelik olarak ipoteğe ilişkin icra takibiyapılacaktır; ilki ipotek kayıtsız şartsız bir borcu ikrar ediyor ise buradaipoteğin paraya çevrilmesi ilamlı bir takip niteliğindedir.
Ancak söz konusuipotek kayıtsız şartsız bir para borcu ikrarı olmaması durumunda yani ileridedoğacak olan bir alacağın temliki için yahut ileride doğması muhtemel biralacağın temini için olması halinde ilamsız takip yoluyla ipoteğin parayaçevrilmesi söz konusu olacaktır.
Takip talebi isegenel haciz yoluyla takibin aynı şeklindedir. Ek olarak ipotek akit tablosununtapu idaresince verilmiş resmi örneği ve şayet ipotek kredi, cari hesap gibialacakların teminatı olarak verilmiş ise onaylı örneği takip talebindebulunmalıdır.
Ödeme emrinde ise süreler yönünden rehininparaya çevrilmesi yolundan farklı olarak ipotekli taşınmazın satılmaması için30 günlük süre tanınmıştır. Yine 7 günlük süre rehinin paraya çevrilmesiusulünde olduğu gibi korunmuş ve 7 günlük süre içinde borca itiraz etmemesi;borçlu açısından ipotek hakkının varlığını kabul etmiş sayılacaktır.
Borçlunun 7 günlüksüre içinde ipoteğin paraya çevrilmesi yoluyla ilamsız takibe itirazedebileceği gibi söz konusu itiraz da ise genel haciz yoluyla takibe ilişkinitirazdan farklı olarak borçlunun ipotek hakkına itirazı söz konusuolamayacaktır. Zira söz konusu ipotekalacağı hakkı, resmi senede bağlanmıştır. Ödeme emrine itiraz şekli isetamamen genel haciz yoluyla aynı olup, 7 günlük sürede itiraz edilmesi halinde,alacaklı takibe devam edebilmek için, itirazın iptali yoluna gidebileceği gibiitirazın kaldırılması yoluna gidebilecektir.
Borçlunun7 gün içinde ödeme emrine itiraz etmez ve otuz gün içinde borcunu ödemez iseveya da borca yapılan itirazın kaldırılması yahut iptali söz konusu olursa ohalde ALACAKLI İPOTEKLİ TAŞINMAZINSATILMASINI İSTEYEBİLECEKTİR.
D.REHNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ YOLUYLAİLAMLI TAKİP
1.TAŞINIR REHNİNİN PARAYA ÇEVRİLMESİYOLUYLA İLAMLI TAKİP
Rehin hakkının bir ilamda veya ilam niteliğinde birbelgede tespit edilmiş ise rehin alacaklısı, rehinin paraya çevrilmesi yoluylaicra takibi yapabilecektir. Söz konusu icra takibi; ilama dayalı rehinalacaklısının takip talebiyle başlayacaktır. Takip talebini alan icra dairesi,borçluya ya da rehinli taşınırın sahibi 3. kişiye icra emri göndererek 7 güniçinde borcunu ödemesini ya da icranın geri bırakılmasına ilişkin karargetirmemesi halinde taşınır rehininin satılacağını ihtar eder. Söz konusu 7günlük sürenin bitiminden itibaren alacaklı, taşınır rehinin satılmasını icradairesinden isteyebilecektir.
2.İPOTEĞİN PARAYA ÇEVRİLMESİ YOLUYLATAKİP
İpotek hakkının ilamda ya da ilam niteliğinde birbelgede tespit edilmiş olması halinde, ipoteğin paraya çevrilmesi ilama dayalıtakip ile yapılabilecektir. Takip talebinde alacaklı ilam veya ilam niteliğindebelgeyi de ekleyerek takip talebinde bulunur. Takip talebi diğer ilamlıicralarda olduğu gibi Türkiye’nin her yerindeki icra dairesinden takip açılabilecektir.Takip talebini alan icra dairesi, ipotek borçlusuna icra emri göndererek 7 güniçinde borcunu ödemesi yahut icranın geri bırakılması kararı getirmesini aksihalde taşınmaz ipoteğini satacağını ihtar eder. Sürenin sonunda ödeme veyaicranın geri bırakılması kararı getirilmemişse o halde icra dairesine alacaklıtalepte bulunarak taşınmaz ipoteğinin satışını isteyebilecektir.
E.REHNİN SATILMASI VE PAYLAŞTIRMA
Rehinin paraya çevrilmesi yoluyla ilgili tüm takiplerde;ilamsız takiplere ödeme emrinin veya ilamlı takipte icra emrindeki süreningeçmesiyle birlikte icra dairesinden taşınır veya taşınmaz malın satılmasınıisteyebilecektir.
İcra dairesi, rehnedilen malıgenel haciz yoluyla satarak alacaklının alacağını ve de giderlerini ödeyecektir.Satılan malın başka alacaklılara da rehnedilmesi halinde icra dairesi rehinlialacaklıların sırasına göre bir sıra cetveli düzenleyerek, rehnedilen malınsatış sonrası elde edilen parayı sıra cetvelindeki sıraya göre alacaklılararasında paylaştıracaktır.
Rehinin, alacaklınınalacağını karşılamaya yetmemesi halinde, alacaklıya icra dairesi tarafından REHİN AÇIĞI BELGESİ VERİLECEKTİR.Alacaklı işbu belgeye dayanarak tahsil edemediği kısım için borçlu aleyhinehaciz ya da iflas yolu ile takip yapabilecektir. Şayet rehinin satılmadan öncealacaklının alacağını karşılamayacağı ortaya çıkması halinde icra dairesince ALACAKLIYA GEÇİCİ REHİN AÇIĞI BELGESİVERİLEBİLECEKTİR. GEÇİCİ REHİN AÇIĞI BELGESİ İLE DE ALACAKLI HACİZ VE İFLASYOLUYLA TAKİP YAPABİLECEKTİR.
İpotek temin edilmiş ve de vadesi gelmiş alacağın,alacaklısı gaip olur veya yerleşim yeri bilinmez veya da ipoteği çözmektenkaçınması halinde kanun, borçluya borcunu icra dairesine yatırarak kurtulma imkânıvermektedir. İcra dairesine yukarıda sayılan gaiplik, yerleşim yeri olmaması yada ipoteğin çözülmesinden kaçınma gibi hallerin mevcudiyeti halinde icradairesine başvurarak ipoteğin çözülmesini isteyebilecektir. Talebinin içineipotek belgesini de ekleyen borçlu, borcun tamamını icra dairesine yatıracaktır.Bununüzerine, icra dairesince alacaklıya 15 gün içinde parayı alması için tebligattabulunacaktır. Söz konusu tebligatın üzerinden 15 gün geçmesine rağmenalacaklının icra dairesine gelerek alacağını almamış olması yahut geçerli birmazeret göstermeksizin icra dairesine gelmemesi halinde İCRA DAİRESİ, DOSYAYI İCRA MAHKEMESİNE GÖNDERECEKTİR. İCRA MAHKEMESİ DEYATIRILMIŞ OLAN BORCUN ALACAKLI İÇİN SAKLANMASINI VE DE İPOTEĞİN KALDIRILMASINAKARAR VERECEKTİR. Söz konusu karar tapu sicil müdürlüğüne gönderilerekborçlunun taşınmazı üzerinde bulunan ipoteğin kaldırılmasına kararverilecektir.
Borçlunun vadesi gelmemiş bir borç içinaynısını yapabilmesi ancak borcun tamamına ilişkin işlemiş ve işleyecek olanfaiziyle birlikte ödemeyi kabul etmesi halinde ipoteğin kaldırılması mümkünolacaktır.
F.SONUÇ
Tüm bu sebepler ışığında baktığımızda hem taşınır hemtaşınmaz malların rehinine ilişki takip yolu genel haciz yoluna benzerlikgöstermekle birlikte bazı önemli ayrıntılarda ayrılmaktadır. Alacaklınınrehinin paraya çevrilmesi yoluyla takipte haciz uygulamasına gerek olmadansadece icra emri veya ödeme emri(ilamlı ve ilamsız olmasına göredeğişecektir)gönderilmesi ve söz konusu sürelerin geçirilmesi ile direk olaraktaşınır veya taşınmazın satışı istenebilecektir. Borçlu açısından ise doğrudanalacaklının kendisi aleyhine haciz yoluna gitmesini engelleyici nitelikte olupbuna göre sadece sorumluluğu ilk aşamada rehinli taşınır ve taşınmaz malı ilesınırlı kalacak olmasıdır. Tüm bu sebepler ışığında baktığımızda REHİNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ YOLUYLA İCRATAKİBİ, GENEL HACİZ YOLUYLA TAKİP GİBİUYGULAMASIYOĞUN OLMAMAKLA BİRLİKTE İCRA HUKUKUNDA önemli bir işlevi bulunmaktadır.
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Rehnin Paraya Çevrilmesi Yoluyla İcra Takibi Esasları" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Av.Uğur Hakan Kahraman'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
Şu ana dek 4 okuyucu bu makaleyi değerlendirdi :
4 okuyucu (100%) makaleyi yararlı bulurken,
0 okuyucu (0%) yararlı bulmadı.
Okuyucu
45699
Bu Makaleyi Şu An Okuyanlar (1) :
* Son okunma 10 saat 5 dakika 44 saniye
önce.
* Ortalama Günde 10,65 okuyucu.
* Karakter Sayısı : 19852, Kelime Sayısı : 2331,
Boyut : 19,39 Kb.
*
9 kez yazdırıldı.
*
1 kez arkadaşa gönderildi.
*
5 kez indirildi.
*
1 okur yazarla iletişim kurdu.
* Makale No : 1503
Rehnin Paraya Çevrilmesi Yoluyla İcra Takibi Esasları
