|
Mal Rejimi:
Eşlerin evlenmeden önce sahip oldukları ve evlilik süresince edindikleri (taşınır, taşınmaz mal ve para gibi) malvarlıklarını yönetme, bunlardan yararlanma ve bunlar üzerinde her türlü işlem yapma usullerini belirleyen hukuk kurallarına mal rejimi denir.
Medeni Kanunda iki tür mal rejimi düzenlenmiştir:
1. Yasal Mal Rejimi; 2. Seçimlik Mal Rejimleri.
Mal Rejimi Türleri
Yasal Mal Rejimi ve Seçimlik Mal Rejimleri
Yasal Mal Rejimi :
Evlenmeden önce veya sonra, malvarlığının yönetimi ve paylaşımı konusunda kanunda yazılı seçimlik mal rejimlerinden birini sözleşme yaparak seçmemiş olan eşlerin kanunen tabi olduğu sisteme yasal mal rejimi denir.
Yeni Medeni Kanunda yasal mal rejimi: “Edinilmiş Mallara Katılma rejimi”dir.
YASAL MAL REJİMİ OLAN EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA’DA HER EŞİN İKİ TÜR MALVARLIĞI VARDIR:
1. Edinilmiş Mallar:
Her eşin edinilmiş malları şunlardır:
-- Çalışmasının karşılığı olan maaş, ücret vs.,
-- Sosyal güvenlik kuruluşlarının yaptığı her türlü ödemeler,
-- Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminat,
-- Kişisel malların geliri (kira, faiz gelirleri gibi),
-- Edinilmiş malların yerine geçen değerler.
Mal rejimi tasfiye edildiğinde sadece “edinilmiş mallar” eşler arasında yarı yarıya “eşit olarak” paylaştırılır.
2. Kişisel Mallar :
Her eşin kişisel malları şunlardır:
-- Eşlerden birinin kişisel kullanımına yarayan eşya,
-- Evlenmeden önce sahip oldukları mallar,
-- Evlenmeden sonra miras veya bağış yoluyla geçen mallar,
-- Manevi tazminat alacakları,
-- Kişisel malların yerine geçen değerler.
Seçimlik Mal Rejimi:
Kanunda belirlenmiş olan türler arasından eşlerin mal rejimi sözleşmesi yaparak kanunda yazılı sınırlar içinde seçebilecekleri rejimlere, seçimlik mal rejimi denir.
Seçimlik mal rejimleri :
Mal Ayrılığı, Paylaşmalı Mal Ayrılığı ve Mal Ortaklığı’dır.
Mal Rejimi Sözleşmesi :
Eşlerin, kanunda yazılı seçimlik mal rejimlerinden birini seçmek için aralarında yaptıkları sözleşmeye mal rejimi sözleşmesi denir.
Eşler, tabi oldukları mal rejimini, aralarında sözleşme yaparak her zaman değiştirebilirler.
MAL REJİMİ SEÇİMİ
Ne Zaman Nerede Nasıl Yapılır
Evlenmeden Önce Noterde Düzenleme veya
onaylama şeklinde
mal rejimi sözleşmesiyle
-----------------------------------------------------------------------
Evlenmeden Sonra Noterde Düzenleme veya
onaylama şeklinde
mal rejimi sözleşmesiyle
----------------------------------------------------------------------
Evlenme Başvurusu Evlendirme Yazılı bildirimle
Sırasında Memurluğu'na
Mal rejiminin tasfiyesi:
Eşlerin tabi oldukları mal rejimi sona erdiğinde tasfiye yapılır.
Mal rejimi iki halde sona erer. Genel olarak evlilik birliğinin boşanma veya eşlerden birinin ölümüyle sona ermesiyle mal rejimi sona erer. Ancak bazen evlilik devam ederken haklı nedenin varlığı halinde hakim kararıyla (MK. 206-214) veya eşlerin sözleşme yaparak başka bir mal rejimine geçmeleriyle de (MK.203) mal rejimi sona erer.
MAL REJİMİ TASFİYESİ NE ZAMAN YAPILIR
Evlilik birliği; Mal rejimi
-- Boşanma, -- Haklı nedenlerle mal
ayrılığına geçilmesiyle,
-- Evliliğin iptali
veya -- Eşlerin başka bir mal
rejimini seçmeleriyle -- Eşlerden birinin ölümüyle
sona erdiğinde sona erdiğinde
Evlilik birliği, eşlerden birinin ölümüyle sona erdiğinde, sağ kalan eş ve çocuklar ve diğer mirasçılar arasında miras paylaşımı yapılmadan önce, eşler arasındaki mal rejiminin tasfiyesi yapılır. Sağ kalan eş ölenin “edinilmiş mallar”ının yarısını aldıktan sonra miras paylaşımına geçilir. Tereke, ölen eşin “edinilmiş mallarının yarısı ile kişisel mallarından” oluşur. Miras paylaşımına geçildiğinde çocukları ile birlikte mirasçı olan sağ kalan eş, ¼ miras payı alır. Eğer evlilik süresince oturulan ve mülkiyeti ölen eşe ait olan “aile konutu” var ise, sağ kalan eşe aile konutunun mülkiyetinin “miras hissesine mahsuben” kendisine verilmesini isteme hakkı tanınmıştır.(MK. 652)
MAL REJİMİ NASIL DEĞİŞTİRİLEBİLİR
Mal Rejimi Sözleşmesiyle Hakim Kararıyla
Eşlerin noterde yeni Haklı sebeple eşlerden
bir sözleşme yapmalarıyla birinin istemi üzerine
1 Ocak 2002'den ÖNCE EVLi OLANLAR
Mal Rejimi Sözleşmesi Yaparak
“Mal Ayrılığı" veya "Paylaşmalı Mal Ayrılığı" ya da "Mal Ortaklığı"nı seçebilirler;
Mal Rejimi Sözleşmesi Yapmamışlarsa
I Ocak 2002 tarihine kadar "Mal Ayrılığı"na,
ve
1 Ocak 2002'den sonrası için ise "Edinilmiş Mallara Katılma" rejimine tabi olacaklar.
Mevcut evliliklerde 1 Ocak 2002'den önce eşlerin her birinin üzerine kayıtlı olan mallar kendisinde kalmaya devam edecek ve herhangi bir sözleşme yapmamış oldukları takdirde, 1 Ocak 2002'den sonrası için bu mallar kimin üzerine kayıtlı ise onun kişisel malı sayılacaktır.
YENİ EVLENECEK OLANLAR
Mal Rejimi Seçmek İsterlerse
Evlenme başvurusu Noterde yapacakları mal
sırasında Evlendirme rejimi sözleşmesiyle
Memurluğu'na yapacakları
Yazılı bildirimle
"Mal Ayrılığı", "Paylaşmalı Mal Ayrılığı" veya "Mal Ortaklığı"
rejimlerinden birini seçebilirler.
Yeni Evlenecek Olanlar Evlendirme Memurluğuna Yazılı Bildirimde Bulunmamışlarsa ve Mal Rejimi Sözleşmesi de
Yapmamışlarsa Yasal mal rejimi olan: "Edinilmiş Mallara Katılma" rejimine tabi olurlar.
YENİ TÜRK MEDENİ KANUNU
Yürürlük Tarihi: 1 Ocak 2002
MEDENİ KANUN HEPİMİZİ GÜNLÜK HAYATIMIZDA İLGİLENDİREN, KİŞİLER HUKUKU, AİLE HUKUKU, MİRAS HUKUKU VE EŞYA HUKUKU BÖLÜMLERİNDE YER ALAN KURALLARLA HERKESİN DOĞUMUNDAN BAŞLAYARAK ÖLÜMÜNDEN SONRASINA KADAR ÖZEL YAŞAM İLİŞKİLERİNİ DÜZENLEYEN TEMEL BİR KANUNDUR.
CUMHURİYETİMİZİN KURULUŞUNU İZLEYEN İLK YILLARDA, ÜLKEMİZDE ÇAĞDAŞ UYGAR BİR YAŞAM BİÇİMİNİN YERLEŞTİRİLMESİ AMACIYLA KABUL EDİLEN 1926 TARİHLİ MEDENİ KANUNUMUZ BİR DEVRİM KANUNU'DUR. ÖZELLİKLE AİLE HUKUKU BÖLÜMÜYLE O DÖNEMİN ANLAYIŞINA GÖRE KADINLARA DEVRİM NİTELİĞİNDE HAKLAR GETİRMİŞTİR. ÖRNEĞİN, "ERKEĞİN BİRDEN ÇOK KADINLA EVLENEBİLMESİ YERİNE TEK EŞLİLİK" VE "RESMİ NİKAH" KADIN HAKLARININ GÜVENCESİ OLMUŞTUR. "ERKEĞİN BOŞ OL” DEMESİYLE BOŞANMA YERİNE, KANUNDA YAZILI SEBEPLERE DAYANARAK HAKİM KARARIYLA BOŞANMA", KIZ VE ERKEK ÇOCUKLARA "EŞİT MİRAS PAYI" GİBİ HAKLAR GETİRMİŞTİR.
1926 TARİHLİ MEDENİ KANUNDA, KABUL EDİLDİĞİ ZAMANLARDAKİ AİLE YAPISINA UYGUN OLARAK, KOCAYA AİLE İÇİNDE DAHA FAZLA SORUMLULUK VERİLMİŞ VE BU NEDENLE DE "KOCA AİLENİN REİSİDİR" DENİLEREK, KOCAYA ÜSTÜN HAKLAR TANINMIŞTIR. KANUNDA YER ALAN KURALLAR GEREĞİNCE EVİN SEÇİMİ, AİLENİN GEÇİMİ VE TEMSİLİ KOCAYA AİTTİR. EV İŞLERİ VE ÇOCUKLARIN BAKIMI İLE GÖREVLİ KILINAN KADIN İSE KOCANIN YARDIMCISI DURUMUNDADIR.
1920’Lİ YILLARDA ALMANYA, İSVİÇRE, FRANSA VE DİĞER BATI ÜLKELERİNDE DE DURUM FARKLI DEĞİLDİ. ANCAK, 2. DÜNYA SAVAŞINDAN SONRA AVRUPA ÜLKELERİNDE AİLE HUKUKUNDA “EŞLERİN EŞİT HAKLARA SAHİP OLMALARI” AÇISINDAN ÇOK ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLER YAPILMIŞTIR. AYRICA DÜNYADA KADIN ERKEK EŞİTLİĞİNİN SAĞLANMASI KONUSUNDA ÇOK ÖNEMLİ ULUSLAR ARASI ANLAŞMALAR İMZALANMIŞTIR. BUNLARIN BAŞINDA TÜRKİYE’NİN DE 1985 YILINDA ONAYLADIĞI “KADINLARA KARŞI HER TÜRLÜ AYRIMCILIĞIN ÖNLENMESİ SÖZLEŞMESİ” GELİR.
ÖTE YANDAN, BİRÇOK ÜLKENİN ANAYASASINDA, 1949 TARİHLİ ALMAN ANAYASASINDA OLDUĞU GİBİ “ERKEKLER VE
KADINLAR EŞİT HAKLARA SAHİPTİRLER” HÜKMÜNE YER VERİLDİĞİ GÖRÜLMEKTEDİR.
BÖYLE GENEL BİR ÇERÇEVEDE OLMASA DA, AB’ye UYUM PAKETİNDE YER ALAN ve 3 EKİM 2001 TARİHİNDE ANAYASADA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLE, AİLE İÇİNDE “EŞLERARASI EŞİTLİK” ESASI KABUL EDİLMİŞTİR.
ÜLKEMİZDE MEDENİ KANUN DEĞİŞİKLİĞİ İÇİN YAPILAN ÇALIŞMALAR 50 YILDIR SÜRMEKTEYDİ. 1971 VE 1984 TASARILARI HAZIRLANDI. AMA MECLİS GÜNDEMİNE GİREMEDİ.
İLK DEFA 17 ŞUBAT 1998 TARİHİNDE 55. HÜKÜMET TARAFINDAN, MEDENİ KANUN TASARISI TBMM'YE SUNULARAK MECLİS GÜNDEMİNE GİRDİ.
UZUN GÖRÜŞMELER VE TARTIŞMALARDAN SONRA TBMM’DE 22 KASIM 2001 GÜNÜ KABUL EDİLEN YENİ TÜRK MEDENİ KANUNU 1 OCAK 2002'DE YÜRÜRLÜĞE GİRDİ.
YENİ KANUN NELER GETİRİYOR DİYE BAKTIĞIMIZDA:
* DİLİ SADELEŞTİRİLDİ.
GÜNÜMÜZ TÜRKÇESİNE UYGUN HALE GETİRİLDİ.
* MADDE NUMARALARI DEĞİŞTİ.
ESKİ KANUN 937 MADDE İKEN, YENİ KANUN 1030 MADDEDEN OLUŞUYOR.
* EN ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLER AİLE HUKUKUNDA YAPILDI. AİLE İÇİNDE EŞLERE EŞİT HAKLAR TANINDI.
EŞİT HAKLARLA BİRLİKTE SORUMLULUKLARDA DA EŞİTLİK GETİRİLDİ VE BU ANLAYIŞA UYGUN OLARAK EVLİLİK SONA ERDİĞİNDE MALLARIN EŞİT PAYLAŞILMASI KABUL EDİLDİ.
AİLE HUKUKUNDA YAPILAN BELLİ BAŞLI DEĞİŞİKLİKLER:
EVLENME YAŞI:
-- EVLENME YAŞI KADIN VE ERKEK İÇİN EŞİT OLARAK 17 YAŞIN BİTİRİLMESİ KOŞULUNA BAĞLANDI. OLAĞANÜSTÜ DURUMLARDA 16 YAŞIN BİTİRİLMESİ ARANACAK. EVLENME YAŞI ESKİ KANUNDA ERKEK İÇİN 17, KADIN İÇİN 15 YAŞ İDİ. OLAĞANÜSTÜ DURUMLARDA HAKİM KARARIYLA KIZLARIN 14 ERKEKLERİN 15 YAŞINDA EVLENMESİ MÜMKÜNDÜ.
EVLENME BAŞVURUSUNUN YAPILDIĞI YER:
-- EVLENME BAŞVURUSUNUN KADININ VEYA ERKEĞİN OTURDUĞU YER EVLENDİRME MEMURLUĞUNA YAPILABİLECEĞİ KABUL EDİLDİ. ESKİ KANUNDA SADECE ERKEĞİN İKAMETGAHI ESAS ALINIYORDU.
KOCA AİLENİN REİSİDİR KURALI KALDIRILDI VE EVLİLİK BİRLİĞİ İÇİNDE EŞLERARASI EŞİTLİK ESASINA DAYANAN kurallar kabul edildi, örneğin:
-- EŞLER OTURACAKLARI KONUTU BİRLİKTE SEÇECEKLERİ;
-- EVLİLİK BİRLİĞİNİ BERABERCE YÖNETECEKLERİ;
-- EVLİLİK BİRLİĞİN GİDERLERİNE EMEK VE MALVARLIKLARIYLA KATILACAKLARI.
-- EŞLERİN BİR İŞTE ÇALIŞMALARI İÇİN EVLİLİK BİRLİĞİNİN ÇIKARLARINI GÖZETMEK KOŞULUYLA BİRBİRİNDEN İZİN ALMALARI GEREKMEDİĞİ
KABUL EDİLDİ.
-- VELAYETTE EŞİT HAKLAR GETİRİLDİ.
BABANIN REYİNE ÜSTÜNLÜK TANINAN MADDE YERİNE VELAYETİ ANA BABANIN BİRLİKTE KULLANACAĞI KURALINA YER VERİLDİ.
-- “ONUR KIRICI DAVRANIŞ” BOŞANMA NEDENİ SAYILDI.
-- BOŞANMA DAVALARININ GİZLİ CELSEDE GÖRÜLEBİLMESİ KABUL EDİLDİ.
-- YOKSULLUK NAFAKASINDA EŞİT SORUMLULUK GETİRİLDİ. BİLİNDİĞİ GİBİ, ESKİ KANUNDA KADINDAN NAFAKA İSTENEBİLMESİ İÇİN "KADININ HAL-İ REFAHTA BULUNMASI" YANİ EKONOMİK AÇIDAN DAHA İYİ DURUMDA BULUNMASI KOŞULU ARANIRDI.
-- KADININ SOYADI MADDESİ 1997 YILINDA DEĞİŞTİRİLMİŞTİ. YENİ KANUNA AYNEN ALINDI. BUNA GÖRE KADINA EVLENDİĞİNDE KOCASININ SOYADINI ALMAKLA BERABER EVLENMEDEN ÖNCEKİ SOYADINI DA BİRLİKTE KULLANABİLME HAKKI VERİLDİ.
-- EVLAT EDİNME KONUSUNDA ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLER YAPILDI. 35 OLAN EVLAT EDİNME YAŞI 30'A İNDİRİLDİ. ÇOCUĞU OLAN EŞLERİN DE EVLAT EDİNEBİLECEKLERİ KABUL EDİLDİ. 18 YAŞINDAN KÜÇÜKLERİN EVLAT EDİNİLMESİ İÇİN 1 YIL SÜREYLE BAKIMI VE EĞİTİMİNİN ÜSTLENİLMİŞ OLMASI KOŞULU GETİRİLDİ, EVLAT EDİNECEKLERİN ÇOCUKSUZ OLMALARI KOŞULU KALDIRILDI. EVLAT EDİNME EĞER ÇOCUĞUN YARARINA İSE HAKİM KARARIYLA GERÇEKLEŞECEK. EVLAT EDİNEN İLE EVLATLIK ARASINDA 18 YAŞ FARK ARANACAK.
BÜYÜKLERİN EVLAT EDİNİLMESİNDE ÇOCUKSUZ OLMA KOŞULU DEVAM EDİYOR.
AYRICA EVLATLIKLA EVLENMEK YASAKLANDI. KESİN EVLENME ENGELLERİNDEN BİRİ OLARAK KABUL EDİLDİ. ESKİ KANUNA GÖRE EVLATLIKLA EVLAT EDİNEN EVLENMİŞSE EVLATLIK İLİŞKİSİ DÜŞÜYORDU, AMA EVLİLİK GEÇERLİ OLUYORDU.
-- AİLE KONUTU KONUSUNDA YENİ BİR HÜKÜM GETİRİLDİ. MEDENİ KANUNUN 194 üncü MADDESİNE GÖRE, MALIN SAHİBİ OLAN EŞİN, AİLE KONUTU İLE İLGİLİ HER HANGİ BİR HUKUKİ İŞLEM YAPILABİLMESİ DİĞER EŞİN AÇIK RIZASINA BAĞLANDI. EVİN MALİKİ OLMAYAN EŞ TAPUDA ŞERH KOYDURARAK “AİLE KONUTU” OLARAK KULLANDIKLARI EVİN SATILMASINI VEYA İPOTEK VERİLMESİNİ ENGELLEYEBİLECEK.
MAL REJİMLERİ KONUSUNDA ÇOK ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİK YAPILDI:
ESKİ KANUNA GÖRE EŞLER ARASINDA MAL AYRILIĞI KURALLARI GEÇERLİ OLDUĞUNDAN MALLARIN PAYLAŞILMASI SÖZKONUSU DEĞİLDİ. MAL AYRILIĞI REJİMİ İSE YILLAR İÇİNDE KADINLARIN MAĞDUR OLMASINA YOL AÇMIŞTI. BU MAĞDURİYETİN GİDERİLMESİ AMACIYLA KANUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMIŞ VE EVLİLİK SÜRESİNCE EDİNİLEN MALLARIN EŞİT PAYLAŞILMASINI KABUL EDEN KURALLAR KABUL EDİLMİŞTİR.
YENİ KANUNDA EVLİLİK SÜRESİNCE EDİNİLEN MALLARIN EVLİLİK BOŞANMA VEYA EŞLERDEN BİRİNİN ÖLÜMÜ İLE SONA ERDİĞİNDE EŞİT PAYLAŞILMASI KABUL EDİLDİ.
KANUNDA:
“YASAL MAL REJİMİ” VE
“SEÇİMLİK MAL REJİMLERİ”
OLARAK İKİ TÜR REJİM KABUL EDİLDİ:
EŞLER İSTERLERSE NOTERDE SÖZLEŞME YAPARAK SEÇİMLİK MAL REJİMLERİNDEN BİRİNİ SEÇEBİLİRLER. SEÇİMLİK MAL REJİMLERİ:
MAL AYRILIĞI
PAYLAŞMALI MAL AYRILIĞI
MAL ORTAKLIĞI’dır.
BUNLARDAN BİRİNİ SÖZLEŞME YAPARAK SEÇMEDİKLERİ TAKDİRDE EŞLER,
YASAL MAL REJİMİ OLAN “EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA” REJİMİNE TABİ OLURLAR.
YENİ MAL REJİMİ KİMLER İÇİN GEÇERLİ OLACAK, BUNUN İÇİN YÜRÜRLÜK KANUNUNA BAKIYORUZ.
KANUN YÜRÜRLÜĞE GİRMEDEN ÖNCE EVLENMİŞ OLANLAR, 1 OCAK 2002 TARİHİNE KADAR OLAN BİRİKİMLERİ İÇİN MAL AYRILIĞINA TABİ OLACAKLAR, SADECE 1 OCAK 2002’den SONRASI İÇİN “EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNE” TABİ OLACAKLARDIR.
YENİ EVLENECEK OLANLARA İSE DOĞRUDAN DOĞRUYA YENİ KANUN UYGULANACAKTIR.
ÖNEMLİ YENİLİKLERDEN BİRİ DE:
SAĞ KALAN EŞ’E, MİRAS HİSSESİNE MAHSUBEN EVLİLİKLERİ SÜRESİNCE OTURMUŞ OLDUĞU AİLE KONUTUNUN VE KULLANDIKLARI EV EŞYALARININ MÜLKİYETİNİ İSTEME HAKKININ TANINMASIDIR. BU BAKIMDAN KANUNUN 652. MADDESİ ÖNEMLİ BİR YENİLİK GETİRİYOR.
|
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Türk Medeni Kanununda Mal Rejimleri" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Nazan Moroğlu'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
|
|
Türk Medeni Kanununda Mal Rejimleri
