|
Mukayeseli Hukukta Yabancı Gerçek Kişilerin Taşınmaz Mal Edinmeleri
Ali Osman Özdilek
İstanbul
2006
İçindekiler :
I – Giriş............................................. ................................................3
II – Yabancı Kimdir?........................................... ............................3
III –Mukayeseli Hukukta Yabancı Gerçek
Kişilerin Taşınmaz Mal Edinmeleri........................................ ........4
A - Vatandaşlık Kriterine Göre Gerçek Kişilerin
Taşınmaz Mal Edinmeleri........................................ ............4
B – İkametgah Kriterine Göre Gerçek Kişilerin
Taşınmaz Mal Edinmeleri........................................ ...........5
C – Etnik Köken Kriterine Göre Yabancı Gerçek Kişilerin
Taşınmaz Edinmeleri........................................ ...................6
IV – Mukayeseli Hukukta Yabancı Gerçek Kişilerin
Taşınmaz Edinmelerinde Diğer Yaklaşımlar.................................6
V – Uluslararası Hukukta Yabancı Gerçek Kişilerin
Taşınmaz Edinmelerine İlişkin Düzenlemeler...............................7
VI – Yabancıların Türkiye’de Taşınmaz Mal Edinmeleri
İle İlgili Bazı Bilgiler.......................................... ...............................7
VII - Sonuç............................................. ............................................9
Faydalanılan Kaynaklar
I – Giriş
Toprak bir ulus devletin vazgeçilmez unsurudur. Toprak olmadan bir ulus devletin varlığından sözetmek imkansızdır. İşte bu toprak parçası üzerinde siyasi ve hukuki hakimiyeti bulunan ulus devletler, bu toprağa ilişkin mülkiyetin kazanılmasında da yabancılar için birtakım kısıtlamalar getirmişlerdir.
Modern anlamda ulus devletlerin doğuşundan önce vatandaş ya da yabancı gibi ayırımlar bulunmamakta daha çok dost, düşman gibi ya da dinlere göre ayırımlar yapılmaktaydı. Ama ulus devletlerin doğumundan sonra ortaya çıkan ulus bilinci ve bir devletin vatandaşı olma olgusu, vatandaş ve yabancı arasında ayırım yapılmasına ve bu ayırıma göre farklı hukuki rejimlerin uygulanmasına yol açmıştır.
Aşağıda ayrıntılarıyla inceleyeceğimiz üzere, yabancıların bir ülkede taşınmaz mal edinmelerine ilişkin hukuki rejimler çok geniş bir yelpazede çeşitlilik göstermektedir. Bazı ülkelerde taşınmaz mal edinmek neredeyse imkansızken bazılarında ilgili ülke otoritesine yapılan basit bir bildirim mülkiyetin kazanılması için yeterli olmaktadır.
II – Yabancı Kimdir?
Konunun incelenmesinde öncelikle tespit edilmesi gereken nokta “yabancı”nın kim olduğudur.
Kişinin yabancılık vasfını tayin ederken onun gerçek veya tüzel kişi olup olmadığına bakmak gerekir. Yabancı gerçek kişinin kim olduğunun tesbiti, vatandaşın kim olduğunun tesbitine bağlı olmaktadır. Yabancının tarifi, genellikle bu açıdan yapılmıştır. Devletler Hukuku Enstitüsü’ne göre yabancı, bir devletin ülkesinde bulunan ve o devletin vatandaşlığını iddiaya hakkı olmayan kimsedir. Bu tarife göre yabancı, başka bir devletin vatandaşı olabileceği gibi, vatansız veya mülteci olabilir.[1]
Her devlet kendi toprakları üzerinde faaliyet gösteren toplulukların tüzel kişilik kazanma koşullarını kendi saptadığı gibi, bunlara vatandaşlık tanıma yetkisine de sahiptir.Tüzel kişilerin hangi devlete tabi olduklarının tayininde çeşitli kriterler ileri sürülmüştür. Bunlar; 1- Tüzel kişinin merkezinin bulunma yeri, 2 – Ortakların vatandaşlığı, 3 – Denetimi elinde tutan devletin vatandaşlığı, 4 – Sermayenin toplandığı ülke, 5 – Kuruluş yeri. Türk hukukunda, Türk Ticaret Kanunu m.42/son hükmüne göre, merkezi Türkiye dışında bulunan ortaklık yabancıdır. Bu ortaklık merkezin bulunduğu devletin vatandaşlığını taşır.[2]
Mukayeseli hukuka baktığımızda ise yabancılığın tesbitinde farklı kriterlerin ayrı ayrı veya birlikte kullanıldığını görmekteyiz. Mukayeseli hukukta da Türk hukukunda olduğu gibi gerçek ve tüzel kişiler birbirlerinde ayırdedilerek incelenmektedir. Gerçek kişiler açısından bu tesbitin yapılabilmesi için genellikle üç kriter kullanılmaktadır: vatandaşlık, ikametgah veya vatandaşlık ve ikametgah. Ayrıca çok nadir de olsa yabancılığın tesbitinde etnik kökenin de kriter olarak alındığı görülmektedir. [3]
Konuyu sınırlamak adına yabancıların taşınmaz mal edinmesi sadece yabancı gerçek kişiler açısından incelenecek, yabancı tüzel kişilerin taşınmaz mal edinmelerine ise değinilmeyecektir.
III –Mukayeseli Hukukta Yabancı Gerçek Kişilerin Taşınmaz Mal Edinmesi
Yabancıların taşınmaz mal edinmesi konusunda, mukayeseli hukukta devletler, genel olarak vatandaşlığa, ikametgaha ve nadiren de olsa etnik kimliğe göre düzenleme yapmaktadırlar.
Aşağıda konu, sırasıyla vatandaşlık, ikametgah ve etnik kimlik kriterleri açısından ele alınacak ve ardından uluslararası hukuktaki durum incelenecektir.
A – Vatandaşlık Kriterine Göre Gerçek Kişilerin Taşınmaz Mal Edinmeleri
Bazı ülkeler vatandaş olmayanlara taşınmaz mal edinme hakkı tanımamaktadır. Bu devletler sadece vatandaşlarına taşınmaz edinme hakkı tanımaktadır. Örneğin Litvanya anayasası sadece devletin veya Litvanya vatandaşlarının taşınmaz mülkiyeti kazanabilecekleri düzenlemektedir. [4]
Avrupa Ekonomik Topluluğu’nu kuran ve 1997 yılında Amsterdam Anlaşması, 1992 yılında Avrupa Birliği anlaşması ve 1987 yılında Tek Avrupa Sözleşmesi ile değiştirilen Roma Anlaşması herhangi bir şekilde yabancıların taşınmaz mal edinmesi konusuna değinmemiştir. Bununla birlikte Anlaşma vatandaşlığa bakmaksızın üye devletler arasında kişilerin, malların, hizmetlerin ve sermayenin serbest hareketini ve herhangi bir üye ülkede yerleşme özgürlüğünü garanti altına almaktadır. Bir Avrupa Birliği üyesi devlet vatandaşı olmayan yabancılar ise bu garanti kapsamında değildir. Bu kişiler bulundukları devletin iç hukuk düzenlemelerine tabidir.[5]
Belçika, Almanya, Fransa, Lüksemburg, Hollanda, Portekiz ve İngiltere yabancıların taşınmaz mal edinmesi konusunda herhangi bir kısıtlama getirmemektedir. İrlanda’da 7 yıl boyunca İrlanda topraklarında ikamet etmiş olanlar dışındaki kişilerin Toprak Komisyonu’ndan izin almaları gerekmektedir.[6]
İspanya ve İtalya sınır bölgelerinde yabancıların taşınmaz edinmeleri konusunda birtakım kısıtlamalar getirmişlerdir. İspanya’da Avrupa Birliği üyesi devlet vatandaşları bu kısıtlamalardan muaftır. İtalya’da ise Avrupa Birliği üyesi devlet vatandaşı olsa da, sınır bölgelerde bir yabancının taşınmaz edinebilmesi için yerel polis yetkilisinden izin almak zorunludur. Yunanistan da bu konuda çeşitli sınırlamalar getirmiş ama Avrupa Birliği üyesi devlet vatandaşları ile diğer yabancılar arasında ayırım yapmıştır.[7]
Bunların dışında, yabancıların taşınmaz mal edinmelerinde ortak kriter “karşılıklılık ilkesi”dir. Türkiye, El Salvador, Tayvan, İtalya, Polonya, ABD’nin Kuzey Karolina eyaleti bu ülkelere örnek olarak verilebilir.
B – İkametgah Kriterine Göre Gerçek Kişilerin Taşınmaz Mal Edinmeleri
Bazı ülkelerde ise taşınmaz mal edinmede ikametgah sahibi olma kriteri aranmaktadır. Örneğin Japonya’da ikamet eden yabancıların taşınmaz mal edinmelerinde herhangi bir kısıtlama bulunmamaktadır. Kanada’nın Manitoba eyaletinde ise ikametgah sahibi olmayan yabancıların toplamda 10 hektardan fazla tarım arazisi sahibi olmaları yasaklanmıştır. Benzer şekilde Brezilya’da da belli formaliteleri yerine getiren ve gerekli izinleri alan yabancıların kırsal kesimde toprak sahibi olabilmeleri için ikametgah sahibi olmaları şartı aranmaktadır. İrlanda hukukunda ise İrlanda vatandaşı olmayan fakat 7 yıl boyunca düzenli olarak İrlanda’da ikamet eden kişiler önceden herhangi bir izin almalarına gerek olmaksızın taşınmaz mal edinebilmektedirler. Monako’da ise yine ikametgah esasına bağlı değişik bir sistem uygulanmaktadır. Buna göre bir yabancının Monako’da taşınmaz edinebilmesi herhangi bir şarta veya kısıtlamaya tabi değildir. Fakat bu kişi Monako’da bir ikametgah edinmedikçe Monako’da, aralıksız olarak en fazla 3 ay kalabilir.[8]
İsviçre’de ise 1984 tarihli ve 1997 yılında “Lex Koller” adıyla anılan yasayla değiştirilen[9] “Yabancıların Taşınmaz Mal Edinmeleri Hakkında Federal Yasa – Lex Friedrich”, yabancıların taşınmaz mal edinmelerini ikametgah esasına dayandırmıştır. Yasaya göre yıl boyunca geçerli bir ikametgah iznine sahip olan kişilerin şagil olarak bulundukları bir taşınmazı edinebilmesi için hükümetin iznine gerek olmadığını düzenlemiştir. Aksi halde bu kişi yasada öngörülen izin prosedürünü takip etmek zorundadır.[10]
Kanada’nın Saskatchewan eyaletinde, Çiftlik Koruma Kanunu’nun 80. maddesinin (2) numaralı bendi, belli bir büyüklüğün üzerindeki tarım arazilerinin kazanılabilmesi için 5 yıldır “ikametgah sahibi kişi” olarak eyalet sınırları içinde yaşamayı şart koşmaktadır.[11] Eyalet yasalarında, ikametgah sahibi kişi, Saskatchewan eyaletinde bir yıl içinde en az 183 gün yaşayan kişi olarak tanımlanmıştır.[12]
Avustralya’da ise 1975 tarihli Yabancıların Kazanımları ve Devralmaları Hakkında Yasaya göre, kentsel alandan bir taşınmaz edinebilmek için, hazineye bildirimde bulunulmasına ilişkin zorunluluğun, yabancılara ve devamlı ikametgah sahibi vatandaş olmayanlara da uygulanacağı düzenlenmiştir.[13] Düzenli ikametgah sahibi vatandaş olmayan kimse ise geçmiş 12 ay içerisinde en az 200 gün Avustralya’da bulunmuş ve Avustralya’da bulunması yasalar tarafından zaman açısından sınırlanmamış olan kişiler olarak tanımlanmıştır.[14]
C – Etnik Köken Kriterine Göre Yabancı Gerçek Kişilerin Taşınmaz Edinmeleri
Fiji’de ise etnik kökene dayalı bir rejim uygulanmaktadır. Fiji’de toprakların %90’ı Fiji yerlilerine aittir ve bu toprakların Fiji yerlileri dışında kimseler tarafından kazanılması mümkün değildir. Ancak bazı durumlarda Yerli Toprakları Komisyonu, toprağın Fiji yerlisi olmayan kişilere kiralanmasına karar verebilir. Benzer şekilde Papua Yeni Gine’de de toprakların%99’u yerli topluluklarına aittir. Örf ve adet hukukuna göre yerli topluluklar topraklarını ancak diğer bir yerli toğrağa satabilir. Bunun dışında yerli olmayanlara toprak satımı yasaktır. Ayrıca yabancılar hiçbir şekilde bu yerli toplulukların bir parçası olamazlar.[15]
IV – Mukayeseli Hukukta Yabancı Gerçek Kişilerin Taşınmaz Edinmelerinde Diğer Yaklaşımlar
Yabancı gerçek kişilerin taşınmaz mal edinmelerinde, vatandaşlık, ikametgah veya etnik kimlik gibi kriterler dışında bazı değişik yaklaşımların da getirildiği görülmektedir. Bu yaklaşımları kesin bir ayırımla tasnif etmek zor olduğu için ayrı bir bölüm halinde ele alınması uygun görülmüştür.
Bazı ülkelerde yabancıların taşınmaz mal edinip edinemeyeceklerini belirlemede yabancının tipi veya sınıfı gözönüne alınmaktadır. Örneğin ABD’de 1970 tarihli “Düşmanla Ticaret Yasası” ile veya Kanada’nın Nova Scotia eyaletinde “düşman ülkeler” veya “olağanüstü hal” ülkeleri gibi ayırımlar yapılmış ve bu ülkelerin vatandaşlarının taşınmaz edinmelerine kısıtlamalar getirilmiştir.[16]
Bazı ülkeler ise bu konuda pozitif bir ayırımcılığa gitmişlerdir. Örneğin yabancıların taşınmaz mal edinmesini yasaklayan Suudi Arabistan, “Körfez İşbirliği Konseyi” üyesi devlet vatandaşlarına taşınmaz edinmede bir istisna sağlamıştır. ABD’nin New Jersey eyaletinde de “yabancı dost ülke” kavramı ortaya konmuş ve “yabancı dost ülke” vatandaşlarının, New Jersey eyaletinde doğan ABD vatandaşları ile aynı haklara ve yükümlülüklere tabi olduğu belirtilmiştir.[17]
Filipin anayasası ise kural olarak yabancıların taşınmaz mal edinmelerini yasaklamakta fakat miras yoluyla taşınmaz edinmeye izin vermektedir. Aynı şekilde İsviçre hukukunda bir istisna olarak kanuni mirasçılar taşınmaz mal edinebilmektedirler. Tayland’da ise kanuni mirasçının kendisine miras yoluyla kalan taşınmazın maliki olabilmesi için bir yıl boyunca taşınmazı elinde bulundurması şartı aranmaktadır. Çek Cumhuriyeti’nde ise bir çek vatandaşı ile evli olan bir yabancı, taşınmaz mal edinebilmektedir.[18]
Bazı ülkelerde ise taşınmaz mal edinme ideolojik sebeplerle yasaklanmıştır. SSCB rejiminin çökmesinden önce Sovyetlerde ve Doğu Bloku ülkelerinde, bugün ise Çin ve Vietnam gibi ülkelerde taşınmaz mal edinilememektedir. Eski Doğu Bloku ülkelerinde ise yavaş yavaş taşınmaz mal edinme rejimleri değiştirilmektedir.[19]
Nijerya’da 1970 yılında yapılan yasa değişikliğiyle örf ve adet hukukundan kaynaklanan uygulamalar kaldırılmış ve toprak üzerinde eyalet valilerine, Nijerya halkı adına emanet olarak taşınmazı elde tutma şeklinde mutlak yetki tanınmıştır. İsrail’de ise toprakların %92’si devletin elindedir ve bu toprak satılamaz. Ancak kalan %8’lik bölüm kişisel kazanıma elverişlidir.[20]
Bazı ülkeler ise taşınmazlar üzerinde mülkiyetin kazanılmasından ziyade mülkiyetin kullanım şeklini kısıtlamaktadırlar. Örneğin Lübnan’da bir yabancının uzn dönemli kira sözleşmesi ile bir taşınmaz kiralaması yasaklanmıştır.[21]
V – Uluslararası Hukukta Yabancı Gerçek Kişilerin Taşınmaz Edinmelerine İlişkin Düzenlemeler
Uluslararası hukuk açısından baktığımızda ise yabancıların taşınmaz mal edinmesine ilişkin çok taraflı bir uluslararası sözleşme bulunmadığını görmekteyiz. Örneğin OECD uygulamalarında, üye devletlere yabancıların taşınmaz mal edinmeleri konusunda herhangi bir yükümlülüğün yüklenmediği görülmektedir. Konuyla ilgisi olacağı düşünülebilecek “Sermaye Hareketlerinin Serbestleştirilmesi Kodu”nda da bu konuyla ilgili bir açıklama bulunmamaktadır.[22]
Buna karşın bölgesel uluslararası sözleşmelerde yabancıların taşınmaz mal edinmesi ile ilgili bazı düzenlemelere yer verilmektedir. Örneğin yukarıya da örneklerini aldığımız Avrupa Birliği üyesi ülkeler arasında bu tür düzenlemelere yer verilmiştir.[23] 21 Mart 1991 tarihinde Kartagena Sözleşme Komisyonu’nun aldığı 291 sayılı karara[24] kadar, And Paktı’nı oluşturan Kolombiya, Venezuela, Peru, Ekvator ve Bolivya devletlerinde yabancıların taşınmaz mal edinmeleri çok sıkı şartlara bağlanmıştı. Fakat liberalizasyon politikaları çerçevesinde And Paktı üyeleri yabancıların taşınmaz mal edinmelerinin önündeki engelleri yukarıda anılan karardan sonra yumuşatmışlardır.
VI – Yabancıların Türkiye’de Taşınmaz Mal Edinmeleri İle İlgili Bazı Bilgiler
Mukayeseli hukuk açısından yapılan bir incelemede, Türkiye ile diğer devletler arasındaki ilişkiye ve yabancıların taşınmaz edinmesi ile ilgili bilgilere de yer vermek gerekmektedir.
Ülkemizde taşınmaz edinme hakkına sahip olan ülke vatandaşları şunlardır:
ABD, Avustralya, Avusturya, Arjantin, Almanya, Arnavutluk, Azerbaycan, Bahreyn, Belçika, Bolivya, Bosna - Hersek, Brezilya, Bulgaristan, Cezayir, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Dominik, El Salvador, Endonezya, Filipinler, Finlandiya, Fransa, Gabon, Guatemala, Guyana, Gürcistan, Hırvatistan, Hindistan, Hollanda, İngiltere, İrlanda, İspanya, İsrail, İtalya, Japonya, Kanada, Kazakistan, KKTC, Kore (Güney), Kuveyt, Kostarika, Libya, Lübnan, Lüksemburg, Malezya, Macaristan, Makedonya, Malavi, Malta, Meksika, Mısır, Moldova, Norveç, Orta Afrika, Pakistan, Panama, Peru, Polonya, Portekiz, Romanya, Rusya, Sırbistan – Karadağ, Slovenya, Somali, Suriye, Suudi Arabistan, Şili, Tanzanya, Tunus, Türkmenistan, Ukrayna, Uruguay, Ürdün, Venezuella, Yeni Zelanda, Yunanistan.[25]
3 Temmuz 2003 ile 28 Ekim 2004 tarihleri arasında yapılan yabancılara taşınmaz satışı ile ilgili olarak ise aşağıdaki rakamlar verilmektedir:
88430 taşınmaz toplam 66 ülke vatandaşına satılmıştır. Bunlardan Almanlar 12300 kişi ile 11405 adet taşınmaz almış olup, alan olarak 7037 dekardır. İngiltere 6614 kişi ile 5114 taşınmaz almış olup, 3002 dekardır. ABD ise 736 kişi ile 970 taşınmaz almıştır ve 2701 dekar miktarında alanı kapsamaktadır. Hollanda2170 kişi ile 1710 adet taşınmaz almış, bu da 613 dekar miktarındadır. Yunanistan 14115 kişiyle 12544 adet ve 4175 dekar büyüklüğünde yer almıştır. Suriye vatandaşları 2465 kişi ile 4696 taşınmaz almış olup, bu da sadece Hatay ile sınırlı olmak üzere 241429 dekar alanı kapsamaktadır.[26]
Bu rakamlar karşısında yabancıların yoğun olarak taşınmaz mal edindiklerini söylemek mümkündür. Buna karşın, hukukunda “karşılıklılık” ilkesini kabul eden Türkiye devletinin uygulamada “karşılıklılık” ilkesini uygulamadığı ileri sürülmektedir.[27]
3 Temmuz 2003 tarihinde kabul edilen 4916 sayılı kanunla 442 sayılı Köy Kanunu’nun 87. maddesi değiştirilerek yabancı gerçek ve tüzel kişilere “karşılıklılık” ilkesine göre belediye sınırları dışında köylerde, kırsal alanda taşınmaz alımı serbest bırakılmıştır. 2565 sayılı Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu’nda bulunan hükümler aynen korunmuştur. Buna göre alınacak toprakların askeri yasak bölgeye girip girmediği belirlendikten sonra satış işlemleri yapılmaktadır.[28]
Yabancılara toprak satışı 4916 sayılı kanun ile 2644 sayılı Tapu Kanunu’nun değişen 35 – 36. maddelerine göre yapılmaktadır. Ancak yapılacak tapu işlemi Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü’nün 2003/10 sayılı genelgesi ile talimatlandırılmıştır. Tapu Sicil Müdürleri işlemi bu genelgeye göre yapmaktadır. Yasanın amir hükmü yabancılara köylerde toprak satışına izin vermekten ibarettir. Satış muameleleri, genelgenin 3. paragrafında belirtilen hüküm ile “karşılıklılık” ilkesi bulunan liste dikkate alınarak yapılmaktadır. Genelgenin 3. paragrafı şöyledir:
“Öte yandan karşılıklılık şartının uygulanması da yeniden değerlendirilerek, uygulamada fiili olmakla birebir örtüşme yerine, yabancı devletin taşınmaz ediniminde kendi vatandaşlarına tanıdığı hakların Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına tanınması esası getirilmiştir.”[29]
Karşılıklılık ilkesinin fiiliyatta uygulanmadığını ileri süren bu görüşe göre, örneğin Bulgaristan, Polonya, Macaristan, Ukrayna, Rusya, Hırvatistan, Şili gibi ülkeler toprak satışına izin vermemektedir. Yunanistan’daki kısıtlamalar bizde bulunmamaktadır. Yunanistan’da sınır bölgelerinde satış yasaktır. ABD’nin Ohio, Wyoming, Florida, Missisipi gibi eyaletlerinde de yabancılara toprak satışı yasaktır. İsrail’de toprağın büyük kısmı devlete aittir. Bu sebeple de “karşılıklılık” ilkesinden söz etmek mümkün değildir.[30]
ABD, Kanada, Avustralya ve İngiltere’de toprak rejimi, Torren adında bir bilimadamının bulduğu yönteme göre yapılmaktadır. Mülkiyet belirlemesi talebe bağlı kılınmıştır. Talep halinde arazinin mutlak mülkiyet işlemi geliştirilmekte, ölçü işlemleri hukuksal işlemlerle bütünleştirilerek arazinin sahipleri ve hukuksal, teknik nitelikleri; sınırları tesbit edilerek yüzölçüm değerleri, koordinatları, vasfı, hisse oranları gibi hususlar sağlıklı bir biçimde yapılmaktadır. Buradan da anlaşılacağı gibi adı geçen ülkelerin kadastrosu yapılmamıştır. Yani arazilerin ölçülerek mülkiyeti belirlenmemiştir. Bu ülkelerden yer satın almak teknik ve hukuki nedenlerden dolayı sınırlıdır. Kadastrosu bitmiş, mülkiyeti belli yerlerden ancak o ülkelerde yerleşmiş vatandaşlarımız alabilir. İşte bu paralı ve isteğe bağlı kadastro işlemine “Torren” sistemi adı verilmektedir.[31]
VI –Sonuç
Yabancıların taşınmaz mal edinmesinde dünya üzerinde uygulanan farklı sistemler bulunmaktadır. Bunları vatandaşlık, ikametgah ve etnik köken başlıkları altında toplamak mümkündür. Fakat bu kategorilerden hiçbirine sokulamayacak bazı devlet uygulamalarına rastlamak da mümkündür.
Yabancıların taşınmaz mal edinmesi ile ilgili yapılan düzenlemelerin özellikle 1980 sonrası hızlandığı görülmektedir. Bu hızlanmanın, tarihsel olarak neoliberal ekonomi tezinin ortaya konulması ile örtüştüğünü tespit etmek mümkündür. Dünyadaki özellikle sermayenin serbestçe dolaşması için hukuki engellerin kaldırılması eğilimine uygun olarak, yabancıların taşınmaz edinmelerinin önündeki hukuki engellerin de kaldırılmaya çalışıldığı görülmektedir.
Yabancıların taşınmaz mal edinmeleri konusunda en önemli ilkelerden biri de “karşılıklılık” ilkesidir. Ülkemiz açısından baktığımızda, mevzuatımızda “karşılıklılık” ilkesinin kabul edilmiş olmasına rağmen uygulamada bu ilkenin uygulanmadığı gözlemlenmektedir.
Uluslararası alanda konuya ilişkin henüz bir düzenleme bulunmamakla birlikte, bölgesel güçbirlikleri açısından birtakım düzenlemelerin yapıldığı görülmektedir. Bunlara Avrupa Birliği, And Paktı, NAFTA ülkeleri örnek gösterilebilir.
İlerleyen yıllarda yabancıların taşınmaz mal edinmeleri ile ilgili olarak devletlerin hukuki engellerin veya kısıtlamaların kaldırılması yönünde düzenlemeler yapacaklarını ve yabancılara taşınmaz mal edinme hakkı tanımayan devletlerin bu yönde bir baskı altına alınacaklarını tahmin etmek mümkün görünmektedir.
Faydalanılan Kaynaklar :
Kitaplar
ÇELİKEL, Aysel, Yabancılar Hukuku, Beta Yayınevi, 7. basım, İstanbul 1997
ÖZKAYA, Orhan, Yabancıya Toprak Satışı, Kaynak Yayınları, İstanbul 2005
Elektronik Kaynaklar
HODGSON, Stephen, Cormac Cullinan, Karen Campbell, Land Ownership and Foreigners : A Comparative Analysis Of Regulatory Approaches To The Acquisition And Use Of Land By Foreigners, FAO Legal Papers Online #6, December 1999, www.fao.org/legal/default.htm
www.oecd.org
www.sice.oas.org/trade/JUNAC/decisiones/dec291e.asp
www.qp.gov.sk.ca/documents/English/Statutes/Statutes/S17-1.pdf
http://etat.geneve.ch/des/site/economie/acquisition-immo/master-home.jsp
www.admin.ch/ch/f/rs/2/211.412.41.fr.pdf
www.comlaw.gov.au/ComLaw/Legislation/ActCompilation1.nsf/0/94DFDE1E6886051DCA256F89001D4CC4/$file/ForAcqTakeOve1975WD02.pdf
[1] Aysel Çelikel, Yabancılar Hukuku, Beta Yayınevi, 7. basım, İstanbul 1997, s.16
[2] ibid., s.25
[3] Stephen Hodgson, Cormac Cullinan, Karen Campbell, Land Ownership and Foreigners : A Comparative Analysis Of Regulatory Approaches To The Acquisition And Use Of Land By Foreigners, FAO Legal Papers Online #6, December 1999, s.7, www.fao.org/legal/default.htm
[4] ibid, s.8
[5] ibid, s.4
[6] ibid, s.4
[7] İbid, s.4
[8] ibid, s.11
[9] Lex Koller adıyla anılan yasa da 1 Nisan 2005 tarihinde değiştirilmiştir.
konuyla ilgili bkz. http://etat.geneve.ch/des/site/economie/acquisition-immo/master-home.jsp
[10] Yasanın fransızca metni için bkz. www.admin.ch/ch/f/rs/2/211.412.41.fr.pdf
[11] The Saskatchewan Farm Security Act, yasanın ingilizce metni için bkz. www.qp.gov.sk.ca/documents/English/Statutes/Statutes/S17-1.pdf
[12] bkz. The Saskatchewan Farm Security Act m.76 (j), (i)
[13] Foreign Acquisitions and Takeovers Act, yasanın metni için bkz. www.comlaw.gov.au/ComLaw/Legislation/ActCompilation1.nsf/0/94DFDE1E6886051DCA256F89001D4CC4/$file/ForAcqTakeOve1975WD02.pdf
[14] Foreign Acquisitions and Takeovers Act, Section 5A (1), (a), (b)
[15] Hodgson, Land Ownership and Foreigners, s.12
[16] ibid, s.8
[17]ibid, s.8 – 9, NJ Stat. Ann. § 46:3-18 (West Supp. 1986), Mason, supra note 37, s 468’den naklen
[18] ibid, s. 15
[19] ibid, s. 6
[20] ibid, s. 6
[21] ibid, s.6
[22] Metin için bkz.“Code de la Libération des Mouvements de Capitaux, Septembre 2004”, www.oecd.org/dataoecd/10/63/4844462.pdf
[23] bkz. Yukarıda s.4
[24] The Commission of The Cartagena Agreement, Decision no 291: Regime for The Common Treatment of Foreign Capital and Trademarks, Patents, Licensing Agreements and Royalties, kararın metni için bkz. http://www.sice.oas.org/trade/JUNAC/decisiones/dec291e.asp
[25] Orhan Özkaya, Yabancıya Toprak Satışı, Kaynak Yayınları, 2005, s.23 – 24
[26] ibid, s.73
[27] ibid, s.69 vd.
[28] ibid, s.69
[29] ibid, s.69
[30] ibid, s.70
[31] ibid, s.71
|
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Mukayeseli Hukukta Yabancı Gerçek Kişilerin Taşınmaz Mal Edinmeleri" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Ali Osman Özdilek'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
|
|
Mukayeseli Hukukta Yabancı Gerçek Kişilerin Taşınmaz Mal Edinmeleri
