|
Av.Andaç ESEMEN
BURSA-2019
6222 sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun'a İlişkin Genel Bir Değerlendirme
GİRİŞ:
Bu çalışma kapsamında sporda şiddetin önlenmesi amacıyla 31.3.2011 tarihli ve 6222 sayılı ‘Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun’ ile sporda şiddeti önlemek amacıyla düzenlenen suçlardan ‘Hakaret İçeren Tezahüratta Bulunma Suçu’
ele alınacak ve yine bu kanunda düzenlenen kabahatlerle ilgili genel açıklamalarda bulunulacaktır.
1.6222 sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun’un Kabul Süreci:
“Avrupa Konseyi’ne üye ülkeler tarafından 25.9.1986 tarihli‘Sportif Karşılaşmalarda ve Özellikle Futbol Maçlarındaki Seyircilerin Şiddet Gösterilerine ve Taşkınlıklarına Dair Avrupa Sözleşmesi’ imzalanmıştır.Sözleşme’nin Türkiye tarafından onaylanması 3608 sayılı Kanunla uygun bulunmuştur.Türkiye bu sözleşmeyi 25 Eylül 1986 tarihinde imzalamış ve 18.1.1990 tarih ve 3608 sayılı Kanun ile uygun bulmuştur.Anayasa’nın 90. maddesinin son fıkrası hükmüne göre,usulüne göre yürürlüğe konulmuş kişi hak ve özgürlüklerine ilişkin milletlerarası sözleşmeler kanun hükmündedir.Dolayısıyla Sözleşme iç hukukumuzun bir parçası haline gelmiştir.Sözleşme’ye taraf devletler Sözleşmeyle sporda ve özellikle futbolda seyirci şiddetini önlemek içi kendi anayasalarının tanıdı sınırlar içinde tedbirler almayı taahhüt etmiştir.’’1
Bu taahhüt kapsamında ilk olarak 28.4.2004 tarihli ve 5149 sayılı ‘Spor Müsabakalarında Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun’ kabul edilmiş ve bu kanun 14.4.2011 tarihinde yürürlüğe giren 6222 sayılı’Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesi Kanun’ ile yürürlükten kalkmıştır.2
5149 sayılı Kanun çeşitli nedenlerden dolayı şiddet ve düzensizliğin önlenmesinde
yetersiz kalmış ve 6222 sayılı yasa ilga edilmiştir.5149 sayılı Kanun’un yetersiz
kalmasının başlıca sebepleri şunlardır ;
1.Özgenç’in belirttiği gibi,5149 s.Kanunda öngörülen yaptırımlar sistem itibariyle uygulanabilir değildi.3”1 Haziran 2005 tarihinde yürürlüğe giren yeni Türk ceza hukuku mevzuatı karşısında uygulanabilir olmadığı anlaşılan 5149 s. Kanun hükümlerinin gözden geçirilmesi ve yeni bir kanun çalışması yapma ihtiyacı ortaya çıkmıştır.’’4
1Hamide Zafer,”Sporda Şiddet Ve Düzensizliğin Önlenmesine Yönelik Bir Çare Olarak Seyirden
Yasaklama”,Türkiye Adalet Akademisi Dergisi,Yıl:5,Sayı:19,(Ekim 2014),s.26. 2Ibid.,s.27.
3Gazi Üniversitesi Türk Ceza Hukuku Uygulama Ve Araştırma Merkezi,Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesi Kanunu,2.Bası,Cumhur Şahin-İzzet Özgenç-İlhan Üzülmez, Seçkin Kitapevi, Ankara, 2012,s.11.
4Ibid.,s.11.
2.Koca’nın belirttiği gibi 5149 sayılı Kanun’un kapsamı sadece spor alanlarındaki şiddeti önlemekti. 5 Yani spor alanları dışındaki şiddet bu Kanun’un kapsamına girmiyordu.
3.’’Kanun’da düzenlenen yasak fiillere yaptırım olarak idari para cezası öngörülmüş olması ve bu cezaların spor güvenlik kurulları tarafından verilmesi’’6
4.’’Kanun’un kapsamının dar olması yani taraftarların sürekli veya geçici olarak gruplar halinde bulundukları yer ve mekanlar ile müsabakanın yapılacağı yere gidiş ve geliş güzergahlarında gerçekleşen eylemleri kapsamaması,müsabaka sonucunu etkilemek amacıyla kazanç veya menfaat temin edilmesinin(şike ve teşvik primi verilmesinin) suç olarak tanımlanmamış olması.’’7
5.Koca’nın da belirttiği gibi 6222 sayılı Kanun’un 5149 sayılı Kanun’un yerini almasındaki en önemli sebep 5149 sayılı Kanun’un uygulanamıyor olması idi.8
2.6259 sayılı ‘’Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’’ ile 6222 sayılı Kanun’da yapılan değişiklikler:
6222 sayılı Kanun’un en önemli çıkma nedeni 5149 sayılı Kanun’da öngörülen yaptırımların caydırıcılıktan uzak olması idi.Koca’nın belirttiği üzere:’’6259 sayılı Kanun'un şike ve teşvik primi suçunun yanı sıra,spor alanlarında şiddet ve düzensizliği önlemeye yönelik suçların cezalarını da önemli derecede azaltmış olması,yaptırımın ağırlığının sağladığı norma uygun hareket etme yükümlülüğünü önemli derecede zayıflatacaktır.’’ 9 6222 sayılı Kanun’un en büyük hazırlanma sebebi sporda şiddeti önlemek adına caydırıcı yasaya duyulan ihtiyaçtı ve 6222 sayılı Kanun’da büyük ölçüde caydırıcı cezalar vardı.Ne yazık ki 6259 sayılı Kanun ile yapılan değişikliler sonucu 6222 sayılı Kanun caydırıcı olma vasfını yitirmiştir.Umarız en kısa zamanda yapılacak yasal düzenlemelerle 6222 sayılı Kanunda suçların karşılığı olarak öngörülen cezalar caydırıcı seviyeye ulaşır.
5Ibid.,s.47.
66222 sayılı Kanun Genel Gerekçe
76222 sayılı Kanun Genel Gerekçe
8Gazi Üniversitesi Türk Ceza Hukuku Uygulama Ve Araştırma Merkezi, Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesi Kanunu, 2.Bası, Cumhur Şahin-İzzet Özgenç-İlhan Üzülmez, Seçkin Kitapevi, Ankara, 2012,s.47.
9Ibid.,s.48.
3.6222 Sayılı Sporda Şiddet Ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun’da Sporda Şiddetin Önlenmesi Amacıyla Düzenlenen Suçlar:
6222 sayılı Kanun’da sporda şiddetin önlenmesi amacıyla birçok suç düzenlenmiştir, bu suçların hepsinin çalışmada incelenmesi çalışmanın amacını aşacağı için 6222 sayılı Kanun’da sporda şiddetin önlenmesi amacıyla düzenlenen suçlar içerisinde en çok karşılaşılan suçlardan biri olan ‘’Hakaret İçeren Tezahüratta Bulunma Suçu’’ incelenecektir.
3.1.Hakaret İçeren Tezahüratta Bulunma Suçu:
Şiddet sadece maddi cebir uygulanarak meydana gelmez, hakaret ve tehdit gibi araçlarla da şiddet meydana gelebilir.Bu sebeple Kanun’da öngörülen ‘’Hakaret İçeren Tezahüratta Bulunma Suçu’’ ve ‘’Din,Dil,Irk,Etnik Köken,Cinsiyet veya Mezhep Farkı Gözeterek Hakaret İçeren Tezahüratta Bulunma Suçu’’larının düzenlenmesinin, sporda şiddetin ceza hukuku aracılığıyla önlenmesi amacına hizmet ettiği kuşkusuzdur.
I.Genel Olarak:
6222 sayılı Kanun’un 14. Maddesinin 1 ve 2. Fıkralarında iki ayrı suç düzenlenmiştir;6222 sayılı Kanun’un 14. Maddesinin 1. Fıkrasında ‘’hakaret içeren tezahüratta bulunma suçu’’ düzenlenirken aynı maddenin 2. Fıkrasında ‘’din, dil, ırk, etnik köken, cinsiyet veya mezhep farkı gözeterek hakaret içeren tezahüratta bulunma suçu’’ düzenlenmiştir.
6222 sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun’un 14.Maddesinin
1. Fıkrasına göre:’’Spor alanlarında veya çevresinde taraftarların grup halinde veya münferiden belirli bir kişiyi hedef veya muhatap alıp almadığına bakılmaksızın duyan veya gören kişiler tarafından hakaret olarak algılanacak tarzda aleni olarak söz ve davranışlarda bulunmaları halinde,fiilleri daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde,şikayet şartı aranmaksızın,failler hakkında onbeş günden az olmamak üzere adli para cezasına hükmolunur.’’
II.Korunan Hukuksal Değer:
Bu suçla birden fazla hukuksal değer korunmaktadır.Koca’nın belirttiği gibi korunan hukuksal değerler şunlardır;’’toplumu oluşturan fertlerin ortak ahlak duygusu,kişilerin şeref ve haysiyeti.’’10
III.Suçun Unsurları
A.Tipiklik
1.Suç Tipinin Genel Özellikleri:
Kanun maddesine baktığımızda ‘’hakaret olarak algılanacak tarzda aleni olarak söz ve davranışlarda bulunma’ fiilinden bahsedilirken bu fiiller maddede somutlaştırılmadığı için bu suç bağlı hareketli bir suç olmayıp serbest hareketli bir suçtur.
Bu suçun meydana gelmesi tek hareket dahi yeterli olduğu için bu suç çok hareketli suç olmayıp tek hareketli bir suçtur.11
Kanun maddesine baktığımızda bu suçun tamamlanması için herhangi bir netice aranmadığını görüyoruz, bu sebeple bu suç neticeli bir suç olmayıp sırf hareket suçudur.12
‘’Zarar suçu nitelendirmesi, ancak neticenin arandığı suçlar bakımından yapılabilir.’’13 Yukarıda belirtildiği üzere bu suç sırf hareket suçu olduğu için ve sırf hareket suçları birer tehlike suçu oldukları için söz konusu suç bir tehlike suçudur.
2.Suçun Maddi Unsurları
a)Fail: Bu suçun faili taraftarlardır.Yani bu suç gerçek özgü suçtur.’’Bu suçun faili bir taraftar grubu olabileceği gibi, tek bir taraftar da olabilir.’’14Suçun oluşması için tek bir fail dahi yeterli görüldüğü için bu suç çok failli suç olmayıp tek failli suçtur.15
10Gazi Üniversitesi Türk Ceza Hukuku Uygulama Ve Araştırma Merkezi, Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesi Kanunu, 2.Bası, Cumhur Şahin-İzzet Özgenç-İlhan Üzülmez, Seçkin Kitapevi, Ankara, 2012, s.69.
11Mahmut Koca-İlhan Üzülmez, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 5.Baskı, Seçkin Kitapevi,
Ankara, 2011, s.111.
12İzzet Özgenç, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 9.Bası, Seçkin Kitapevi, Ankara, 2013, s.117. 13Ibid., s.210.
14Gazi Üniversitesi Türk Ceza Hukuku Uygulama Ve Araştırma Merkezi, Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesi Kanunu, 2.Bası, Cumhur Şahin-İzzet Özgenç-İlhan Üzülmez, Seçkin Kitapevi, Ankara, 2012, s.71.
15Mahmut Koca-İlhan Üzülmez, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 5.Baskı, Seçkin Kitapevi, Ankara, 2011, s.385.
b)Mağdur: Bu suçun mağduru her gerçek ve tüzel kişi olabilir.16
c)Suçun Konusu: Bu suçun birden fazla konusu vardır; toplumu oluşturan fertlerin ortak ahlak duygusu ve kişilerin şeref ve haysiyeti.
d)Hareket: ‘’Duyan veya gören kişiler tarafından hakaret olarak algılanacak tarzda aleni olarak söz ve davranışlarda bulunma’’ hareketi bu suçun hareket unsurunu oluşturur.
Koca’nın belirttiği üzere:‘’Hangi söz ve davranışların duyan ve görenler tarafından hakaret olarak algılanacak nitelikte olduğu toplumun genel değer yargılarına ortak edep duygusuna göre belirlenecektir.Fikri bir içeriğe sahip olmayan, kötü bir özelliği veya huyu ifade eden sözlerle, küfür niteliğindeki davranışların bu kapsamda olduğunda şüphe yoktur.Buna karışılık rakip takımın moralini bozucu nitelikte ve kendi takımlarına destek mahiyetindeki hicvedici sözlerin suç oluşturmayacağı söylenmelidir.Burada cezalandırılan husus hakaret teşkil eden tezahürat olup, taraftar gruplarının kendi takımlarını motive edici, övücü sözleri değildir.’’17
e)Nitelikli Unsurlar:6222 sayılı Sporda Şiddet Ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun’un 14.maddesinin 3.fıkrasında 1. ve 2. fıkralarda belirtilen suçlar için cezayı artırıcı bir nitelikli hal öngörülmüştür.Bu fıkraya göre:’’Birinci ve ikinci fıkralarda tanımlanan suçların yazılı pankart taşınması veya asılması ya da duvarlara yazı yazılması suretiyle işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.’’
Yani ‘Hakaret İçeren Kötü Tezahürat Suçu’,yazılı pankart taşınması veya bu yazılı pankartın asılması yahut duvarlara yazı yazılması suretiyle işlenmesi halinde verilecek ceza yarı oranında artırılacaktır.
3.Suçun Manevi Unsuru:
Bu suçun taksirle işlenen şekli kanunda açıkça belirtilmediği için, failin taksirli hareketleri cezalandırılmaz, bu suç taksirle işlenemez.Bu suç yalnızca kasten işlenebilen bir suçtur.Kanun’da, bu suçun kastın türlerinden olan olası kast ile işlenmesine engel bir
16 TCK m.125 v.d. Maddelerinde düzenlenen ‘’Hakaret Suçu’’nun mağduru sadece gerçek kişiler
olabiliyordu.
17Gazi Üniversitesi Türk Ceza Hukuku Uygulama Ve Araştırma Merkezi, Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesi Kanunu, 2.Bası, Cumhur Şahin-İzzet Özgenç-İlhan Üzülmez, Seçkin Kitapevi, Ankara, 2012, s.71.
ibare olmadığı için doğrudan kastla işlenebilmesinin yanında olası kast ile de bu suç işlenebilecektir.18
B.Hukuka Aykırılık Unsuru:
‘’Yukarıda belirtilen tipiklik unsurlarının gerçekleşmesi hukuka aykırılığın karinesini
oluşturur.Ancak bu karine hukuka uygunluk sebepleriyle ortadan
kaldırılabilir.’’19Ancak hukuka uygunluk nedenleri düşünüldüğünde kanunda suç olarak belirtilen fiilleri hukuka uygun hale getirecek tek bir halin olabileceği söylenebilir, bu fiilleri ‘’görevin ifası’’ hukuka uygunluk nedeni hukuka uygun hale getirebilir.Görevin ifası hukuka uygunluk nedenine örnek verecek olursak; X takımının kale arkası tribününde hakaret içeren tezahüratta bulunma suçunun sıklıkla işlendiği bir durum olabilir ve trübünlerde gerekli kamera sistemi olmaması nedeniyle bu suçun faillerinin ve azmettirenlerin tespit edilememesi durumu söz konusu olabilir.Hal böyle olunca X takımının Y takımınla olan maçındaki bir polis memuru görevlendirilebilir ve söz konusu tribüne taraftar gibi girebilir,bu kişi dikkat çekmemek için hakaret içeren tezahüratta bulunma suçu işlenirken o da bu suçu oluşturan fiillerde bulunabilir, bu durumda polis memurun fiili her ne kadar tipe uygun olsada ‘’görevin ifası’’ hukuka uygunluk nedeni olayda var olduğu için polis memurunun fiilleri suç oluşturmayacaktır.
IV.Kusur:
Hakaret içeren tezahüratta bulunma suçunu işleyen failin kusurluluğunu tamamen ortadan kaldıran bir hal varsa faile ceza verilmeyecektir, failin kusurluluğunu tamamen ortadan kaldırmamakla beraber azaltan bir hal varsa faile kusuru oranında ceza verilecektir.
a)Yaş küçüklüğü20:Oniki yaşını doldurmamış çocukların cezai sorumluluğu olmadığı için hakaret içeren tezahüratta bulunma suçunu işleyen fail eğer fili işlediği şırada oniki yaşını doldurmamış ise herhangi bir ceza almayacaktır.
18Suçun düzenlendiği kanun metninde, ‘’hukuka aykırı olarak’’, ‘’bildiği halde’’, ‘’bilerek’’, ‘’isteyerek’’ gibi ibareler var ise ilgili suç olası kast ile işlenmeyecek olup doğrudan kastla işlenmesi mümkün olacaktır.Hakaret içeren tezahüratta bulunma suçunda, suçun olası kastla işlenmesine engel olacak bu tür ifadelerin yer almadığını görüyoruz.
19 Mahmut Koca-İlhan Üzülmez, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 5.Baskı, Seçkin Kitapevi,
Ankara, 2011, s.205.
20 26.9.2004 tarih ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu Madde 31
Fail fiili işlediği sırada oniki yaşını doldurmuş olup da onbeş yaşını doldurmamış ise failin işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama yeteneğinin bulunup bulunmadığına ve davranışlarını yönlendirme yeteneğinin yeterince gelişip
gelişemediğini bakarız.Eğer çocuğun fiili işlediği sırada işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılayamadığı veya davranışlarını yönlendirme yeteneğinin yeterince gelişmemiş olduğu sonucuna ulaşırsak çocuğa hiç ceza verilmeyecektir.Eğer fiili işlediği sırada çocuğun, işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılama yeteneğinin olduğu ve davranışlarını yönlendirme yeteneğinin bulunduğu sonucuna ulaşırsak çocuk hakkında verilecek ceza TCK m.31 fıkra 2 son cümlede belirtildiği üzere yarısı indirilir.
Eğer çocuk bu suçu işlediği sırada onbeş yaşını doldurmuş olup da onsekiz yaşını doldurmamış ise TCK m.31 fıkra 3 son cümle gereği verilecek ceza üçte biri oranında indirilir.
b)Akıl hastalığı 21 :Hakaret içeren tezahüratta bulunma suçunu işleyen failin, fiili işlediği sırada akıl hastalığı nedeniyle işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılayamadıysa veya bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneği önemli derecede azalmış ise faile ceza verilmez.Ancak, fail hakkında güvenlik tedbirine hükmolunması zorunludur.Bu derecede olmamakla birlikte işlediği fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneğindeki azalmış olan failin cezası altıda birden fazla olmamak üzere indirilebilir(burada hakimin cezayı indirme zorunluluğu yoktur, bu husus hakimin takdirindedir).
c)Sağır ve Dilsizlik22: Yukarıda yaş küçüklüğü bahsinde oniki yaşını doldurmamış fail hakkında yapılan açıklamalar, onbeş yaşını doldurmamış sağır ve dilsiz fail hakkında aynen geçerlidir. Yine yukarıda yaş küçüklüğü bahsinde oniki yaşını doldurmuş olup da onbeş yaşını doldurmayan fail hakkında yapılan açıklamalar, onbeş yaşını doldurmuş olup da onsekiz yaşını doldurmayan sağır ve dilsiz fail hakkında aynen geçerlidir. Yine yukarıda yaş küçüklüğü bahsinde onbeş yaşını doldurmuş olup da onsekiz yaşını doldurmayan fail hakkında yapılan açıklamalar, onsekiz yaşını doldurmuş olup da yirmibir yaşını doldurmamış sağır ve dilsiz failler hakkında aynen geçerlidir.
21 26.9.2004 tarih ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu Madde 32
22 26.9.2004 tarih ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu Madde 33
d)Geçici nedenler, alkol veya uyuşturucu madde etkisinde olma23: Hakaret içeren tezahüratta bulunma suçunu işleyen fail, geçici bir nedenle ya da irade dışı alınan alkol veya uyuşturucu madde etkisiyle, işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılayamıyor veya bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneği önemli derecede azalmış ise faile ceza verilmeyecektir.Ancak önemle tekrar belirtmek gerekir ki fail fiili işlediği sırada bilerek alınan alkol veya uyuşturucu madde etkisindeyse cezalandırılacaktır.
e)Cebir veya Tehdit dolayısıyla kişinin irade yeteneğinin etkilenmesi 24 : Karşı koyamayacağını veya kurtulamayacağı cebir ve şiddet veya muhakkak ve ağır bir korkutma veya tehdit sonucu hakaret içeren tezahüratta bulunma suçunu işleyen faile ceza verilmeyecektir. Bu durumda cebir ve şiddet, korkutma ve tehdidi kullanan kişi faili olacaktır(dolaylı fail).
V.Suçun Özel Görünüm Şekilleri
A.Teşebbüs:Hakaret içeren tezahürat suçu sırf hareket suçudur, sırf hareket suçlarına teşebbüs ise hareketin kısımlara ayrılabildiği durumlarda mümkündür.Suçun temel şeklindeki fiillerin parçalara ayrılamayacağından dolayı bu suçun temel şekline teşebbüs mümkün değildir. Suçun nitelikli halinde belirtilen ‘’yazılı pankart taşınması, yazılı pankartın asılması, duvarlara yazı yazılması’’ fiilleri parçalara ayrılabilir nitelikte olduğu için bu suçun nitelikli haline teşebbüs mümkündür. 25 Örneğin, kişiler yazılı pankartları asarlar iken polis aracını görüp pankartı asamadan oradan uzaklaştıklarında icra hareketlerine başlamış olmakla birlikte icra hareketleri ellerinde olmayan nedenlerle yarım kalmıştır.
B.İştirak:Koca’nın da belirttiği üzere; ‘’iştirak bakımında genel kurallar uygulanır.’’26
C.İçtima: 6222 sayılı Kanun’un 14. Maddesini 1. Fıkrasında belirtildiği üzere fıkra belirtilen fiiller daha ağır cezayı gerektiren bir suç oluşturduğu takdirde fail hakkında
23 26.9.2004 tarih ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu Madde 34
24 26.9.2004 tarih ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu Madde 28
25 Doktrinde suçların nitelikli hallerine teşebbüsün mümkün olup olmadığı tartışmalı olmakla birlikte teşebbüsün mümkün olduğunun kabulü halinde bu suçun nitelikli haline teşebbüsün mümkün olup olmadığını inceledik, çalışmanın amacını aşmamak adına bu tartışmaya girmiyoruz.
26Gazi Üniversitesi Türk Ceza Hukuku Uygulama Ve Araştırma Merkezi, Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesi Kanunu, 2.Bası, Cumhur Şahin-İzzet Özgenç-İlhan Üzülmez, Seçkin Kitapevi, Ankara, 2012, s.73.
hakaret içeren tezahüratta bulunma suçu hükümleri uygulanmayıp ilgili suç hükümleri uygulanacaktır.
Koca’nın belirttiği üzere: ‘’Bu suçun TCK’nın 125. Maddesinde düzenlenen hakaret suçundan farkı, hakaret olarak algılanacak tarzdaki söz ve davranışların belli bir kişiyi muhatap almasının gerekmemesidir.’’27Yani hakaret olarak algılanacak tarzdaki söz ve davranışlar belli bir kişiyi muhatap alarak icra edilirse hakaret içeren tezahüratta bulunma suçu oluşmakla birlikte aynı zamanda TCK madde 125 de belirtilen hakaret suçu da oluşacaktır.TCK da düzenlenen hakaret suçunun cezasına baktığımızda üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası olarak belirtilmiş olup bu adli para cezasının gün miktarı 90 günden az olmayacaktır, 6222 sayılı yasada ise bu suçun cezası için 15 günden az olmamak adli para cezası belirtilmiş olduğu için iki suç aynı anda işlendiğinde TCK madde 125’ de belirtilen hakaret suçuyla fail cezalandırılacaktır.28
Tüm bu açıklamaların ardından 6222 sayılı yasada düzenlenen hakaret içeren tezahüratta bulunma suçunun uygulanma alanını belirtecek olursak; 1.Fiiller eğer belli bir kişiyi hedef almamışsa yalnızca hakaret içeren tezahüratta bulunma suçu oluşacağından fail bu suça göre cezalandırılır.2. Fiiller belli kişi hedef alınarak icra edilmiş olsa bile TCK’da hakaret suçunun soruşturulması,bu suçun kamu görevlisine görevinden dolayı işlenmesi hali hariç şikayete tabi olduğu için eğer bu şart gerçekleşmezse kişi 6222 sayılı yasada düzenlenen hakaret içeren tezahüratta bulunma suçundan dolayı sorumlu tutulabilecektir.
Hakaret içeren tezahüratta bulunma suçu ile TCK’da düzenlenen hakaret suçu arasında genel norm-özel norm ilişkisinin olduğunu da belirtmekte yarar vardır; 6222 sayılı sayada düzenlenen hakaret içeren tezahüratta bulunma suçu TCK’da düzenlenen hakaret suçuna nazaran özel normdur.Aynı zamanda hakaret içeren tezahüratta bulunma suçu ile TCK’da düzenlenen hakaret suçu arasında asli norm-tali norm ilişkisi de vardır; eğer fiil bu iki suçu aynı anda oluşturuyorsa asli norm olan hakaret suçuna göre fail cezalandırılır.
VI.Cezalandırılabilirliğin Diğer Koşulları:
27Ibid., s.70. 28Ibid.,s.70.
Bu suç için Kanun’da, herhangi bir şahsi cezasızlık sebebi, cezayı etkileyen şahsi sebep, objektif cezalandırılabilirlik koşulu öngörülmemiştir.
VII.Yaptırım:
Kanun’da bu suç için cezası olarak 15 günden az olmamak üzere adli para cezası öngörülmüştür.6222 sayılı yasada adli para cezasının alt sınırı öngörülmüş olmakla birlikte üst sınırı öngörülmemiştir.Üst sınırı öngörülmemiş olan adli para cezalarının üst sınırı 730 gün olduğundan dolayı29 bu suçun cezası 15 günden 730 güne kadar adli para cezasıdır.
Ayrıca belirtmek gerekir ki bu suçun cezası olarak adli para cezası öngörüldüğü için eğer diğer şartlarda varsa sanık hakkında ‘’hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı’’ verilebilmesi mümkündür.30
VII.Muhakemeye İlişkin Kurallar:
Bu suç resen soruşturulan ve kovuşturulan bir suçtur.
4.6222 Sayılı Sporda Şiddet Ve Düzensizliğin Önlenmesi Kanunu’nda Düzenlenen Kabahatlere İlişkin Genel Açıklamalar:
Çalışmanın kapsamını aşmamak adına 6222 sayılı Kanunda düzenlenen kabahatler tek tek açıklanmayacak olup bu Kanunda düzenlenen kabahatlere ilişkin genel açıklamalarda bulunulacaktır.
‘’Kabahatler, genel kanun olan KK’da belirtilenlerden ibaret değildir.Kabahatler hukuku KK’nın dışında Kabahatleri düzenleyen özel kanunların tümünü kapsar.’’ 31 6222 sayılı Kanunda da sporda şiddeti önlemek amacıyla suçların düzenlenmesinin yanı sıra çeşitli kabahatlerde düzenlenmiştir.
Koca’nın belirttiği gibi ‘’ Kabahat teşkil eden fiillerin çoğunluğu Kanunla spor
kulüplerine yüklenen yükümlülüklerin yerine getirilmemesinden
kaynaklanmaktadır.Kabahatler suçlara göre daha hafif haksızlıklar olup, işleyen kişiye yaptırımının idari veya adli merciler tarafından hemen uygulanması nedeniyle, bozulan
29 26.9.2004 tarih ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu Madde 52 Fıkra 1
304.12.2004 tarih ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunun Madde 231 Fıkra 5 31Doğan Şenyüz, Vergi Ceza Hukuku, 9.Baskı, Ekin Kitapevi, Bursa, 2016, s.7,8.
düzeni daha hızlı tamir etme özelliği vardır.’’ 32 Kabahatlerin yaptırımının suçların yaptırımıyla kıyaslanamayacak derecede hızlı şekilde uygulanması nedeniyle
kabahatlerin oluşan düzensizlik ve şiddetin onarılmasında daha etkin olduğunu söyleyebiliriz.
6222 sayılı Kanununda kabahatlerin karşılığı olarak uygulanacak idari para cezalarına ve diğer idari yaptırımlara karar verme yetkisi Cumhuriyet savcısına aittir(6222 sayılı Kanun madde 23 son fıkra).
6222 sayılı Kanun madde 19 fıkra 1:’’Bu Kanuna göre bir spor kulübüne veya spor kulübünün mensubuna ceza verilmesi, bu kulübün bağlı olduğu federasyonun yaptırım uygulama yetkisini ortadan kaldırmaz.’’Koca’nın belirttiği üzere; ‘’Kanunda tanımlanan kabahatlerin bazılarına(örneğin biletsiz seyirci alma, şiddeti teşvik etme) federasyon disiplin talimatında da disiplin suçu olarak kabul edilmekte ve para cezası öngörülmektedir.Bu durumda kişiler aynı fiilden dolayı hem Federasyon hem de Hazineye para cezası ödeyecektir(biz. 6222 s.K. M. 19/1).’’33
Kabanlar Kanunu madde 15 fıkra 1:’’Bir fiil ile birden fazla kabahatin işlenmesi halinde bu kabahatlere ilişkin tanımlarda sadece idari para cezası öngörülmüşse, en ağır idari para cezası verilir.Bu kabahatlerle ilgili olarak kanunda idari para cezasından başka idari yaptırımlar da öngörülmüş ise bu yaptırımların her birinin uygulanmasına karar verilir.’’ 6222 sayılı Kanun 19/1’de kabahatlerde gerçek içtima düzenlenmiş olupKabahatler Kanunundaki içtima hükümden ayrık bir düzenlemeye yer verilmiştir.
5.Sonuç Ve Öneri:
Sporda şiddeti önlemek amacıyla bir çok fiil, 6222 sayılı Kanunda kabahat olarak düzenlenmiş ve idari para cezası yaptırımı öngörülmüştür.Bilindiği üzere adli para cezaları ödenmediğinde hapisle tazyik gündeme gelirken,idari para cezaları
ödenmediğinde hapis ile tazyik gündeme gelmemektedir.Hal böyle olunca adli para cezası yaptırımının caydırıcılığı idari para cezası yaptırımının caydırıcılığından daha çok olmaktadır.Her ne kadar kabahatlerin yaptırımı suçların yaptırımına göre hızlı
32Gazi Üniversitesi Türk Ceza Hukuku Uygulama Ve Araştırma Merkezi, Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesi Kanunu, 2.Bası, Cumhur Şahin-İzzet Özgenç-İlhan Üzülmez, Seçkin Kitapevi, Ankara, 2012, s.79.
33 Ibid., s.79,80.
uygulansa da idari para cezalarının yukarda belirtilen nedenden dolayı caydırıcılıktan uzak olması nedeniyle, 6222 sayılı Kanunda bir değişiklik yapılmalı ve belli ağırlıktaki fiiller kabahat olmaktan çıkarılıp suç olarak düzenlenmeli ve adli para cezası yaptırımına tabi olmalı.Bu değişikliğin ardından 6222 sayılı Kanun sporda şiddeti önlemek adına daha caydırıcı hale gelecektir.
6222 sayılı Kanunda sporda şiddeti önlemek adına yapılan düzenlemelerin caydırıcılıktan uzak olduğu görülmektedir, bu sebeple yapılacak bir değişiklikle suçlar karşısında öngörülen cezalar artırılmalıdır.
Bir kanun yapmakla sorunlar kendiliğinden çözülmeyecektir.Uygulamada 6222 sayılı Kanunda düzenlenen suç ve kabahatlerin etkin bir şekilde soruşturulmadığı görülmektedir.’’Eğer toplum içerisinde bu yaptırımların uygulanmama ihtimalinin
olduğunun düşünülmesi bile, hukuki mevzuatları etkisiz hale
getirebilmektedir.’’ 34 Sporda şiddeti önlemek adına yapılabilecek en etkin şey 6222 sayılı Kanun kapsamında işlenen suç ve kabahatlerin etkin bir şekilde uygulayıcılar tarafından soruşturulması olacaktır.
34 Bayram Ali Hacımustafaoğlu, ‘’Spor ve Şiddet’’, 2011, http://www.bayramalihacimustafaoglu.av.tr/?p=56 (08.05.2017), p.10.
KAYNAKÇA
Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesi Kanunu, 2.B., (ed.)Cumhur Şahin ,
(ed.)İzzet Özgenç, (ed.)İlhan Üzülmez, Ankara, Seçkin Kitapevi, 2012.
ŞENYÜZ Doğan, Vergi Ceza Hukuku,9.B., Bursa, Ekin Kitapevi, 2016.
ÖZGENÇ İzzet, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 9.B., Ankara, Seçkin
Kitapevi, 2013.
KOCA Mahmut, İlhan ÜZÜLMEZ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 5.B.,
Ankara, Seçkin Kitapevi, 2012.
ZAFER Hamide, ‘’SPORDA ŞİDDET VE DÜZENSİZLİĞİN ÖNLENMESİNE
YÖNELİK BİR ÇARE OLARAK SEYİRDEN YASAKLAMA’’, Türkiye
Adalet Akademisi Dergisi, Sayı 19, Ankara, 2014, ss.23-52.
HACIMUSTAFAOĞLU Bayram Ali, Spor ve Şiddet, 2011,
http://www.bayramalihacimustafaoglu.av.tr/?p=56 , (08.05.2017).
|
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"6222 Sayılı Sporda Şiddet Ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun'a İlişkin Genel Bir Değerlendirme" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Andaç Esemen'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
|
|
6222 Sayılı Sporda Şiddet Ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun'a İlişkin Genel Bir Değerlendirme
