Ana Sayfa
Kavram Arama : THS Google   |   Forum İçi Arama  

Üye İsmi
Şifre

Aktif Makale Franchise Sözleşmeleri-Franchise Verenin Aydınlatma Yükümlülüğü

Yazan : Kemal Çelik [Yazarla İletişim]
Serbest Avukat celik-hukuk@hotmail.com 05324416842

Makale Özeti
Franchise sistemine dair en önemli aşamalardan biri kuşkusuz tarafların birbirini tanıması, diğer tarafa kendini tanıtması ve sözleşmenin kurulması aşamasıdır. Bu aşamaya sözleşme öncesi aşaması diyebiliriz. Bu aşamada tarafların yani franchise veren tarafla franchise alan tarafın kendileri, işleri ve finansal imkân ve yetenekleri ile ilgili doğru bilgi vermeleri önemlidir.

Birçok Avrupa ülkesinde olduğu gibi ülkemiz kanunlarında da franchise ilişkisi ve franchise sözleşmeleri yasalarla düzenlenmemiştir. Yani franchise sistemi yasalarımızda tanımlanmamıştır. Aynı durum Avrupa ülkelerinin çoğunda böyledir ve birkaç Avrupa ülkesi hariç franchise sistemi yasalarda düzenlenmeyen fakat uygulaması çok olan sözleşmelerdendir.

Franchise ilişkisinin yasalarla tanımlanmadığı diğer ülkelerde yapıldığı gibi bizler de uygulaması yaygın olan franchise sözleşmelerini imzalarken, yorumlarken ve feshedip buna bağlı neticeleri tayin ederken özellikle Borçlar Kanunu gibi ilgili yasa ve Yargıtay’ın franchise sistemi ile ilgili veya ona benzer çalışma modellerine dair verdiği emsal kararlara bakmak durumundayız.
Franchise sistemine dair en önemli aşamalardan biri kuşkusuz tarafların birbirini tanıması, diğer tarafa kendini tanıtması ve sözleşmenin kurulması aşamasıdır. Bu aşamaya sözleşme öncesi aşaması diyebiliriz. Bu aşamada tarafların yani franchise veren tarafla franchise alan tarafın kendileri, işleri ve finansal imkân ve yetenekleri ile ilgili doğru bilgi vermeleri önemlidir.
Özellikle franchise verenin franchise alanı aydınlatma yükümlülüğü çok önemlidir. Nitekim franchise verenin franchise alana iş modeli, maliyet, beklenen ciro ve diğer esaslı unsurlar hakkında yeterince bilgi verip franchise alanı sistem hakkında yeterince aydınlatması franchise almak isteyen tarafın gerçekçi ve sağlıklı bir karar alabilmesine imkân verir.

Unutulmamalıdır ki franchise alan, franchise verenin denenmiş, kendini ispatlamış bir sisteme ve iş modeline sahip olduğunu düşünerek hareket etmektedir. Kendi marka ve sistemi ile iş kurmak yerine daha önce başarıya ulaşmış olduğuna inandığı bir sisteme dâhil olarak yapacağı yatırımı karlı bir girişime dönüştürmek amacı ile hareket etmekte, yatırımını bu nedenle bir franchise modeli dâhilinde gerçekleştirerek emek ve parasının heba olma riskini de minimuma indirmek arzusundadır. Franchise alanlar sadece karını yükseltmek kaygısı ile franchise sistemine ilgi duymaz aynı zamanda sermayesini yitirmemek kaygısı da güder.

Bu nedenle franchise verenin franchise almak isteyen adaya sistemini doğruluk içinde, yeterince ve ayrıntılı şekilde izah etmesi zorunludur. Franchise verenin franchise alanı sözleşme kurulmadan evvel en azından aşağıdaki konularda ayrıntılı olarak bilgilendirmesi beklenir;

1- Mevcut Franchise Alanların Tecrübeleri ve Ulaştıkları Neticeler:
Franchise veren taraf nihayetinde sistemine dâhil olmuş franchise alan işletmelere sahiptir. Bu nedenle belirli bir birikim ve tecrübeye ulaştığı açıktır. Franchise verenin franchise alma niyetinde olan adaylara bu işletmelerin ulaştıkları neticeleri açıklaması ve başarıya ulaşan ve başarıya ulaşamayan işletmelerle ilgili deneyimleri paylaşması en azından dürüstlük kuralları gereği beklenir.
Bu şekilde franchise almaya niyetlenen aday taraf gerçekçi bir değerlendirmede bulunma ve daha önce yaşanan deneyimlerden somut kriterler elde etme imkânına kavuşur.

2- Franchise Verenin Merkezden Sağlayacağı Destek:
Franchise sistemi her ne kadar birbirinden bağımsız iki işletmenin birlikte çalışma modeli olsa da franchise verenin franchise alana sağlayacağı bazı destekler başarı için belirleyici olabilmektedir. Bu destekler başta reklam çalışmaları, muhasebe konularında yardım, kiralayanla ilişkilerde yardım, bilgisayar ve teknoloji konusunda yardım gibi merkezin franchise alana sağlayacağı destek konularında franchise sistemine dâhil olmayı düşünen adaya ayrıntılı bilgilendirme yapması gerekir. Bu franchise verenin franchise alana sistemi ve ürünü hakkında yeterince bilgi vermesidir.
Franchise veren taraf, franchise alan tarafa siz basiretli tacirsiniz bilmeniz icap ederdi şeklinde bir itirazda bulunamaz. Öncelikle unutulmamalıdır ki franchise veren taraf ta tacir olup basiretli davranma borcu ile yükümlüdür. Kaldı ki bir tarafın tacir olması ve basiretle davranmak zorunda olması hiçbir zaman her şeyi bilmesini gerektirmez. Franchise veren taraf merkezden sağlayacağı destekleri hakkındaki taahhütlerini ayrıntılı ve net olarak açıklamakla yükümlüdür. Borçlar hukukumuzun sözleşme öncesi evreye ilişkin yasal hükümleri ve yine bu evreye dair yargı içtihatları bu konuda yeterince yol göstericidir.

3- Franchise Verenin Satış Fiyatları Ve Franchise Alanı Zorlayacağı Alımların Maliyeti:
Franchise verenin sözleşme öncesi evrede franchise almak isteyen tarafa net şekilde açıklayacağı bir diğer husus ise franchise verenin satış fiyatları, fiyat politikası ve franchise alanın dekorasyon, mobilya alımı ile diğer tedarikler noktasında hangi maliyetlerle karşılaşacağıdır.
Öncelikle franchise veren taraf ürün ve hizmetlerinin franchise alana sunuş fiyatları, bunların müşterilere sunuş fiyatları ve ileride nasıl uygulanacağına dair fiyatlandırma politikası ile ilgili net bilgilendirme yapmak zorundadır.

Aynı şekilde franchise veren franchise almayı düşünen adaya kendisi dışında üçüncü firmalardan tedarik etmesi gerekecek ürün, dekorasyon, mobilya, bilgisayar programı ve benzeri ihtiyaçlar konusunda net bilgiler vermelidir. Uygulamada franchise verenlerin franchise alanlara örneğin mobilya veya bilgisayar ve kasa sitemi konusunda kendi belirledikleri firmaları şart koştukları açıktır. Bu firmalarla önceden yaptıkları anlaşmalar dâhilinde franchise alanları fahiş fiyatlarla sömürdükleri, hatta piyasada herkesin aşağı yukarı fiyatını bildiği ürünlere bile kendi lehine yüzde yüz yüzde iki yüz gibi oranlarla kar ekletip franchise alanları zarara uğrattıkları çok sık görülmektedir.

Diğer önemli konu ise franchise verenin piyasadan yapacağı yüklü miktardaki alımlarda elde ettiği fiyat avantajını franchise alana yansıtıp yansıtmayacağı hususudur. Franchise sistemleri çok sayıda franchise alan işletmelere sahip olduğundan piyasadan yüklü sipariş ve alımlar gerçekleştirmekte ve bu sayede doğal olarak ciddi maliyet avantajlarına sahip olunmaktadır. Örneğin bir döner franchise sistemi, franchise alanlara eti de kendisi satmakta ve aylık yaptığı alımlarda onlarca ton et alımı yapmakta ise açıktır ki ciddi oranda indirimli fiyatlardan çalışma imkânına sahip olacaktır. Acaba franchise veren bu maliyet avantajını franchise alanlara yansıtacak mıdır? Franchise verenin bu konuda karar vermek hakkı vardır. Bu avantajı franchise alanlarına yansıtmak zorunluluğu yoktur. Franchise veren taraf franchise almak isteyen tarafa bu avantajı yansıtıp yansıtmayacağını açıklamışsa hukuken sıkıntı yok. Bu nedenle franchise veren tarafın fiyat politikasını yeterince açıklaması kendisi için de hukuken daha güvenlidir. Gerçi günümüzde franchise verenlerin toptan alım nedeniyle sağladıkları alım avantajlarını franchise alanlara yansıtmalarını beklemek biraz ütopik kalmaktadır. Uygulamada üstlendiğim somut bir olayda bir döner franchise verenin franchise alan işletmeye dönerde kullanılan kırmızı et ve tavuk etini piyasanın iki katına sattığına şahit olmuştum.

4- Franchise Alanın İhtiyaç Duyacağı Asgari Sermaye Ve Yatırımın Geri Dönüşü:
Franchise verenin franchise almak isteyen tarafı aydınlatması gereken bir diğer temel konu ise franchise almak isteyen tarafın ihtiyaç duyacağı asgari sermaye ve bu yatırımın ne zaman kara dönüşmeye başlayacağı hususu başta olmak üzere yatırımın geri dönüşü ile ilgili gerçekçi bilgi ve öngörülerini paylaşmasıdır. Zira franchise veren ihtiyaç duyulacak asgari sermaye ile ilgili bilgiye ve yatırımın geri dönüşüne dair gerçekçi öngörüde bulunma imkânına sahiptir. Bu konulardaki dürüst bilgi paylaşımı franchise almak isteyen tarafa vereceği kararı mümkün mertebe sağlıklı oluşturmak imkânı verir.

Netice olarak değerlendirdiğimizde akla gelen yukarıdaki dört ana konu franchise ilişkisinin başarısını tayin edecektir. Elbette franchise veren taraf franchise almak isteyen tarafın iş danışmanı olarak görülemez. Bununla birlikte her iki tarafı da tacir olan franchise ilişkisinin tecrübe ve bilgi birikimi bakımından zayıf olan tarafın franchise almak isteyen ve sonrasında franchise alan konumuna gelen taraf olduğu tartışmasızdır.
Sözleşme öncesi evresinde nasıl ki franchise almayı isteyen tarafın kendisi, mali imkânları ve iş tecrübeleri sorulmakta ve bu konularda yapacağı bir yanlış bilgilendirme bazen durumun özelliklerine göre franchise verene sözleşmeyi olağan üstü feshedip tazminat talep etme hakkını doğurabilmekte ise aynı şekilde franchise veren tarafın da aday işletmelere kendisi, tecrübesi ve sistemi hakkında doğru ve ayrıntılı bilgilendirmeyi yaparak aydınlatması hukuken beklenebilir bir yükümlülüktür.
Av.Kemal Çelik
05324416842
celik-hukuk@hotmail.com
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :

"Franchise Sözleşmeleri-Franchise Verenin Aydınlatma Yükümlülüğü" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Kemal Çelik'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.

Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.


[Yazıcıya Gönderin] [Bilgisayarınıza İndirin][Arkadaşa Gönderin] [Yazarla İletişim]
Bu makaleye henüz okuyucu yorumu eklenmedi. İlk siz yorumlayın!
» Makale Bilgileri
Tarih
25-03-2014 - 14:03
(3646 gün önce)
Yeni Makale Gönderin!
Değerlendirme
Şu ana dek 3 okuyucu bu makaleyi değerlendirdi : 3 okuyucu (100%) makaleyi yararlı bulurken, 0 okuyucu (0%) yararlı bulmadı.
Okuyucu
7615
Bu Makaleyi Şu An Okuyanlar (1) :  
* Son okunma 15 saat 59 dakika 49 saniye önce.
* Ortalama Günde 2,09 okuyucu.
* Karakter Sayısı : 8618, Kelime Sayısı : 1057, Boyut : 8,42 Kb.
* 1 kez yazdırıldı.
* 1 kez indirildi.
* Henüz yazarla iletişime geçen okuyucu yok.
* Makale No : 1760
Yorumlar : 0
Bu makaleye henüz okuyucu yorumu eklenmedi. İlk siz yorumlayın!
Makalelerde Arayın
» Çok Tartışılan Makaleler
» En Beğenilen Makaleler
» Çok Okunan Makaleler
» En Yeni Makaleler
THS Sunucusu bu sayfayı 0,02791405 saniyede 14 sorgu ile oluşturdu.

Türk Hukuk Sitesi (1997 - 2016) © Sitenin Tüm Hakları Saklıdır. Kurallar, yararlanma şartları, site sözleşmesi ve çekinceler için buraya tıklayınız. Site içeriği izinsiz başka site ya da medyalarda yayınlanamaz. Türk Hukuk Sitesi, ağır çalışma şartları içinde büyük bir mesleki mücadele veren ve en zor koşullar altında dahi "Adalet" savaşından yılmayan Türk Hukukçuları ile Hukukun üstünlüğü ilkesine inanan tüm Hukukseverlere adanmıştır. Sitemiz ticari kaygılardan uzak, ücretsiz bir sitedir ve her meslekten hukukçular tarafından hazırlanmakta ve yönetilmektedir.