Günümüzde sosyal hayatta,herhangi bir kişimaddi hukuki anlamda yani gerçek anlamda borçlu olmadığı halde, kendisialeyhine gönderilmiş olan ödeme emrine herhangi bir sebeple itiraz etmediğitakdirde yahut İtiraz edipte md 68-68a maddeleri düzenlenen belgelerle itirazındahaklılığını ispatlayamaması halinde icra takibi kesinleşmesi sebebiyle borçtansorumluluğu söz konusu olabilecektir.
Kanun koyucu bu durumda kalabilecek kişileriçin menfi tespit ve de istirdat davası imkânı getirmiştir. Menfi tespit davasında,borçlu kendisi aleyhine başlatılan bir icra takibinde, takip kesinleşip borcuödemek durumunda kalmadan, açmış olacağı menfi tespit davası ile borçluolmadığının ispatını isteyebilecektir. Bu şekilde borçlu olmadığının ispatınısağlaması halinde ise hakkındaki icra takibinin iptalini sağlayabilecek veödeme emrindeki borcu ödemekten kurtulmuş olacaktır.
Bununla birlikte şayet borçlunun hakkındayapılmış olan icra takibine ödeme yapmış olması halinde artık menfi tespityoluna değil; borcun ödemesinden sonra ödenen meblağın iadesini sağlayacak olanİSTİRDAT DAVASI AÇABİLECEKTİR. Söz konusu iki davanın amacı aynı olmakta oluphaksız şekilde açılmış olan icra takibinin durdurulmasını veyahut haksızşekilde ödetilen paranın geri alınması için açılacak olan davalardır.
Her iki davanın da amacının aynı olmasısebebi ile borçlunun açmış olduğu menfi tespit davası sürerken, borcu ödemekdurumunda kalması halinde, açmış olduğu menfi tespit davasına istirdat davasıolarak devam edilecektir
Menfi tespit davası genel olarak takipkonusu alacağın, borçlusu olmadığının tespitine ilişkindir. Menfi tespit davası; hata en itirazedilemediği hallerde; itiraz edilip itirazın kaldırılması durumlarında; takasınsöz konusu olduğu durumlarda;senedin hata,hile,ikrah yoluyla doldurulmasıhallerinde;senedin hatır senedi olması durumunda, vb.;BORÇLU OLARAK GÖZÜKENKİŞİ HAKSIZ İCRA TAKİBİ ALEYHİNE SAYILAN SEBEPLER NETİCESİ MENFİ TESPİT DAVASIAÇABİLECEKTİR.
Menfi tespit davasının görüldüğü mahkemede;genellikle %10 ile %15 arasında teminat yatırılması suretiyle dava açılmasındansonra başlamış olan icra takibi, davanın karara bağlanmasına kadar duracaktır.İcra takibinin devamında açılmış olan menfi tespit davasında ise teminatla dahidurma kararı verilemeyecektir. Ancak yine icra takibi sonucu elde edilenparanın alacaklı gözüken şahsa ödenmesini engelleyecek ve de söz konusu meblağicra veznesinde dava sonuna kadar muhafaza edilecektir. Bu noktada kanunkoyucunun amacı, süregelen icra takiplerinin menfi tespit davaları ilesürümcüme de kalmasını engellemektir. İcra takibi menfi tespit davası iledurmayacağı gibi bununla birlikte haksız bir icra takibi sonucu borçlununmağdur olmaması için borçlunun ödemiş olduğu paranın icra veznesinde tutularak,borçlunun icra takibi sonucu uğrayacağı muhtemel zararların önüne geçilmekistenmiştir.
Menfitespit davası kural olarak alacaklıya açılır ve de genel mahkemelerdegörülecektir. Menfi tespit davasının mahkemece reddedilmesi halinde;alacaklının alacağını geç alması sebebi ile alacaklı lehine, alacağıntoplamından %40 ından az olmamak üzere tazminata hükmedilecektir. Yine sözkonusu tazminat, borçlunun menfi tespit davası açarken, ihtiyati tedbir kararıiçin yatırmış olduğu teminattan karşılanacaktır.%40 tazminat ile kanun koyucutarafından amaçlanan; borçlunun, aleyhine açılmış olan icra takiplerinisürüncemede bırakmak için dava açılmasını önlemek amacıdır.
Davanın(Davacı)borçlu lehine sonuçlanması durumunda; icra takibi derhal durur; Davanınkesinleşmesi ile icra takibi iptal edilir. Borçlunun tamamen borçlu olmadığınıntespiti halinde tamamen, kısmi borçlu olması halinde kısmen icranın eski haleiadesine karar verilir. Bunun içinayrı bir mahkeme kararına gerek yoktur. Davanın sonuçlanmasından öncemallara haciz konulmuş ise,derhal kaldırılacak iken;hacizli malların satılmışolması halinde icra veznesindeki para alacaklıya değil;dava sonunda haklı çıkanborçluya ödenecektir.
Borçluya menfi tespitdavası açmaya zorlayan icra takibininhaksız ve kötü niyetli olduğunun anlaşılması halinde o halde alacaklı aleyhine takip miktarının %40ından aşağı olmamak üzere borçlunun uğramış olduğu zarar için borçlu lehinetazminata hükmedilecektir.
Borçlu aleyhine %40 tazminatahükmedilebilmesi için borçlunun haksız olması yeterli iken; alacaklı aleyhine%40 tazminata hükmedilebilmesi için alacaklının hem haksız hem de kötü niyetliolması aranmaktadır. Alacaklının icra takibini, haksız ama iyi niyetliyapması halinde borçlunun uğramış olduğu zararlar için tazminat ödemeyecektir.
Borçlunun icra takibine karşı menfi tespitdavası açamamış ve de cebri icra tehdidi altında borcu ödemek durumunda kalmasıhalinde; borçlu alacaklı aleyhine istirdat davası açabilecektir.
İstirdat davası, genel yetkili mahkemelerdeaçılan bir eda davası olup; söz konusu dava ile sebepsiz olarak ödendiği iddiaedilen para borcunun iadesi istenecektir. Davanın şartı ise borçlu olarakgözüken kişinin, borçlu olmadığı parayı cebri icra tehdidi altında ödemesidir.İstirdat davası açma süresi olarak 1YILLIK HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE belirlenmiştir. Söz konusu sürede dava açılmaması durumu,mahkemece resen dikkat edilecektir. Süreye uyulmaması halinde dava süreyedayalı şekil yönünden reddedilecektir. Hak düşümü sürenin başlaması ise borcuntamamen icra veznesine yatırılması ve de borcun sona ermesi ile başlayacaktır.Yine istirdat davası genel hükümlere göre görülecek olup borçlu davacı sıfatınasahip iken alacaklı davalı olacaktır.
Borçluistirdat davasını kazanması halinde, sadece icra takibine ilişkin ödemiş olduğualacağı istemek hakkına sahip olmayıp ayrıca icra harç ve giderleri ve de diğertüm masrafları talep edebilecektir.
Borçlunun istirdatdavasını kaybetmesi halinde ise alacaklının yargılama giderleri ve de avukatlık ücretini ödemeye mahkum edilecektir.
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Menfi Tespit Ve İstirdat Davası" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Av.Uğur Hakan Kahraman'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
Şu ana dek 8 okuyucu bu makaleyi değerlendirdi :
8 okuyucu (100%) makaleyi yararlı bulurken,
0 okuyucu (0%) yararlı bulmadı.
Okuyucu
36230
Bu Makaleyi Şu An Okuyanlar (1) :
* Son okunma 1 saat 20 dakika 46 saniye
önce.
* Ortalama Günde 8,45 okuyucu.
* Karakter Sayısı : 11515, Kelime Sayısı : 1138,
Boyut : 11,25 Kb.
*
6 kez yazdırıldı.
*
10 kez indirildi.
*
4 okur yazarla iletişim kurdu.
* Makale No : 1504
Menfi Tespit Ve İstirdat Davası
