|
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındaki kurumların (4734 S.K. m.2) mal, hizmet veya yapım işi ihtiyacını karşılamak amacıyla açtıkları ihaleyi, sarih bir beyanla veya zımni olarak; kamu ihale sözleşmesinin imzalanmasından önceki aşamada veya ihaleyi açan kuruma veya Kamu İhale Kurumu'na yapılan şikayet ve itirazen şikayet başvurusu üzerine alınan kararlarla sona erdirmelerine ihalenin iptali denir.
Türk Kamu İhale Hukuku sisteminde ihtiyacı olan malı, hizmeti veya yapım işini tedarik etmek için ihale yapıp yapmama konusunda serbest olan idare, ihtiyacı olan edimi ihale ile tedarik etme hususunda karar aldıktan sonra Kamu İhale mevzuatı çerçevesinde hareket etmekle mükelleftir. İnceleme konumuz da idarenin, ihale ile tedarik kararı aldıktan sonra ve fakat kamu ihale sözleşmesinin imzalanmasından önceki aşamada hangi sebeplerle ihalenin iptalini gerçekleştirebileceği, işbu iptal kararlarına karşı başvuru yolları ile kararın etki ve sonuçlarıdır.
I- 4734 S.K.'da DÜZENLENEN İHALENİN İPTALİ SEBEPLERİ:
1- 4734 S.K. m.11'deki düzenleme çerçevesinde: "İhaleye Katılamayacak Olanlar" başlığını havi ilgili maddede, ihaleye katılamayacak gerçek ve tüzel kişiler ile kuruluşlar ihaleye katılmış ise, ihale dışı bırakılarak geçici teminatlarının gelir kaydedileceği; bu kişilerin ihaleye katıldığının "tekliflerin değerlendirilmesi" aşamasında tespit edilememesi sebebiyle, ihaleye katılamayacak olan kişi üzerine ihale yapılmış olması halinde ise, teminatının gelir kaydedilerek ihalenin iptal edileceği düzenlenmiştir. 11. maddedeki düzenleme, bir sebebi ihtiva etmektedir. İdarenin, işbu maddeye göre ihaleyi iptal edebilmesi için maddede düzenlenen şartların gerçekleşmiş olması gerekmektedir, aksi takdirde iptal kararı hukuka aykırı olacaktır.
2- 4734 S.K. m.16'daki düzenleme çerçevesinde: "İhale Saatinden Önce İhalenin İptal Edilmesi" başlığını havi ilgili maddeye göre, idarenin gerekli gördüğü hallerde veya ihale dokümanında yer alan belgelerde ihalenin yapılmasına engel olacak ve düzeltilmesi de mümkün olmayan bir hususun bulunması halinde ihalenin iptal edilebileceği; bu durumda ihalenin iptal edildiğinin, isteklilere, iptal nedeni de belirtilerek ilan edilerek duyrulacağı ve teklif vermiş olanlara durumun ayrıca tebliğ edileceği; ihalenin iptaliyle beraber bütün tekliflerin reddedilmiş sayılacağı ve bu durumda isteklilerin idareden herhangi bir hak talep edemeyeceği düzenlenmiştir. Maddede "idarenin gerekli gördüğü hallerde" ibaresinin kullanılmış olması idareye, ihalenin iptali konusunda sınırsız bir hak ve yetki verildiği anlamına gelmez. Bu ibareden anlaşılması gereken, idarenin, kamu hukuku ilkeleri çerçevesinde kullanmak şartıyla ve özellikle "kamu yararı" ilkesini göz önünde bulundurarak ihalenin iptali konusunda "takdir yetkisi"nin olduğudur.
3- 4734 S.K. m.20'deki düzenleme çerçevesinde: "Belli İstekliler Arasında İhale Usulü" başlığını havi maddeye göre, belli istekliler arasında ihale yapılması halinde ihaleye davet edilebilecek adayların sayısı beşten az ise veya teklif veren istekli sayısı üçten az ise ihale iptal edilir. 20. maddedeki düzenleme, ihalenin iptal edilebilmesi için, belirli şartların gerçekleşmesi gereğini ihtiva etmektedir.
4- 4734 S.K. m. 39'daki düzenleme çerçevesinde: Anılan maddeye göre ihale komisyonunun kararı ile idare, verilmiş olan tüm teklifleri reddederek ihaleyi iptal etme serbestisine sahiptir. İdare, ihaleyi iptal ettiğini tüm isteklilere bildirir, ihalenin iptali ve tekliflerin reddi sebebiyle idarenin herhangi bir yükümlülüğü söz konusu değildir. Maddeye göre isteklilerin talepte bulunması halinde idarenin, iptal gerekçesini talep edenlere bildirme yükümü vardır. Anılan madde düzenlemesinde idarenin ihaleyi iptali hususunda herhangi bir şekilde sebebe ihtiyacı olmadığı izlenimi doğmaktadır. Oysa ki; anılan maddeye göre, talepte bulunan istekliye ihalenin iptali gerekçesini bildirmekle yükümlü tutulan idarenin, kamu hukuku ilkeleri ve özellikle "kamu yararı"nı gözeterek bu şekilde bir karar alabileceği açıktır. Daha da önemlisi anılan maddenin gerekçesinde işbu maddeye göre ihalenin iptal edilebilmesi için bazı şartlar öngörülmüştür(tekliflerin yaklaşık maliyete kıyasla çok yüksek olması, mevcut ödeneğin verilen teklifleri karşılayamayacak olması, kanunun temel ilkelerine aykırı hususlar olması gibi). Yine 22.08.2009 Tarih ve 27327 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Kamu İhale Genel Tebliği'nin 16.3.1. maddesinde de ihale komisyonunun verilen teklifleri yaklaşık maliyete göre mukayese edeceği ve bütçe ödeneklerini de göz önünde bulundurarak teklif fiyatlarını uygun bulmaması halinde ihalenin iptaline karar vermek hususunda takdir yetkisine sahip olduğu düzenlenmiştir. Dolayısıyla anılan düzenlemeye göre de idarenin ihaleyi iptal etmekte sınırsız bir hak ve yetkisi olduğundan bahsedilemez.
5- 4734 S.K. m.40'taki düzenleme çerçevesinde: Anılan maddenin 6. fıkrasına göre; İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen "beş iş günü" içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle ihaleyi iptal eder. Maddede, ihalenin iptali kararı alınmasını gerektirecek herhangi bir sebep düzenlenmemiştir. Lakin ihale yetkilisine, ihalenin iptali halinde, bunun gerekçesinin açıklanması zorunluluğu getirilmiştir. Yine 4734 S.K.'un 41. maddesinin 2.fıkrasında İhale kararının ihale yetkilisi tarafından iptal edilmesi durumunda, isteklilere gerekçeleri belirtilmek suretiyle bildirim yapılacağı düzenlenmiştir. Dolayısıyla 40. maddeye göre de, muhik sebeplerin varlığı olmadan idarenin, iptal kararı veremeyeceği açıktır.
6- 4734 S.K. m.44'teki düzenleme çerçevesinde: "Sözleşme Yapılmasında İsteklinin Görev ve Sorumluluğu" başlığını havi maddede, ihale üzerinde kalan isteklinin, kamu ihale sözleşmesini imzalamaktan imtina etmesi halinde, ihale üzerinde kalan isteklinin geçici teminatının irad kaydedileceği; bu durumda idarenin, ihale yetkilisince uygun görülmesi halinde, en avantajlı ikinci teklifi veren istekliyle sözleşme imzalayabileceği; ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklifi veren isteklinin de (maddede belirtilen şartların gerçekleşmesine rağmen) sözleşmeyi imzalamaması durumunda, bu teklif sahibinin de geçici teminatı irad kaydedilerek ihalenin iptal edileceği düzenlenmiştir. Görüldüğü üzere, anılan madde düzenlemesinde de, idarenin ihaleyi iptal etme yetkisini kullanabilmesi, belli şartların gerçekleşmesi halinde mümkün olabilecektir.
7- 4734 sayılı Yasa'nın 54. maddesi çerçevesinde: İhaleye yönelik şikayet ve itirazen şikayet başvuruları üzerine, ihale sürecinin devam etmesine engel oluşturacak ve düzeltici işlemle de giderilmesi mümkün olmayan bir hukuka aykırılığın tespiti halinde, idare veya kurum tarafından gerekçeli olarak ihalenin iptaline karar verilir.
Görüldüğü üzere; 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'na göre ilk 6 bentte sayılan hallerde idare, re'sen ihalenin iptali kararı alabilmekte ve 7.bentte ise başvuru üzerine duruma göre idare veya Kamu İhale Kurumu tarafından ihalenin iptaline karar verilebilmektedir.
II- İHALENİN İPTALİ KARARININ İPTALİ:
A- Kamu İhale mevzuatına uygun şartlar gerçekleşmeden veya muhik bir sebep olmaksızın verilen ihalenin iptali kararından menfaati zarar görenlerin, ihalenin iptali kararının iptali için başvurabilecekleri yollar nelerdir?
Yukarıdaki başlık altında incelediğimiz sebeplerle idarenin, ihalenin iptaline karar vermesi, idari işlem niteliğindedir. Bu sebeple tabiidir ki "ihalenin iptali kararının iptali" için İdare Mahkemesi'nde dava ikame edilebilir. İkinci yöntem ise Kamu İhale Kurumu'na itirazen şikayet başvurusunda bulunmaktır. "İhalenin İptali Kararının İptali" talebinin, hangi hallerde dava ikame edilmesini gerektirdiği ve hangi hallerde Kamu İhale Kurumu'na itirazen şikayet konusu edilebileceği önem arz etmektedir. Çünkü dava ikame edilmesi gereken hallerde Kuruma yapılan itirazen şikayet başvurusu ile idari yargıya başvurma süresi kaçırılabilecek ve Kuruma başvurulması gereken hallerde dava açılması halinde ise idari mercii tecavüzü söz konusu olacaktır.
İhalenin iptali kararının iptali talebiyle, şikayet ve itirazen şikayet yoluna gidilmeden, doğrudan dava ikamesinin mümkün olup olmadığı konusunda Danıştay 13. Dairesi, 30.09.2009 Tarihli, Esas: 2009/2769, Karar: 2009/8848 sayılı kararında: "...4734 sayılı Kanun' un 56. maddesinde 5812 sayılı Kanun'un 23. maddesiyle yapılan değişiklik öncesinde, ihalenin iptaline ilişkin işlem ve kararlar herhangi bir ayrıma tabi tutulmaksızın şikâyet ve itirazen şikâyet başvurularına konu edilebilirken, yapılan değişiklikle, ihalenin iptaline ilişkin işlem ve kararlardan, sadece şikâyet ve itirazen şikâyet üzerine alınan iptal kararlarına karşı 5 gün içinde doğrudan Kamu İhale Kurumu'na başvuruda bulunmak suretiyle itirazen şikâyet başvurusunda bulunabileceği hükme bağlanmıştır. Bu durumda, 4734 sayılı Kanun'un 56. maddesini değiştiren 5812 sayılı Kanun'un 23. maddesinin 04.01.2009 tarihinde yürürlüğe girmesinden sonra, 29.01.2009 tarihli dava konusu edilen ihalenin iptali kararının şikâyet ve itirazen şikâyet üzerine alınmayıp re'sen alındığı dikkate alındığında, anılan işleme karşı Kamu İhale Kurumu'na itirazen şikâyet başvurusunda bulunmaksızın, anılan işlemin iptali istemiyle doğrudan dava açılması mümkün olduğundan, davada mercii tecavüzü bulunduğu gerekçesiyle dava dilekçesinin 2577 sayılı Kanun'un 15/1-e maddesine göre Kamu İhale Kurumu'na tevdiine karar veren idare Mahkemesi kararında usul kurallarına uyarlık bulunmamaktadır" tespitini yapmıştır. 4734 sayılı Yasa'nın "İhalelere Yönelik Başvurular" başlığını havi 54. maddesine göre başvurular üzerine ihaleyi yapan idare veya kurumun, ihale sürecinin devam etmesine engel oluşturacak ve düzeltici işlemle de giderilmesi mümkün olmayan bir hukuka aykrılığın tespiti halinde "ihalenin iptaline" karar verebileceği düzenlenmiştir. Danıştay ilgili dairesi, kararında, 4734 sayılı Yasa'nın 56. maddesindeki düzenlemede, sadece işbu 54. maddeye göre verilmiş olan "ihalenin iptali" kararlarına karşı itirazen şikayet yoluna gidilebileceği; bu ahvalde ihaleyi yapan idarece re'sen alınan ihalenin iptali kararına karşı Kamu İhale Kurumu'na başvurmadan dava ikamesi halinde mercii tecavüzünden bahsedilemeyeceği değerlendirmesini yapmıştır.
"İhalenin iptali kararının iptali" halinde yapılabilecek başvurulara ilişkin mevzuattaki düzenlemeleri anlayabilmek için öncelikle bazı kavramların açıklanması, konunun incelenmesi ve değerlendirilmesi açısından önem arz etmektedir.
03.01.2009 Tarih, 27099 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik"in 4. maddesinde "şikayet" ihale sürecindeki işlem ve eylemlerin hukuka aykırı olduğu iddiasıyla aday, istekli veya istekli olabilecekler tarafından İDAREYE yapılan başvuru olarak tanımlanmıştır. Aynı maddede "itirazen şikayet"in üç halde söz konusu olabileceğine yer verilmiş ve "itirazen şikayet" bu şekilde tanımlanmıştır. Öncelikle belirtilmelidir ki "itirazen şikayet", Kamu İhale Kurumu'na yapılan başvurunun adıdır. Maddeye göre "itirazen şikayet" başvurusu; ilk olarak, şikayet başvurusu üzerine idare tarafından alınan kararın uygun bulunmaması veya idarenin, şikayet başvurusuna rağmen süresi içinde karar almamış olması halinde yapılabilir, ikinci olarak, idareye yapılan şikayet başvurusu üzerine, idare tarafından şikayet dilekçesinin kayda alındığı tarih veya sonrasında herhangi bir nedenle iadrece ihalenin iptaline karar verilirse bu iptal kararına karşı yapılabilir ve son olarak itirazen şikayet başvurusu yapılmış ve bunun üzerine Kamu İhale Kurulu da başvurunun reddine veya düzeltici işlem belirlenmesine karar vermiştir; Kamu İhale Kurulu işbu kararları verdikten sonra idare, ihalenin iptaline karar verirse, idarenin bu iptal kararına karşı da yapılabilir.
"İhalenin iptali kararının iptali" hakkında, Danıştay 13. Dairesi'nin kararında da yer verilen 4734 sayılı Kamu İhale Yasası'nın 56. maddesinin 1. fıkrasının 2.cümlesi: "İhalenin iptaline ilişkin işlem ve kararlardan, sadece şikayet ve itirazen şikayet üzerine alınanlar itirazen şikayete konu edilebilir ve bu kararlara karşı beş gün içinde doğrudan Kuruma başvuruda bulunulabilir." şeklinde düzenlenmiştir. "İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik"in 4.maddesinde ilgililerin idareye şikayet başvurusunda bulunmaları ve idarenin de bu şikayet dilekçesinin aldığı tarihte veya sonrasında herhangi bir nedenle ihalenin iptaline karar vermesi halinde bu iptal kararına karşı Kamu İhale Kurumu'na itirazen şikayette bulunulabileceği düzenlenmiştir. Yine aynı maddede Kamu İhale Kurumu'na yapılan itirazen şikayet başvurusu sonucunda Kamu İhale Kurulu'nun bu başvurunun reddine karar vermesi veya düzeltici işlem yapılması gerektiği konusunda bir karar alması sonrasında idare, ihalenin iptaline karar verirse işbu iptal kararının iptali için de Kamu İhale Kurumu'na itirazen şikayet başvurusunda bulunulabileceği düzenlenmiştir. Yönetmeliğin 14. maddesinin 1.fıkrasında yasa hükmü biraz daha kapsamlı şekilde açıklanarak "şikayet ya da itirazen şikayet üzerine idare tarafından alınan ihalenin iptali kararlarına karşı doğrudan Kuruma itirazen şikayet başvurusunda bulunulabilir." şeklinde düzenleme yapılmıştır. Yönetmeliğe, "idare tarafından alınan ihalenin iptali kararlarına karşı" ibaresi eklenerek, Kamu İhale Kurumu'nun itirazen şikayet halinde aldığı "ihalenin iptali kararına karşı da tekrar Kamu İhale Kurumu'na doğrudan başvurulacak zannı uyandıran" yasa hükmü açıklığa kavuşturulmuştur. Her ne kadar, Yasanın ilgili 56. maddesinin 2. fıkrasının 2. cümlesinden de (İdare tarafından şikayet veya itirazen şikayet üzerine alınan ihalenin iptal edilmesi işlemine karşı yapılacak itirazen şikayet başvuruları ise İDARENİN İPTAL GEREKÇELERİYLE sınırlı incelenir.) aynı anlam çıkmakta ise de; yasakoyucu tarafından, 56. maddenin 1.fıkrası düzenlemesinin kötü bir şekilde kaleme alındığı aşikardır.
Hangi hallerde doğrudan dava ikame edileceği ve hangi hallerde önce Kamu İhale Kurumu'na itirazen şikayet başvurusunda bulunulması gerektiği sorumuza, net olarak cevap veren düzenleme, 28.01.2009 Tarih ve 27124 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Tebliğ"de yer almaktadır. İlgili Tebliğ'in 8. maddesinin 2. ve 3. fıkralarına göre: "İhalenin iptali kararlarından sadece aşağıda belirtilenler itirazen şikayete konu edilebilir:
a) Şikayet başvurusu üzerine idare tarafından şikayet dilekçesinin kayıtlara alındığı tarih veya sonrasında herhangi bir nedenle idare tarafından alınan iptal kararları.
b) İtirazen şikayet üzerine Kurul tarafından başvurunun reddine veya düzeltici işlem belirlenmesine karar verildikten sonra idare tarafından alınan iptal kararları.
Herhangi bir şikayet veya itirazen şikayet başvurusu olmaksızın idare tarafından alınan ihalenin iptali kararlarına karşı Kuruma itirazen şikayet başvurusunda bulunulamayacağından, bu kararlar ancak idari yargı mercilerinde dava konusu edilebilir."
Bu düzenleme çerçevesinde Danıştay 13. Dairesi'nin yukarıda alıntıladığımız 30.09.2009 tarihli kararına konu olayda idarenin re'sen aldığı ihalenin iptali kararı söz konusu olmakla, Danıştay'ın kararı sonuç itibariyle doğru ise de; kararında zikrettiği "...anılan işleme karşı Kamu İhale Kurumu'na itirazen şikâyet başvurusunda bulunmaksızın, anılan işlemin iptali istemiyle doğrudan dava açılması mümkün olduğundan..." görüşü hatalıdır. Çünkü temyize konu davada, idarenin re'sen aldığı ihalenin iptali kararı söz konusudur ve bu ahvalde Kamu İhale Kurumu'na itirazen şikayet başvurusu yapılamayacağından kanaatimizce; karardaki "mümkün olduğundan" ibaresi, "zorunlu olduğundan" şeklinde belirtilmeli idi.
Özetleyecek olursak; ilgililerin, yukarıda I no'lu başlık altında incelediğimiz, "ihalenin iptali sebeplerinden" mütevellit, idarenin re'sen aldığı iptal kararlarına karşı doğrudan dava açması; şikayet veya itirazen şikayet üzerine idarenin aldığı "ihalenin iptali" kararlarının iptali istemiyle de dava açmazdan evvel Kamu İhale Kurumu'na itirazen şikayet başvurusunda bulunması gerekmektedir.
03.05.2011 tarihli ve 27923 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Tebliğ"in 2.maddesinin 3.fıkrasında yapılan değişiklik ile ihalede geçerli teklif kalmaması veya bazı tekliflerin değerlendirme dışı bırakılması nedeniyle ihalede rekabetin oluşmadığı ve/veya kaynakların etkin kullanımının gerçekleşmediği gerekçesiyle idare tarafından ihalenin iptal edilmesi söz konusu olursa; aday ve isteklilerin, idarenin, ihalenin iptali ile birlikte başvuru veya tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılması kararına karşı yapacakları başvuruların "ihalenin iptal edilmesi işlemine" karşı bir başvuru olmadığı; bu sebeple de başvuruların öncelikle idareye yapılması gerektiğine dair düzenleme getirilmiştir. Aday ve isteklilerin bu durumda şikayeten idareye yapacakları başvuruları üzerine idarenin aldığı kararın uygun bulunmaması veya başvuruya rağmen idarenin, on gün içerisinde karar almaması halinde ise Kuruma itirazen şikayet başvurusunda bulunulması gerektiği belirtilmektedir. Maddede, (yukarıdaki açıklamalarımıza paralel olarak) ihalenin iptali işleminden önce bir şikayet başvurusunun olduğu hallerde, başvuru veya teklifi değerlendirme dışı bırakılan aday veya isteklinin, teklifinin geçerli olduğuna ve bu nedenle ihalenin iptal edilmemesi gerektiğine yönelik olarak doğrudan Kuruma itirazen şikayet başvurusunda bulunmasının mümkün olduğu da ayrıca belirtilmiştir. Maddeye eklenen 4. fıkrada ise Kamu İhale Kurumu'na yapılan itirazen şikayet başvurusu üzerine, Kurul tarafından başvuru sahibinin teklifinin geçerli olduğuna dair düzeltici işlem kararı verilen hallerde, idarenin ihalenin iptali kararını geri alarak düzeltici işlem kararının gereğini yerine getirmesinin zorunlu olduğu; idarenin ihalenin iptali kararını geri almaması durumunda iptal kararına karşı yapılacak başvurunun doğrudan idari yargı mercilerine yapılması gerektiği belirtilmektedir. 4734 sayılı Kamu İhale Yasası'nın 56. maddesinin 2. fıkrasına göre Kamu İhale Kurumu, idare tarafından şikayet veya itirazen şikayet üzerine alınan ihalenin iptal edilmesi işlemine karşı yapılacak itirazen şikayet başvurularını idarenin iptal gerekçeleriyle sınırlı inceleme yetkisini haizdir. Tebliğ'de yapılan anılan değişiklik üzerine, Kamu İhale Kurumu'nun idarenin iptal gerekçesiyle sınırlı inceleme yapma yetkisine, değişikliğe uygun EK düzenleme getirilmesi ihtiyacı duyulmuştur. Bu meyanda Tebliğ'in "Kurum tarafından inceleme" başlıklı 14. maddesi'nde: idare tarafından şikayet veya itirazen şikayet üzerine alınan ihalenin iptali işlemine karşı yapılacak itirazen şikayet başvurularının, idarenin iptal gerekçeleriyle sınırlı inceleneceği düzenlemesi muhafaza edilerek maddeye, Tebliğ'in 2 nci maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkraları kapsamında ihalenin iptali işlemi ile birlikte başvuru veya teklifin değerlendirme dışı bırakılması işlemine karşı yapılan başvurularda, Kamu İhale Kurumu'nun idarenin iptal gerekçesi ve bu gerekçeye dayanak teşkil eden ve başvuruya konu edilen değerlendirme işlemi yönünden inceleme yetkisi olduğu eklenmiştir.
Bu başlık altında son olarak; Türk Hukuku'nda, 4734 sayılı Kamu İhale Yasası'nın yürürlüğe girmesinden sonraki süreçte "ihalenin iptali kararının iptali"ne dair başvurularda, Kamu İhale Kurumu'nun -görev ve yetki yönünden- ne şekilde kararlar aldığına bir göz atmakta fayda görüyoruz:
4734 sayılı Kanun ile verilen görevleri yapmak, bu Kanunda belirtilen esas, usul ve işlemlerin doğru olarak uygulanmasını sağlamak üzere; Maliye Bakanlığı'na bağlı, kamu tüzel kişiliğini haiz, idari ve mali özerkliğe sahip Kamu İhale Kurumu kurulmuştur (4734 S.K. m.53). Kamu İhale Kurumu, ihalenin başlangıcından kamu ihale sözleşmesinin imzalanması aşamasına kadarki süreçte idarenin işlemlerinin kamu ihale mevzuatına uygun olup olmadığına ilişkin şikayetleri inceleyip sonuçlandırmakla görevli ve yetkilidir.
Konumuz açısından, Kamu İhale Kurumu'nun verdiği kararlar, süreç içerisinde bazı farklılıklar göstermiştir. Kamu İhale Kurumu, bir dönem, ihale kararının iptali kararına karşı kendisine yapılan başvurularda, ihale kararının iptali ile ihale sürecinin geçmişe etkili olarak ortadan kalktığı ve Kamu İhale Kurumu'nun ise inceleme yetkisinin ihale süreci ile kısıtlı olduğu gerekçesiyle; bu başvuruları inceleyemeyeceği yönünde kararlar vermiştir. Örneğin Kamu İhale Kurumu, 06.11.2003 tarih ve 25281 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 2003/UK.Z-494 sayılı kararında bu görüşünü: "...Şikayet konusu ihalenin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 39 uncu maddesinde yer alan hüküm doğrultusunda iptal edildiği anlaşılmıştır. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 56 ıncı maddesi 2 nci fıkrasında Kamu İhale Kurulu tarafından verilebilecek kararlar üç bent halinde sayılmıştır. Belirtilen maddede, şikayet başvuruları üzerine Kurulca yapılacak idari denetimin sınırının ihale süreci içerisinde ve bu süreçte sonuç doğuran işlem ve eylemler olduğu belirlenmiştir. İhalenin iptaline yönelik idari işlem ile ihale süreci sona erdiğinden, bu süreç içerisinde yapılan idari işlemler ile ilgili olarak Kamu İhale Kurulu tarafından idari denetim yapılamayacaktır. Ancak bu idari işlemler idari yargı yerinde dava konusu yapılabilecektir. Açıklanan gerekçe ve nedenlerle başvuru hakkında karar verilmesine yer olmadığına, ihaleden yasaklama kararına ve mağduriyetin giderilmesine ilişkin talebin incelenmeksizin reddine oybirliği ile karar verilmiştir" şeklinde belirtmiştir.
Sonrasında Kamu İhale Kurumu, ihalenin iptali kararlarına karşı yapılan şikayet ve itiraz başvurularını inceleme yetkisi olup olmadığı konusunda görüş almak üzere Danıştay 1. Dairesi'ne başvurmuştur. Bu başvuru üzerine Danıştay 1. Dairesi, 13.04.2004 Tarih, Esas: 2004/36, Karar: 2004/42 sayılı kararında: "4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 11 inci maddesine göre ihalelere katılmaları yasak olanlardan ihaleye katılanların ihale dışı bırakılarak geçici teminatlarının gelir kaydedileceği, ayrıca bu durumun tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında tespit edilememesi nedeniyle bunlardan biri üzerine ihale yapılmışsa teminatı gelir kaydedilerek ihalenin iptal edileceği, 16 ncı maddesinde, idarenin gerekli gördüğü veya ihale dokümanında yer alan belgelerde ihalenin yapılmasına engel olan ve düzeltilmesi mümkün bulunmayan hususların bulunduğunun tespit edildiği hallerde ihale saatinden önce ihalenin iptal edilebileceği, 39 uncu maddesinde, ihale komisyonu kararı üzerine idarenin, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbest olduğu, 40 ıncı maddesinde, ihale yetkilisinin karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylayacağı veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal edeceği, 53 üncü maddesinde, Kamu İhale Kurumunun, bu Kanunda belirtilen esas, usul ve işlemlerin doğru olarak uygulanması konusunda görevli ve yetkili olduğu, ihalelerin başlangıcından sözleşmenin imzalanmasına kadar olan süre içerisinde idarece yapılan işlemlerde bu Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine uygun olmadığına ilişkin şikayetleri inceleyerek sonuçlandırmanın Kurumun görev ve yetkileri arasında bulunduğu, 56 ncı maddesinde de, ihalelere ilişkin olarak yapım müteahhidi, tedarikçi ya da hizmet sunucusu tarafından, sözleşme imzalanmadan önce Kuruma bu Kanun hükümlerine uygun olmadığı, iddia edilen ve düzeltilmesi istenilen durumların bildirilmesi kaydıyla itirazen şikayet başvurusunda bulunulabileceği hükümlerine yer verilmiştir.
Yukarıda açıklanan hükümlerden, Kurumunun, ihalelerin başlangıcından ihale sözleşmesinin imzalanmasına kadar olan süre içerisinde, idarece yapılan işlemlerin mevzuata aykırı olduğuna ilişkin şikayetleri inceleyerek bu şikayetler, sonuçlandırmakla görevli ve yetkili olduğu açıktır" şeklindeki açıklamasıyla ihalenin iptali kararına karşı başvurularda Kamu İhale Kurumu'nun, inceleme ve karar vermeye yetkili ve görevli olduğunu belirtmiş; Kamu İhale Kurumu da işbu Danıştay kararından sonra ihalenin iptali kararına karşı yapılan başvuruları incelemeye başlamıştır.
05.12.2008 tarih, 27075 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan, 20.11.2008 kabul tarihli, 5812 sayılı Yasa ile değişik 4734 sayılı Kanun'un 55 ve 56. maddesinde yapılan değişiklik ile konuya açıklık getirilmiştir. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 55. maddesinin 4. fıkrasında, idareye yapılan şikayet başvurusu üzerine, idarenin, anılan maddede belirtilen sürede bir karar almaması veya idarenin süresinde aldığı kararı şikayet başvurusunda bulunanın uygun bulmaması halinde başvuru sahibinin, isteklilerin veya istekli olabileceklerin Kamu İhale Kurumu'na itirazen şikayet başvurusunda bulunabilecekleri düzenlenmiştir. Yasanın 56. maddesine göre; ihalenin iptaline ilişkin işlem ve kararlardan, SADECE şikayet ve itirazen şikayet üzerine alınan kararların itirazen şikayete konu edilebileceği ve ayrıca idarenin, ihalenin iptaline ilişkin kararlarına karşı beş gün içinde Kuruma, doğrudan da başvuruda bulunulabileceği düzenlenmiştir. Aynı maddenin 2.fıkrasında, Kamu İhale Kurumu'nun, bu itirazen şikayet başvurularını, idarenin iptal gerekçeleriyle sınırlı olarak inceleme yetkisi olduğu belirtilmektedir. Konuya ilişkin son durum, yukarıda ayrıntılı şekilde izah edilmiş ve değerlendirilmiştir.
4734 sayılı Yasa'nın 56. maddesinin son fıkrasında; idareye, hukuki durumda değişiklik yaratan Kamu İhale Kurulu kararlarının gerektirdiği işlemleri, ivedi olarak ifa etmek zorunluluğu getirilmiştir.
B- İhalenin iptali kararının iptali istemiyle Kamu İhale Kurumu'na başvuruda bulunulabilecek olan hallerde süreler:
Şikayet veya itirazen şikayet üzerine idare tarafından alınan iptal kararına karşı yapılacak başvurularda, Kuruma İtirazen şikayet süresi beş gündür. İhalenin iptali kararına karşı yapılan itirazen şikayet başvurularında süre, iptal kararının bildirildiği veya bildirilmiş sayıldığı tarihi izleyen günden itibaren başlar ve tatil günleri sürelere dahildir. Başvuru süresinin son günü tatil gününe rastlarsa süre, tatil gününü izleyen ilk iş gününün bitimine kadar uzar.
Kamu İhale Kurumu, şikayet ve itirazen şikayet üzerine alınan ihalenin iptal edilmesi işlemine karşı yapılacak itirazen şikayete dair başvurularda, nihai kararını on iş günü içerisinde vermek zorundadır. Kurul, verdiği kararı, karar tarihini izleyen beş iş günü içinde taraflara tebliğe çıkarmakla ve tebliğe çıkardığı tarihi izleyen beş gün içinde de Kurumun internet sayfasında yayınlamakla ve kararlarına ücretsiz erişimi sağlamakla mükelleftir.
|
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"4734 Sayılı Kamu İhale Yasası Kapsamında İhalenin İptali Ve İhalenin İptali Kararının İptali" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Av.Nevra Öksüz'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
|
|
4734 Sayılı Kamu İhale Yasası Kapsamında İhalenin İptali Ve İhalenin İptali Kararının İptali
