|
DAHİLDE İŞLEM REJİMİ:
1- GİRİŞ:
Dahilde İşleme Rejimi(Makalenin ilerleyen kısımlarında DİR olarak adlandırılacaktır) Devletçe uygulanan ihracat teşvik unsurlarından biri olup, mevzuatımıza 25.12.1995 tarihli 95/7615 sayılı DİR Kararı ile 01.01.1996 tarihinden geçerli olmak üzere girmiştir. Zamanla bir çok değişiklik yapılmış, en son 2005-8391 sayılı DİR Kararı ve bu Karara dayanılarak çıkartılan tebliğler ile düzenleme yapılmıştır.
DİR; 2005/8391 DİR Kararı , bu Karara dayanılarak çıkarılan 2005/1 sayılı DİR Tebliği , 2005/2 sayılı İhracat Sayılan Satış ve Teslimler Hakkında Tebliğ ve 2005/9 sayılı DİR İlişkin İşlemlerin Bilgisayar Veri İşleme Tekniği Yoluyla Yapılmasına Dair Tebliğ ile 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 108-122 ve Gümrük Yönetmeliği’nin 347-398 maddeleri ile sair mevzuat hükümleri çerçevesinde yürütülmektedir.
DİR;
a) Serbest dolaşımda olmayan eşyanın, işlem görmüş ürünlerin üretiminde kullanılmasından sonra Türkiye Gümrük Bölgesinden yeniden ihraç edilmesi amacıyla, ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın ve vergileri teminata bağlanmak suretiyle geçici olarak ithal edilen eşyanın, işlem görmüş ürünler şeklinde ihracı halinde, alınan teminatların iade edildiği;
b) Serbest dolaşımda bulunan eşyanın, işlem görmüş ürünlerin üretiminde kullanılmasından sonra Türkiye Gümrük Bölgesinden ihraç edilmesi halinde, bu eşyanın ithalı sırasında tahsil edilmiş olan vergilerin geri verildiği bir sistemdir.
Tabi bu sistem içinde aynı zamanda, ihracı taahhüt edilen işlem görmüş ürünün elde edilmesinde kullanılan hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul, değişmemiş eşya ve ambalaj malzemeleri ithal etmek yerine ithal eşyasının yerine eşdeğer eşya kullanabileceği gibi, bu eşyaları yurt içinden de temin edilebilir.
DİR; Dünya piyasa fiyatlarında hammadde temin etmek suretiyle ihracatı artırmak, ihraç ürünlerine uluslararası piyasalarda rekabet gücü kazandırmak, ihraç pazarlarını geliştirmek ve ihraç ürünlerini çeşitlendirmek amacıyla getirilmiş bir sistemdir.
DİR kapsamında iki türlü sistem vardır. Birincisi Şartlı Muafiyet Sistemi ikincisi Geri Ödeme Sistemidir.
a) Şartlı Muafiyet Sistemi;
Makalenin önceki kısmında da kısaca değinildiği üzere; Şartlı Muafiyet Sistemi, Dahilde İşleme İzin Belgesi (Makalenin ilerleyen kısımlarında DİİB olarak adlandırılacaktır)/Dahilde İşleme İzni (Makalenin ilerleyen kısımlarında Dİİ olarak adlandırılacaktır) kapsamında ihracı taahhüt edilen işlem görmüş ürünün elde edilmesinde kullanılan (belge/izin sahibi firma ve/veya yan sanayici firma tarafından) ve serbest dolaşımda bulunmayan hammadde, yardımcı madde (katalizör olarak kullanılanlar dahil), yarı mamul, mamul ile değişmemiş eşya, ambalaj ve işletme malzemesinin, Türkiye Gümrük Bölgesinde (serbest bölgeler hariç ) yerleşik firmalarca, ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın, vergisi teminata bağlanmak suretiyle bedelli ve/veya bedelsiz ithal edilmesi ve ihracat taahhüdünün gerçekleşmesini müteakip, alınan teminatın iade edilmesidir. Ancak, belge/izin kapsamında yapılacak işletme malzemesi ithalatında, katma değer vergisi ve özel tüketim vergisi tahsil edilir ve ticaret politikası önlemleri uygulanır.
Şartlı muafiyet sistemi çerçevesinde DİİB kapsamında işlem görmüş ürünün elde edilmesi için ithal eşyasının yerine eşdeğer eşya olarak, asgari 8 (sekiz)’li bazda gümrük tarife istatistik pozisyonu, ticari kalite ve teknik özellikleri itibarıyla aynı kalite ve nitelikleri taşıyan serbest dolaşımdaki eşya kullanılabilir. Eşdeğer eşya kullanımı çerçevesinde, belge kapsamında önceden ihracat işleminden sonra ithalat yapılabileceği gibi, ithal eşyası ile serbest dolaşımdaki eşya birlikte de kullanılabilir. İthal eşyasının ithalinden önce eşdeğer eşyadan elde edilen işlem görmüş ürünün ihracı halinde, buna tekabül eden ithalat belge süresi sonuna kadar yapılabilir. Bu kapsamda yapılacak ithalat esnasında katma değer vergisi dahil tüm vergiler (4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla) teminata bağlanır ve ticaret politikası önlemleri uygulanmaz.
Yine Şartlı Muafiyet çerçevesinde; DİİB kapsamında ihracı taahhüt edilen işlem görmüş ürünün elde edilmesinde kullanılan hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul, değişmemiş eşya ve ambalaj malzemeleri, katma değer vergisinde tecil-terkin sistemine istinaden eşya alımı ve T.C. Şeker Kurumunca tespit edilen şeker fabrikaları ile Toprak Mahsulleri Ofisinden eşya alımı yapılabilir. Belge kapsamında ihraç edilmek üzere yurt içinden temin edilen eşya, bu Tebliğin uygulanması bakımından (3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu ve 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla) ithal eşyası gibi değerlendirilir.Belge kapsamında katma değer vergisinde tecil-terkin sistemi çerçevesindeki alımlar, 83 seri numaralı Katma Değer Vergisi Genel Tebliği hükümlerine istinaden yapılır.
b) Geri Ödeme Sistemi:
Geri ödeme sistemi; DİİB/Dİİ kapsamında serbest dolaşıma giren hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul ile değişmemiş eşya, ambalaj ve işletme malzemesinden elde edilen işlem görmüş ürünün ihracı halinde, ithalat esnasında alınan verginin (işletme malzemesine ilişkin katma değer vergisi ve özel tüketim vergisi hariç) geri ödenmesidir. Bu kapsamda ithal edilen eşya için gümrük idaresince, ticaret politikası önlemleri uygulanır ve eşyanın ithali için öngörülen dış ticarette teknik düzenlemeler ve standardizasyon mevzuatı dahil diğer işlemlerin tamamlanması şartı aranır. Geri ödeme sistemi çerçevesinde düzenlenen; DİİB/Dİİ ihracat taahhüdünün kapatılmasını müteakip 3 (üç) ay içerisinde, ithalat sırasında ödenen vergilerin iadesi için ilgili gümrük idaresine müracaat edilmesi gerekmektedir. Bu verginin ilgilinin müracaatı üzerine geri verme kararının alındığı tarihten itibaren 3 (üç) ay içerisinde gümrük idarelerince geri verilmesi gerekmektedir.
2- DAHİLDE İŞLEME İZİN BELGESİ/DAHİLDE İŞLEME İZNİN VERİLMESİ:
DİR sisteminden yararlanmak için DİİB ve/veya Dİİ alınması gerekmektedir.
DİİB Türkiye Gümrük Bölgesinde (serbest bölgeler hariç) yerleşik firmalara verilmektedir. Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik firmalar DİİB almak için 2005/1 sayılı DİR Tebliğin 1 nolu ekinde yer alan belgeler ile birlikte İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği aracılığı ile Dış Ticaret Müsteşarlığına (İhracat Genel Müdürlüğü), müracaat etmeleri gerekir.
Dİİ almak için 2005/1 sayılı DİR Tebliğin 2 nolu ekinde belirtilen bilgi ve belgelerle gümrük idaresine müracaat etmeleri gerekir.
DİİB/Dİİ müracaatları;
a) İthal eşyasının işlem görmüş ürünün elde edilmesinde kullanıldığının tespitinin mümkün olması,
b) Türkiye Gümrük Bölgesindeki (serbest bölgeler hariç) üreticilerin temel ekonomik çıkarları ile Türk malı imajının olumsuz etkilenmemesi,
c) İşleme faaliyetinin, katma değer yaratan ve kapasite kullanımını artıran bir faaliyet olması yanında, işlem görmüş ürünün rekabet gücünü ve ihraç potansiyelini artıran koşullar yaratıyor olması,
d) Firmaların dahilde işleme izin belgeleri/dahilde işleme izinleri kapsamındaki performansları kriterleri çerçevesinde değerlendirilir. Bu kriterler çerçevesinde yapılacak değerlendirme sonucunda; ithal eşyası ve işlem görmüş ürünün asgari 8 (sekiz)’li bazda gümrük tarife istatistik pozisyonu, adı, verimlilik oranına göre belirlenen miktarı ve değeri, belge/izin süresi, döviz kullanım oranı, varsa yan sanayici, belirlenerek, proje bazında DİİB/Dİİ verilir veya talep reddedilir. Ancak süs hayvanları, canlı balık (orkinos balığı ve larva hariç), küçük ve büyükbaş hayvanlar ile çevre kirliliğine neden olan eşyalar için DİİB/Dİİ düzenlenmez. Yine dış ticaret sermaye şirketleri, sektörel dış ticaret şirketleri ve sermayesinin en az %51’i imalatçının hissedarlarına ait olan ihracatçılar hariç olmak üzere tarım ve işlenmiş tarım ürünleri ihracatı için ihracatçılar adına belge/izin düzenlenmez.
DİİB’in bir nüshası Gümrük Müsteşarlığı (Gümrükler Genel Müdürlüğü), ilgili ihracatçı birlikleri genel sekreterliği ve firmaya gönderilir. Ayrıca düzenlenen DİİB’ler aylık listeler halinde Resmi Gazete’de yayımlanır.
3- DAHİLDE İŞLEME İZİN BELGESİ/DAHİLDE İŞLEME İZİN SÜRESİ:
DİİB/Dİİ süresi sektörüne göre azami 12 aya kadar tespit edilebilir. Ancak, gemi inşaa, komple tesis v.b. ile üretim süreci 12 ayı aşan ürünler ve savunma sanayi alanına giren ürünlerin ihracına ilişkin düzenlenen belgenin/iznin süresi, proje süresi kadar tespit edilebilir.
Sürenin başlangıcı, DİİB/Dİİ tarihidir. Süre sonu ise, belge/izin süresi (ek süre, haklı ve mücbir sebep ile fevkalade hallere ilişkin süreler dahil) bitiminin rastladığı ayın son günüdür. Firmaları en geç belge süresi sonundan itibaren 3 ay içerisinde ilgili ihracatçı birlikleri genel sekreterliğine ve/veya ilgili gümrük idaresine müracaat etmeleri gerekir. Dahilde işleme izin belgesi kapsamında ilk ithalatın yapıldığı tarih esas alınmak suretiyle belge süresi azami 3 ay uzatılabilir.DİİB kapsamında gerçekleştirilen ihracat değerinin belge ihracat taahhüdü değerine oranının en az %25 olması halinde, DİİB’e 6 ayı geçmemek kaydıyla belge süresinin yarısı kadar ek süre verilebilir. Gemi inşaa, komple tesis v.b. ile savunma sanayi alanına giren ürünlerin ihracına ilişkin düzenlenen belgeye/izne proje sürecine göre ek süre verilebilir. Bu madde hükmü çerçevesinde dahilde işleme izin belgesine verilen ek süreler ilgili mercilere bildirilir. Mücbir Sebep ile Fevkalade Hallerde durumunda yapılan müracaat değerlendirildikten sonra de ek süre verilebilir.
4-DAHİLDE İŞLEME İZİN BELGESİ/DAHİLDE İŞLEME İZNİ KAPSAMINDA TAAHHÜT EDİLEN İHRACATIN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ:
İhracatın gerçekleştirilmesi, DİİB/Dİİ kapsamında ihracı taahhüt edilen işlem görmüş ürünün, 2005/1 sayılı DİR Tebliği ile ihracat rejimi ve gümrük mevzuatı hükümleri çerçevesinde Türkiye Gümrük Bölgesi dışına veya serbest bölgelere ihraç edilmesidir.
Ancak, şartlı muafiyet sistemi çerçevesinde belge/izin süresi içerisinde serbest bölgelere yapılan ihracatın, belge/izin süresi bitiminden itibaren 3 ay içerisinde serbest bölgelerden başka bir ülkeye satışının veya bir başka belge/izin kapsamında Türkiye Gümrük Bölgesine ithalatının yapıldığının tevsiki kaydıyla, belge/izin ihracat taahhüdü kapatılır.
Ayrıca, geri ödeme sistemi çerçevesinde belge/izin süresi içerisinde serbest bölgelere yapılan ihracatın, belge/izin süresi bitiminden itibaren 3 ay içerisinde serbest bölgelerden başka bir ülkeye satışının yapıldığının tevsiki kaydıyla, belge/izin ihracat taahhüdü kapatılır.
İhraç bedellerinin yurda getirilmesine ilişkin esaslar kambiyo mevzuatı hükümlerine tabidir. İhraç bedelleri, döviz olarak veya mal olarak getirilebilir. Ancak, ihraç bedelinin mal olarak getirilmesi halinde, bu mallar dış ticaret mevzuatı hükümlerine tabidir.
DİİB/Dİİ kapsamında işlem görmüş ürünün ihracatı, belge/izin sahibi firma tarafından yapılabileceği gibi, Dış Ticaret Müsteşarlığından (İhracat Genel Müdürlüğü) izin almadan başka bir ihracatçı aracılığı ile de yapılabilir. Ancak, Dış Ticaret Müsteşarlığından (İhracat Genel Müdürlüğü) aracı ihracatçı kullanımına kısıtlama getirilebilir.
5-DAHİLDE İŞLEME İZİN BELGESİ/DAHİLDE İŞLEME İZİN KAPSAMI İHRACAT TAAHHÜD HESABININ KAPATILMASI:
DİİB/Dİİ sahibi firmalar;
DİİB ihracat taahhüt hesabını kapatmak için 2005/1 sayılı DİR tebliğinin altıncı maddesinde belirtilen bilgi ve belgelerle birlikte en geç belge süresi sonundan itibaren 3 ay içerisinde ilgili ihracatçı birlikleri genel sekreterliğine,
Dİİ ihracat taahhüt hesabını kapatmak için 2005/1 sayılı DİR tebliğinin yedinci maddesinde belirtilen bilgi ve belgelerle birlikte en geç izin süresi sonundan itibaren 1 ay içerisinde ilgili gümrük idaresine, müracaat etmeleri gerekmektedir. Yukarıda belirtilen süreler içerisinde kapatma müracaatında bulunmayan DİİB sahibi firmalara, 10 iş günü içerisinde ilgili ihracatçı birlikleri genel sekreterliğince, 1 ay içerisinde ihracat taahhüdünü kapatma müracaatında bulunmaları bildirilir. Dİİ sahibi firmalar için ise, 10 (on) iş günü içerisinde ilgili gümrük idaresince, 10 (on) gün içerisinde ihracat taahhüdünü kapatma müracaatında bulunmaları bildirilir.
DİİB için; süresinin bitimine müteakip ek sürelerle birlikte toplam 70 gün, Dİİ için; sürenin bitimine müteakip toplam 50 gün içerisinde kapatma müracaatında bulunmayan firmalar adına düzenlenen belge/izin, ilgili ihracatçı birlikleri genel sekreterliğince/gümrük idaresince müeyyide uygulanarak resen kapatılır. Resen kapatma işlemi ilgili mercilere ve ilgili vergi dairesine bildirilir. Ayrıca, resen kapatılan DİİB aylık listeler halinde Resmi Gazete’de yayımlanır.
DİİB/Dİİ ihracat taahhüdünün kapatılmasına ilişkin yapılan müracaatta, eksik bilgi ve belge gönderildiğinin tespiti halinde, bu eksiklik 1 (bir) ay içerisinde tamamlanmak üzere ilgili ihracatçı birlikleri genel sekreterliği/gümrük idaresi tarafından firmaya bildirilir. Bu süre içerisinde eksik bilgi ve belgelerin tamamlanmaması durumunda, ihracat taahhüdü mevcut bilgi ve belgelere istinaden resen kapatılır.
DİİB/Dİİ ihracat taahhüdü, belgede/izinde belirtilen şartlar da dikkate alınmak suretiyle, DİR hükümleri çerçevesinde eşdeğer eşya ve/veya ithal eşyasından elde edilen işlem görmüş ürün ile değişmemiş eşyanın ihraç edildiğinin tespiti kaydıyla kapatılır.
İhracatçı birlikleri genel sekreterliklerince, ihracat ve ithalat listeleri Gümrük Müsteşarlığı (Gümrükler Genel Müdürlüğü) ile ilgili gümrük ve muhafaza başmüdürlüklerine taahhüt kapatma yazısı ekinde gönderilir. Belge kapsamında yurt içi alım yapılması halinde, kapatma işlemi ilgili kamu kurum ve kuruluşuna da bildirilir. İhracat taahhüdünün kapatılmasını müteakip;
a) Yurt içi alım yapılan DİİB kapsamında alınan teminatlar T.C. Şeker Kurumunca tespit edilen şeker fabrikaları ve/veya Toprak Mahsulleri Ofisince,
b) İthalat yapılan şartlı muafiyet sistemi çerçevesindeki DİİB/Dİİ kapsamında alınan teminatlar ilgili gümrük idaresince,
c) Geri ödeme sistemi çerçevesindeki DİİB/Dİİ işleme izni kapsamında alınan vergi ilgili gümrük idaresince, ilgili firmaya iade edilir.
6- DAHİLDE İŞLEME İZİN BELGESİ/DAHİLDE İŞLEME İZİN KAPSAMINDA TAAHHÜT EDİLEN İHRACATIN GERÇEKLEŞTİRİLMEMESİ:
DİİB/Dİİ kapsamında ihracatı gerçekleştirilmeyen ithal eşyasının, işlem görmüş ürün ve/veya ithal edildiği şekliyle belge/izin sahibi firma ve/veya yan sanayici firmanın stoklarında bulundurulması zorunludur.
Şartlı muafiyet sistemi çerçevesinde DİİB/Dİİ kapsamında ithal edilen ancak belge/izin süresi içerisinde işlem görmüş ürün olarak belge/izin şartlarına uygun şekilde Türkiye Gümrük Bölgesi dışına ihracatı gerçekleştirilemeyen veya serbest bölgelere ihraç edildiği halde belge/izin süresi bitiminden itibaren 3 (üç) ay içerisinde serbest bölgelerden başka bir ülkeye satışı yapılmayan ithal eşyasına ilişkin alınmayan vergi, tahsil edilir.
Geri ödeme sistemi kapsamında ithal edilen ancak belge/izin süresi içerisinde işlem görmüş ürün olarak belge şartlarına uygun şekilde Türkiye Gümrük Bölgesi dışına veya serbest bölgelere (belge/izin süresi bitiminden itibaren 3 (üç) ay içerisinde serbest bölgelerden başka bir ülkeye satışının yapılmaması durumunda) ihracatın yapılmaması halinde, bu ithal eşyasına ilişkin alınan vergi iade edilmez.
DİİB/Dİİ kapsamında ikincil işlem görmüş ürünün ihraç edilmemesi halinde, ithal eşyasına ilişkin beyannamenin tescil tarihindeki kur ve vergi oranı veya asıl işlem görmüş ürünün ihraç edilen kısmı oranında ikincil işlem görmüş ürünün serbest dolaşıma girişine ilişkin beyannamenin tescil tarihindeki kur ve vergi oranı esas alınarak hesaplanan verginin, ilgili gümrük idaresine yatırıldığının tevsiki aranır. Aksi takdirde, eşyanın vergileri tahsil edilir.
7- DAHİLDE İŞLEME İZİN BELGESİNİN İPTALİ:
Firmanın talep etmesi halinde kullanılmayan dahilde işleme izin belgesi iptal edilir. İptal müracaatı, ilgili ihracatçı birlikleri genel sekreterliği aracılığıyla Müsteşarlığa (İhracat Genel Müdürlüğü) yapılır.
Bu Tebliğ ve bu Tebliğe istinaden yayımlanacak genelge hükümlerine uyulmadığının, DİİB/Dİİ düzenlenmesi veya revizesi için ibraz edilen bilgi ve belgeler ile belge/izin üzerinde yapılan işlemlerin gerçek dışı olduğunun veya gerçeği yansıtmadığının, belgenin/iznin sahtesinin düzenlendiğinin veya belge/izin üzerinde tahrifat yapıldığının tespiti halinde; ilgili belge Müsteşarlıkça, izin ise ilgili gümrük idaresince iptal edilir ve ilgililer hakkında kanuni işlem yapılır. Ayrıca, bu belge/izin sahibi firmaya ait dahilde işleme izin belgelerine/dahilde işleme izinlerine (bu firmaların bir başka firmanın belgesinde yan sanayici olması da dahil) 1 yıl süreyle indirimli teminat uygulanmaz.
Ayrıca İptal edilen belge/izin ile ilgili olarak, ithali esnasında alınmayan vergi ve belge/izin kapsamında varsa alınmayan vergi ithal tarihi itibarıyla 4458 sayılı Gümrük Kanunu ile 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilir. Ayrıca, ithal edilen ve süresi içerisinde ihracı gerçekleştirilmeyen eşya için 4458 sayılı Kanunun 238 inci maddesi hükmü çerçevesinde gümrük vergilerinin 2 katı para cezası alınır.
8-DAHİLDE İŞLEME REJİMİNDE SAĞLANAN HAKLARIN KÖTÜYE KULLANIMI:
Dış Ticaret Müsteşarlığı veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarının denetim birimleri ile Gümrük Müsteşarlığınca yapılan inceleme ve soruşturma sonucunda, gümrük beyannamesi ve eki belgelerin sahte olduğunun veya üzerinde tahrifat yapıldığının ya da gerçek dışı olduğunun veya gerçeği yansıtmadığının tespiti halinde; bu gümrük beyannameleri DİİB/Dİİ ihracat taahhüdünün kapatılmasında kullanılmasına izin verilmez. İhracat taahhüdünün kapatılmasında kullanılmış olması veya kullanılmak üzere ibraz edilmesi halinde, bu beyanname kapsamı ihracata tekabül eden ithalata ilişkin vergi ve belge/izin kapsamında varsa alınmayan vergi, ithal tarihi itibarıyla 4458 sayılı Gümrük Kanunu ile 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilir. Ayrıca, ithal edilen ve süresi içerisinde ihracı gerçekleştirilmeyen eşya için 4458 sayılı Kanunun 238 inci maddesi hükmü çerçevesinde gümrük vergilerinin 2 katı para cezası alınır. Ve ilgililer hakkında kanuni işlem yapılması gerekmektedir. .
Ayrıca bu gümrük beyannamesinde kayıtlı belge/izin sahibi firma ve/veya aracı ihracatçıya ait DİİB/Dİİ (bu firmaların bir başka firmanın belgesinde yan sanayici olması da dahil) 1 yıl süreyle indirimli teminat uygulanmasına izin verilmez. Bu durumdaki aracı ihracatçı, beyanname konusu işlem görmüş ürünün elde edilmesinde kullanılan eşyanın ithalatı esnasında alınmayan vergiden, belge/izin sahibi firma ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumludur.
9- DAHİLDE İŞLEME REJİMİNİN AVRUPA BİRLİĞİNDEKİ UYGULAMASI:
Avrupa Birliğinde vergiler açısından ortaya çıkan uygulamalardan ilki, Topluluk dışı eşyanın vergilerinin askıya alınarak ithal edilmesidir. Bu statüde olan eşyanın dahilde işlemeden sonra ihraç edilmesi gerekmektedir. Söz konusu eşya, ihracat yerine, belirli kurallara uyulması koşuluyla diğer gümrük rejimlerine de tabi tutulabilir. İkinci uygulamada, ithal vergileri alınmakta, Topluluğa ithal edilen eşyanın dahilde işlemeden sonra tekrar ihraç edilmesi veya serbest dolaşıma girmesi durumunda, ithalattan alınan vergiler iade edilmektedir. AB’de dahilde işlemeyle ilgili işleme faaliyetlerini yapan ya da yaptıran kişinin yazılı olarak (Dahilde İşleme İzni Başvuru Formu doldurmak suretiyle), işlemin gerçekleştirileceği üye ülkenin gümrük idaresine başvurması gerekmektedir. Dahilde İşleme Belgesinin verilebilmesi için işleme tabi tutulacak eşyalarla karşılaştırılabilir hiçbir eşyanın AB’de üretilmemiş olması, yeterli miktarda bulunmaması, AB’deki üreticiler tarafından uygun bir süre içinde sağlanamaması, fiyat açısından ekonomik olmaması yada kalite bakımından yetersiz olması gerekmektedir. Bunun yanında, Avrupa Birliği’nde iznin geçerlilik süresi; gümrük idareleri tarafından başvuru sahibinin ekonomik koşullarına ve özel ihtiyaçlarına göre belirlenir ve iznin geçerlilik süresinin iki yılı aşması durumunda, bu iznin verilmesinde esas alınan şartlar periyodik aralıklarla gözden geçirilir. Dahilde İşleme İzni izin sahibi yeniden ihraç süresinin dolmasından 30 gün sonra, gümrük kontrol bürosuna bir ibra senedi verir. İbra senedinde, iznin referans numarası, ithal eşyalarının miktarları ve rejime giriş beyanının referans bilgileri, ithal eşyalarının tarife pozisyonları gibi bilgiler yer alır. İzin sahibi, gümrük kontrol bürosuna malların serbest dolaşıma girişine ilişkin kuralların uygulanması için gerekli olan her türlü belgeyi de vermesi gerekmektedir.
10-DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞINCA VERİLEN DAHİLDE İŞLEME İZİN BELGE SAYISI:
Dış Ticaret Müsteşarlığınca yıllar itibariyle verilen DİİB sayısı aşağıda gösterilmiştir.
Doğrudan ihracat yapılması için 1996 ile 2004 yılları arasında verilen DİİB’lerin (İhracat Teşvik Belgeleri) sayıları ve bu belgelere ilişkin veriler aşağıdaki tabloda belirtilmiştir .
Yıllar Verilen Belge Sayısı Kapanan Belge Sayısı İhracat Gerçekleşme Belge Kapatma
1996 2.382 2.100 %85,29 %88,16
1997 4.108 3.605 %83,90 %87,76
1998 4.119 3.550 %80,93 %86,19
1999 3.700 3.219 %85,10 %87,00
2000 3.979 3.491 %88,05 %87,74
2001 4.242 3.802 %92,63 %89,63
2002 4.174 3.613 %102,76 %86,56
2003 4.769 3.255 %102,30 %68,25
2004 4.968 923 %100,50 %18,58
TOPLAM 36.441 27.558 %91,55 %75,62
SONUÇ:
Dünya piyasa fiyatlarında hammadde temin etmek suretiyle ihracatı artırmak, ihraç ürünlerine uluslararası piyasalarda rekabet gücü kazandırmak, ihraç pazarlarını geliştirmek ve ihraç ürünlerini çeşitlendirmek amacıyla getirilen DİR sistemi kapsamında 1996 ile 2004 yılları arasında toplam 36.441 belge verilmiştir. Ancak, DİİB kapsamında 1998-2002 yılları arasında 300.000.000.USD ve 25.000.000,00 YTL değerinde muhtelif eşyanın, kaçakçılığının yapıldığı; TMO’nun DİİB kapsamında satmış buğdaylardan 150.000.000 tonun ihraç edilmediği; DİİB kapsamında Türkiye Şeker Fabrikaları tarafından imalatçı-ihracatçılara teslim edilip de yurt dışı edilmeyen şeker miktarının ise 191.668,24 ton olduğu anlaşılmıştır . Bu durum ise DİR sisteminin açık ve zayıf yönlerinden faydalanılarak çok fazla suiistimale uğramış olduğunu, DİR sisteminin artık “risksiz hayali ihracat yöntemi” olarak kullanılmaya başlanıldığını göstermektedir. Bu nedenle, sistemin bir an önce eksikliklerin ve zayıf yönlerinin giderilmesi ve suiistimallere yer verilmemesi için gerekli düzenlemelerin bir an önce yapılması gerekmektedir.
|
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Devletçe Uygulanan Bir İhracat Teşvik Unsuru : Dahilde İşleme Rejimi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Birol Çavuş'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
|
|
Devletçe Uygulanan Bir İhracat Teşvik Unsuru : Dahilde İşleme Rejimi
