|
2016 Yılı Denetimleri Sonucunda Düzenlenmiş Olan Sayıştay Düzenlilik Denetimi Raporlarında yer alan “Büyükşehir ve İlçe Belediyeleri Arasındaki Mali Uyuşmazlıklar”
M.Lamih ÇELİK
Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi
Giriş
Sayıştay denetçileri tarafından 2016 yılı denetimleri sonucunda düzenlenmiş Düzenlilik Denetim Raporu’nun belediye meclisine bilgi verilmesi ve gereğinin yapılabilmesi için görüşülmesi gerekir.
6085 Sayılı Sayıştay Kanununun “Denetimin amacı” başlıklı 34’üncü maddesinde
“ (1) Denetim;
a) Bütçe hakkının gereği olarak kamu idarelerinin faaliyet sonuçları hakkında Türkiye Büyük Millet Meclisine ve kamuoyuna güvenilir ve yeterli bilgi sunulması,
b) Kamu mali yönetiminin hukuka uygun olarak yürütülmesi ve kamu kaynaklarının korunması,
c) Kamu idarelerinin performansının değerlendirilmesi,
ç) Hesap verme sorumluluğu ve mali saydamlığın yerleştirilmesi ve yaygınlaştırılması,
amacıyla gerçekleştirilir.”
5393 Sayılı Belediye Kanunun “Denetimin kapsamı ve türleri” başlıklı 55’inci maddesinde:
“Belediyelerde iç ve dış denetim yapılır. Denetim, iş ve işlemlerin hukuka uygunluk, malî ve performans denetimini kapsar. İç ve dış denetim 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu hükümlerine göre yapılır. Ayrıca, belediyenin malî işlemler dışında kalan diğer idarî işlemleri, hukuka uygunluk ve idarenin bütünlüğü açısından İçişleri Bakanlığı tarafından da denetlenir. Belediyelere bağlı kuruluş ve işletmeler de yukarıdaki esaslara göre denetlenir. Denetime ilişkin sonuçlar kamuoyuna açıklanır ve meclisin bilgisine sunulur.”
Sayıştay Denetim Yönetmeliğinin “Denetim Raporları” başlıklı 35’inci maddesinde:
“(6) Rapor Değerlendirme Kurulunca merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarına ilişkin görüş verilen denetim raporları Dış Denetim Genel Değerlendirme Raporu ile birlikte Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulur ve bilgi ve gereği için ilgili kamu idarelerine gönderilir. Kurulca görüş verilen mahalli idarelere ait denetim raporları ilgili mahalli idarelerin meclislerine bilgi ve gereği için gönderilir.
” Hükmü yer almaktadır.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine göre mahalli idarelerin denetimleri sonucunda düzenlenen denetim raporları, yapılmış olan denetimin sonucundan bilgi edinmeleri ve gereğini yapabilmeleri için mahalli idarelerin meclislerine gönderilmektedir.
Sayıştay denetçileri tarafından düzenlenmiş olan Düzenlilik Denetim Raporlarının Belediye Meclisinde görüşülmesinin sağlanması gerekmektedir. (Adana Seyhan Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 15 )
Bu çalışmada Sayıştayın resmi sitesinde yer alan 2016 yılı Düzenlilik raporlarında yer alan Büyükşehir ve ilçe belediyeleri arasında uyuşmazlığa neden olan mali konular ele alınmıştır;
1-BÜYÜKŞEHİR BELEDİYELERİ İLE İLÇE BELEDİYELERİ ARASINDAKİ MALİ SORUNLAR
1.1. Müşterek Bahislerden Elde Edilen Eğlence Vergisinden İlçe Belediyelerine Pay Aktarılması
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi kanunun 23.maddesinin c bendine göre ; ” 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununda yer alan oran ve esaslara göre büyükşehir belediyesince tahsil olunacak at yarışları dahil müşterek bahislerden elde edilen Eğlence Vergisinin %20'si müşterek bahislere konu olan yarışların yapıldığı yerin belediyesine, %30'u nüfuslarına göre dağıtılmak üzere diğer ilçe belediyelerine ayrıldıktan sonra kalan %50'si” büyükşehir belediyesine ait olacaktır. 10/7/2004 tarihli bu düzenleme ile “müşterek bahislerden elde edilen” Eğlence Vergisi dağıtılacak gelir arasında sayılırken 01/04/2007 tarihinden itibaren Spor Toto Teşkilatı tarafından düzenlenen Spor Toto ve İddia oyunları tarihinden itibaren eğlence vergisinden istisna edilerek sessiz sedasız bu gelirin bir kısmından mahrum edilmiştir.Bu durumda sadece Hipodromunda yapılan at yarışlarından elde edilecek eğlence vergisini büyükşehir belediyeleri ile ilçe belediyeleri arasında paylaştırılacaktır.
2016 mali yılı muhasebe kayıtlarının incelenmesi neticesinde Sayıştay tarafından düzenlenen 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporlarında şu tespitlere yer verilmiştir;
“Büyükşehir belediyesince müşterek bahislerden elde edilen eğlence vergisi gelirlerinden ilçe belediyelerine bir pay verilmesi gerekmektedir. Yapılan incelemede, Seyhan Belediyesinin 2016 yılı gelirleri arasında Büyükşehir Belediyesinden aktarılması gereken bu payın gönderilmediği tespit edilmiştir. (Adana Seyhan Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 17 )
İlçe Sınırları İçerisindeki Eğlence Vergisinin Büyükşehir Belediyesince Tahsil Edilmesi
Kurum hesaplarında yapılan incelemede, büyükşehir belediyesinin görev ve yetki alanında olan bulvar, cadde ve sokaklarda bulunan eğlence yerlerinden alınan eğlence vergisinin Büyükşehir Belediyesi tarafından tahsil edildiği tespit edilmiştir.
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 17'nci maddesinde, Kanunun 21'inci maddesinde belirtilen ve belediye sınırları ile mücavir alanlar içinde yer alan eğlence işletmelerinin faaliyetlerinin eğlence vergisine tabi olacağını düzenlemektedir. Belediye Gelirleri Kanunu'nda, hangi gelirlerin ilçe belediyelerince hangilerinin de büyükşehir belediyelerince tahsil edileceğinin bir ayrımının yapılmadığı, büyükşehir belediyeleri ile ilçe belediyeleri arasındaki gelir paylaşımına ilişkin bir düzenlemede bulunulmadığı görülmektedir. Bu Kanuna dayanılarak çıkarılan iki yönetmelikte de söz konusu hususa ilişkin bir düzenlemeye yer verilmediği anlaşılmaktadır. Keza Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliğlerinde de yetki konusunda bir düzenleme getirilmemiştir.
Ancak 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 23'üncü maddesinde; büyükşehir belediyesi gelirleri tek tek sayılmış olup büyükşehir belediyesince eğlence vergisinin; mezkur maddenin (c) bendin gereği at yarışları dahil müşterek bahislerden ve (d) bendi gereği, büyükşehir belediyesine bırakılan sosyal ve kültürel tesisler, spor, eğlence ve dinlenme yerleri ile yeşil sahalar içinde eğlence tertiplenmesi halinde bu faaliyetlerden tahsil edileceği ifade edilmektedir. Maddede büyükşehir belediyesi gelirleri tahdidi bir şekilde sayıldığından, söz konusu iki durum dışında eğlence vergisinin tahsilinde büyükşehir belediyesinin yetkisi olmadığı anlaşılmaktadır. Ancak Muratpaşa Belediyesinde yapılan denetimde, Antalya Büyükşehir Belediyesinin sorumluluk alanında bulunan bulvar, cadde ve sokaklarda icra edilen eğlence faaliyetlerine ilişkin eğlence vergisinin büyükşehir belediyesince tahakkuk ve tahsil edildiği görülmektedir.
Mevzuat hükümleri değerlendirildiğinde; söz konusu vergiye ilişkin tahakkuk ve tahsil yetkisinin ilçe belediyesinde olduğu anlaşıldığından, büyükşehir belediyesince tahsil edilen tutarların ilçe belediyesine aktarılması için talepte bulunulması ve uygulamanın bu doğrultuda düzeltilmesi için gereken yazışmaların yapılmasının mevzuata uygun olacağı değerlendirilmektedir.(Antalya Muratpaşa Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 35 )
2.2. Park Yerlerinin İşletilmesinden Doğan Gelirlerden İlçe Belediyelerine Pay Verilmesi
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 7 nci maddesinin (f) bendi uyarınca karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek Büyükşehir Belediyelerinin yetkileri arasındadır. Aynı Kanunun “Büyükşehir Belediyesinin gelirleri” başlıklı 23 üncü maddesinin (f) bendinde de; 7 nci maddenin (f) bendine göre tespit edilen park yerlerinin işletilmesinden elde edilen gelirin %50'sinin ilçe ve ilk kademe belediyelerine nüfuslarına göre dağıtılacağı, geriye kalan %50'sinin ise büyükşehir belediyelerinin gelirleri olarak kabul edileceği belirtilmiştir. Başka bir deyişle, Büyükşehir belediyeleri işlettiği, işlettirdiği veya kiraya verdiği bu otopark yerlerinden elde ettiği gelirlerin %50’sini nüfuslarına göre ilçe belediyelerine dağıtacaktır.
Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin “362 Fonlar veya Diğer Kamu İdareleri Adına Yapılan Tahsilat Hesabı” başlıklı 274’ üncü maddesinde;
“Bu hesap, bütçe ile ilişkilendirilmeksizin mevzuatları gereği, diğer kamu idareleri adına yapılan tahsilatın izlenmesi için kullanılır.” Denilmektedir.
Dolayısıyla kurumun ilçe belediyeleri adına kaydettiği gelirleri “362 Fonlar veya Diğer Kamu İdareleri Adına Yapılan Tahsilat Hesabı” nda takip etmesi gerekmektedir.
2016 mali yılı muhasebe kayıtlarının incelenmesi neticesinde Sayıştay tarafından düzenlenen 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporlarında şu tespitlere yer verilmiştir;
“Büyükşehir belediyesince araç park yerlerinin işletilmesinden elde edilen gelirlerden ilçe belediyelerine bir pay verilmesi gerekmektedir. Seyhan Belediyesinin 2016 yılı gelirleri arasında Büyükşehir Belediyesinden aktarılması gereken bu payın yer almadığı tespit edilmiştir. (Adana Seyhan Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 16 )”
“Antalya Büyükşehir Belediyesince alanya ilçe belediyesine yatırılması gereken otopark gelirlerine ilişkin payların aktarılmadığı, ilçe belediyesince de söz konusu payların talep edilmediği tespit edilmiştir. (Antalya Alanya Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 29 )“
“ Antalya Büyükşehir Belediyesince Muratpaşa ilçe belediyesine aktarılması gereken otopark paylarının aktarılmadığı tespit edilmiştir.”(Antalya Muratpaşa Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 35 )
“ büyükşehir belediyesinin ilçe belediyelerine göndereceği otopark geliri payları ile Otopark Yönetmeliği gereği ilçe belediyeleri adına açılan hesaplarda toplanan paraların büyükşehir belediyesine gönderilmesi için herhangi bir önşart düzenlenmemiştir. Yasal düzenlemede; karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde tespit edilen park yerlerinin işletilmesinden elde edilen gelirin nüfuslarına göre % 50’sinin ilçe belediyelerine dağıtılacağı hükme bağlanmıştır. Büyükşehir belediyesince gönderilmesi gereken payların, Otopark Yönetmeliği’ne göre ilçe belediyelerince gönderilmesi gereken paralarla yapılan otoparkların gelirlerinden oluşacağına dair bir düzenleme de yoktur. Dolayısıyla, mevzuatta herhangi bir önşart olmaksızın hem büyükşehir belediyesi hem de ilçe belediyeleri için söz konusu payların gönderilmesi sorumluluğu düzenlenmiştir. (Samsun Büyükşehir Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 15 )
“Büyükşehir Belediye Kanunu’nun 23/f maddesine göre yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerindeki araç park yerlerinin işletilmesinden elde edilen gelirlerin %50'sini ilçe belediyeleri adına tahsil edip daha sonra ilçe belediyelerine gönderilmesi gerekmektedir. (Bursa Büyükşehir Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 18 )”
“ Ordu Büyükşehir Belediyesinin 2016 yılında 734.778,04 TL otopark geliri elde ettiği ve tabloda gösterilen tutarda aktarma yapmadığı tespit edilmiştir. Bu nedenle faaliyet sonuçları tablosunda “Otopark İşletmesi Gelirleri” kalemi 367.389,02 TL fazla görünmektedir. Ordu Büyükşehir Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 12 )
“Ordu Büyükşehir Belediyesince Cadde ve sokaklar üzerinde parkmetre yeri olarak tespit edilen yerlerin işletilmesi neticesinde araç park yerlerine ait gelirlerden ilçe belediyesine aktarılması gereken payların aktarılmadığı tespit edilmiştir. Elde edilen gelir 2015 yılında 574.500,00 TL, 2016 yılında 734.778,04 TL’dir. İki yıl için ilçe belediyelerine aktarılması gereken toplam tutar ise 654.639,02 TL’dir. Ünye Belediyesi % 16,56 nüfus oranı itibariyle 108.408,22 TL gelir kaybına uğramıştır. (Ordu Ünye Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 21)
“Büyükşehir Belediyesi, 2015 ve 2016 yıllarında yol, cadde ve sokaklar üzerinde araç park yeri olarak tespit edilen yerlerin işletilmesinden elde ettiği gelirlerden, Eyyübiye Belediyesine herhangi bir pay aktarmamıştır. Büyükşehir Belediyesinden edinilen hasılat bilgilerine göre yol üzerlerinde araç park yeri olarak işletilen yerlerden elde edilen gelir 2015 yılında 390.000,00 TL, 2016 yılında ise 414.240,00 TL’dir. İki yıl için ilçe belediyelerine aktarılması gereken toplam parkometre gelir tutarı ise (390.000 + 414.240)/2 = 402.120,00 TL’dir. Eyyübiye Belediyesi nüfus oranı itibariyle 78.761,00 TL gelir kaybına uğramıştır. “(Şanlıurfa Eyyübiye Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 19)
2.3. Bağlı Kuruluş Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Tarafından İlçe Belediyesi Adına Tahsil Edilen Katı Atık Bedellerinin Aktarılması
2872 Sayılı Çevre Kanunu’nun 11’inci maddesinde “Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler evsel katı atık bertaraf tesislerini kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmekle yükümlüdürler. Bu hizmetten yararlanan ve/veya yararlanacaklar, sorumlu yönetimlerin yapacağı yatırım, işletme, bakım, onarım ve ıslah harcamalarına katılmakla yükümlüdür. Bu hizmetten yararlananlardan, belediye meclisince belirlenecek tarifeye göre katı atık toplama, taşıma ve bertaraf ücreti alınır. Bu fıkra uyarınca tahsil edilen ücretler, katı atıkla ilgili hizmetler dışında kullanılamaz” denilmektedir.
27.10.2010 tarih ve 27742 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren, Atık Su Altyapı Ve Evsel Katı Atık Bertaraf Tesisleri Tarifelerinin Belirlenmesinde Uyulacak Usul Ve Esaslara İlişkin Yönetmelik’in “Amaç” başlıklı 1’inci maddesinde; “Bu Yönetmeliğin amacı; atıksu altyapı tesisleri ile evsel katı atık bertaraf tesislerinin kurulması, bakımı, onarımı, işletilmesi, kapatılması ve izlenmesi, bu tesislerle ilgili olarak verilen tüm hizmetleri karşılayabilecek tam maliyet esaslı tarifelerin; atık su altyapı yönetimleri, büyükşehir belediyeleri ve belediyeler tarafından belirlenmesi, ayarlanması ve uygulanması yoluyla çevresel altyapı hizmetlerinin sürdürülebilirliğini sağlamaktır.” Denilerek bu hizmetlerden dolayı ortaya çıkacak maliyetlerin karşılanması için tarifelerin ayarlanması ve uygulanmasının sağlanması gerekliliği belirtilmiştir.
Yönetmeliğin “Tanımlar” başlıklı 4‟üncü maddesinde; “Tam maliyet esaslı tarife: Atık su ve evsel katı atık ile ilgili verilen tüm hizmetler karşılığında ortaya çıkan toplam sistem maliyetinin bu hizmetlerden yararlananlara yansıtılmasına yönelik yöntemi ve bu yöntemle hesaplanmış ücretler listesini” denilerek bu hizmet maliyetine katlanan idarenin bu maliyetini bu hizmetlerden yararlananlardan alması gerektiği belirtilmiştir.
Mezkûr Yönetmeliğin “Evsel Katı Atık Hizmetleri İçin Ücretlendirme” başlıklı 18’inci maddesinde; “(1) Evsel katı atık hizmetleri için ücretlendirme yapılırken tam maliyet ve kirleten öder esasları kullanılır. Bu esasların uygulanmasına yönelik detayları içeren ve tam maliyet esaslı tarifelerinin belirlenmesinde faydalanılabilecek usul ve esaslar Bakanlık tarafından Evsel Katı Atık Tarifelerinin Belirlenmesine Yönelik Kılavuz adıyla Bakanlığın internet sayfasında yayımlanır. (2) Evsel katı atık hizmetlerine ait ücretler belirlenirken, atık üreticisinin ürettiği atık miktarı aşağıdaki birimlerden biri veya birkaçı kullanılarak tespit edilebilir:
a) Atık ağırlığı,
b) Konteyner sayısı, konteyner hacmi, konteyner doluluk oranı ve atık toplama sıklığı, c) Atık toplama aracı sayısı, araç hacmi, araç doluluk oranı ve atık toplama sıklığı,
ç) Atık üreticilerinin hane halkı büyüklüğü, hastanelerde yatak sayısı, okullarda öğrenci sayısı gibi belirli özelliklerine göre belirlenebilecek sabit atık üretim değerleri.” denilerek evsel katı atıkların nasıl ücretlendirileceği belirtilmiştir.
Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde de belirtildiği üzere, tam maliyet esası çerçevesinde toplanan evsel katı atık ücretleri, bu katı atıkları toplama maliyetine katılan idarenin hakkıdır.
Bağlı kuruluş tarafından su faturaları üzerinden toplamış olduğu evsel katı atık bedellerini, bu evsel katı atık hizmetini yerine getiren ilçe Belediyesi’ne tam maliyet esaslı tarife çerçevesinde göndermesi gerekmektedir.
2016 mali yılı muhasebe kayıtlarının incelenmesi neticesinde Sayıştay tarafından düzenlenen 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporlarında şu tespitlere yer verilmiştir;
“Bursa Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından alınan 21.01.2016 tarih ve 2015/964 sayılı kararla evsel katı atık toplama ve bertaraf bedellerinin hesabında Bursa İli dahilinde bulunan 17 ilçe belediyesi ve Büyükşehir Belediyesi tarafından yerine getirilen hizmet maliyetlerinin toplamını büyükşehir mülki sınırlarında bulunan tüm konut su abonesi sayısına bölünerek bütün aboneler için sabit bedel uygulanması neticesinde katı atık toplama ve bertaraf maliyeti 38.946.089,53 TL olan Osmangazi Belediyesi bu yöntemle 31.899.700,57 TL gelir elde etmiş olup,7.046.388,96 TL gelir kaybına uğramıştır. Yönetmelik hükümlerine aykırı olarak hesaplanan evsel katı atık bedellerinin, tam maliyet esasıyla maliyete katlanan idare tarafından hesaplamasının yapılarak eksik hesaplanan kısımlarında Büyükşehir Belediyesinden tahsil edilmesi gerekir. ” (Bursa Osmangazi Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 9 )
“Bursa Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından alınan 21.01.2016 tarih ve 28 sayılı kararla, evsel katı atık toplama ve bertaraf bedellerinin hesabında Bursa İli dahilinde bulunan 17 ilçe belediyesi ve Büyükşehir Belediyesi tarafından yerine getirilen hizmet maliyetlerinin toplamının, büyükşehir mülki sınırlarında bulunan tüm konut su abonesi sayısına bölünerek bütün aboneler için sabit bedel uygulanması neticesinde katı atık toplama ve bertaraf maliyeti 20.801.696,42 TL olan Nilüfer Belediyesi bu yöntemle 16.900.267,68 TL gelir elde etmiş olup, 3.901. 428,74 TL gelir kaybına uğramıştır.(Bursa Nilüfer Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 52 )
2.4. Müze Giriş Ücretinden Alınan Paydan İlçe Belediyelerine Aktarım Yapılmaması
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun “Müze giriş ücretleri ile madenlerden belediyelere pay” başlıklı Mükerrer 97 nci maddesinin (a) bendinde aynen; “Türkiye Büyük Millet Meclisine bağlı milli saraylar hariç belediye ve mücavir alan sınırları içinde gerçek ve tüzelkişilerce işletilen her türlü müzelerin giriş ücretlerinin % 5'i belediye payı olarak ayrılır. Belediye payı olarak ayrılan miktarın, tahsilini takip eden ayın 15 inci günü akşamına kadar müzenin bulunduğu yer (27.6.1984 gün ve 3030 sayılı Kanunun uygulandığı şehirde Büyükşehir Belediyelerine) belediyesine ödenmesi mecburidir. Büyükşehir Belediyelerince tahsil edilen payın yüzde 75'i İçişleri Bakanlığınca bildirilecek son genel nüfus sayımı sonuçlarına göre nüfusları oranında ilgili ilçe belediyelerine dağıtılır.” denilmektedir.
Müzekart uygulamasından elde edilen gelir’in nasıl dağıtılacağına ilişkin yazılı soruya Bakanlıkça verilen cevap yazısında;” Müzekart projesi kapsamında doğrudan yada internet üzerinden yapılan kart satışlarından elde edilen gelirden ayrılan %5’lik pay Belediye Gelirleri Kanunu hükümleri doğrultusunda bakanlığa bağlı müze ve ören yerlerinin bulunduğu tüm belediyelere ziyaretçi sayısı nispetinde dağıtılacaktır.” denilmektedir. (http://www2.tbmm.gov.tr/d23/7/7-4419c.pdf-E.T.7.09.2017)
2016 mali yılı muhasebe kayıtlarının incelenmesi neticesinde Sayıştay tarafından düzenlenen 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporlarında şu tespitlere yer verilmiştir;
“30.03.2014-31.08.2016 tarihleri arasındaki Muğla Büyükşehir Belediyesi’nin, belediye ve mücavir alan sınırları içinde gerçek ve tüzelkişilerce işletilen her türlü müzelerin giriş ücretlerinden ayrılan % 5’lik pay üzerinden hesap edilen %25’lik pay doğrudan ilçe belediyeleri tarafından tahsil edilmiştir. Mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere ayrılan payların tamamı önce Kültür ve Turizm Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi Merkez Müdürlüğü tarafından Muğla Büyükşehir Belediyesi hesabına aktarılacak, daha sonrasında % 75'lik tutar ilgili ilçe belediyelerine aktarılacaktır. (Muğla Büyükşehir Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 10 )
“Antalya Muratpaşa belediyesi sınırları içinde Kültür ve Turizm Bakanlığı Antalya Müzesi ve Koç Üniversitesi Suna&İnan Kıraç Kaleiçi Müzesi gibi müzeler bulunmaktadır. Ancak Muratpaşa Belediyesinin 2016 yılı hesapları incelendiğinde müzelere giriş ücretlerinden belediyeye aktarılması gereken paya ilişkin bir tahakkuk ya da tahsilat kaydının olmadığı, söz konusu payın belediyeye aktarılmadığı görülmüştür. (Antalya Muratpaşa Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 35 )
“Büyükşehir Belediyesi, 2015 ve 2016 yıllarında müze gelirlerinden Eyyübiye Belediyesine herhangi bir pay aktarmamıştır. Belediyeye aktarılması gereken müze gelirlerinin aktarılmaması nedeniyle, nüfus oranı itibariyle belediye 3.791,48 TL gelir kaybına uğramıştır.
(Şanlıurfa Eyyübiye Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 19) “
2.5. Bağlı Kuruluş Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Tarafından Tahsil Edilen Çevre Temizlik Vergisinden İlçe Belediyesine Pay Aktarılması
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunun “Çevre temizlik vergisi” başlıklı mükerrer 44’üncü maddenin 9’uncu fıkrasında “Su ve kanalizasyon idareleri büyük şehir dâhilindeki her ilçe veya ilk kademe belediyesinin belediye ve mücavir alan sınırları içinde bulunan konutlara ilişkin olarak tahsil ettiği çevre temizlik vergisi ile bu verginin süresinde ödenmemesi nedeniyle tahsil ettiği gecikme zammının yüzde seksenini tahsilatı takip eden ayın yirminci günü akşamına kadar bir bildirim ile ilgili belediyeye bildirerek aynı süre içinde öder...” hükmü yer almaktadır. Bu hükme istinaden …… Su ve Kanalizasyon İdaresi tarafından ilçe Belediyesi sınırları içerisinde tahsil edilen çevre temizlik vergisi ile bu verginin süresinde ödenmemesi nedeniyle tahsil edilen gecikme zammının %80’inin düzenli olarak tahsilatı takip eden ayın 20’inci günü akşamına kadar ilgili ilçe Belediyesine gönderilmesi gerekmektedir.
2016 mali yılı muhasebe kayıtlarının incelenmesi neticesinde Sayıştay tarafından düzenlenen 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporlarında şu tespitlere yer verilmiştir;
“ Seyhan Belediyesine Adana Su ve Kanalizasyon İşleri Genel Müdürlüğü tarafından 2016 yılına ilişkin 4.645.419,71 TL anapara ve 379.093,52 TL tutarındaki gecikme faizi ile birlikte toplam 5.024.513,23 TL tutarın aktarılmadığı tespit edilmiştir. (Adana Seyhan Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 17 )”
“ konutlara ilişkin İSKİ tarafından tahsil edilen çevre ve temizlik vergisinin %20’lik kısmı ile işyerlerine ilişkin ilçe belediyeleri tarafından tahsil edilen çevre ve temizlik vergisinin %20’lik kısmının kanunen öngörülen zaman içerisinde tahsilinin (mahsubu) yapılmadığı, ayrıca bu tutarlara ilişkin olarak 6183 sayılı Kanun çerçevesinde gecikme zammı tatbik edilmediği anlaşılmıştır. (İstanbul Büyükşehir Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 119 )
“ŞUSKİ'nin, Eyyübiye Belediyesi mücavir alan sınırları içerisinde 2014 yılında 983.498,78 TL, 2015 yılında 1.377.226,89 TL, 2016 yılında 1.603.597,90 TL olmak üzere toplam 3.964.323,57 TL çevre temizlik vergisi ile bu verginin süresinde ödenmemesi nedeniyle gecikme zammını tahsil ettiği öğrenilmiştir. Belediye, toplam tahsilatın yüzde sekseni olan 3.171.458,85 TL gelir kaybına uğramıştır. (Şanlıurfa Eyyübiye Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 20 )”
2.6. İmar Mevzuatı Uyarınca İlçe Belediyesince Alınan Otopark Bedellerinin Büyükşehir Belediyesine Aktarılması
5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunu’nun 27’nci maddesinde, “imar mevzuatı uyarınca belediyelerin otoparkla ilgili olarak elde ettikleri gelirleri, tahsil tarihinden itibaren kırk beş gün içinde büyükşehir belediyesine aktaracağı, büyükşehir belediyelerinin bu geliri tasdikli plan ve beş yıllık imar programına göre hazırlanan kamulaştırma projesi karşılığında otopark tesisi için gerekli arsa alımları ile bölge ve genel otoparkların inşasında kullanacağı ve bu gelirlerin belirtilen amaç dışında kullanılamayacağı” hüküm altına alınmıştır. 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 37’nci maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında, “imar planlarının tanziminde planlanan beldenin ve bölgenin şartları ile müstakbel ihtiyaçlar göz önünde tutularak lüzumlu otopark yerleri ayrılacağı ve otopark ihtiyacı bulunan bina ve tesislere lüzumlu otopark yeri tefrik edilmedikçe yapı izni, otopark tesis edilmedikçe de kullanma izni verilmeyeceği” ifade edilmektedir. 3194 sayılı İmar Kanunu’na dayanılarak hazırlanan Otopark Yönetmeliği'nin 4'üncü maddesine göre, üzerinde tescilli 1, 2, ve 3'üncü grup yapı bulunan kentsel sit alanı içinde veya dışındaki parseller hariç, parselinde otopark ihtiyacı karşılanamayan durumlarda belediyesince veya valilikçe bu Yönetmelik hükümlerine göre belirlenecek otopark bedeli alınması gerekmektedir. Otopark Yönetmeliği'nin 10’uncu maddesinde; ”otopark bedellerinin tahakkuk ve tahsil esaslarının Yönetmelik ve Tebliğ hükümleri de dikkate alınarak belediye meclisleri veya il genel meclisleri tarafından belirleneceği, otopark bedellerinin kamu bankalarından herhangi birinde açılacak otopark hesabına yatırılıp bu hesapta toplanan paralara yasaların öngördüğü faiz oranının uygulanacağı, 5216 sayılı Kanun kapsamında kalan belediyelerde, büyükşehir belediyesince ilçe belediyeleri adına otopark hesabı açtırılacağı ve ilçe belediyeleri hesabında toplanan otopark meblağının, büyükşehir belediyelerince o ilçe sınırları içerisinde yapılacak veya yaptırılacak bölge veya genel otoparklar için kullanılacağı” kayıt altına alınmıştır.
3194 sayılı İmar Kanunu'nda konuyla ilgili şu hükümler yer almaktadır.
“Otoparklar:
Madde 37 – İmar planlarının tanziminde planlanan beldenin ve bölgenin şartları ile müstakbel ihtiyaçlar göz önünde tutularak lüzumlu otopark yerleri ayrılır.
Otopark ihtiyacı bulunan bina ve tesislere lüzumlu otopark yeri tefrik edilmedikçe yapı izni, otopark tesis edilmedikçe de kullanma izni verilmez.
Kullanma izni alındıktan sonra otopark yeri, plana ve yönetmelik hükümlerine aykırı olarak başka maksatlara tahsis edilemez. Bu fıkra hükmüne aykırı hareket edildiği takdirde ilgili idarece yapılacak tebligat üzerine en geç üç ay içerisinde bu aykırılık giderilir. Mülk sahibi tebligata rağmen müddeti içerisinde gerekli düzeltmeyi yapmaz ise, belediye encümeni veya il idare kurulu kararı ile bu hizmet ilgili idarece yapılır ve masrafı mal sahibinden tahsil edilir.
Yönetmelik:
Madde 44 …
III - Otopark ayrılması gereken bina ve tesisler ile diğer hususlar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikte tespit edilir
Otopark yapılmasını gerektiren bina ve tesislerin neler olduğu, otopark ihtiyacının miktar, ölçü ve diğer şartları ile bu ihtiyacın nasıl tespit olunup giderileceği ise, bu yönetmelikte belirtilir.”
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nca 30/12/1993 tarih ve 21804 sayılı Resmî Gazete’de “Otopark Yönetmeliği Hakkında Genel Tebliğ” yayımlanmış, 26.04.2006-26150 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan tebliğ ile bazı değişiklikler yapılmıştır. Genel Tebliğe göre,
Madde 5- Yönetmelik kapsamında kalan yerleşmeler için 1.1.1994 tarihinden sonra Yönetmeliğin 4., 5. ve 10. maddeleri uyarınca esas belirlenemez.
Madde 2-c) Bina arka bahçelerinde açık otopark ya da imar yönetmeliğinin müştemilatlarla ilgili hükümlerine uyulmak kaydıyla kapalı otopark yeri tefrik ve tesis edilebilir.
Ancak arka bahçede otopark yeri tefrik ve tesis edilebilmesi için yan bahçenin en az 3.00 metre olması şarttır. Yan bahçede otopark yeri de tesis edilecekse bunun için yan bahçe mesafesine 3.00 metre daha ilave edilir.
d) Otopark ihtiyacının tamamının bodrum katlarda karşılanamaması halinde bina cephe hattı gerisinde kalmak şartı ile binaların arka ve yan bahçelerinde tabii zemin altında, parselin tamamı veya bir bölümünde otopark yapılabilir. Otopark giriş çıkışı ön bahçe mesafesi içinden de sağlanabilir.
g) Yerleşme bölgelerinde 8 metre ve daha fazla ön bahçe mesafesi olan yerlerde, bina cephesinden itibaren 3 metre dışında kalan kısım otopark alanı olarak düzenlenebilir.
Genel Tebliğin ilgili hükümleri şu şekildedir:
"Otopark Bedelinin Tahakkuk ve Tahsili
MADDE 4: Otopark Yönetmeliğinin 10 uncu maddesi uyarınca; parselinde otopark tesisi mümkün olmayan yükümlülerden alınacak otopark bedelinin hesabına ve tahsiline ilişkin esaslar aşağıda açıklanmıştır:….
b) Her bölge veya genel otoparkın hizmet vereceği alan ve otopark yapısı için,
1) Birim Otopark Bedeli; birim otoparkın arsa ve yapı payları toplamının, en fazla yüzde kırkı alınmak suretiyle, belediye meclisi veya il genel meclisi tarafından, (a) bendinde belirtilen oranlar da dikkate alınarak, Yönetmelikte ve bu Tebliğ’de belirtilen usul ve esaslara göre tespit edilen bedeli,
Birim Otopark Arsa Payı; hiçbir şekilde Birim Otopark Yapı Payının yüzde yirmisinden fazla olmamak üzere, imar planında bölge ve genel otopark olarak belirlenen arsaların, Emlak Vergisi Kanunu uyarınca tespit edilen bedelinin planda belirlenen emsal hesabına konu alana bölünerek, birim otopark alanı ile çarpılması sonucu tespit edilen bedeli,
Birim Otopark Yapı Payı; yapı ruhsatının düzenlendiği yıl için, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından yayımlanan Mimarlık ve Mühendislik Hizmet Bedellerinin Hesabında Kullanılacak Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkında Tebliğ’de yer alan otoparka ait birim fiyatlar esas alınarak hesaplanan bedeli,
ifade eder.
2) (1) inci alt bentte açıklanan esaslara göre hesaplanan Birim Otopark Bedeli; her bölge ve genel otopark yeri için, her yıl, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından yayımlanan Mimarlık ve Mühendislik Hizmet Bedellerinin Hesabında Kullanılacak Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkında Tebliğ’in Resmi Gazete’de yayımlandığı tarihten sonra, (a) bendinde belirtilen gruplarda belirtilmek suretiyle, belediye meclisi kararı veya il genel meclisi kararı alındıktan sonra kesinleşir.
3)Otopark yeri gösterilen parsellere ilişkin otopark bedelinin yüzde yirmibeşi yapı ruhsatı verilmesi sırasında nakden, bakiyesi ise onsekiz ay içinde dokuz eşit taksitte nakden veya tahvil üzerindeki değeri esas alınarak Devlet tahvili olarak ödenir. Otopark yeri gösterilmeyenler hakkında, Otopark Yönetmeliğinin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (f) bendine göre işlem yapılır. Otopark yeri gösterilmeyen yapılarda peşin ödeme, otoparkın yapı payı üzerinden yapılır. Arsa payı, otopark yeri gösterildikten ve idarece ilgililere tebliğ edildikten sonra, yapı payının bakiyesi ile birlikte o yıla ait miktarlara göre değerlendirilerek tahsil edilir.”
Otopark Yönetmeliği’nin 4. Maddesinde “ Otopark bedeli alınan parsellerin otopark ihtiyacının belediye veya valilikçe karşılanması zorunludur. Otopark ihtiyacı parselinde karşılanamayan ve idaresince İmar Kanununun 37 nci maddesine göre otopark tesis edilemeyen alanlarda otopark bedelinin arsa payı hariç %25’i yapı ruhsatının verilmesi sırasında nakden, kalan %75’i ve arsa payı ise belediyesince veya il özel idaresince parselin otopark ihtiyacı karşılandıktan en geç doksan gün sonra o yıla ait miktarlara göre değerlendirilerek tahsil edilir.” Hükmü yer almaktadır.
Bu hükme rağmen otopark bedelinin yapım maliyeti üzerinden tahsil edilip arsa paylarının hesaplanmaması, bölge ve genel otoparkların belirlenmemesi ve yapılıp hizmete sunulmaması mevzuata aykırılık oluşturmakta, yol kenarlarına park edilen araçlar nedeniyle trafik yoğunluğunu arttırmaktadır..
Yukarıda adı geçen Yönetmeliğin 11”inci maddesinde ise, “otopark hesabında toplanan meblağın otopark tesisi dışında başka bir amaçla kullanılamayacağı ve otopark hesabında toplanan meblağın, amacında kullanılıp kullanılmadığının İçişleri Bakanlığınca denetleneceği” belirtilmektedir. Buna göre, ilçe belediyeleri, imar mevzuatı uyarınca otoparkla ilgili olarak elde ettikleri gelirleri bölge ve genel otoparkların yapımı için büyükşehir belediyesine aktarmak zorundadır.
5216 sayılı Kanun’un “Büyükşehir belediyesinin imar denetim yetkisi” başlıklı 11’inci maddesinde; Büyükşehir Belediyesini, ilçe belediyelerinin imar uygulamalarını denetlemekle yetkilendirmektedir. Denetim yetkisi, konu ile ilgili her türlü bilgi ve belgeyi istemeyi, incelemeyi ve gerektiğinde bunların örneklerini almayı içerir. Bu amaçla istenecek her türlü bilgi ve belgeler en geç on beş gün içinde verilir hükmü yer almaktadır.
2016 mali yılı muhasebe kayıtlarının incelenmesi neticesinde Sayıştay tarafından düzenlenen 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporlarında şu tespitlere yer verilmiştir;
“ il genelinde sadece dört ilçe, otopark gelirlerini Belediyeye aktarmıştır. Diğer yandan Trabzon Büyükşehir Belediyesi, ilçe Belediyeleri adına kamu bankalarından herhangi biri nezdinde otopark hesabı açmamış ve alacaklarını tahsil etmemiştir. “Trabzon Büyükşehir Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 20 )
“ otopark bedeli olarak beş ilçe belediyesince tahsil edilen toplam 7.051.503,81 TL’nin Hatay Büyükşehir Belediyesi’ne gönderildiği geri kalan on ilçe belediyesinin ise tahakkuk ve tahsil durumunun belirsiz olduğu aşağıdaki tabloda görülmektedir. (Hatay Büyükşehir Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 32)
Belediye adı Büyükşehire aktarılan Otopark bedeli (TL)
1 Antakya 2.157.944,00
2 Hassa 5.320,75
3 Arsuz 497.974,05
4 Erzin 6.057,16
5 İskenderun 4.384.207,85
Genel Toplam 7.051.503,81
“ ilçe belediyelerinin tahsil ettikleri otopark bedellerini, Büyükşehir Belediyesinin otopark hesabına yatırmadığı, bu bedelin 31.12.2016 tarihi itibariyle Oniki şubat Belediyesinde 4.694.989,13-TL, Dulkadiroğlu Belediyesinde 2.898.267,75-TL, Elbistan Belediyesinde 83.425,00-TL, Afşin Belediyesinde 2.750,00-TL, Göksun Belediyesinde 83.425,00-TL, Türkoğlu Belediyesinde 118.675,00-TL, Pazarcık Belediyesinde 56.800,00- TL, Andırın Belediyesinde 1.575,00-TL olduğu tespit edilmiştir. (Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 9 )
“Konya Büyükşehir Belediyesinde 31 ilçe yer almasına rağmen, toplam 11 ilçe belediyesinin söz konusu otopark tutarlarını büyükşehir belediyesine aktardıkları, kalan 20 ilçe belediyesinin ise herhangi bir aktarımda bulunmadıkları tespit edilmiştir. “(Konya Büyükşehir Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 29 )
“Battalgazi Belediyesi 2015 yılı Sayıştay Raporu Bulgu-3’te de yer aldığı üzere Büyükşehir Belediyesi’ne aktarması yapılmayan otopark gelirlerinin, 2015 yılında 1.224.476,54-TL olduğu, 2016 yılında 883.725,00-TL artış göstererek 2.128.201,54-TL’ye ulaştığı görülmüştür.(Malatya Battalgazi Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 18 )”
“Bursa Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde yer alan ilçe belediyeleri tarafından tahsil edilen toplam 8.067.541,30 TL tutarındaki otopark gelirleri mevzuata aykırı bir biçimde ya eksik gönderilmiş yada hiç gönderilmemiş olduğu görülmüştür. ( Bursa Büyükşehir Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 21 )
“İmar mevzuatı gereğince, Yapı projelerinde otopark yeri ayrılmaması nedeniyle Belediye adına açılan hesaplara yatırılması gereken otopark bedellerinin, süresi içinde Antalya Büyükşehir Belediyesine aktarılmadığı, hesaptaki meblağlara faiz uygulanmadığı görülmüştür. (Antalya Muratpaşa Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 35 )”
“Otopark bedeli olarak beş ilçe belediyesince tahsil edilen toplam 1.683.596,13 TL’nin Balıkesir Büyükşehir Belediyesi’ne gönderildiği geri kalan on dört ilçe belediyesinin ise tahakkuk ve tahsil durumunun belirsiz olduğu aşağıdaki tabloda görülmektedir.
(Balıkesir Büyükşehir Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 14 )
BELEDİYE ADI Otopark Parası
1 ALTI EYLÜL 1.135.640,32
2 EDREMİT 282.072,91
3 SUSURLUK 197.196,57
4 DURSUNBEY 59.660,44
5 BURHANİYE 9.025,89
GENEL TOPLAM 1.683.596,13
“bir kısım ilçe belediyelerinin otoparkla ilgili elde ettikleri gelirlerini, Büyükşehir Belediyesine ya düzenli olarak göndermediği ya da hiç göndermediği tespit edilmiştir.(Denizli Büyükşehir Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 21 )
Belediye Adı 2016 aktarılması gereken Otopark Bedeli (TL) 2016 yılında aktarılmış olan (TL)
1 Buldan Belediyesi 105.980,00 0
2 Çivril Belediyesi 156.520,00 76.140,00
3 Güney Belediyesi 15.120,00 0
4 Kale Belediyesi 110.880,00 67.760,00
5 Merkezefendi 3.204.481,92 2.140.661,55
6 Sarayköy Belediyesi 165.640,00 4.290,00
7 Serinhisar Belediyesi 99.595,51 0
Genel Toplam 3.858.217,43 2.288.851,55
“ Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi tarafından Yönetmelik hükmü doğrultusunda Yenişehir Belediyesi, Bağlar Belediyesi, Sur Belediyesi ve Kayapınar Belediyesi adına Vakıfbank’ta otopark hesapları açıldığı, 6360 sayılı Kanun ile Büyükşehir sınırlarına dahil olan 13 ilçe belediyesi adına otopark hesabı açılmadığı görülmüştür. Adına hesap açılan ilçe belediyelerinin de hesaplara para yatırmadıkları yalnızca Yenişehir Belediyesi'nin otopark hesabına 12.250,60 TL tutarında bir meblağı yatırdığı tespit edilmiştir.
(Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 26 )
“30.03.2014 tarihinden önce ilçe belediyelerince tahsil edilen ancak henüz otopark inşaatı amacıyla kullanılmamış olan ve ilçe belediyelerinin otopark yönetmeliği hesabında bekletilen paralar ile bu tarihten sonra tahsil edilen otopark yönetmeliği gelirlerini ( 888.065,40 TL’lik tutar) ilçe belediyelerinden tahsil etmesi gerektiği düşünülmektedir. (Muğla Büyükşehir Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 15 )
“ilçe belediyelerinden aktarılmayan otopark bedellerinin tahsil edilmesi ve bu otopark bedellerinin yönetmelik uyarınca vadeli hesapta tutulması gerektiği değerlendirilmektedir. (Sakarya Büyükşehir Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 29 )
2.8. İlçe Belediyesince Tahsil Edilen Çevre Temizlik Vergisinden Büyükşehir Belediyesine pay Aktarılması
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu “Çevre temizlik vergisi” başlıklı Mükerrer 44’üncü maddesinde;
“… Verginin mükellefi, binaları kullananlardır. Mükellefiyet binanın kullanımı ile başlar.
İşyerleri ve diğer şekilde kullanılan binalara ait Çevre Temizlik Vergisi, aşağıdaki tarifeye göre alınır ve büyükşehirlerde % 25 artırımlı uygulanır.
İş yeri ve diğer şekillerde kullanılan binalara ait çevre temizlik vergisi, belediyelerce binaların tarifedeki derecelere intibak ettirilmesi üzerine her yılın Ocak ayında yıllık tutarı itibarıyla tahakkuk etmiş sayılır. İş yeri ve diğer şekilde kullanılan binalarla ilgili olarak tahakkuk eden bu vergi, her yıl, emlak vergisinin taksit sürelerinde ödenir.
Su ve kanalizasyon idareleri büyük şehir dahilindeki her ilçe veya ilk kademe belediyesinin belediye ve mücavir alan sınırları içinde bulunan konutlara ilişkin olarak tahsil ettiği çevre temizlik vergisi ile bu verginin süresinde ödenmemesi nedeniyle tahsil ettiği gecikme zammının yüzde seksenini tahsilatı takip eden ayın yirminci günü akşamına kadar bir bildirim ile ilgili belediyeye bildirerek aynı süre içinde öder. Tahsil edilen vergi ve gecikme zammının yüzde yirmisini ise münhasıran çöp imha tesislerinin kuruluş ve işletmelerinde kullanılmak üzere büyük şehir belediyesinin hesabına tahsilatı takip eden ayın yirminci günü akşamına kadar aktarır. Büyük şehir belediye sınırları içinde bulunan belediyelerin kendileri tarafından tahsil edilen çevre temizlik vergisinin yüzde yirmisi aynı esaslar çerçevesinde büyük şehir belediyelerine aktarılır.” denilmektedir.
2016 mali yılı muhasebe kayıtlarının incelenmesi neticesinde Sayıştay tarafından düzenlenen 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporlarında şu tespitlere yer verilmiştir;
“Menemen ve Kınık belediyelerinin çevre temizlik vergilerinin %20’sini büyükşehir belediyesine aktarmadıkları görülmüştür. Mevzuat hükümleri uyarınca İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne aktarılması gereken toplam 698.985,30 TL çevre temizlik vergisi ve 137.758,20 TL gecikme zammının aktarılmaması kurumun gelirlerini azaltmaktadır. (İzmir Büyükşehir Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 67 )
“Bursa Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde yer alan ilçe belediyeleri tarafından tahsil edilen toplam 580.562,54 TL tutarındaki Çevre Temizlik Vergilerinin yüzde yirmisi mevzuata aykırı bir biçimde ya eksik gönderilmiş yada hiç gönderilmemiş olduğu görülmüştür. (Bursa Büyükşehir Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 22 )
“ konutlardan elde edilen çevre temizlik vergisi Büyükşehirler İçin Su Kanalizasyon İdareleri tarafından su faturalarına yansıtılmak suretiyle tahsil edilecek, işyeri ve diğer şekilde kullanılan binalara ait çevre temizlik vergisi ise ilgili belediyece tahsil edilecektir. Bu kapsamda Hatay Büyükşehir Belediyesi’ nin 2016 yılı hesabının incelenmesinde, Çevre Temizlik Vergisi payı olarak üç ilçe belediyesince toplam 279.201,48 TL’nin Büyükşehir Belediyesi’ne gönderildiği geri kalan on iki ilçe belediyesinin ise tahakkuk ve tahsil durumunun belirsiz olduğu aşağıdaki tabloda görülmektedir.
(Hatay Büyükşehir Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 14 )
Belediye adı Büyükşehire verilen ÇTV Payı (TL)
1 Antakya 215.213,90
2 Hassa 5.623,69
3 Payas 58.363,89
Genel Toplam 279.201,48
“Yapılan incelemeler sonucunda 30.03.2014 tarihinden sonra Muğla Büyükşehir Belediyesi gelirleri arasında yer alan ve ilçe belediyelerinin tahsil ettiği ÇTV-Çevre Temizlik Vergisinin %20 lik kısmının ilçe Belediyelerince Büyükşehir belediyesine aktarılmadığı anlaşılmıştır.
idarenin tahsil etmesi gereken yaklaşık 399.165,00 TL’lik gelir ilçe belediyeleri tarafından aktarma yapılmayarak idarenin 2016 yılı mali tabloları olumsuz etkilenmiştir. (Muğla Büyükşehir Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 9)
“Eyyübiye Belediyesi tarafından 2016 yılı bütçe gelir hesap cetveline göre 2016 yılı içerisinde 376.223,93 TL çevre temizlik vergisi tahsil edilmiştir. Ancak Eyyübiye Belediyesi tarafından tahsilatı yapılan çevre temizlik vergisinden Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi’ne gönderilecek olan % 20’lik payların aylar itibariyle hesaplanmadığı ve 363 nolu hesaba kaydedilmediği görülmüştür. Ayrıca 2016 yılı içerisinde Büyükşehir Belediyesine gönderilmesi gereken toplam 75.244,78 TL (376.223,93 *%20) çevre temizlik vergisi payının kurumun kendi geliriymiş gibi kaydedilmesi nedeniyle kurumun mali tablolarında bütçe gelirleri ve faaliyet gelirleri hesaplarının 75.244,78 TL fazla olmasına sebep olunmuştur.” (Şanlıurfa Eyyübiye Belediyesi 2016 Yılı Düzenlilik Denetim Raporu 22 )
SONUÇ
Denetimler sonucunda bazı belediyelerde, Büyükşehir Belediyeleri tarafından ilçe belediyelerine,İlçe belediyelerinden Büyükşehir belediyelerine aktarılması gereken payların aktarılmadığı bu nedenle ilçe belediyelerinin gelirlerinin gerçeği yansıtmadığı görülmektedir.
Büyükşehir ve ilçe belediye başkanlarının aynı partiye mensup olmalarına rağmen gelir paylaşımına sıcak bakmadığı görülmektedir. Belediye gelirlerinin bütün olarak yeniden düzenlenmesi, bu yapılırken de hem etkinlik hem de yetki problemlerine son verilmesi mevzuatta gerekli değişiklikler yapılmalıdır.
|
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"2016 Yılı Denetimleri Sonucunda Düzenlenmiş Olan Sayıştay Düzenlilik Denetimi Raporlarında Yer Alan “büyükşehir Ve İlçe Belediyeleri Arasındaki Mali Uyuşmazlıklar”" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Av.M.Lamih Çelik'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
|
|
2016 Yılı Denetimleri Sonucunda Düzenlenmiş Olan Sayıştay Düzenlilik Denetimi Raporlarında Yer Alan “büyükşehir Ve İlçe Belediyeleri Arasındaki Mali Uyuşmazlıklar”
