Ana Sayfa
Kavram Arama : THS Google   |   Forum İçi Arama  

Üye İsmi
Şifre

Aktif Makale İl Özel İdaresinin Uzlaşma Yetkisi

Yazan : Av.M.Lamih Çelik [Yazarla İletişim]

Yazarın Notu
-Leges Hukuk Dergisi Y.5 S.58 (2014) s.60-66

İL ÖZEL İDARESİNİN UZLAŞMA YETKİSİ


M.Lamih ÇELİK
Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi Teftiş Kurulu Başkanı



Leges Hukuk Dergisi Y.5 S.58 (2014) s.60-66


A-Yetkinin Kapsamı

5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu’nun “İl özel idaresinin yetkileri ve imtiyazları ” başlıklı 7.maddesinin (e) fıkrasına göre”Vergi, resim ve harçlar dışında kalan ve miktarı yirmibeşmilyar Türk Lirasına kadar olan dava konusu uyuşmazlıkların anlaşmayla tasfiyesine karar vermek.” İl özel idaresinin yetkileri ve imtiyazları arasında yer almaktadır. Aynı yasanın İl genel meclisinin görev ve yetkilerini düzenleyen 10.maddesinin ( h) fıkrasındaki düzenleme Anayasa Mahkemesinin 18/1/2007 tarihli ve E.:2005/32, K.:2007/3 sayılı Kararı ile iptal edilmiştir.

Anayasa Mahkemesi,5302 sayılı Yasa’nın, il özel idarelerinin görev ve yetkilerinin düzenlendiği 7. maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde, il özel idarelerinin, vergi, resim ve harçlar dışında kalan ve miktarı yirmibeşmilyar Türk Lirasına kadar olan dava konusu uyuşmazlıkların anlaşmayla tasfiyesine karar vermekle görevli ve yetkili oldukları hükme bağlanırken, 10. maddenin iptali istenilen (h) bendinde, il özel idareleri adına karar verecek olan il genel meclislerine, dava konusu olma sınırlaması yapılmaksızın, aynı miktarda olmak koşuluyla, ihtilaflı durumdaki tüm özel idare alacaklarının anlaşma ile tasfiyesine karar verebilme yetkisi verildiği gerekçesiyle iptal etmiştir.

İl Encümenin görev ve yetkilerini düzenleyen 26.maddenin ( f) fıkrasına göre “ Vergi, resim ve harçlar dışında kalan ve miktarı beşmilyar Türk Lirasına kadar olan ihtilafların sulhen halline karar vermek.” Konusunda İl encümeni görevli ve yetkilidir. İl özel idaresinin başı ve tüzel kişiliğinin temsilcisi olan Valinin görev ve yetkileri arasında “Kanunlarla il özel idaresine verilen ve il genel meclisi veya il encümeni kararını gerektirmeyen görevleri yapmak ve yetkileri kullanmak” bulunmaktadır. (5302 s.k m.30/o) 5302 sayılı İl özel idaresi kanunun 68. maddesine göre, bu Kanunda belirtilen parasal miktarların,2006 yılından her yıl 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre belirlenecek yeniden değerleme oranına göre artırılması gerekir.
Buna göre; 2014 yılında 7.maddede yer alan 25.000,00 TL üst limit artışlarla 45.426,00 TL olmuştur. 26.madde de yer alan 5.000,00 TL üst limit 2014 yılı için 9.085 TL olmuştur.

5302 sayılı Yasa’nın, il özel idarelerinin görev ve yetkilerinin düzenlendiği 7. maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde, il özel idarelerinin, vergi, resim ve harçlar dışında kalan ve miktarı yirmibeşmilyar Türk Lirasına kadar olan dava konusu uyuşmazlıkların anlaşmayla tasfiyesine karar vermekle görevli ve yetkili oldukları hükme bağlanırken, İl encümeninin karar verme yetkisi 5.000 TL ile sınırlandırılmıştır. İl genel Meclisine verilen yetki ise Anayasa Mahkemesince iptal edilmiş ve yeni düzenlemede yapılmamıştır. Bu durumda 2014 yılı için dava konusu olan ve Vergi ,resim ve harç dışında kalan ve miktarı 9.085,00 TL için İl encümeni ,45.426,00 TL için ise il genel meclisi yetkili olmadığından dolayı 5302 sayılı yasanın (o) fıkrasında yer alan “Kanunlarla il özel idaresine verilen ve il genel meclisi veya il encümeni kararını gerektirmeyen görevleri yapmak ve yetkileri kullanmak” düzenlemesine istinaden il özel idaresi adına uzlaşma yapma yetkisi Valiye aittir.

Diğer bir yerel yönetim olan Belediyelerde 5272 sayılı yasada yer alan 25.000 TL üst limit 5393 sayılı Belediye kanunun 18/h maddesinde yer verilmemiştir. Buna göre il özel idaresinde 25.000 TL (2014 yılı için 45.426,00 TL) üst limit mevcut iken belediyeler için bu söz konusu değildir. Ayrıca belediye kanununda sulh dışında açıkça kabul ve feragate karar vermek yazılı iken il özel idaresi kanununda bu ifadelere yer verilmediği görülmektedir.

Öncelikle İl özel idaresi kanununda geçen sulh kavramına açıklık getirmek gerekmektedir. Sulh,görülmekte olan bir davada taraflarının,karşılıklı anlaşma ile dava konusu uyuşmazlığa son vermeleridir.Genellikle karşılıklı bazı haklardan vazgeçilerek anlaşma zemini sağlanır. 12.01.2011 tarih ve 6100 sayılı HMK’nın 313. Maddesinde sulh, “görülmekte olan bir davada, tarafların aralarındaki uyuşmazlığı kısmen veya tamamen sona erdirmek amacıyla, mahkeme huzurunda yapmış oldukları bir sözleşme” olarak tanımlanmıştır. sulh, feragat ve kabulden farklı bir kavramdır. Aralarındaki temel farklılık, feragat ve kabulün taraflardan sadece birinin iradesiyle mevcut uyuşmazlığı sona erdirmesine karşılık; sulhde, tarafların karşılıklı olarak fedakarlık da bulunmak suretiyle, mevcut uyuşmazlığı sona erdirmeleri söz konusudur. Yani, feragat ve kabul tek taraflı bir hukuki muamele iken; sulh, iki taraflı borç doğuran akitler grubuna dahil tam karşılıklı bir sözleşmedir. Sulh neticesinde davanın nasıl sonuçlandırılacağı konusu HMK’nın 315. maddesinde, “Sulh, ilgili bulunduğu davayı sona erdirir ve kesin hüküm gibi hukuki sonuç doğurur. Mahkeme, taraflar sulhe göre karar verilmesini isterlerse, sulh sözleşmesine göre; sulhe göre karar verilmesini istemezlerse, karar verilmesine yer olmadığına karar verir” şeklinde belirtilmektedir.
Uyuşmazlık, yargı yerine taşınmış ya da taşınmamış bir konuda, konunun tarafları arasında anlaşmazlık, görüş ayrılığı bulunması halini ifade ederken, İl Özel idaresi kanunda geçen “dava konusu uyuşmazlık” ibaresi, söz konusu anlaşmazlıklardan, çözüme kavuşturulması için ilgili yargı yerine taşınmış olanlarını anlatmaktadır.

İl encümeni veya Vali bu yetkiyi ancak parasal uyuşmazlıklarda kullanabilir ve uyuşmazlık konusu dava edilmiş olması şartı arandığından tarafları ve miktarı belli bir parasal uyuşmazlığın varlığı söz konusu olmalıdır.Parasal olmayan uyuşmazlıklarda İl özel idaresinin uzlaşma yapma yetkisinin olmadığı ortaya çıkmaktadır.

Sayıştay’ın icra takibi yapılmış olmasının dava konusu sayılacağına ilişkin kararı;
Dairesi : 6
Dosya No : 35132
Tutanak No : 37257
Tutanak Tarihi : 28.05.2013

5393 sayılı Belediye Kanununun 18 inci maddesinin (h) bendinde aynen; “Vergi, resim ve harçlar dışında kalan ve miktarı beşbin TL'den fazla dava konusu olan belediye uyuşmazlıklarını sulh ile tasfiyeye, kabul ve feragate karar vermek.” denilmektedir.
İlgili hakkında icra takibine başlanılmış olması da dava konusu sayılacağından 5393 Sayılı Belediye Kanunun 18. maddesinin (h) bendi gereğince Belediye Meclisi kararıyla kira borcunun kaldırılması mümkün olduğundan dilekçi iddialarının kabulü ile 1141 sayılı ilamın 1’inci maddesiyle toplam …………….TL.’ye tazmin hükmünün KALDIRILMASINA,(Beklenen mahalli idareler dergisi sayı kasım 2013)


B-Yetkinin Amacı

5302 sayılı İl özel İdaresi Kanundaki bu düzenlemeler ile uyuşmazlıklar için mahkeme dışı alternatif bir çözüm yolu ortaya konulmuştur.”Bunun amacı,tarafları müzakere masasına oturtmak,çözüm yolları getirilerek tarafların anlaşmaya varmasını sağlamaktır.” Çünkü artan dava sayısına bağlı olarak davaların çözüm süresinin uzaması ve yargılama giderlerinin artması dikkate alındığında her iki tarafın da menfaatinin olması halinde,uyuşmazlığın müzakere edilerek daha kolay çözüldüğü görülmektedir.Uyuşmazlıklar,mahkemenin dışında;fakat,hukuk kurallarına uygun bir süreçte çözülecektir.” Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi 5 Eylül 2001 yılında kabul edilen 9 sayılı tavsiye kararında;”Uygun olan davalarda,ya yargı sisteminin tamamen dışında ya da yargı sürecinin öncesinde veya devam esnasında,uyuşmazlıkların dostane çözümünün kullanılmasını” önerisinde bulunmuştur. Aynı kararda “idari uyuşmazlıkların çözümünde alternatif yolların yaygı bir şekilde kullanılmasının,bu sorunların giderilmesine imkan tanıyacağını ve idari mercileri kamuya yakınlaştıracağının göz önündü bulundurulmasını” istemiştir.

Anayasa Mahkemesi kararına göre de bu maddelerin amacı ,” anlaşmazlıkları sulhen çözmek ve tasfiye etmektir. Mevzûatta yer alan bu dostâne çözüm tarzı elbette ki uzun süreli yargı işlemlerinden daha az maliyetlidir. Bu maddenin amacı ,ihtilâfı, meseleyi, anlaşmazlığı, derdi, dâvâyı, sorunu bir an önce pratik olarak çözmeye yöneliktir, hantal bürokrasinin, belirlenen miktarlar arasında inisiyatif kullanarak, esnek, kıvrak, dinâmik hâle getirilmesidir. “ “Mevzuatımıza göre, davaya veya icraya intikal etmiş olsun veya olmasın ihtilafların sulh yoluyla hallinde menfaat bulunduğu takdirde, yasa ile yetkili kılınan makamların yine yasada belirlenen ölçütler çerçevesinde bu yöntemi uygulamalarında Anayasal bir sorun bulunmamaktadır.”

C-Yetkinin kullanımı

Uzlaşma talebinin karşı taraftan gelmesi şart değildir gerektiğinde İl özel idaresi de uzlaşma talebinde bulunabilir.

Uzlaşma talebinde bulunulması halinde ;

-Dava konusuna bakılır.Eğer davanın konusu Vergi, resim ve harçlara ilişkin ise talep red edilir. Çünkü davanın konusu uyuşmazlık Vergi,resim,harçlara ilişkin ise ne Vali ne de İl encümeni uzlaşma yolunda bir karar veremez. Davanın konusu Vergi, resim,harç dışında bir uyuşmazlık ise örneğin İşçi ,kira alacağı gibi bir uyuşmazlık ise miktarına göre uzlaşmaya gidilir.

- İçişleri Bakanlığı Hukuk Müşavirliğinin 26/08/2008 tarih ve 12139 sayılı görüşüne göre “…..vergi,resim ve harçlar dışında kalan ve parasal miktarı beşbin YTL’den fazla olan,halen dava konusu olan uyuşmazlıkların,borç ve alacakların,dava kesinleşmeden önce sulh ile tasfiyeye…. yetkilidir.” Sonuç olarak içişleri bakanlığı dava kesinleşmeden önce yani temyiz aşamasında bile bu yetkilerin kullanılabileceği görüşündedir.
İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün 23/01/2009 tarih ve 45043 sayılı genelgesine göre;”…… yetki ancak,dava konusu olan uyuşmazlıkların sulh yolu ile çözülmesine yönelik olup,dava konusu edilmeyen anlaşmazlıklar için bu yetkinin kullanılmasına imkan bulunmamaktadır.”
İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün 09/07/2010 tarih ve B.05.0.MAH.0.01.01.00/19888-45847 sayılı yazısı ile “…..vergi, resim ve harçlar dışında kalan dava konusu uyuşmazlıklar içerisine, belediye/il özel idaresi ile belde sakinleri arasında özel hukuk hükümleri dahilindeki borç-alacak ilişkileri girdiğinden, kesinleşmiş Sayıştay ilamının, dava konusu olmuş bir uyuşmazlık kapsamında değil, infazı gereken kesin bir hüküm olduğu göz önüne alınarak, ……….. tazmin kararlarının kaldırılmasına yönelik karar alınmaması, “ talep edilmiştir.
-Uzlaşma Komisyonu,davanın taraflarını dinler ve dava dosyasını inceler. İl özel idaresinin menfaatlerini gözeterek uzlaşma teklifini belirler.Uzlaşma sağlanması halinde uzlaşma metnini davanın tüm tarafları varsa avukatları -ihtirazi kayıt koymaksızın- imzalar.Komisyon neden uzlaşmaya gidildiğini ve bunun özel idareye olan kazançlarını raporunda vurgulaması yerinde olacaktır.
- Uzlaşmayla uyuşmazlığın tamamen sona erdirilmesi esas olmakla birlikte kısmi uzlaşma yapılmasında il özel idarenin yararı varsa kısmi uzlaşmada yapılabilir.
-Uzlaşma metninde tarafların avukatlık ücretleri ve yargılama giderlerinin ödenmesi konularına yer verilmesi uygun olacağı kanaatindeyim. Aksi halde bu konular için yeni bir davanın açılması söz konusu olabilir.
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :

"İl Özel İdaresinin Uzlaşma Yetkisi" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Av.M.Lamih Çelik'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.

Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.


[Yazıcıya Gönderin] [Bilgisayarınıza İndirin][Arkadaşa Gönderin] [Yazarla İletişim]
Bu makaleye henüz okuyucu yorumu eklenmedi. İlk siz yorumlayın!
» Makale Bilgileri
Tarih
16-01-2017 - 12:43
(2618 gün önce)
Yeni Makale Gönderin!
Değerlendirme
Henüz hiç değerlendirilmedi.
Okuyucu
3450
Bu Makaleyi Şu An Okuyanlar (1) :  
* Son okunma 1 saat 2 dakika 3 saniye önce.
* Ortalama Günde 1,32 okuyucu.
* Karakter Sayısı : 11126, Kelime Sayısı : 1452, Boyut : 10,87 Kb.
* 1 okur yazarla iletişim kurdu.
* Makale No : 1950
Yorumlar : 0
Bu makaleye henüz okuyucu yorumu eklenmedi. İlk siz yorumlayın!
Makalelerde Arayın
» Çok Tartışılan Makaleler
» En Beğenilen Makaleler
» Çok Okunan Makaleler
» En Yeni Makaleler
THS Sunucusu bu sayfayı 0,03379011 saniyede 14 sorgu ile oluşturdu.

Türk Hukuk Sitesi (1997 - 2016) © Sitenin Tüm Hakları Saklıdır. Kurallar, yararlanma şartları, site sözleşmesi ve çekinceler için buraya tıklayınız. Site içeriği izinsiz başka site ya da medyalarda yayınlanamaz. Türk Hukuk Sitesi, ağır çalışma şartları içinde büyük bir mesleki mücadele veren ve en zor koşullar altında dahi "Adalet" savaşından yılmayan Türk Hukukçuları ile Hukukun üstünlüğü ilkesine inanan tüm Hukukseverlere adanmıştır. Sitemiz ticari kaygılardan uzak, ücretsiz bir sitedir ve her meslekten hukukçular tarafından hazırlanmakta ve yönetilmektedir.