|
TÜM YÖNLERİ İLE ANAYASA MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU
12 Eylül 2010 tarihli referandum sonucunda, Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru yolu halkımızca kullanılan evet oyları ile kabul edilmişti. Anayasa Mahkemesi'ne tanınan bireysel başvuru hakkının 23 Eylül 2012 tarihinde uygulamaya başlaması nedeniyle; Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü'nde gerekli değişiklikler yapılarak, bireysel başvuru usulleri belirlendi. Yeni Uygulama alanı olduğu için ön bilgi niteliğinde fazla ayrıntıya girmeden, Kanun maddelerine boğmadan, herkesin anlayacağı şekilde yol haritasının belirlenmesinin önemli olduğunu düşünüyorum.
BİREYSEL BAŞVURUNUN SINIRLARI NELER OLACAK ?
Anayasa’da güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve buna ek Türkiye’nin taraf olduğu protokoller kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurulabilir. Artık, Anayasa mahkemesine başvurmadan AİHM gitme olanağı kalmadı. Bireysel başvurunun amacı, olağan kanun yollarının bireylerin temel hak ve özgürlüklerinin korunmasını sağlayamadığı durumda, temel hak ve özgürlüklerin korunmasını sağlamaktır.
Bireysel başvuruya konu yapılabilecek temel hak ve özgürlüklerin kapsamına gelince; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine Türkiye’nin taraf olduğu protokoller ibaresi yasa hükmüdür. Bu nedenle ülkemizin taraf olmadığı Dördüncü, Yedinci ve On ikinci Protokollerde yer alan haklar başvuru kapsamı dışındadır.
Bireysel başvuru kapsamındaki, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin ilgili maddeleri ;
1- Yaşama hakkı (m.2)
Anayasa ( m.17 ) Kişi dokunulmazlığı, maddi ve manevi varlığı
2- İşkence ve kötü muamele yasağı (m.3)
Anayasa ( m.17 ) Kişi dokunulmazlığı, maddi ve manevi varlığı
3- Kölelik ve zorla çalıştırma yasağı (m.4)
Anayasa (m.18) zorla çalıştırma yasağı
4-Kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı (m.5)
Anayasa (m.19) Kişi Hürriyeti ve güvenliği
5-Adil yargılanma hakkı (m.6)
Anayasa (m.36) Hak arama hürriyeti, (m.37) kanuni hakim güvencesi,
(m.38) Suç ve cezalara ilişkin esaslar,(m.39) İspat hakkı,
6- Cezaların Yasallığı (m.7)
Anayasa (m.38) Suç ve cezalara ilişkin esaslar
7- Özel hayatın ve aile hayatının korunması (m.8)
Anayasa (m.20) Özel hayatın gizliliği, (m.21) Konut dokunulmazlığı ,
(m.22) Haberleşme hürriyeti
8- Düşünce, vicdan ve din özgürlüğü(m.9)
Anayasa(m.24)Din ve vicdan hürriyeti,(m.25)Düşünce ve kanaat hürriyeti
9- İfade Özgürlüğü (m.10)
Anayasa (m.25) Düşünce ve kanaat hürriyeti, (m.26) Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti, (m.28) Basın hürriyeti, (m.29) Süreli ve süresiz yayın hakkı, (m.31) Kamu tüzel kişilerinin elindeki basın dışı kitle araçlarından yararlanma hakkı
10- Dernek kurma ve toplantı özgürlüğü (m.11) ,
Anayasa (m.33) Dernek kurma hürriyeti, (m.34) Toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı, (m.51) Sendika kurma hakkı, (m.68) Parti kurma ve üyelik hakkı,
11- Evlenme hakkı (m.12),
Anayasa (m.41) Ailenin korunması ve çocuk Hakları
12- Etkili başvuru hakkı (m.13),
Anayasa (m.36) Hak arama hürriyeti, (m.40) Temel hak ve hürriyetlerin korunması
13- Ayrımcılık yasağı (m.14),
Anayasa (m.10) Kanun önünde eşitlik
14- Mülkiyetin Korunması (1.Ek Protokol m.1)
Anayasa (m.35) Mülkiyet hakkı, (m.43) Kıyılardan yararlanma, (M.46) Kamulaştırma, (m.47) Devletleştirme ve özelleştirme
15- Eğitim hakkı (1.Ek Protokol m.2),
Anayasa (m.42) Eğitim ve öğrenim hakkı ve ödevi (m.27) Bilim ve sanat hürriyeti
16- Serbest seçim hakkı (1.Ek Protokol m.3),
Anayasa (m.67) Seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakları maddeleri ile ilgili olarak bireysel başvuru hakkı tanınmıştır.
Türk vatandaşlarına tanınan haklarla ilgili olarak yabancılara bireysel başvuru hakkı tanınmamıştır. Ayrıca yasama işlemleri ile düzenleyici idari işlemler aleyhine doğrudan bireysel başvuru yapılamayacağı gibi Anayasa Mahkemesi kararları ile Anayasanın yargı denetimi dışında bıraktığı işlemlerin de bireysel başvurunun konusu olamayacağı belirtilmiştir. Bireyler için bağlayıcı ve emredici olmayan genel direktifler, kurum içinde bildirilen görüşler, bilirkişi raporları, tavsiye ya da öneriler gibi işlemler bireysel başvuruya konu yapılamaz. Kamu organlarının özel hukuk ilişkileri nedeniyle yaptıkları eylem ya da işlemlerine karşı bireysel başvuruda bulunulamaz.
Kamu tüzel kişilerinin, kamu gücünü kullanan taraf olmaları nedeniyle kural olarak taraf ehliyeti bulunmamaktadır. Ancak Özel hukuk tüzel kişileri sadece tüzel kişiliğe ait haklarının ihlal edildiği gerekçesiyle bireysel başvuruda bulunabilir. Örneğin; üniversiteler, radyo, televizyon gibi devletten kısmen bağımsız olan kuruluşların kamu gücünün olmadığı alanlarda, temel hak ve özgürlükler bakımından taraf ehliyetlerinin bulunduğu düşünülebilir.
BİREYSEL BAŞVURU NASIL YAPILACAK ?
Bireysel başvurunun, başvuru yollarının tüketildiği ve buna ilişkin kararın kesinleştiği tarihten; başvuru yolu öngörülmemişse, ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekecek.
Başvuru yapan kişinin ihlale neden olduğu ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal için kanunda öngörülmüş idari ve yargısal başvuru yollarının tamamının bireysel başvuru yapılmadan önce tüketilmiş olması gerekmektedir. Bu başvurunun, işlemin niteliğine göre ilgili kuruma, idareye ya da mahkemeye yapılması gerekir. Çünkü Kamu gücü denilince, ilke olarak yasama, yürütme ve yargı organlarının işlem ve eylemleri söz konusudur. Temel hakkı ihlal edilen kişi, bu ihlali bütün yasal olanakları kullanarak önlemeye ya da düzeltmeye çalışma hakkına sahip olmalıdır.
Bireysel başvuruda bulunabilmek için şikâyet hakkının varlığı tek başına yeterli olmamakta, başvurucunun dava açmakta hukuki bir yararının bulunması da gerekmektedir.
Güncellik şartı, temel hak ihlaline neden olan yasa, işlem veya eylemin başvurunun yapıldığı anda mevcut olmasını ifade etmektedir. Buna göre, hiçbir zaman uygulanmamış ve uygulanma ihtimali olmayan işlemler bireysel başvurunun konusunu oluşturamazlar. Temel hakların ileride bir başvuruya konu olacak yasa tarafından ihlal edilebilecek olması durumunda güncellik koşulunun oluştuğu söylenemez. Kişinin somut olarak hakkı ihlal edilmelidir. Ancak temel hak ve özgürlüğünü ihlal ettiği, kişisel zarar doğduğu zaman güncellik şartı gerçekleşir. .
Bireysel başvuru, uygulama hatalarının düzeltilebileceği bir kanun yolu değildir. Bu nedenle bireysel başvuruda, başvuruya konu olan mahkemenin kararı, olayın ve delillerin doğru değerlendirilip değerlendirilmediği, ilgili mevzuatın doğru uygulayıp uygulamadığı yönünden inceleme yapılmaz.
Anayasa Mahkemesi, sadece bir hak ve özgürlük ihlali iddiasını Anayasa hukuku bağlamında inceleyecektir. Başvuruda, mahkemenin verdiği kararın bireyin temel hak ve özgürlüklerini ihlal edip etmediğine ve eğer bir ihlal varsa, bu ihlalin bireysel başvuru haricinde başka yollarla giderilip giderilmediğine bakılır. Olağanüstü kanun yoludur
İSTİSNASI;
Başvuruya konu olacak somut olayda, yüksek yargı organları tarafından yerleşmiş bir içtihada dayanarak verilen ve tekrarlanan bir kararın değişme koşulları yoksa hakkı ihlal edilen kişiden kanun yollarını tüketmesi şartına gerek yoktur. Yine sonuca ulaşılması mümkün olmayan, yasal sorun olan konularda başvurunun sorunu çözümleyecek önemde olması hali de aynı kapsamda düşünülebilir.
Başvuruya konu edilecek işlemin uygulanması nedeniyle ağır ve giderilemeyecek bir zarar ihtimali olduğu halde, verilecek karar bu zararı önleyebilecek nitelikte ise kanun yollarının tüketilmesi şartı geçerli değildir.
BİREYSEL BAŞVURU ŞARTLARI
Başvuru için Anayasa mahkemesinin internet sitesinden başvuru formunda yer alması ve gerekli bilgiler bugüne kadar sıkça yinelendiği için tekrar etmeye gerek duymuyorum. Zaten başvurularda da anılan formun kullanılmasında zorunluluk olacak. Önemli olan hukuki dayanakların doğru saptanmasıdır. Bunlar nelerdir ?
Kamu gücünün ihlale neden olduğu iddia edilen işlem, eylem ya da ihmaline dair olayların tarih sırasına göre özeti,
Bireysel başvuru kapsamındaki haklardan hangisinin hangi nedenle ihlal edildiği ile buna ilişkin gerekçe ve deliller,
Başvurucunun güncel ve kişisel bir temel hakkının doğrudan zedelendiği iddiasının dayanakları,
Başvuru yollarının tüketilmesine ilişkin aşamalar,
Başvuru yollarının tüketildiği veya başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarih, yer almalıdır.
Bireysel başvuruda bulunmak için Harçlar Kanunu'na Bağlı (I) sayılı tarifede yer alan 150 lira bireysel başvuru harcının Maliye veznelerine yatırılması gereklidir. Başvuru dilekçesine; dayanak deliller ile ihlale neden olduğu ileri sürülen işlem ve mahkeme ilamlarının aslı ya da örneğinin ve harcın ödendiğine dair makbuzun da eklenmesi zorunludur.
Usulünce hazırlanan başvuru formu, harç tahsil makbuzuyla birlikte Mahkemeye müracaat şahsen yapılabileceği gibi diğer mahkemeler ya da yurt dışı temsilcilikler vasıtasıyla da yapılabilecektir. Teslim edildiğinde başvurucu ya da temsilcisine alındı belgesi verilecek ve bu tarih, başvurunun yapıldığı tarih olarak kabul edilecektir.
BİREYSEL BAŞVURU BÜROSU - ÖN İNCELEME
Ön inceleme aşaması, başvuru evrakındaki eksikliklerin giderilmesi ve kabul edilebilirlik koşullarının ön denetiminin yapılması bakımından önemli bir işleve sahiptir.
Komisyonlar baş raportörünün gözetiminde bir raportör ve yeterli sayıda raportör yardımcısı ile personelden oluşacak olan Bireysel başvuru birimi veya bürosu, Mahkemeye ulaşan bireysel başvuruların kaydını yapıp numara vermek, dosyalamak, başvurulardaki idari yönden eksiklikleri tespit etmek ve bunların giderilmesi için gerekli yazışmaları yapmak, bireysel başvurularla ilgili yazışmaların kaydı, takibi, ilgili birimlere sevk edilmesi sağlamakla görevlidir.
Bireysel Başvuru Bürosu; gelen başvuruları şekli eksiklikler bulunup bulunmadığı yönünden incelenmesi sonucunda, başvuru formunda veya eklerinde herhangi bir eksiklik tespit etmesi halinde, giderilmesi için başvurucuya, varsa avukatına veya kanuni temsilcisine 15 günü geçmemek üzere bir süre verme görevini yerine getirecektir.
Eksikliklerin tamamlanması yönünde yazılan yazıda, başvurucuya geçerli bir mazereti olmaksızın verilen sürede eksiklikler giderilmediği takdirde başvurusunun reddine karar verileceğini de içeren bildirim yapılacaktır.
Bireysel Başvuru Bürosu tarafından kaydı yapılıp numara verilen başvuruların dağıtımı, Bölümler ve Komisyonlar arasında otomatik olarak yapılacaktır. Bireysel başvurular, geliş sırasına göre incelenerek karara bağlanacaktır. Ancak Mahkeme, başvuruların konuları itibarıyla ivedi oluşu ve önemini dikkate alarak belirlediği ilkeler çerçevesinde farklı bir inceleme sıralaması da yapabilecektir.
Başvurulara ilişkin bilgi, belge ve diğer her türlü talebin yazılı olarak yapılması yasal zorunluluktur. Duruşma, tanık dinlenilmesi veya keşif esnasında yapılan işlemler hariç, bu usule uyulmaksızın ileri sürülen talepler dikkate alınmayacaktır.
BAŞVURUDA MAZERET HALİ
Başvurucu mücbir sebep veya ağır hastalık gibi haklı bir mazereti nedeniyle süresi içinde başvurusunu yapamadığı takdirde, mazeretinin kalktığı tarihten itibaren 15 gün içinde ve mazeretini belgeleyen delillerle birlikte başvurabilecektir.
Komisyonlar raportörlüğü, mazeretin kabulünün gerekip gerekmediği yönünde hazırlanan rapor üzerine, Komisyon tarafından öncelikle başvurucunun mazeretinin geçerli görülüp görülmediğini inceleyerek kabulüne veya reddine karar verecektir.
BAŞVURUNUN BÖLÜMLERE VE KOMİSYONLARA TEVZİİ
Bireysel başvuruların kabul edilebilirlik incelemelerini yapmak üzere bölümlere bağlı görev yapan üçer komisyon oluşturulmuştur. Bunlar bağlı bulundukları bölümle birlikte numara verilmek suretiyle tanımlanacaktır. Bölüm başkanı komisyonlara katılmayacak ve görev almayacaktır. Komisyonlara kıdemli üyenin başkanlık edeceği açıklanmıştır.
Bireysel başvuruların kabul edilebilirlik incelemesi anılan komisyonlar tarafından yapılacaktır. Komisyonlar, Bölüm Başkanının uygun bulduğu konularda, raportörler tarafından hazırlanan karar taslaklarının toplantı yapmalarına gerek bulunmaksızın kıdemsiz üyeden başlanarak imzalanması suretiyle de karar alabilme yetkisine de sahiptir. Ancak, komisyon üyelerinden birisinin konunun toplantıda görüşülmesini talep etmesi halinde anılan usul uygulanmayacaktır.
Komisyon, önüne gelen bir başvuru dosyası üzerinde, ilk olarak başvurunun usulüne uygun olup olmadığını değerlendirecektir. Başvuru evrakının tam olması, başvurunun yapıldığı yer, Mahkemenin konu, zaman, yer ve kişi bakımından yetkisi dâhilinde olup olmadığı yönlerinden bir inceleme yapacaktır. Ayrıca başvurunun kabul edilebilmesi için komisyonun başvurunun temel hak ve özgürlükler konusunda hukuki dayanağının olması önem taşır. Komisyonlar, incelemelerini dosya ve evrak üzerinde yapacaklardır.
Başvurucular, Mahkeme ile tüm yazışmalarını İçtüzükte belirlenen bireysel başvuru yapılmasındaki usulü izleyerek yaparlar. Bireysel başvuru dosyalarının tamamlanmasına yönelik Genel Sekreterlik, Komisyon ya da Bölümler tarafından verilen ve asgari 15 gün olan süreler kesin olup bu süreler içinde usulüne uygun olarak gönderilmeyen bilgi ve belgeler, başvurunun değerlendirilmesinde dikkate alınmayacak ve ilgili dosyaya dahil edilmeyecektir. Duruşma, tanık dinlenilmesi veya keşif esnasında yapılanlar hariç, bu usule uyulmaksızın yapılan talepler de dikkate alınmayacaktır.
KABUL EDİLMEZLİK KARARI
Başvurunun; süresinde yapılmadığı, belirtilen şekil şartlarına uygun olmadığı ve tespit edilen eksikliklerin verilen kesin sürelerde tamamlanmadığı hallerde Komisyonlar Başraportörü tarafından reddine karar verilecek ve başvurucuya tebliğ edilecektir.
Bu karara tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde Komisyona itiraz edilebilecek. İtiraz sonucu verilen kararlar kesin olacaktır.
Başvuru şartlarından bir bölümünün yerine getirilmesi halinde dahi, Mahkeme üç şekilde başvuruyu kabul etmeyebilir. İlki açıkça dayanaktan yoksun olan başvurulardır. İkincisi, başvurucunun önemli bir zarara uğramadığının saptanmasıdır. Üçüncüsü ise, Anayasanın uygulanması ve yorumlanması ya da temel hakların kapsamının ve sınırlarının belirlenmesi açısından önem taşımayan başvurulardır.
Kabul edilebilirlik şartlarını taşımadığına oy birliği ile karar verilen başvurular hakkında, kabul edilemezlik kararı verilir. Oy birliği sağlanamayan başvurular ise bölümlere havale edilir. Komisyonlarda çözülemeyen kabul edilememe sorununun doğrudan ilgili bölüme havale edilmesi ve bu konudaki kararın bölüm tarafından alınması esası benimsenmiştir. Gerek komisyon gerekse bölümler tarafından alınan kabul edilemezlik kararları kesin nitelik taşımaktadır. ilgililerine tebliğ zorunluluğu vardır.
KABUL EDİLEBİRLİK KARARI VE ADALET BAKANLIĞI'NA BİLDİRİM
Kabul edilebilirliğine karar verilen bireysel başvuruların esas incelemesi bölümler tarafından yapılır.
Bireysel başvurunun kabul edilebilirliğine karar verilmesi halinde, başvurunun bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığı'na gönderilir. Adalet Bakanlığına gerek gördüğü hallerde görüşünü yazılı olarak Mahkemeye bildirme yükümlülüğü getirilmiştir.
Adalet Bakanlığı başvuruya ilişkin görüşünü otuz günlük süre içinde mahkemeye gönderecektir. Talep halinde Mahkemece bu süre otuz gün daha uzatılabilecektir. Başvurunun Adalet Bakanlığına bildiriminden itibaren belirtilen sürelerde cevap verilmediği takdirde, Mahkeme dosyadaki bilgi ve belgelere göre kararını verecektir.
Adalet Bakanlığının görüşünü mahkemeye gönderdiği taktirde, anılan görüş başvurucuya tebliğ edilecek ve tebliğ tarihinden itibaren varsa karşı beyanlarını, 15gün içinde Mahkemeye yazılı olarak bildirecektir.
Kabul edilebilirliğine karar verilen bireysel başvuruların esas yönünden incelemesi her biri bir başkanvekili ve dört üye ile toplanan iki bölüm tarafından yapılacaktır.
Bölümler, esasa ilişkin kural olarak dosya üzerinden yapmakla beraber gerekli gördükleri hallerde duruşma yapılmasına da karar verebilirler.
Duruşma kararını, resen ya da başvurucu veya Adalet Bakanlığı'nın talebi üzerine de verebilirler. Duruşma yapılmasına karar verilmesi halinde, duruşmanın yeri, günü ve saati ilgililere bildirilir. Duruşma esnasında duruşma tutanağı düzenlenir ve tutanak örnekleri, talepleri halinde başvurucu ve Adalet Bakanlığı ile ilgililere verilecektir.
Ayrıca bölümler, bir temel hakkın ihlal edilip edilmediğine yönelik her türlü araştırma ve incelemeyi yapabilirler. Başvuruyla ilgili gerekli görülen bilgi, belge ve deliller ilgililerden istenir.
ESAS HAKKINDAKİ İNCELEME
Bölümlerin, bir mahkeme kararına karşı yapılan bireysel başvurulara ilişkin incelemeleri, bir temel hakkın ihlal edilip edilmediği ve bu ihlalin nasıl ortadan kaldırılacağının belirlenmesi ile sınırlıdır. Ancak yerindelik denetimi yapılamaz, idari eylem ve işlem niteliğinde karar verilemez. Bölümlerce kanun yolunda gözetilmesi gereken hususlarda inceleme yapılamaz.
Esas inceleme neticesinde, bölümler tarafından iki farklı kararın alınması mümkündür; Başvurucunun bir temel hakkının ihlal edildiği kararı ya da bir temel hakkının ihlal edilmediği kararı verebilir. Komisyonlarca başvurunun kabul edilebilirliği ya da edilemezliği kararları oy birliği ile alınmasına karşın. Bölümler kararlarını salt çoğunlukla alacaklardır. Bölümlerce verilen kararlar hakkında ilgililer, Hukuk Muhakemeleri Kanunu hükümleri çerçevesinde, hükmün tavzihini ve maddi hataların düzeltilmesi de talep edebilecektir.
İHLAL KARARI VE İHLALİN GİDERİLMESİ
Bölümlerce yapılan inceleme sonunda, başvurucunun bir hakkının ihlal edildiğine karar verilmesi halinde, yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar bulunmadığı takdirde, Anayasa Mahkemesi ya doğrudan başvurucu lehine kendisi tazminata hükmedecek veya onun yerine başvurucuya genel mahkemelerde dava açma yolu tanıyacaktır.
Tazminat miktarının tespitinin, daha ayrıntılı bir incelemeyi gerektirmesi halinde, bölüm bu konuyu kendisi karara bağlamaksızın genel mahkemelerde dava açılması yolunu gösterebilecektir
Anayasa Mahkemesi ayrıca “ihlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için yapılması gerekenlere” de hükmeder. Ancak ihlalin bir mahkeme kararından kaynaklanması halinde Anayasa Mahkemesinin öncelikle bu ihlalin ortadan kaldırılması için yeni bir yargılamaya gereksinim bulunup bulunmadığı konusunda değerlendirme yapması gerekir.
YENİ BİR YARGILAMANIN GEREKLİLİĞİ:
Anayasa Mahkemesi, ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldırmak için yeniden yargılama yapmak üzere dosyayı ihlale neden olan işlemi yapan mahkemeye gönderir. Bu karar doğrultusunda yeniden yargılama yapmakla yükümlü olan mahkeme, dosya üzerinden de Anayasa Mahkemesinin ihlâl kararında tespit ettiği ihlali ve sonuçlarını ortadan kaldıracak nitelikte karar verebilir. Bu durumda mahkemenin yapacağı yargılamanın sınırı, tespit edilen ihlalin niteliğine göre değişecektir.
Örneğin yargılama usulüne veya süresine uyulmaması, Adil yargılanma hakkının ihlal edilmesi halinde, ihlalin ortadan kaldırılması için daha önce dikkate almadığı delilleri değerlendirerek karar verecektir.
Anayasa Mahkemesinin kararları kesindir. Yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını, gerçek ve tüzelkişileri bağlar. Bu nedenle, yargı mercilerinin buna direnmesi ya da aksi yönde karar vermeleri düşünülemez. Bu kurala aykırı hareket edilmesi her şeyden önce yeni bir temel hak ihlalini ortaya çıkaracağından başvurucunun tekrar Anayasa Mahkemesine başvurması mümkündür.
BAŞVURUDAN FERAGAT
Bölümler ya da komisyonlarca yargılamanın her aşamasında, başvurucunun davadan açıkça feragat etmesi, başvurucunun davasını takipsiz bıraktığının anlaşılması, ihlalin ve sonuçlarının ortadan kalkmış olması, bölümler ya da komisyonlarca saptanan herhangi bir başka gerekçeden ötürü, başvurunun incelenmesinin sürdürülmesini haklı kılan bir neden görülmemesi hallerinde düşme kararı verecektir.
TEDBİR KARARI
Başvurucunun yaşamına ya da maddi veya manevi bütünlüğüne yönelik ciddi bir tehlike bulunduğunun anlaşılması üzerine, bölümlerce esas inceleme aşamasında gerekli tedbirlere resen veya başvurucunun talebi üzerine karar verilebilecektir.
İncelenen başvurulara ilişkin resen ya da başvurucunun talebi üzerine dosyanın esası hakkında karar verilmeden önce, tedbir kararına başvurulmaması halinde başvurucunun yaşamına ya da maddi veya manevi bütünlüğüne yönelik ciddi bir tehlike bulunduğunun anlaşılması üzerine, komisyonlarca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesi derhal yapılarak, tedbir hususunu da karara bağlamak üzere başvuru, ilgili bölüme gönderilecektir.
Bölüm, tedbire karar vermesi halinde gereğinin ifası için bunu ilgili kişi ve kurumlara bildirecektir. Tedbir kararı verilen başvurunun esası hakkındaki kararın en geç altı ay içinde verilmesi gereklidir. Tedbirin devamı konusunda yeni bir karar alınmadığında, başvurucunun hakkının ihlal edilmediğine ya da başvurunun düşmesine karar verildiği durumlarda tedbir kararı kendiliğinden kalkacaktır.
PİLOT KARAR YÖNTEMİ
Bölümler, bir başvurunun yapısal bir sorundan kaynaklandığını ve bu sorunun yeni başvurulara yol açacağını öngörmeleri halinde, konuya ilişkin Bölüm tarafından pilot bir karar verilecektir. Benzer nitelikteki başvurular idari mercilerce bu ilkeler çerçevesinde çözümlenecek, çözümlenmediği takdirde Mahkeme tarafından topluca değerlendirilerek karar verilecektir.
Bölüm, pilot karar usulünü resen veya Adalet Bakanlığı'nın ya da başvurucunun istemi üzerine başlatabilecektir. Pilot karar uygulaması için seçilen başvuru, pek çok başvuruyu ilgilendirdiği için öncelikli olarak değerlendirilecektir.
Bölüm pilot kararında, tespit ettiği yapısal sorunu ve bunun çözümü için alınması gereken tedbirleri belirtecektir. Bölüm, karara konu benzer başvuruların incelenmesini de erteleme yetkisine sahiptir. Ancak İlgililere bilgi verme yükümlülüğü olduğu gibi, gerekli gördüğü takdirde ertelediği başvuruları gündeme alarak karar verme yetkisi de vardır.
KESİN HÜKÜM
Bireysel başvuru sonucunda verilen kararlar kesin hüküm teşkil ederler. Aynı kişinin daha önce yaptığı başvuruya konu olan aynı işlem ya da eylem nedeniyle yeniden yapacağı başvuru önceki kararın kesin hüküm teşkil etmesi nedeniyle reddedilecektir.
BİLGİ İSTEME YETKİSİ
Mahkeme, kendisine verilen görevlerin yerine getirilmesi sırasında yasama, yürütme, yargı organları, kamu idareleri, kamu görevlileri, bankalar ile diğer gerçek ve tüzel kişilerle doğrudan yazışır. Her türlü bilgi ve belge isteme hakkına sahiptir. Ayrıca bilgi almak üzere kamu görevlileri ile ilgilileri çağırabilecek, idare ve diğer tüzel kişilerden temsilci isteyebilecektir. Mahkemeye ulaşan bilgi ve belgeler, 15 günlük süre içinde görüşlerini sunabilmeleri için başvurucuya, Adalet Bakanlığına ve varsa diğer ilgililere tebliğ edilecektir. Mahkeme, başvurucu ya da kamu otoritesinin, istenen bilgi ya da belgeyi sunmaktan kaçındığı ya da bir delili gizlediği yahut her ne suretle olursa olsun davet edildiği halde yargılamaya etkili bir şekilde katılmadığı kanaatine varırsa, bu durumu da değerlendirerek kararını verecektir.
BAŞVURU HAKKINI KÖTÜYE KULLANANA CEZA
Başvurucunun istismar edici, yanıltıcı ve benzeri nitelikteki davranışlarıyla bireysel başvuru hakkını açıkça kötüye kullandığının tespit edilmesi halinde başvuru reddedilecek ve yargılama giderleri dışında, ilgilinin iki bin liradan fazla olmamak üzere disiplin para cezasıyla cezalandırılmasına karar verilecektir.
ADLİ YARDIM
Adli yardım talepleri, genel hükümlere göre başvuruların kabul edilebilirliği hakkında karar verecek bölüm veya komisyonlar tarafından hükme bağlanacaktır.
Son olarak, bireysel başvuruların incelenmesinde, bu Kanun ve İçtüzükte hüküm bulunmayan hâllerde ilgili usul kanunlarının bireysel başvurunun niteliğine uygun hükümleri uygulanacaktır.
|
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Tüm Yönleri İle Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Av.Gürsel Kasım'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
|
|
Tüm Yönleri İle Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru
