|
BELEDİYELERİN SİGARA İÇME YASAĞINA İLİŞKİN GÖREVLERİ
Şanlıurfa Belediyesi Hukuk İşleri Müd.V.
Tütün kullanımı, çok yaygın bir bağımlılık çeşidi olmasının yanı sıra, tütün ve dumanında bulunan maddelerin insan sağlığı üzerine yaptığı olumsuz etkiler nedeniyle dünyanın ve ülkemizin en önemli ve önlenebilir halk sağlığı sorunlarından biridir.[1]
Tütün kullanımının giderek artmasına, dünya çapında insan sağlığını tehdit edebilecek boyutlara ulaşmasına ve tütün şirketleri tarafından pazar oluşturma stratejilerine karşı geliştirilen ve bu konudaki ilk uluslararası anlaşma özelliğini taşıyan "Tütün Kontrol Çerçeve Sözleşmesi", 21 Mayıs 2003 tarihinde Dünya Sağlık Örgütü’nün 56. Dünya Sağlık Asamblesinde kabul edilmiştir. Mezkûr Sözleşme, 5261 sayılı Kanun ile ülkemiz tarafından da kabul edilmiş ve 30 Kasım 2004 tarihli ve 25656 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu sözleşmenin 8.maddesine göre; “Her bir Taraf, kapalı iş yerlerinde, toplu taşıma araçlarında, kapalı kamu alanlarında ve gerektiğinde, kamuya açık diğer yerlerde tütün dumanına maruz kalmayı engellemek için, ulusal yasalarla belirlenen mevcut resmi yetki alanlarında, etkin yasal, icrai, idari ve/veya diğer önlemleri alacak ve uygulayacak ve bu önlemlerin, yetkisine giren diğer düzeylerde de kabulü ve uygulanmasını etkin bir şekilde teşvik edecektir.” 19.maddesinde ise “. Taraflar, tütün kontrolü amacıyla, gerekirse tazminatı da içeren cezai veya hukuki sorumlulukları düzenleyecek yasaları çıkarmayı veya mevcut yasaları geliştirmeyi göz önünde bulunduracaklardır.”yükümlülüğü düzenlenmiştir. Bu sözleşme çerçevesinde “Ulusal Tütün Kontrol Programı” oluşturularak Başbakanlığın 2006/29 sayılı genelgesi ile 7.10.2006 tarih ve 26312 sayılı Resmi gazetede yayınlanmıştır. Programda “ 2006 yılı sonuna kadar kamu hizmet binalarının kapalı alanlarında tütün mamulü tüketiminin tamamen engellenmesi” hedefi ancak 2008 yılında yapılan ve çalışma konumuz olan yasa değişikliği ile gerçekleştirilmiştir.[2]
Yeni adıyla 4207 sayılı Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanunda 5727 sayılı yasa[3] ile yapılan değişiklik ile sigara içme yasağının alanı oldukça genişletildi. Sigara içme yasağının genişletilmesini savunanlar olduğu gibi sigara içme özgürlüğünü savunanlar da bulunmaktadır.[4] Sigara içme yasağının temelinde “genel sağlığın korunması “amacı yatar.Anayasanın 13.maddesine göre de bu amaçla temel hak ve hürriyetler ile sınırlandırılabilir.[5]
Kamuoyunda sigara içme yasağı olarak bilinse de kanunla “tütün ürünü” yasaklanmış olup buna göre;"tütün ürünü" ibaresi tüttürme, emme, çiğneme ya da buruna çekerek kullanılmak üzere üretilmiş, hammadde olarak tamamen veya kısmen tütün yaprağından imal edilmiş maddedir"(4207 s.m.2/6.fıkra)[6] Bu kapsama sigaranın yanı sıra,pipo,nargile vb.de yasak kapsamındadır.Ancak biz konunun anlaşılması için hepsini kapsar şekilde sigara ifadesini kullanacağız.
Konuyu ele alırken sigara içme yasağı ile ilgili olduğundan 5326 s. Kabahatler Kanununun (KK) 39. maddesinde düzenlenen “ Tütün mamullerinin tüketilmesi Kabahati”[7] üzerinde de duracağız.
Bu çalışmamızda sigara içme yasağına ilişkin belediyenin görevlerini ele alıp inceleyeceğiz.
1- Sigara içilmesinin ( Tütün ürünlerinin tüketilmesinin) tamamen yasak olduğu yerler (m.2)şunlardır;
a) Kamu hizmet binalarının kapalı alanlarında,[8]
Başbakanlığın 2008/6 sayılı genelgesine[9] göre “Sabit veya seyyar bir tavanı veya çatısı (çadır, güneşlik vb. dahil) olan, kapıları, pencereleri ve giriş yolları dışında bütün yan yüzeyleri geçici veya kalıcı olarak tamamen kapatılmış alanlar ile aynı şekilde tavanı veya çatısı olup yan yüzeylerinin yarısından fazlası kapalı bulunan yerler "kapalı alan" olarak değerlendirilecek ve bu alanlarda tütün ürünleri tüketilmesi önlenecektir.”
b) Koridorları dahil olmak üzere her türlü eğitim(okul, üniversite, dershane, kurs ve benzeri tüm kurum ve kuruluşlar), sağlık (hastane, sağlık merkezi, laboratuar, muayenehane, eczane ve benzeri kuruluşlar), üretim(fabrika, imalathane, tamirhane, servis ve benzeri tüm birimler) , ticaret(şirket, depo, mağaza, dükkân, market, büro, iş hanı, alışveriş merkezleri ve içinde yer alan tüm bölümler, apartmanların ortak alanları, fuarlar, fuar içindeki stantlar, benzeri tüm birimler), sosyal kültürel(sinema, tiyatro, konser, sergi, konferans, kütüphane ve benzeri kültürel amaçlı tüm binalar), spor(spor salonları, spor kulüpleri ve spor yapılan, spor ile bağlantılı tüm binalar)[10], eğlence(internet kafeler, bovvling salonları, ganyan, iddia gibi oyunlar oynan bayiler) ve benzeri amaçlı özel hukuk kişilerine ait olan ve birden çok kişinin girebileceği (ikamete mahsus konutlar hariç) binaların (örneğin;avukat, mühendis, mimar, doktor, dişçi, veteriner gibi serbest meslek sahiplerinin büroları, berber, kuaför, güzellik salonu, her türlü hizmet veren ofisler, dükkânlar, bayilikler) kapalı alanlarında,
c) Taksi hizmeti verenler dahil olmak üzere karayolu, demiryolu, denizyolu ve havayolu toplu taşıma araçlarında, [11]
ç) Okul öncesi eğitim kurumlarının, dershaneler, özel eğitim ve öğretim kurumları dahil olmak üzere ilk ve orta öğrenim kurumlarının, kültür ve sosyal hizmet binalarının kapalı ve açık alanlarında,
d) Özel hukuk kişilerine ait olan lokantalar ile kahvehane, kafeterya, birahane gibi eğlence hizmeti verilen işletmelerde, ( d bendi 10.madde gereğince 19.07.2009 tarihinde yürürlüğe girecektir.)[12]
tütün mamulü tüketen kişiye para cezası vereceği düzenlenmiştir. .(m.5/1.fıkra) Ancak (d) bendinde yer alan yerlerde yürürlük tarihi olan 19.07.2009 tarihine kadar idari para cezası verilemez.
Ulusal Tütün Kontrol Programında yer alan “ başta çocuklar olmak üzere içmeyenlerin halka açık alanlarda özellikle kamu kurum ve kuruluşları, eğitim kurumları, özel ve tüzel iş yerleri, toplu taşıma araçları, lokanta, bar, pastane, kafe, kıraathane, kulüpler, alışveriş merkezleri, oteller ve diğer konaklama tesisleri, kültür hizmeti veren yerler, otobüs, tren, havaalanı terminalleri, spor alanlarında. pasif maruziyet (içicilik)[13] yaygındır. İçmeyenlerin başta çocuklar olmak üzere pasif maruziyetten korunması için güçlü düzenlemelerin uygulanmasına ihtiyaç vardır. “ hedefinin gereği olarak sigara içme yasağının alanı genişletilmiştir.
Başbakanlığın 2008/6 sayılı genelgesine[14] göre “Sabit veya seyyar bir tavanı veya çatısı (çadır, güneşlik vb. dahil) olan, kapıları, pencereleri ve giriş yolları dışında bütün yan yüzeyleri geçici veya kalıcı olarak tamamen kapatılmış alanlar ile aynı şekilde tavanı veya çatısı olup yan yüzeylerinin yarısından fazlası kapalı bulunan yerler "kapalı alan" olarak değerlendirilecek ve bu alanlarda tütün ürünleri tüketilmesi önlenecektir.”
Bu yasağa rağmen söz konusu alanlarda sigara içilmesi halinde ;
İlgililere kabahatler kanunun 39.maddesine göre 69 TL idari para cezası verilir.(m.5/1.fıkra) Ancak (d) bendinde yer alan yerlerde yürürlük tarihi olan 19.07.2009 tarihine kadar idari para cezası verilemez.
Yasak olduğu halde sigara içilmesine müsaade edilmesi veya yetkililerce göz yumulması halinde; İşletme izni veren kurum (açılış ruhsatını belediye veriyorsa belediye) önce o işletmenin sorumlusuna gerekli tedbirleri alması için yazılı olarak uyarı yaparak uygun bir süre verecektir. Bu uyarıya rağmen,verilen sürede yükümlülüklerini yerine getirmeyenlere belediye sınırları içinde olanlara belediye encümeni (belediye sınırları dışında vali veya kaymakam )560 TL-5.600 TL idari para cezası verilir.( m.5/2.fıkra) Ancak Kamu hizmet binalarının kapalı alanlarında sigara içilmesi halinde kamu idaresine yazılı uyarı yapılamaz ve para cezası verilemez.
Kamu kurumlarına ait binalar ve özel hukuk kişilerine ait üretim, ticaret, sosyal, kültürel, spor, eğlence ve benzeri amaçlı, birden fazla kişinin girebileceği binaların kapalı alanları ile açık havada yapılan her türlü spor, kültür, sanat ve eğlence faaliyetlerinin yapıldığı yerlerde ve bunların seyir yerlerinde asılacak yasal uyarı yazıları, en az on santimetrelik puntoyla, italik olmayacak şekilde Haettenschweiler yazı fontu kullanılarak kırmızı renkli büyük harflerle yan yana yazılmış “SİGARA İÇİLMEZ” ibaresi ile en az iki santimetrelik puntolarla italik olmayacak şekilde Helvetica Heavy yazı fontu kullanılarak siyah renkli küçük harflerle yazılan “Burada tütün ürünleri tüketilmesi yasaktır. Tüketenlere ve tüketilmesine göz yuman sorumlulara 4207 sayılı Kanun uyarınca idari para cezası uygulanır.” ve “Şikayet için:” ibarelerini içermelidir. ”(4207 s.m.4/1.fıkra)[15]
Toplu taşıma araçları olan Taksi,Dolmuş,Halk Otobüsü,Belediye Otobüslerinde ise bu uyarı levhası üç santimetrelik puntolarla yazılarak herkes tarafından görülebilir yerlere asılır.[16] “Yasal uyarı yazıları, sürekli ve kalıcı olmak kaydıyla; dijital ekrana yansıtmak, cama yapıştırmak, duvara asmak, tavandan sarkıtmak gibi dikkat çekecek ve rahatlıkla okunabilecek şekillerde uygulanabilir.”[17]
Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurulu Kararı 12.05.2008 tarih ve 4201 sayılı kararına göre;“ tütün ürünleri tüketiminin yasaklandığı yerlerde asılması zorunlu olan yasal uyarı yazıları;
1) Tütün ürünleri tüketilmesi yasaklanan yerlerin tüm girişlerinde (personel girişleri dahil), giriş yapanlar tarafından görülebilecek ve okunabilecek uygun bir yere asılmalıdır.
2) Binaların her katındaki merdiven boşlukları ile asansör giriş ve çıkışları gibi ikincil girişlerde, geçiş yapanlar tarafından görülebilecek ve okunabilecek uygun yerlere asılmalıdır.
3) Alışveriş, üretim, ticaret, sosyal, kültürel, spor, eğlence ve benzeri amaçlı binaların kapalı alanlarında yer alan her kattaki koridorlarda (çalışanlar tarafından kullanılanlar dahil), geçiş yapanların tümü tarafından görülebilecek ve okunabilecek uygun yerlerde bulunmalıdır.
4) Gar, otogar, havalimanı ve limanlar, alışveriş merkezleri veya otelcilik hizmeti verilen işletmeler gibi insanların yoğun olarak bulunduğu yerlerin kapalı alanlarında yer alan yiyecek-içecek ve diğer hizmetlerin sunulduğu alanlar ile bekleme salonları veya lobi gibi yerlerde, o mekanda bulunanların tümünün görmesine ve okumasına imkan verecek sayıda asılmalıdır.
5) Okul öncesi eğitim kurumlarının, dershanelerin, özel eğitim ve öğretim kurumları dahil olmak üzere ilk ve orta öğrenim kurumlarının, kültür ve sosyal hizmet binalarının, açık havada yapılan her türlü spor, kültür, sanat ve eğlence faaliyetlerinin yapıldığı yerlerin ve bunların seyir yerlerinin, bahçelerini de kapsayacak şekilde ana giriş kapılarında ve açık alanlarında, o mekanda bulunanların tümünün görmesine ve okumasına imkan verecek sayıda asılmalıdır. “[18]
Eğer bu uyarı levhası asılmadığı takdirde mahallî mülkî amir tarafından 1.120.TL idarî para cezası ile cezalandırılır.(m.5/11.fıkra) Belediye bu yükümlülüklere uymayanları tespit edip ceza verilmesi için mülki idare amirine göndermesi gerekir.Örneğin Halk Otobüsünde 3 cm puntolarla yazılmış bir uyarı levhası yoksa Trafik Zabıtası bunu tutanakla tespit ederek para cezası verilmesi için mülki idare amirine göndermesi gerekir.
2-Sigara içme odası/bölümü yapılması halinde sigara içilebilecek yerler şunlardır;
a) Yaşlı bakım evlerinde, ruh ve sinir hastalıkları hastanelerinde, cezaevlerinde,
b) Şehirlerarası veya uluslararası güzergâhlarda yolcu taşıyan denizyolu araçlarının güvertelerinde,tütün ürünleri tüketilmesine mahsus alanlar oluşturulabilir. Bu alanlara onsekiz yaşını doldurmamış kişiler giremez.
(3) Otelcilik hizmeti verilen işletmelerde, tütün ürünleri tüketen müşterilerin konaklamasına tahsis edilmiş odalar oluşturulabilir.
(4) Açık havada yapılan her türlü spor, kültür, sanat ve eğlence faaliyetlerinin yapıldığı yerler ile bunların seyir yerlerinde tütün ürünleri kullanılamaz. (Böyle yerlerde kullanılması halinde 5.maddenin 1.fıkrasına göre kabahatler kanunun 39.maddesine göre kişiye idari para cezası verilir.) Açık havada yapılan her türlü spor, kültür, sanat ve eğlence faaliyetlerinin yapıldığı yerler ile bunların seyir yerlerinde tütün ürünleri kullanılmayacak, bu tesislerde tütün ürünlerinin tüketilmesine mahsus alanlar oluşturulması halinde bu alanlar toplam seyir alanının %50’sini geçmeyecek ve ortamda bulunan diğer kişilerin etkilenmesini önleyecek şekilde düzenlenecektir.
Ancak yaşlı bakım evlerinde, ruh ve sinir hastalarının yatarak tedavi gördüğü birimlerde ve ceza infaz kurumlarında, şehirlerarası veya uluslar arası güzergâhlarda yolcu taşıyan denizyolu araçlarının güvertelerinde toplam alanın %10’unu geçmeyecek şekilde tütün ürünleri tüketilmesine mahsus alanlar oluşturulabilecektir.
Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü’nün 22/05/2008 tarih ve B.02.1.SÇE.0.65.01.00-010.07-1550 sayılı genelgesine göre; Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezlerimiz ile Yaşlı Dayanışma Merkezlerimiz dışında kalan yatılı ve gündüzlü hizmet veren sosyal hizmet kuruluşlarımızın kapalı alanları ile birlikte açık alanlarında da tütün ürünleri tüketilmeyecektir.
Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezlerimiz ile Yaşlı Dayanışma Merkezlerinde talep olunması halinde, hizmet alanlar için toplam alanın % 10’unu geçmeyecek şekilde tütün ürünlerinin tüketilmesine mahsus alanlar oluşturulabilecektir. Bu tür alanların oluşturulması halinde de Başbakanlık genelgesi ile Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurulu kararının 4. maddesinde yer alan “Tütün ürünleri tüketimine tahsis edilen alanlarda bulunması gereken sağlık uyarılarına ilişkin esaslar”a dikkat edilmesi gerekmektedir. Bu alanlardan hizmet verenler yararlanamayacaktır.
Sigara içme odasının koku ve duman geçişini engelleyecek şekilde tecrit edilmiş ve havalandırma tertibatı ile donatılmış, tavanı, kapı ve pencereleri dışında dört tarafı sert zemin veya duvarla kaplı olacaktır. Alanların kapıları, yangın talimatları da dahil olmak üzere, mevcut diğer düzenlemelere uygun, mekanik kapanan kapılar şeklinde olacaktır. Kapılarında tütün ürünlerinin tüketimine mahsus alan olduğunu belirtir uyarı yazıları bulunacaktır. Denizyolu araçlarının güvertelerindeki alanlar ise, diğer yolcuların etkilenmesini önleyecek şekilde tecrit edilecek ve girişlerine gerekli uyarı yazıları asılacaktır. Otelcilik hizmeti verilen işletmelerin, tütün ürünleri tüketen müşterilerin konaklamasına tahsis edilmiş odaların mümkün olduğunca aynı kat, koridor gibi müstakil ve tecrit edilebilir ayrı bölümlerde yer alması sağlanacaktır.
Ayrıca sigara içme odasında,tütün ürünleri kullanımının tehlikelerini anlatan sağlık uyarıları herkes tarafından görülebilir yerlere asılmalıdır. (m.4./1.fıkra)Sigara içme odasında bu uyarı yazılarının asılmaması halinde mahallî mülkî amir tarafından 1.120 .TL idarî para cezası ile cezalandırılır.(m.5/11.fıkra)
Bu alanların 18 yaşın altındaki kişiler tarafından kullanılmasına izin verilmeyecektir.Sigara içme odasında bu uyarı yazılarının asılmaması halinde mahallî mülkî amir tarafından 1.120 .TL idarî para cezası ile cezalandırılır.(4207 s.m.5/11.fıkra)
Kabahatler kanunun 39.maddesinde “ilgili idari birim amirinin yetkili kıldığı kamu görevlileri tarafından” denildiğinden Örneğin; Belediye hizmet binalarının kapalı alanlarında sigara içilmesi halinde belediye başkanının yetki verdiği kişiler para cezası verebilir. Belediye başkanının bu yetkisini uygun gördüğü kişilere verebilir ancak bize göre diğer maddelere göre ceza verme yetkisi olan Zabıta görevlilerine yetkisi vermesi daha uygun olacaktır.Eğer belediye başkanı kimseye yetki vermemiş ise sadece kendisi belediyede sigara içen kimseye idari para cezası verebilir.Yasal uyarı yazılarında yer alan “Şikayet için:” ibaresindeki boşluğa, yasal uyarı yazısını asma sorumluluğunu taşıyan tarafından, o yerde tütün ürünü tüketilmesi halinde idari yaptırım uygulanması için başvurulacak kişi veya kurumun adı ile telefonu yazılmalıdır.[19]
Toplu taşıma araçlarında(Taksi,Dolmuş,Halk Otobüsü) sigara içilmesi halinde;
Kabahatler kanunun 39.maddesine göre ceza ilk başvurulan kolluk birim yetkilileri tarafından verilir.Eğer şikayet Zabıtaya yapılmış ise zabıta 69 TL para cezası verir.
Belediyeye ait otobüslerde sigara içilmesi halinde belediye başkanın yetki verdiği kamu görevlileri (Zabıta vs.) eğer yetkilendirme yapılmamış ise belediye başkanı para cezası verebilir.
Özel hukuk kişilerine ait olan ve herkesin girebileceği binaların kapalı alanlarında sigara içilmesi halinde,
Kabahatler kanunun 39.maddesinin 3.fıkrasında “ Özel hukuk kişilerine ait olan ve herkesin girebileceği binaların kapalı alanlarında, tütün mamullerinin tüketilemeyeceğini belirtir açık bir işarete yer verilmesine rağmen, bu yasağa aykırı hareket eden kişiye, elli Türk Lirası idari para cezası verilir. Bu ceza, şikayet üzerine en yakın kolluk birimi yetkililerince verilir.”hükmü yer almaktadır.
Başbakanlık genelgesine göre,dershaneler, özel eğitim ve öğretim kurumları dahil olmak üzere ilk ve orta öğrenim kurumları ile okul öncesi eğitim kurumlarının, kültür ve sosyal hizmet binalarının kapalı alanları ile birlikte açık alanlarında da tütün ürünleri tüketilmeyecektir.
Örneğin dershanelerde sigara içilmesi halinde sigara içene ceza verilebilmesi için o yerde “tütün mamullerinin tüketilemeyeceğini belirtir açık bir işaretin/ uyarının” bulunması gerekir.Eğer uyarı levhası yoksa sigara içen kişiye idari para cezası verilemez ancak uyarı levhaları olmadığı için dershane hakkında tutanak tutularak mülki idari amire gönderilir.Mülki idari amiri tarafından 1.120.TL idarî para cezası ile cezalandırılır.(4207 s..5/11.fıkra) Özel hukuk kişilerine ait olan ve herkesin girebileceği binaların kapalı alanlarında sigara içenlere ceza verilebilmesi için şikayet edilmesi şarttır.Şikayet hakkı olanlar kanunda ve gerekçesinde belirtilmediğinden olayın kamuyu ilgilendirdiği dikkate alındığından herkesi şikayetçi olma hakkının olduğu sonucuna varılmalıdır.
” İhbar ve şikâyet yoluyla ilgili düzenlemelere aykırı hareket edildiği bilgisine ulaştığı halde harekete geçmeyen veya herhangi bir sebeple denetim yükümlülüğünü yerine getirmeyen yetkililer hakkında Türk Ceza Kanunu’nun 257/2. maddesinde düzenlenen “Görevi kötüye kullanma” suçunu işlediği gerekçesiyle suç duyurusunda bulunulabilir.[20] Ayrıca bu yönde davranış sergileyen görevlilerin bağlı oldukları Belediye veya Valilik Makamlarına memurun disiplin sorumluluğunun doğduğu gerekçesiyle başvuru veya şikâyette bulunulması da mümkündür.”[21]
19.07.2009 tarihinden itibaren lokanta, kahvehane, kafeterya, birahane gibi eğlence hizmeti verilen işletmelerde sigara içilmesi halinde;
- Sigarayı içen kişiye kabahatler kanunun 39.maddesine göre[22] 69 TL idari para cezası verilir.(m.5/1.fıkra)
Bu yerlerde tütün ürünleri tüketildiği haber alındığında yetkili kamu görevlisi gerekli araştırmaları ivedilikle yapar. Araştırma sonucu yeterli delil bulduğunda ya da tütün ürünleri tüketildiğini tespit ettiğinde “idari yaptırım karar tutanağı”nı düzenler.
Genel anlamda ispat aracı olarak Usulüne uygun olarak tanzim edilen tutanak ve/veya olay raporu,varsa ihbarda bulunan, şikâyetçinin veya diğer kişilerin beyanlarını içeren tutanak,İspata yarar görsel dokümanlar (fotoğraf, video kaydı vs.) bilgi, belge ve deliller kullanılabilir.
-Sigara içilmesine Lokanta,kahvehane, kafeterya, birahane gibi eğlence hizmeti verilen işletmelerin sahibi/yetkilisi göz yumuyorsa önce açılış ruhsatını veren belediye yazılı bir uyarıda bulunarak gerekli tedbirleri alması için uygun bir süre verilir. Bu uyarıya rağmen, ikinci kez sigara içildiğine dair bir tespit yapılırsa üzerine düşen görevi yapmayan işyeri sahibine belediye sınırları içinde olanlara belediye encümeni (belediye sınırları dışında vali veya kaymakam ) 560 TL-5.600 TL idari para cezası verilir.( m.5/2.fıkra)
Belediye encümeni ceza vermeden önce söz konusu işyerine daha önce yapılmış bir yazılı uyarının olup olmadığını incelemelidir.Daha önce yapılmış bir yazılı uyarı yoksa sadece uyarılmasına karar vermelidir.
İdari para cezasının verilmesi halinde yapılacak işlemler
4207 sayılı Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanunun 2. maddesinde belirtilen kamu kurum ve kuruluşlarına ait yerlerde tütün ürünü tüketenlere, Kabahatler Kanununun 39. maddesi gereği ilgili idari birim amirinin yetkili kıldığı kamu görevlileri[23] tarafından idari para cezası verilir.
Bu yerlerde tütün ürünleri tüketildiği haber alındığında yetkili kamu görevlisi gerekli araştırmaları ivedilikle yapar. Araştırma sonucu yeterli delil bulduğunda ya da tütün ürünleri tüketildiğini tespit ettiğinde “idari yaptırım karar tutanağı”nı düzenler.
Genel anlamda ispat aracı olarak Usulüne uygun olarak tanzim edilen tutanak ve/veya olay raporu,varsa ihbarda bulunan, şikâyetçinin veya diğer kişilerin beyanlarını içeren tutanak,İspata yarar görsel dokümanlar (fotoğraf, video kaydı vs.) bilgi, belge ve deliller kullanılabilir.
İdarî yaptırım karar tutanağı üç nüsha düzenlenir. Düzenlenen idarî yaptırım karar tutanağının bir sureti ilgili kişiye verilir, bir sureti yaptırım kararını uygulayan birimde muhafaza edilir, bir sureti ise tahsil edilmemiş idari yaptırım kararlarının kesinleşmesi üzerine idari para cezasını (tahsil yetkisi bulunan idareler hariç olmak üzere) tahsil için ilgilinin ikametgâhının bulunduğu vergi dairesine gönderilir. Yapılan işlem, “idari yaptırım karar defteri”ne kayıt edilir. Tutanağın ilgili bölümüne idarî yaptırım karar defterinin sıra numarası yazılır. Tutanak yetkili en az iki görevli tarafından imzalanır. Tutanakların iptali gerektiğinde iptal işlemi tutanağın üzeri çizilmek ve iptal şerhi konulmak suretiyle gerçekleştirilir.
Aynı kabahatin birden fazla işlenmesi halinde her bir kabahatle ilgili olarak ayrı idarî yaptırım karar tutanağı düzenlenir.
Kararın uygulandığı kişiye;
Kararın tebliği tarihinden itibaren idari para cezasını bir ay içinde ödemesi gerektiği,
İdarî yaptırım kararının kendisine tebliğ veya tefhim edildiği tarihten itibaren en geç 15 gün içinde karara karşı sulh ceza mahkemesine bizzat veya yasal temsilcisi ya da avukatı aracılığıyla başvurabileceği,
Bu süre içinde başvuru yapılmaması halinde idarî yaptırım kararının kesinleşeceği,
İdarî para cezasını, kanun yoluna başvuru süresi içinde ödemesi halinde kendisinden cezanın 3/4’ünün tahsil edileceği,
Peşin ödemenin kişinin bu karara karşı kanun yoluna başvurma hakkını etkilemeyeceği,
hususlarında bilgi verildikten sonra, kişinin karar tutanağını imzalaması istenir.
Kişinin imzadan kaçınması hâlinde, bu durum idarî yaptırım karar tutanağının “idari yaptırım uygulanan şahsın imzası” bölümünde belirtilir. İdarî yaptırım karar tutanağının bir nüshası ilgili kişiye verilir.
İdarî para cezası uygulanan kişinin cezanın yazıldığı anda ödemeye rıza göstermesi ya da kanun yoluna başvurmadan cezayı ödemek istemesi hâllerinde, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa tabi kurumlarda muhasebe yetkilisi mutemedi olarak görevlendirilen personel tarafından yapılan tahsilâtta “idarî para cezasının toplam miktarı, indirilen tutar ve tahsil edilen tutar” ayrı ayrı belirtilmek suretiyle muhasebe yetkilisi mutemedi alındısında gösterilir. (Örnek: Kapalı alanda tütün ürünü tüketen kişiye idarî yaptırım kararı uygulanması ve yaptırım kararı uygulanan kişinin cezayı hemen ödemeye rıza göstermesi durumunda, para cezası tutarı 2009 yılı için 69 TL, indirim tutarı 17 TL ve tahsil edilen tutar 52 TL şeklinde ayrı ayrı belirtilmek suretiyle muhasebe yetkilisi mutemedi alındısında yazılır.)
Kişinin ekonomik durumunun müsait olmaması ve bir ay içinde başvurması halinde idari para cezasının ilk taksidinin peşin ödenmesi koşuluyla bir yıl içinde ve 4 eşit taksit halinde ödenmesine karar verilebilir. Taksitlerin zamanında ve tam olarak ödenmemesi halinde, idari para cezasının kalan kısmının tamamı tahsil için (idari para cezasını tahsil yetkisi bulunan idareler hariç) vergi dairesine bildirilir. Taksitlendirme başvurusu idari yaptırım kararının tebliğini müteakip bir ay içinde bu kararı veren idareye yapılır ve talepler bu idareler tarafından değerlendirilip karara bağlanır.
İdarî para cezasına ilişkin idarî yaptırım kararı, kararın tebliği ya da tefhimi tarihinden itibaren ilgilinin 15 gün içinde sulh ceza mahkemesine başvurmaması hâlinde kesinleşir. İlgilinin sulh ceza mahkemesine başvurması halinde, yargılama sonuçlanıncaya kadar idari yaptırım kararı kesinleşmez.
İdarî yaptırım kararı, kesinleşmesini müteakiben tahsil için (idari para cezasını tahsil yetkisi bulunan idareler hariç) yazı ile ceza kesilen kişinin ikametgâhının bağlı olduğu vergi dairesine gönderilir.
Fiili işlediği sırada 15 yaşını doldurmamış çocuk ile akıl hastalığı nedeniyle, işlediği fiilin hukukî anlam ve sonuçlarını algılayamayan veya bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneği önemli derecede azalmış olan kişi hakkında idarî yaptırım karar tutanağı düzenlenir ancak idarî para cezası uygulanmaz.
İdarî yaptırım karar tutanakları, ilgili diğer evrak ve tutulan defterler, bu işlemleri yapan yetkili birimde zamanaşımı süresince saklanır.
3-Sigaranın satışına ilişkin belediyenin görevleri
- Sağlık, eğitim ve öğretim, kültür ve spor hizmeti verilen yerlerde tütün ürünlerinin satışı yapılamaz. .(m.3/7.fıkra)Bu yasağa aykırı davrananlara belediye sınırları içinde belediye encümeni tarafından 1.120.TL idari para cezası verilir.(m.5/5.fıkra)
-Tütün ürünleri, paket açılarak adet şeklinde veya daha küçük paketlere bölünerek satılamaz. .(m.3/10.fıkra)Buna aykırı hareket edenlere belediye zabıtası tarafından 280 TL idarî para cezası ile cezalandırılır. (m.5/8.fıkra) Belediye sınırları dışında bu yetki genel kolluk tarafından kullanılır.
- Tütün ürünleriyle ilgili izmarit, paket, ağızlık, kağıt ve benzeri atıklar çevreye atılamaz. .(m.3/12.fıkra) Buna aykırı hareket edenlere kabahatler kanunun 41.maddesine göre belediye zabıtası tarafından 25 TL idari para cezası verilecektir.(m.5/1)
- Her türlü sakız, şeker, çerez, oyuncak, kıyafet, takı, aksesuar ve benzeri ürünler tütün ürünlerine benzeyecek veya markasını çağrıştıracak şekilde üretilemez, dağıtılamaz ve satılamaz."(m.3/14.fıkra) Bu yasağa aykırı olarak üretim yapanlara belediye sınırları içinde belediye encümeni, belediye sınırları dışında mahalli mülki amir tarafından 22.400 TL -112.000 TL idarî para cezası ile cezalandırılır.(m.5/10.fıkra) Ancak yasağa konu ürünlerin mülkiyetinin kamuya geçirilmesine 7.maddeye göre mülki idare amiri yani vali veya kaymakam karar verecektir.
4-Belediyeleri dolaylı olarak ilgilendiren hükümler
Belediye zabıtası yaptığı denetimlerde aşağıda belirtilen yasakların ihlal edildiğini tespit etmesi halinde mülkiyetin kamuya geçirilmesi için gerekli evrakları düzenleyip valiye veya kaymakama göndermesi gerekir.
-Sigara firmalarının isimlerini,amblemlerini,marka veya işaretlerini çağrıştıracak alâmetleri kıyafet, takı ve aksesuar olarak taşınamaz.(m.3/2.fıkra) bunu taşıyanlara kabahatler kanunun 39.maddesine göre idari para cezası verilecektir.Söz konusu kıyafetin.takının ve aksesuarın mülkiyetinin kamuya geçirilmesine 7.maddeye göre mülki idare amiri yani vali veya kaymakam karar verecektir
-Sigara, kişilere eşantiyon,promosyon,bedelsiz veya yardım olarak dağıtılamaz. Aksi halde dağıtılacak ürünlerin mülkiyetinin kamuya geçirilmesine 7.maddeye göre mülki idare amiri yani vali veya kaymakam karar verecektir.(m.3/4.fıkra)[24]
-Tütün ürünleri, onsekiz yaşını doldurmamış kişilerindoğrudan ulaşacağı ve işletme dışından görülecek şekilde satışa arz edilemez. Tütün ürünleri satış belgesi olmaksızın ve satış belgesinde belirtilen yerin dışında satışa sunulamaz.(m.3/13.fıkra)[25]
Tütün ürünleri onsekiz yaşını doldurmamış kişilere satılamaz ve tüketimlerine sunulamaz. (m.3/8) Bu yasağa rağmen 18 yaşından küçüklere sigara satılması halinde satan kişi hakkında 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun "Sağlık için tehlikeli madde temini" başlıklı 194 üncü maddesi[26] hükmüne göre cezalandırılması için belediyece savcılığa suç duyurusunda bulunulması gerekir.(m.5/6)
Bu yasağa aykırı hareket edenlere mahalli mülki amir tarafından 1.120 TL-11.000 TL idarî para cezası ile cezalandırılır.(m.5/9.fıkra) tütün ürünlerinin satış belgesiz olarak satışının yapıldığı veya satışa hazır tutulduğu yerlerdeki tütün ürünlerine el konulur ve nereden temin edildiğine dair belge ibraz edilememesi halinde, mahallî mülkî amir tarafından bunların mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir.
- Sigara paketlerinin üzerinde tütün ürünlerinin Zaralarının belirten uyarılar bulunmalıdır.Eğer satışa konulan sigara paketlerinde böyle bir uyarı yoksa mülkiyetinin kamuya geçirilmesine 7.maddenin 1.fıkrasına göre mahallî mülkî amir tarafından karar verilir.(m.4/3.fıkra)
AVRUPA KONFERANSI
TÜTÜN MÜCADELESİ ŞARTI[27]
(Madrid, İspanya, 7-11 Kasım 1988) - Tütün dumanı içermeyen temiz hava,sağlıklı ve kirlenmemiş bir havaya sahip olma hakkının en önemli öğesidir.
- Her çocuk ve genç,her türlü tütün tanıtımından korunma hakkına ve herhangi bir tütün ürünü kullanımına başlamaları için yapılan özendirmelere karşı koymak için gerekli bütün eğitim ve yardımları alma hakkına sahiptir.
- Bütün vatandaşlar kapalı kamu alanlarında ve toplu taşıma araçlarında dumansız bir have soluma hakkına sahiptirler.
- Her çalışan işyerinde tütün dumanı ile kirlenmemiş bir hava soluma hakkına sahiptir.
- Her içici alışkanlığının üstesinden gelebilmek için teşvik edilme ve yardım alma hakkına sahiptir.
- Her vatandaş tütün kullanımının sonucunda ortaya çıkan çeşitli sağlık risklerine karşı bilgilendirilme hakkına sahiptir.
Dünya sağlık örgütünün Sigaraya ilişkin raporunda devletlere yaptığı tavsiyeler;
-Sigara vergilerinin ve fiyatlarının yükseltilmesi,
-Sigara reklamlarının,promosyonlarının ve sponsorluklarının yasaklanması,
-Fertlerin pasif sigara içiciliğinden korunması,
-Kişilerin sigara kullanımının tehlikeleri hakkında uyarılması,
-Sigarayı bırakmak isteyen içicilere yardımcı olunması,
-Sigara kullanımının yaygınlaştığının anlaşılabilmesi ve azaltılabilmesi için tütün kullanımının takip edilmesi.
“Sigara içmek 50 ayrı hastalığa neden olurken, sigara içmeden başkasının dumanını solumak kalp krizleri, ve çeşitli kanserlere neden olmaktadır. Sigaranın kapalı ortamlarda yasaklandığı ülkelerde ilk altı ayda kalp krizleri % 60 oranında azalmıştır.[28] 2005 yılında dünyada sigaraya bağlı hastalıklardan yaklaşık 5 milyon kişi, ülkemizde ise 100.000 kişi hayatını kaybederken, bu sayının 2030 yılına kadar her yıl dünyada 10 milyon kişiye, ülkemizde ise 240.000 kişiye yükseleceği tahmin edilmektedir. “[29].Dünya Sağlık Örgütü’nün raporuna göre,sigara tiryakilerinin en fazla olduğu ülkeler arasında Türkiye 7.sıradadır.[30] Türkiye’de özellikle kadınlar arasında sigara içme sıklığı geçmiş yıllara göre artmaktadır. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması’na göre kadınların sigara içme oranı 1998 yılında % 18 iken, 2003 yılında % 28’e çıkmıştır.
TÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİ VE KONTROLÜ HAKKINDA KANUNA GÖRE BELEDİYE İDARİ PARA CEZALARI
2009 YILI İÇİN UYGULANACAK MİKTAR
m.5/2.fıkra
Belediyenin açılış ruhsatı verdiği işyerinde sigara içilmesine müsaade edilmesi veya yetkililerce göz yumulması halinde; önce o işletmenin sorumlusuna gerekli tedbirleri alması için yazılı olarak uyarı yaparak uygun bir süre verecektir. Bu uyarıya rağmen,verilen sürede yükümlülüklerini yerine getirmeyenlere
m.3/7.fıkra
m.5/5
Sağlık, eğitim ve öğretim, kültür ve spor hizmeti verilen yerlerde tütün ürünlerinin satışı yapanlara
m.3/10.fıkra
m.5/8
Tütün ürünleri, paket açılarak adet şeklinde veya daha küçük paketlere bölünerek satanlara
m.3/12.fıkra
m.5/1
Tütün ürünleriyle ilgili izmarit, paket, ağızlık, kağıt ve benzeri atıkları çevreye atanlara
m.3/14
md. 5/10
Her türlü sakız, şeker, çerez, oyuncak, kıyafet, takı, aksesuar ve benzeri ürünler tütün ürünlerine benzeyecek veya markasını çağrıştıracak şekilde üretilemez, dağıtılamaz ve satılamaz. Hükmüne aykırı davrananlara
5326 SAYILI KABAHATLER KANUNUNA GÖRE SİGARA İÇME YASAĞI
2009 YILI İÇİN UYGULANACAK MİKTAR
SİGARA İÇME YASAĞI
Kamu Hizmet Binalarında sigara içenlere Başkanın yetki verdiği görevli
SİGARA İÇME YASAĞI
Belediyeye ait toplu taşıma araçlarında sigara içmek Başkanın yetki verdiği görevli
SİGARA İÇME YASAĞI
Özel Hukuk Kişileri Tarafından İşletilen Toplu Taşıma Araçlarında sigara içenlere Başkanın yetki verdiği görevli
m.39
SİGARA İÇME YASAĞI
Özel Hukuk Kişilerine Ait Olan ve Herkesin Girebileceği Binaların Kapalı Alanlarında sigara içenlere Başkanın yetki verdiği görevli
Not :18 yaşından küçüklere sigara satılması halinde satan kişi hakkında 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun "Sağlık için tehlikeli madde temini" başlıklı 194 üncü maddesi hükmüne göre cezalandırılması için belediyece savcılığa suç duyurusunda bulunulması gerekir.(m.5/6)
Yararlanılan kaynaklar;
1-YALÇIN,İsmail,Tüm Yönleriyle Kabahatler Hukuku,Seçkin yayıncılık,Ankara,2007
2-KARAGÜLMEZ,Ali,Suç olmaktan Çıkarma-İdari Para Cezaları-Açıklamalı Kabahatleri Kanunu, Seçkin yayıncılık,Ankara,2005
3-ERBAŞ,Bahattin,”Sigara,Sigaranın (Tütün Ürünlerinin)Yasak olduğu yerler ile istisnaları ve ilgili cezalar” Yerel Yönetim ve Denetim Dergisi Nisan 2008 C.13 S.4 s.31-36
4-Prof.Dr.Nazmi Bilir,”Sigarayı bırakma metodları,önemi ve ülkemizdeki durum” http://ssuk.org.tr/admin/uploaded/sigarayi.pdf
4-www.tapdk.gov.tr/
5-www.dumansizhavasahasi.org.tr/
DİPNOTLAR:
[1]Sayılmakla bitmez çoktur zararı
Söyle bana varsa bir tek yararı
Yakın eder uzak iken mezarı
Sigara zararlıdır içme kardeşim
Sadık sadakatle söyler sözünü
Sen sen ol, zehirleme öz özünü
Ecel gelip kapatmadan gözünü
Kefeni elinle biçme kardeşim”
İçersen yalnız iç gelme yanıma
Sen canına kıydın, kıyma canıma
Dumanın kokun siner her yanıma
Buralardan gelip geçme kardeşim!”(Sadık Altın Kaynak/içme kardeşim şiirinden)
[2] Sigara içme yasağı öngören bazı yönetmelik hükümleri şöyledir;
Yeraltı ve Yerüstü Maden İşletmelerinde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği (RG:21/02/2004- Sayı:25380) ek madde 4.1.2 de “ 8.7. Sigara içmek, içmek amacıyla tütün mamulleri ile alev ve kıvılcım çıkarabilecek her türlü maddeyi taşımak ve bulundurmak yasaktır.
Alevle kesme, kaynak yapma ve benzeri diğer işlemlere, işçilerin sağlık ve güvenliklerini korumaya yönelik özel önlemler alınması kaydıyla sadece istisnai durumlarda izin verilir.
9.2. Yanıcı toz bulunan maden ocaklarında yalnız bu tür ocaklar için uygun olan patlayıcı maddeler ve ateşleyiciler kullanılır.
Sigara içmek, içmek amacıyla tütün mamulleri ile alev ve kıvılcım çıkarabilecek her türlü maddeyi taşımak ve bulundurmak yasaktır.
Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik (RG:26/12/2003 -Sayı: 25328
) mad.17/a,3 Sigara içilmesi yasak olan alanlar belirlenecektir.
Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik(
RG:26/12/2003 -Sayı: 25328) Mad.12-a) Kanserojen ve mutajen maddelerle kirlenme olasılığı bulunan yerlerde çalışanların sigara içmeleri, yemeleri ve içmeleri önlenecektir.
[3] 1 Mart 2008 tarih ve 26803 Sayılı resmi gazetede yayınlanan 5739 sayılı kanunun 9.maddesi ile “7/11/1996 tarihli ve 4207 sayılı Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanunun 6 ncı maddesi 19/5/2008 tarihinden itibaren yürürlükten kaldırılmıştır.
[4] Geniş açıklama için bkz.:Kemal Gözler, “Sigara İçme Özgürlüğü ve Sınırları: Özgürlüklerin Sınırlandırılması Problemi Açısından Sigara Yasağı”, Ankara Barosu Dergisi, Yıl 47, Sayı 1, Ocak 1990, s.31-67. (www.anayasa.gen.tr/sigara.htm. Erişim : 26/02/2008).
“Sigara kötü bir şey, bunu kabul ediyorum ama alışkanlık! Ben de bırakmak isterim, günün birinde belki bırakırım ama bunun devlet eliyle insanlara bu kadar sert bir şekilde empoze edilmesine karşıyım. Diyorum ki bu insan haklarına müdahaledir! Eğer sigara içmeyenlerin hakkı varsa sigara içenlerin de hakkı var. Mesela otobüslerde, taşıtlarda içilmemesinden yanayım ben de. Sigara içen biri olarak, sigara kokusu sinmiş bir taksiye binmek istemiyorum, rahatsız oluyorum. Ama sigara odalarını bile kaldır, açık havada bile yasakla, maçta bile yasakla, bu nedir? Eğer bu kadar ciddi bir tehlikeyse, sigara üretimini yasaklarsın. Sigara kartellerine güçleri yetmiyor, halka yapıyorlar yapacaklarını...”(Yazar Pınar Kür’le yapılan röportajdan) (http://www.moralhaber.net/40461_Kur:--Sigara-karsitlari-terorist,-paranoyak-.htm)
“Ünlü Fransız yazar Colette, “sigaram sizi rahatsız ediyor olabilir ama beni öldürüyor” sözü yasağa karşı olanların dilinden düşmüyor.”( http://www.aksam.com.tr/haberprn.asp?a=121657,104)
“Yasak gündeme girene kadar, sigara içmeyenlerin, özellikle çocukların, gençlerin maruz kaldıkları haksızlık pek gündeme getirilmiyordu. Bu da hayal kırıklığımı büyütüyor açıkcası. Sigara içenlerin özgürlüğünü savunanlara sormak lazım: Neden içmeyenlerin temiz nefes alma haklarını bugüne kadar savunmadınız? Sanki bu dünya sigara içenlerin dünyası ve onlara haksızlık yapılıyor. Sanki sigara içmek nefes almaktan öncelikli bir hak ve eylem! Tiryakilerin ve savunucuların ilk şaşkınlıkları geçtikten sonra, yıllarca, sigara içmeyenlerin en temel hakkının yani temiz hava teneffüs etme hakkının gasp edildiğini anlayacaklarını ümit ediyorum. “(Bahar Pınar ,Nefes Alma Özgürlüğü # Sigara İçme Özgürlüğühttp://www.derindusunce.org/2008/05/28/nefes-alma-ozgurlugu-sigara-icme-ozgurlugu/)
“Suç” kapsamına girmediği halde, bazı insanların sigara içme özgürlüğünün sınırlanması gerekir. Çünkü bu eylem, başka bazı insanların sigara içmeme özgürlüğünü ihlal ediyor, sağlıkları için tehlike oluşturuyor.”( Zülfü LİVANELİ ,Sigara Yasağı, Vatan, 21.05.2008,)
[5]İtiraz konusu kuralla tütün ve tütün mamullerinin isim, marka veya alametler kullanılarak her ne suretle olursa olsun, reklam ve tanıtımının yasaklanmasının Anayasa’nın 48. maddesinde öngörülen özel teşebbüslerin çalışma özgürlüğünün sınırlandırılması sonucunu doğurduğu açıktır. Ancak, yasanın gerekçesinden sigaranın insan sağlığı, çevre ve ekonomi üzerindeki olumsuz etkileri gözetilerek bu sınırlamanın yapıldığı anlaşılmaktadır.Tütün ve tütün mamullerinin reklamı, bunların kullanılmasını teşvik ve özendirerek toplum sağlığını olumsuz yönde etkilediğinden itiraz konusu kuralla getirilen sınırlamaların benzerine çağdaş ülkelerde de rastlanmaktadır. Anayasa’nın 48. maddesinde özel teşebbüslerin sosyal amaçlara uygun olarak çalışmasını sağlayacak önlemeleri almak devlete görev olarak verilmiş, 13. maddesinde de, temel hak ve özgürlüklerin, genel sağlığın korunması amacıyla da sınırlandırılabileceği öngörülmüştür.
Bu nedenle, yapılan sınırlama demokratik toplum düzeninin gereklerine ters düşmediği gibi öngörüldüğü amaç dışında da kullanılmadığından Anayasa’nın 2., 13. ve 48. maddelerine aykırı değildir. İtirazın reddi gerekir. (Anayasa Mahkemesi Kararı E : 1998/24 K : 1999/9 Karar Günü : 13.4.1999)
[6] Dünya Sağlık Örgütü Tütün Kontrol Çerçeve Sözleşmesi’nin 1/(f) maddesine göre ; "tütün ürünü", tüttürme, emme, çiğneme ya da buruna çekerek kullanılmak üzere üretilmiş, ham madde olarak tamamen veya kısmen tütün yaprağından imal edilmiş maddeyi tanımlamaktadır.
[7] Kabahatler Kanunu
Tütün mamullerinin tüketilmesi
MADDE 39.- (1) Kamu hizmet binalarının kapalı alanlarında tütün mamulü tüketen kişiye, ilgili idari birim amirinin yetkili kıldığı kamu görevlileri tarafından elli Türk Lirası idari para cezası verilir. Bu fıkra hükmü, tütün mamulü tüketilmesine tahsis edilen alanlarda uygulanmaz.
(2) Toplu taşıma araçlarında tütün mamulü tüketen kişiye, elli Türk Lirası idari para cezası verilir. Kabahatin özel hukuk kişileri tarafından işletilen toplu taşıma araçlarında işlenmesi halinde bu ceza ilk başvurulan kolluk birim yetkilileri tarafından verilir. Kamuya ait toplu taşıma araçlarında işlenmesi halinde idari para cezası verme yetkisi bakımından birinci fıkra hükmü uygulanır.
(3) Özel hukuk kişilerine ait olan ve herkesin girebileceği binaların kapalı alanlarında, tütün mamullerinin tüketilemeyeceğini belirtir açık bir işarete yer verilmesine rağmen, bu yasağa aykırı hareket eden kişiye, elli Türk Lirası idari para cezası verilir. Bu ceza, şikayet üzerine en yakın kolluk birimi yetkililerince verilir.
[8] Başbakanlık Diyanet İşleri Başkanlığının 10.03.2008 tarih ve 383 sayılı genelgesine göre;”Camiler ve camilerin müştemilatında bulunan binalarda,bahçelerde tütün ve tütün ürünleri kesinlikle kullanılmayacaktır.”
[9] Bkz .: 16.05.2008 tarih ve 26878 sayılı Resmi gazete
[10] Spor Stadyumlar başta olmak üzere, açık havada yapılan tüm spor etkinlikleri, açık havada gerçekleştirilen konser, tiyatro ve benzeri sanat ve eğlence aktivitelerinin yapıldığı hem saha ve sahnede hem de seyircinin yer aldığı yerlerde tütün ürünleri içilemez. Bu tesislerde gerekirse yine açık havada olmak kaydı ile tütün ürünleri tüketenler için bir bölüm ayrılabilir. Bu bölümden diğer bölümlere duman koku gitmeyecek önlemler alınır. Bu alanlara 18 yaşını doldurmamış kişiler giremez.
[11] Milli Eğitim Bakanlığının 18.03.208 tarih ve 2008/16 sayılı genelgesine göre;2-b.”Öğrenci taşıyan servis araçlarında kesinlikle sigara içilmeyecektir.”
[12]Ancak 2008/6 sayılı Başbakanlık Genelgesi gereğince kapalı alanlarında tütün ürünleri tüketilmesi mümkün olmayan ticaret merkezi, iş hanı, sinema, tiyatro, havaalanı, otogar, spor ve eğlence tesisi, alışveriş merkezi ve benzeri yerlerin içinde olup tütün ürünlerinin tüketilmesine müsaade edilmeyen alanlardan tecrit edilmemiş ve hava geçişi engellenmemiş şekilde faaliyet gösteren lokantalar ile kahvehane, kafeterya, birahane gibi eğlence hizmeti veren işletmelerde tütün ürünleri tüketilmeyecektir. (http://www.tesk.org.tr/tr/mevzuat/08/0852.html)
[13] Pasif içicilik: Başkalarının içtiği tütün ve tütün mamullerinden dolayı kişinin kendi rızası dışında tütün içeriğine maruz kalması durumudur. Ayrıca annenin aktif veya pasif içimine bağlı olarak fetusun tütün içeriğine maruz kalması da pasif maruziyet olarak tanımlanmaktadır. “Dünya genelinde her yıl 600.000 masum insan başkasının dumanından-duman altı olmaktan-ölmektedir.Ülkemizde her yıl 8.750 kişinin başkasının dumanından öldüğü hesaplanabilir.” (Karlıkaya C. Ve ark.”Tütün Kontrolü”-Turaks Dergisi2006;7(1),s.51-64 http://ssuk.org.tr/admin/uploaded/tt.pdf
[14] Bkz .: 16.05.2008 tarih ve 26878 sayılı Resmi gazete
[15]
yasal uyarı yazıları ve sağlık uyarıları örnekleri, www.tapdk.gov.tr adresinden temin edilerek de bastırılabilir.
[16] Aynı uyarı levhası A5 kağıdı ebadında olacaktır. Taksi hizmeti verilen toplu taşıma araçlarına asılacak yasal uyarı yazısı (asgari ebat) A6 olacaktır. Taksi hizmeti verenler dahil toplu taşıma araçlarında, taşıtın büyüklüğüne göre tüm yolcuların görebileceği ve okuyabileceği sayıda uygun yerlere asılmalıdır. Demiryolu, havayolu ve denizyolu taşımacılığında kullanılan araçların yolculara tahsis edilmiş her bir bölümünde, rahatlıkla görülebilecek ve okunabilecek şekilde asılmalıdır.
[17]Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurulu Kararı 12.05.2008 tarih ve 4201 sayılı kararı
[18] Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurulu Kararı 12.05.2008 tarih ve 4201 sayılı kararı
[19] Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurulu Kararı 12.05.2008 tarih ve 4201 sayılı kararı
[20] Türk Ceza Kanunu, “Görevi kötüye kullanma” madde 257 - …(2) Kanunda ayrıca suç olarak tanımlanan haller dışında, görevinin gereklerini yapmakta ihmal veya gecikme göstererek, kişilerin mağduriyetine veya kamunun zararına neden olan ya da kişilere haksız bir kazanç sağlayan kamu görevlisi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
[21] http://www.ssuk.org.tr/belgeler/ozcelik.doc
[22] Kabahatler Kanunu
Tütün mamullerinin tüketilmesi
MADDE 39.- (1) Kamu hizmet binalarının kapalı alanlarında tütün mamulü tüketen kişiye, ilgili idari birim amirinin yetkili kıldığı kamu görevlileri tarafından elli Türk Lirası idari para cezası verilir. Bu fıkra hükmü, tütün mamulü tüketilmesine tahsis edilen alanlarda uygulanmaz.
(2) Toplu taşıma araçlarında tütün mamulü tüketen kişiye, elli Türk Lirası idari para cezası verilir. Kabahatin özel hukuk kişileri tarafından işletilen toplu taşıma araçlarında işlenmesi halinde bu ceza ilk başvurulan kolluk birim yetkilileri tarafından verilir. Kamuya ait toplu taşıma araçlarında işlenmesi halinde idari para cezası verme yetkisi bakımından birinci fıkra hükmü uygulanır.
(3) Özel hukuk kişilerine ait olan ve herkesin girebileceği binaların kapalı alanlarında, tütün mamullerinin tüketilemeyeceğini belirtir açık bir işarete yer verilmesine rağmen, bu yasağa aykırı hareket eden kişiye, elli Türk Lirası idari para cezası verilir. Bu ceza, şikayet üzerine en yakın kolluk birimi yetkililerince verilir.
[23]Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Ait Yer, Araç, Bina ve Tesislerde Tütün Ürünü Tüketenlere Verilecek İdari Yaptırım Kararlarının Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ (27.05.2008 tarih ve 26888 sayılı resmi gazete)
Yetkili kamu görevlilerinin belirlenmesi
MADDE 11 – (1) Bu Tebliğin yayım tarihinden itibaren ilgili birim amirleri idari yaptırım uygulamaya yetkili kamu görevlilerini belirler ve duyururlar.
[24] Dünya Sağlık Örgütü Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi Madde 1 (c) "tütün reklamı ve promosyonu", bir tütün ürününü veya tütün kullanımını özendirmeyi doğrudan veya dolaylı yoldan sağlamak amacıyla yapılan her türlü ticari iletişimi, tavsiyeyi veya eylemi ifade etmektedir;
(g) "tütün sponsorluğu", bir tütün ürünü veya tütün kullanımının doğrudan veya dolaylı yoldan tanıtımı amacı, etkisi veya benzer etkisi taşıyan her türlü olay, faaliyet ya da bireye katkıda bulunmak anlamına gelir.
Yapılan bu yasal düzenlemelerde sponsorluk konusu yeterince açıklanmamıştır. Yasak olmasına rağmen gizli veya dolaylı reklâmlar devam etmektedir. Sınır ötesi reklâmlar yaygındır ve bunların girişi ve önlenmesi konusunda denetleme yoktur. İnsani yardım ve proje sponsorlukları, sigara ve firma reklâmı aracı olarak kullanılmaktadır (depremzedelere yardım, arkeolojik kazılara sponsorluk sağlanması vs. ).
[25] “Ulusal Tütün Kontrol Programı” oluşturularak Başbakanlığın 2006/29 sayılı genelgesi ile 7.10.2006 tarih ve 26312 sayılı Resmi gazetede yayınlanmıştır.Bu program metninde konuya ilişkin bilgi şöyledir;” Tütün şirketlerinin hedef grubu arasında gençler başı çekmektedir. Gençlerin tütün ve tütün mamullerine ulaşabilirliğinde, bu mamullerin satışına yaş kısıtlaması getirilmesi tek başına yeterli bir kontrol önlemi olmamaktadır. Beraberinde satış yerlerinin ruhsatlandırılmasının sıkı kurallara bağlanması ve bunun dışındaki tüm satış ve dağıtımların (sigara satış makineleri, self servis satış, postayla sipariş ve elektronik satışlar ve yasadışı ticaret) önlenmesi gerekir. Okul çevresindeki marketlerde ve seyyar satıcılar tarafından gençlere tek tek veya paketle sigara satılmaktadır.Yasak olmasına rağmen gençlerin bu ürünlere ulaşmada sorunla karşılaşmadığı görülmektedir.Özellikle gençlere yönelik olmak üzere nargile içimine olanak sağlayan mekânlar artmakta, değişik aromalı ürünlerle nargile içimi özendirilmektedir. Yasal engel olmasına rağmen okul, hastane, spor tesisi, internet kafe ve benzeri yerlerde sigara satışı yapılmaktadır.”
[26] Sağlık için tehlikeli madde temini
MADDE 194 - (1) Sağlık için tehlike oluşturabilecek maddeleri çocuklara, akıl hastalarına veya uçucu madde kullananlara veren veya tüketimine sunan kişi, altı aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
[27] Çeviri: Prof.Dr.Nazmi BİLİR, http://www.ssuk.org.tr/belgeler/4.doc
[28] http://www.ssuk.org.tr/belgeler/ssuk_basin28.06.2008.doc
[29] 7.10.2006 tarih ve 26312 sayılı Resmi gazete Başbakanlığın Ulusal Tütün Kontrol Programına ilişkin 2006/29 sayılı genelgesi (Programın temel hedefi, 2010 yılına kadar ülkemizde 15 yaş üzerinde sigara içmeyenlerin oranını % 80'in üzerine çıkarmak, 15 yaş altında ise % 100'e yakın olmasını sağlamaktır.)
[30]Türkiye’de 45 milyon kişi sigara içmemektedir. Sigara içmeyenlerin zehirli sigara dumanına zorla maruz bırakılması bir insanlık suçudur.( http://www.ssuk.org.tr/belgeler/ssuk_basin28.06.2008.doc)
http://www.havanikoru.org.tr/Docs_Mevzuata_iliskin_Belgeler/Ulusal_Tutun_Kontrol_Programi_ve_Eylem_Plani.pdf Erişim tarihi.:08.08.2008
“Dünyada en çok sigara içilen 10 ülke arasında Çin, Hindistan, Endonezya, Rusya, ABD, Japonya, Brezilya, Bengaldeş, Almanya’yla birlikte ülkemiz de var.” Mustafa SÜTLAŞ, Sigara, Hekimler ve Medya, Bizim Gazete, 05.06.2008,
|
Bu makaleden kısa alıntı yapmak için alıntı yapılan yazıya aşağıdaki ibare eklenmelidir :
"Belediyelerin Sigara İçme Yasağına İlişkin Görevleri" başlıklı makalenin tüm hakları yazarı Av.M.Lamih Çelik'e aittir ve makale, yazarı tarafından Türk Hukuk Sitesi (http://www.turkhukuksitesi.com) kütüphanesinde yayınlanmıştır.
Bu ibare eklenmek şartıyla, makaleden Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygun kısa alıntılar yapılabilir, ancak yazarının izni olmaksızın makalenin tamamı başka bir mecraya kopyalanamaz veya başka yerde yayınlanamaz.
|
|
Belediyelerin Sigara İçme Yasağına İlişkin Görevleri
