(Karar Tarihi : 24.05.2004)

DAVA : Mahkeme kararının müddeti içinde temyizen tetkiki Alacaklı vekili tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya mahallinden daireye gönderilmiş olmakla okundu ve gereği görüşülüp düşünüldü:

KARAR : T____ Devleti aleyhine yapılan ilamlı takip ile ilgili olarak, İcra Müdürlüğünce talep üzerine T____ Büyükelçiliğinin İ____ Bankası Köroğlu-Ankara şubesindeki hesabına ve aynı devletin İstanbul Başkonsolosluğunun D____ Yeşilköy şubesindeki hesaplarına konan hacizlerin, ve aynı devletin uçakları üzerine haciz, muhafaza ve seferden menine ilişkin işlemlerin borçlu tarafından kaldırılması istemi ile ilgili olarak İcra Mahkemesine yapılan şikayetin kabulüne İcra Müdürlüğünün kararının kaldırılmasına karar verilmiştir. İİK.nun 82/1. maddesinde Devlet mallarının haczedilemeyeceği hükmü yer almış olup bu hüküm Türk devlet malları için düzenlenmiş bulunmaktadır. Bu hüküm yabancı devlet mallarını kapsamaz. Türk hukukunda ayrıca yabancı devlet mallarının cebri icra bağışıklığı hususunda yasal bir düzenleme mevcut değildir.Yargı bağışıklığı ve cebri icra bağışıklığı birbirinden farklıdır. Yargı bağışıklığı tesbit edilirken ihtilaf konusu hukuki ilişkinin veya işlemin niteliğiveya amacı dikkate alınırken cebri icra bağışıklığının tesbitinde ihtilaf konusuilişkiden ziyade cebri icraya konu olacak malın mahiyeti, kullanım biçimi dikkatealınmak zorundadır. Avrupa'daki devletlerin uygulamalarında yabancı devletin birticari faaliyeti ile ilgili olarak kullanılan malların cebri icra bağışıklığındanyararlanmayacağı görüşü çoğunlukla kabul edilmektedir.Yabancı devlete ait olup ülkede bulunan diplomatik ve konsolosluk amaçları için kullanılmayan mallara taşınmazlara karşı cebri icra mümkündür. Örneğin yabancı devlet diğer devlet topraklarında bir ticari teşebbüs yürütür ve bu amaçla burada mallarıda varsa cebri icra mümkündür. Yabancı devletin demir yollarına ait vagonları, depoladığı tütünleri, yabancı devletin bir mahalli bankaya yatırılmış ticari teşebbüs için ayrılmış parası, yabancı bir devletin bir fert ile yaptığı sözleşme gereği bankaya teminat olarak yatırılan para, yabancı devletin ticari sahada ticari amaçla kullandığı uçakları, v.s. gibi malları haczedilebilir.

Türk Devletinin kabul ederek 20.5.1975 tarihinde onayladığı ve Türk Devleti ile T____ Devleti arasında 29.4.1994 tarihinde imzalanan "Diplomatik İlişkiler Üzerine Viyana Sözleşmesi"nin 22, 23 ve 24. maddeleri dikkate alındığında, amacın sadece elçiliğin veya konsolosluğun giderlerini ve işletme masraflarını karşılamak üzere tutulan yabancı bir devlete ait Büyükelçiliğin veya Konsolosluğun cari genel bir banka hesabı aleyhine bir takip ile ilgili olarak cebri icra uygulanamaz. Mahkemece şikayete konu banka hesabındaki paraların bu niteliği taşıyıp taşımadığı ilgili banka şubesinden araştırılarak oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile bu paralar üzerindeki haczin kaldırılması doğru olmadığı gibi ticari sahada faaliyet gösteren uçakları ile ilgili olarak haciz. Muhafaza uygulaması ve seferden menine ilişkin yazıların kaldırılması isteminin reddine karar vermek gerekirken Viyana Sözleşmesinin 22. maddesinin yanlış yorumlanmak suretiyle buna ilişkin şikayetin kabulü de isabetsizdir.

KARAR : Alacaklı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile mahkeme kararının yukarıda yazılı nedenlerle İİK.366 ve HUMK.428. maddeleri uyarınca (BOZULMASINA), 24.5.2004 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Üye Notu : Özellikle MÖHUK kapsamında düzenlenen yabancı devletin yargı muafiyetine getirilen istisnalarla ortaya çıkan hükmün cebri icrasına yönelik hukukumuzda hüküm bulunmaması nedeniyle, Yargıtay'ın bu kararı oldukça önemli bir yön gösterici içtahattır.

İlgili Mevzuat Hükmü : İcra ve İflas Kanunu MADDE 82 :(Değişik madde: 18/02/1965 - 538/46 md.)

Aşağıdaki şeyler haczolunamaz:

1. Devlet malları ile mahsus kanunlarında haczi caiz olmadığı gösterilen mallar,

2. (Değişik bent: 6352 S.K.-02.07.2012/m.16) "Ekonomik faaliyeti, sermayesinden ziyade bedenî çalışmasına dayanan borçlunun mesleğini sürdürebilmesi için gerekli olan her türlü eşya,"

3. (Değişik bent: 6352 S.K.-02.07.2012/m.16) "Para, kıymetli evrak, altın, gümüş, değerli taş, antika veya süs eşyası gibi kıymetli şeyler hariç olmak üzere, borçlu ve aynı çatı altında yaşayan aile (değişik 5.4.2023 7445 S.lı Kanun)bireylerine ait kişisel eşya ile ailenin ortak kullanımına hizmet eden tüm ev eşyası,”

4. Borçlu çiftçi ise kendisinin ve ailesinin geçimi için zaruri olan arazi ve çift hayvanları ve nakil vasıtaları ve diğer eklenti ve ziraat aletleri; değilse, sanat ve mesleki için lüzumlu olan alet ve edevat ve kitapları ve arabacı, kayıkçı, hamal gibi küçük nakliye erbabının geçimlerini temin eden nakil vasıtaları,

5. Borçlu ve ailesinin idareleri için lüzumlu ise borçlunun tercih edeceği bir süt veren mandası veya ineği veyahut üç keçi veya koyunu ve bunların üç ay lık yem ve yataklıkları,

6. Borçlunun ve ailesinin iki aylık yiyecek ve yakacakları ve borçlu çiftçi ise gelecek mahsül için lazım olan tohumluğu,

7. Borçlu bağ, bahçe veya meyva veya sebze yetiştiricisi ise kendisinin ve ailesinin geçimi için zaruri olan bağ bahçe ve bu sanat için lüzumlu bulunan alet ve edevat,

Geçimi hayvan yetiştirmeye münhasır olan borçlunun kendisi ve ailesinin maişetleri için zaruri olan miktarı ve bu hayvanların üç aylık yem ve yataklıkları,

8. Borçlar Kanununun 510 uncu maddesi mucibince haczolunmamak üzere tesis edilmiş olan kaydı hayatla iratlar,

9. Memleketin ordu ve zabıta hizmetlerinde malul olanlara bağlanan emeklilik maaşları ile bu hizmetlerden birinin ifası sebebiyle ailelerine bağlanan maaşlar ve ordunun hava ve denizaltı mensuplarına verilen uçuş ve dalış tazminat ve ikramiyeleri,

Askeri malullerle, şehit yetimlerine verilen terfi zammı ve 1485 numaralı kanun hükmüne göre verilen inhisar beyiye hisseleri,

10. Bir muavenet sandığı veya cemiyeti tarafından hastalık, zaruret ve ölüm gibi hallerde bağlanan maaşlar,

11. Vücut veya sıhhat üzerine ika edilen zararlar için tazminat olarak mutazarrırın kendisine veya ailesine toptan veya irat şeklinde verilen veya verilmesi lazım gelen paralar,

12. (Değişik bent: 6352 S.K.-02.07.2012/m.16) "Borçlunun haline münasip evi,”

13. (Ek bent: 6352 S.K.-02.07.2012/m.16) "Öğrenci bursları.”

Medeni Kanunun 807 nci maddesi hükmü saklıdır. 2, 3, 4, 5, 7 ve 12 numaralı bendlerdeki istisna, borcun bu eşya bedelinden doğmaması haline münhasırdır.

(Ek fıkra: 6352 S.K.-02.07.2012/m.16) “Birinci fıkranın (2), (4), (7) ve (12) numaralı bentlerinde sayılan malların kıymetinin fazla olması durumunda, bedelinden haline münasip bir kısmı, ihtiyacını karşılayabilmesi amacıyla borçluya bırakılmak üzere haczedilerek satılır."

(Ek fıkra: 6352 S.K.-02.07.2012/m.16) "İcra memuru, haczi talep edilen mal veya hakların haczinin caiz olup olmadığını değerlendirir ve talebin kabulüne veya reddine karar verir.”

Şerh Son Güncelleme: 17-03-2010