Ana Sayfa
Kavram Arama : THS Google   |   Forum İçi Arama  

Üye İsmi
Şifre

4734 S.lı Kamu İhale Kanunu MADDE 3
(Değişik: 30/7/2003-4964/2 md.)

a) Kanun kapsamına giren kuruluşlarca, kuruluş amacı veya mevzuatı gereği işlemek, değerlendirmek, iyileştirmek veya satmak üzere doğrudan üreticilerden veya ortaklarından yapılan tarım veya hayvancılıkla ilgili ürün alımları ile 6831 sayılı Orman Kanunu gereğince orman köyleri kalkındırma kooperatiflerinden ve köylülerden yapılacak hizmet alımları,

b) (Değişik: 20/11/2008-5812/1 md.) Savunma, güvenlik veya istihbarat alanları ile ilişkili olduğuna veya gizlilik içinde yürütülmesi gerektiğine ilgili bakanlık tarafından karar verilen veya mevzuatı uyarınca sözleşmenin yürütülmesi sırasında özel güvenlik tedbirleri alınması gereken veya devlet güvenliğine ilişkin temel menfaatlerin korunmasını gerektiren hallerle ilgili olan mal ve hizmet alımları ile yapım işleri,

c) Uluslararası anlaşmalar gereğince sağlanan dış finansman ile yaptırılacak olan ve finansman anlaşmasında farklı ihale usul ve esaslarının uygulanacağı belirtilen mal veya hizmet alımları ile yapım işleri; uluslararası sermaye piyasalarından yapılacak borçlanmalara ilişkin her türlü danışmanlık ve kredi derecelendirme hizmetleri; (Değişik ibare: 2.1.2017; 684 sayılı KHK m.2) “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının teknolojiye, güvenliğe, banknot ve kıymetli evrak üretimi ve basımına ilişkin mal ve hizmet alımları, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının dış kaynak temini ve danışmanlık hizmeti alımları;”,(Ek İbareler:27/4/2004 – 5148/ 2 md.) özelleştirme uygulamaları için 24.11.1994 tarihli ve 4046 sayılı Kanun çerçevesinde yapılacak her türlü danışmanlık hizmet alımları; hava taşımacılığı yapan teşebbüs, işletme ve şirketlerin ticari faaliyetlerine ilişkin mal ve hizmet alımları,

d) İdarelerin yabancı ülkelerdeki kuruluşlarının mal veya hizmet alımları ile yapım işleri; yurt dışında bulunan nakil vasıtalarının o yerden sağlanması zorunlu mal veya hizmet alımları,

e) Bu Kanun kapsamına giren kuruluşların; Adalet Bakanlığına bağlı ceza infaz kurumları, tutukevleri işyurtları kurumları, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumuna bağlı huzurevleri ve yetiştirme yurtları, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı üretim yapan okullar ve merkezler, Tarım ve Köyişleri Bakanlığına bağlı enstitü ve üretme istasyonları ile Başbakanlık Basımevi İşletmesi tarafından bizzat üretilen mal ve hizmetler için anılan kuruluşlardan, Devlet Malzeme Ofisi Ana Statüsünde yer alan mal ve hizmetler için Devlet Malzeme Ofisi Genel Müdürlüğünden, yük, yolcu veya liman hizmetleri için Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğünden, akaryakıt ve taşıt için Tasfiye İşleri Döner Sermaye İşletmeleri Genel Müdürlüğünden yapacakları alımlar ile araştırma-geliştirme faaliyetleri kapsamında Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumundan yapacakları mal, hizmet ve danışmanlık hizmet alımları, et ve et ürünleri için Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğünden, ray üstünde çeken ve çekilen araçlarda kullanılan monoblok tekerlek ve tekerlek takımları için Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu Genel Müdürlüğünden yapacakları alımlar, (1)

f) (Değişik: 20/11/2008-5812/1 md.) Ulusal araştırma-geliştirme kurumlarının yürüttüğü ve desteklediği araştırma-geliştirme projeleri için gerekli olan mal ve hizmet alımları ile finansmanının tamamı Kanun kapsamındaki bir idare tarafından karşılanarak elde edilen sonuçların bu idare tarafından sadece kendi faaliyetlerinin yürütülmesinde faydalanıldığı haller hariç, her türlü araştırma ve geliştirme hizmeti alımları,

g) 2 nci maddenin birinci fıkrasının (b) ve (d) bentlerinde sayılan kuruluşların, ticarî ve sınaî faaliyetleri çerçevesinde; doğrudan mal ve hizmet üretimine veya ana faaliyetlerine yönelik ihtiyaçlarının temini için yapacakları, Hazine garantisi veya doğrudan bütçenin transfer tertibinden aktarma yapmak suretiyle finanse edilenler dışındaki yaklaşık maliyeti ve sözleşme bedeli 8.980.120,-TL (Sekizmilyondokuzyüzseksenbinyüzyirmi Türk Lirası)'i (*) aşmayan mal veya hizmet alımları,
(*) 1.2.2017'den itibaren

h) Bu Kanun kapsamındaki idarelerin kendi özel mevzuatı uyarınca hak sahiplerine sağlayacakları teşhis ve tedaviye yönelik hizmet alımları ile tedavisi kurumlarınca üstlenilen kişilerin ayakta tedavisi sırasında reçeteye bağlanan ilaç ve tıbbî malzemelerin kişilerce alımları, sağlık hizmeti sunan bu Kanun kapsamındaki idarelerin teşhis ve tedaviye yönelik olarak birbirlerinden yapacakları mal ve hizmet alımları, (2)

i) (Ek: 14/7/2004-5226/21 md.) 21.7.1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamındaki taşınır ve taşınmaz kültür varlıklarının rölöve, restorasyon, restitüsyon ve konservasyon projeleri, sokak sağlıklaştırma, çevre düzenleme projeleri ve bunların uygulamaları ile değerlendirme, muhafaza, nakil işleri ve kazı çalışmalarına ilişkin mal ve hizmet alımları, (3)

j) (Ek: 3/3/2005-5312/25 md.) Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve Zararların Tazmini Esaslarına Dair Kanun hükümleri kapsamında, acil müdahale plânlarının hazırlanması ve bir olay meydana geldikten sonra kirliliğe müdahale ve acil müdahale plânlarının icrası için acil olarak ihtiyaç duyulabilecek hizmet alımı ile araç, gereç ve malzeme alımı,

k) (Ek: 20/2/2008-5737/79 md.) Vakıf kültür varlıklarının onarımları ve restorasyonları ile çevre düzenlemesine ilişkin mal veya hizmet alımları,

l) (Ek: 27/12/2007-5726/24 md.) Tanıkların korunmasına ilişkin mevzuat hükümlerine göre alınacak koruma tedbirlerinin uygulanması için gerekli olan mal ve hizmet alımları,

m) (Ek: 9/7/2008-5784/28 md.) Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. (BOTAŞ) tarafından ithalat yoluyla yapılacak spot sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) alımları,

n) (Ek: 20/11/2008-5812/1 md.; Değişik: 13/7/2013-6496/38 md.) Erbaş ve erler ile askerî malzemelerin hava yoluyla taşıtılması için Türk Hava Yolları Anonim Ortaklığından yapılacak hizmet alımları (Ek İbare: 6637 S.K. m.7; yür: 7.4.2015) "Türkiye Radyo-Televizyon Kurumu Genel Müdürlüğünün her türlü program, haber, yapım ve yayınlarla ilgili olarak Anadolu Ajansı Türk Anonim Şirketinden yapacağı mal ve hizmet alımları" ile uluslararası mükellefiyetlerden doğan veya ulusal amaçlı; savunma, güvenlik, insani yardım gibi durumlarda ortaya çıkabilecek acil ihtiyaçların, süratli ve etkin bir biçimde temini amacıyla, önceden güvenceler alınmasına olanak sağlayan anlaşmalar veya sözleşmeler yapmak suretiyle mal ve hizmet alımları,

o) (Değişik : 4.6.2016; 6719 S.K. m.11) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının bağlı, ilgili veya ilişkili kurum veya kuruluşlarının, faaliyetleri ile ilgili olarak birbirlerinden veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarından karşılanan enerji, yakıt, mal, hizmet, danışmanlık alımları ve büyük onarım işleri, TETAŞ tarafından tedarik amaçlı yapılacak elektrik enerjisi alımları,


p) (Ek: 22/2/2007-5583/9 md.;Değişik: 3/6/2011-KHK-638/31 md.) Gençlik ve Spor Bakanlığının uluslararası gençlik faaliyetleri ile Spor Genel Müdürlüğü ve bağımsız spor federasyonlarının ulusal ve uluslararası sportif faaliyetlerine ilişkin mal ve hizmet alımları,

r) (Ek: 13/2/2011-6111/177 md.) Fakir ailelere kömür yardımı yapılmasına ilişkin Bakanlar Kurulu kararnameleri kapsamında; işleticisi kim olursa olsun, Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Genel Müdürlüğünün kendisine veya bağlı ortaklık veya iştiraklerine ait olan kömür sahalarından yapacağı mal ve hizmet alımları,

s) (Ek: 31/3/2012-6288/5 md.; Değişik: 24/4/2013-6461/10 md.) Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü ile Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Taşımacılık Anonim Şirketinin, Türkiye Demiryolu Makinaları Sanayii Anonim Şirketi, Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayii Anonim Şirketi ve Türkiye Vagon Sanayii Anonim Şirketinden yapacağı mal veya hizmet alımları,

t) (Ek: 4/7/2012-6353/27 md.) Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığının kurduğu veya iştirak ettiği şirketten (ÖSYM’nin yapacağı mal ve hizmet alımlarında Yükseköğretim Kurulunun uygun görüşü alınmak kaydıyla) sınav faaliyetlerinin yürütülmesine yönelik olarak yapılacak mal ve hizmet alımları,

u) (Değişik: 7033 S.K. m.73; 18.6.2017) Yenilik, yerlileşme ve teknoloji transferini sağlamaya yönelik sanayi iş birliği uygulamalarını içeren mal ve hizmet alımları ile yapım işleri,

Ceza ve ihalelerden yasaklama hükümleri hariç bu Kanuna tâbi değildir.

Madde Gerekçesi

Üyemizin Notu: Kuruluş amacı veya mevzuatı gereği işlemek, değerlendirmek, iyileştirmek veya satmak üzere doğrudan üreticilerden veya ortaklarından yapılan tarım ve hayvancılıkla ilgili ürün alımları, bu alımların doğası gereği Kanun hükümlerinden istisna tutulmuştur.

Diğer taraftan, dış finansman ile yaptırılacak olan ve finansman anlaşmasında farklı ihale usul ve esaslarının uygulanacağı belirtilen işler ile dünya uygulamaları dikkate alınarak savunma, güvenlik ve istihbaratla ilgili ihaleler, taşınmaz mal alımı ile kiralanması ile yönelik istisnalar düzenlenmiştir.


(4964/2) 3 üncü maddede 4964 sayılı Kanunun 2 nci maddesiyle yapılan değişikliğin gerekçesi:
Orman köylülerinin başlıca geçim kaynağını oluşturan ve 6831 sayılı Orman Kanunu kapsamında yürütülen işlerin, o yerde bulunan orman köylülerine yaptırılması zorunluluğu bulunduğundan, ihale usullerinin uygulanması mümkün olmayan bu kapsamdaki işlerin istisna edilmesi sağlanmaktadır.

Savunma, güvenlik ve istihbaratla ilgili alımlara ilişkin istisnanın, Avrupa Birliği normlarına uygun olarak düzenlenmesi sağlanmaktadır. Söz konusu direktiflerde "kanuni veya idari düzenlemeler uyarınca hakkında gizlilik kararı verilen veya yürütülmesi özel güvenlik önlemlerini gerektiren işlerde veya devlet güvenliğine ilişkin temel menfaatlerin korunmasının gerekli kıldığı hallerde" Direktif hükümlerinin uygulanmayacağı belirtildiğinden; yürürlükteki mevzuat uyarınca gizlilik içinde yürütülmesi gerektiği ihale yetkilisince onaylanan alımların istisna edilmesi sağlanmakta; istisnanın kapsamı gizliliği öngören mevzuatla sınırlandırılmaktadır. Diğer taraftan yalnız devlet güvenlik istihbaratı değil, jandarma, emniyet, sahil güvenlik, gümrük muhafaza gibi birimlerin istihbarat ve güvenlik faaliyetlerine ilişkin hizmet, malzeme, teçhizat ve sistem alımlarının da istisna edilmesi sağlanmaktadır.

Maddenin (c) bendine eklenen istisna ile anlık kararlar gerektiren uluslararası piyasalardan yapılacak borçlanma işlemlerinin hızlı biçimde sonuçlandırılması sağlanmakta; gizlilik içinde yürütülmesi zorunluluğu açık olan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca yürütülen banknot ve kıymetli evrak üretimi ile ilgili (banknot kağıdı ve diğer kağıtlar ile banknot mürekkebi, banknot ve kıymetli kağıt basım ve üretimine yönelik makine, yedek parça, donanım, işletme malzemesi, banknot paketleme ve işleme ile imha sistemleri gibi) mal ve hizmet alımları da istisna edilerek Avrupa Birliğinin bu konudaki normlarına uyum sağlanmaktadır. Hizmet alımlarına ilişkin Avrupa Birliği direktiflerinde menkul kıymetlerin ,ve diğer finansal araçların ihracı, satışı, alımı veya transferi işlemleri ile Merkez Bankası hizmetleri kapsam dışında tutulmuştur.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu uygulamasında, yurt dışında bulunan gemi ve uçakların ihtiyaçlarının, ihale usullerine tabi olmaksızın karşılanması öngörüldüğü halde, 4734 sayılı Kanunda bu yönde bir istisnaya yer verilmemiş olması karşısında, seyahat, tatbikat, ziyaret ve benzeri maksatlarla yurtdışında bulunan nakil vasıtalarının o yerden sağlanması zorunlu ihtiyaçlarının ihale yapmak suretiyle karşılanması güçlüklere neden olacağı gibi, ülke kanunların ulusal sınırlar içinde uygulanabilirliğini ifade eden mülkilik prensibi de esasen böyle bir uygulamaya imkan vermemektedir. Kanunun 3 üncü maddesinin (d) bendine ilave edilen hükümle, yurtdışında bulunan nakil vasıtalarının (gemi, uçak, tren gibi) o yerden sağlanması zorunlu olan akaryakıt, bakım, onarım gibi ihtiyaçlarının en kısa zamanda karşılanabilmesine imkan sağlanmaktadır.

Başbakanlık Basımevi Döner Sermaye İşletmesi, 10.4.1967 tarihli ve 852 sayılı Kanunun 2 nci maddesi ile genel ve katma bütçeli dairelerle özel idare ve belediyelerden, kamu iktisadi teşebbüsleri ile özel ve tüzel kişilerden basım işleri ile ilgili siparişler almaya yetkili kılındığından, idareler tarafından söz konusu kuruluşa yaptırılacak basım işlerinin istisna edilmesi öngörülmektedir.

Ülkemizdeki demiryollarının, özellikle maden cevheri nakli ve limanlarla bağlantı kurma amacına dönük olarak inşa edilmiş olması, büyük ölçüde kamusal nitelikli taşıma yapması, rekabete açılması imkanlarının kısıtlı olması nedenleriyle, Kanun kapsamındaki kuruluşların Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğünden yapacakları yük, yolcu ve liman hizmeti alımlarının istisna edilmesi sağlanmaktadır.

Ülkemize kaçak olarak ya da tanınan limitlerin üzerinde sokulduğu için el konularak Tasfiye İşleri Döner Sermaye İşletmeleri Genel Müdürlüğüne teslim edilen petrol ürünleri ile ilgili mevzuatı uyarınca gerçekleştirilen tasfiye ve el koyma işlemleri sonucu söz konusu Genel Müdürlüğün elinde bulunan taşıtların, ihtiyaç duyan kuruluşlara uygun fiyatla satılarak değerlendirilmesini sağlamak üzere istisna getirilmektedir.

Özellikle Türk Silahlı Kuvvetleri, yatılı okullar, cezaevleri gibi kamu kurum ve kuruluşlarının et ve balık ürünleri ihtiyacının toplu olarak karşılanmasının zorunluluk arz etmesi nedeniyle, bu kuruluşların et ve balık ürünleri ihtiyacının temini amacıyla, Et ve Balık Ürünleri Anonim Şirketinden yapılacak alımların istisna edilmesi öngörülmektedir.

Maddenin (f) bendine yapılan ilave ile ulusal bir istatistik kurumu olan Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından yürütülen istatistik çalışmaları için gerekli mal ve hizmet alımları istisna edilmektedir.

Avrupa Birliği direktiflerinde, kapsamdaki kuruluşlar "kamu kaynağı" kullanıp kullanmadıklarına göre değil, kamu hukukuna tabi olup olmadıklarına göre belirlendiğinden; Kanunun 2 nci maddesinin (b) ve (d) bentlerinde sayılan kuruluşların piyasa şartlarına göre temin ettikleri ve doğrudan üretime veya ana faaliyetlerine yönelik mal ve hizmet alımlarının istisna edilmesi sağlanmaktadır. Bununla birlikte söz konusu kuruluşların kamu kaynağı kullanmaları dikkate alınarak Hazine garantisine dayalı olarak ya da bütçenin transfer tertibinden ödenek aktarılmak suretiyle yapılacak alımların yanı sıra yaklaşık maliyet veya sözleşme bedelinin iki trilyon Türk Lirasının üzerinde olması halinde de bu Kanun hükümlerine göre alım yapılması esası benimsenmektedir. Diğer taraftan üretime yönelik olmayan mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinde, söz konusu işletme ve kuruluşlar da 4734 sayılı Kanun hükümlerine tabi olacaklardır.

Maddeye eklenen (h) bendi ile kamu çalışanlarının ve çeşitli kanunlarla (yeşil kart uygulaması gibi) hak sahibi kılınan vatandaşların mali ve sosyal haklarının bir parçası olarak tedavi yardımı kapsamında yapılan teşhis ve tedavi hizmetleri için ihale açılmasının mümkün olmaması, diğer taraftan tedavisi kurumlarınca üstlenilen kişilerin ayakta tedavileri sırasında reçeteye bağlanan ilaç ve tıbbi malzeme alımlarının -zaten kişilerce yapıldığından- bu Kanun hükümlerine tabi olmaksızın gerçekleştirilmesi sağlanarak uygulamada gözlenen tereddütlerin giderilmesi sağlanmaktadır.

Maddenin sonunda yapılan değişiklikle, Kanunun ceza ve ihalelerden yasaklamaya ilişkin hükümlerinin istisnalar arasında sayılan işler için de geçerli olması zorunlu kılınmaktadır.


(4964/2) 3 üncü maddenin (a) bendine 4964 sayılı Kanunun 2 nci maddesine ilişkin önerge ile getirilen değişikliğin gerekçesi:
Tasarıda getirilen değişikle 6831 sayılı Orman Kanunu kapsamında yürütülen işlerin, o yerde bulunan orman köylülerine yaptırılması zorunluluğunun bulunduğundan bahisle, bu işlerin yaptırılmasında, ihale usullerinin uygulanması mümkün olmadığı göz önüne alınarak, bu kapsamdaki işlerin istisna edilmesi amaçlanmaktadır. Düzenlemeye dayanak teşkil eden 6831 sayılı Orman Kanununun başta 40 ıncı maddesi olmak üzere ilgili hükümlerinde söz konusu işlerin, öncelikle orman köyleri kalkındırma kooperatiflerine gördürülmesi zorunluluğu da bulunmakta olup, bugün itibariyle orman köylerimizde yüzde 80 oranında kooperatifleşme gerçekleşmiş durumdadır. Tasarıda yer alan “köylülerden yapılacak hizmet alımları” ifadesinin, köylülerin kurduğu kooperatifleri de kapsayıp kapsamayacağı konusunda uygulamada tereddütlerin doğması olasılığı bulunmaktadır. Öte yandan; orman köylülerine olduğu gibi, orman köylerini kalkındırma kooperatiflerine de öncelikli olarak yaptırılma zorunluluğu bulunan orman işlerinde de ihale usullerinin uygulanamayacağı açıktır. Söz konusu işlerin büyük çoğunluğunu fiilen yapmakta olan “orman köylerini kalkınma kooperatiflerinin de” maddede açıkça ifade edilmesiyle uygulamada tereddütlerin giderilmesi sağlanmış olacaktır.”


(4964/2) 3 üncü maddenin (b) bendine 4964 sayılı Kanunun 2 nci maddesine ilişkin önerge ile getirilen değişikliğin gerekçesi:
Maddede sözü edilen alımların gizlilik içinde yürütülmesi gerektiğine ilişkin ihale yetkilisinin onayının genel bir onay niteliğinde anlaşılması halinde anlamı kalmayacağından, her bir ihaleye çıkmadan önce söz konusu onayın alınması lüzumunu açıklığa kavuşturmak üzere her bir ihale için şeklinde bir ilavenin yapılması zorunlu görülmektedir.

Diğer taraftan Türk Silahlı Kuvvetlerinin harbe hazırlanması ve bunun sürekli kılınması amacına yönelik tedarik faaliyetlerinin de söz konusu istisna kapsamında bulunması tabi olduğundan; burada zikredilen silah, malzeme ve teçhizatı ve sistemlerinden ayrı düşünülmesi mümkün olmayan, harp malzemeleri, eğitim ve üretim çalışmaları ile sefer stoklarının, bakım, işletme ve idameye yönelik mal ve hizmetlerin de istisna kapsamında zikredilmesi zorunlu görülmektedir.


(5812/1) 3 üncü maddenin (b) bendine 5812 sayılı Kanunun 1 inci maddesine ilişkin önerge ile getirilen değişikliğin gerekçesi:
Avrupa Birliği ve NATO ülkelerinde savunma, güvenlik ve istihbaratla ilgili alımlar kamu alımlarını düzenleyen mevzuat dışında tutulmuş ve ayrı bir başlık altında düzenlenmiştir.

Yapılan değişiklikle, bu kapsamdaki alımların Kanundan istisna edilmesi öngörülmektedir. Böylelikle, hem bu alanda mevzuat uyumunun sağlanması hem de mevcut Kanunda sayma yöntemiyle belirlenen alımların günün değişen koşullarına uygun olmaması nedeniyle maddenin (b) bendinin ihtiyaçları karşılayacak şekilde yeniden düzenlenmesi amaçlanmıştır.


(5148/2) 3 üncü maddenin (c) bendinde 5148 sayılı Kanunun 2 nci maddesi ile yapılan değişikliğin gerekçesi:
24.11.1994 tarih ve 4046 sayılı Kanunun genel gerekçesinde özelleştirme, özetle Devletin iktisadî faaliyetlerinin en aza indirilmesi, KİT’lerin devlet bütçesi üzerindeki finansman yükünün hafifletilmesi, rekabete dayalı piyasa ekonomisinin gerçekleştirilmesi, sermaye piyasalarının geliştirilmesi, kaynakların altyapı yatırımları, savunma, eğitim ve sağlık hizmetlerinde kullanılması suretiyle ekonomide verimliliğin artırılmasını sağlayan önemli araçlardan biri olarak tanımlanmıştır. Ayrıca özelleştirmenin zamanında, etkin ve verimli bir şekilde yapılabilmesi ve ileride ortaya çıkması muhtemel hukuksal problemlerle karşılaşmamak için de, birçok kanun açısından istisna getirilmiştir. (Örneğin 3194 sayılı İmar Kanunu gibi).

Adı geçen kanun çerçevesinde, halen TÜPRAŞ, TEKEL, THY, TTAŞ gibi büyük ölçekli şirketler ile elektrik üretim, dağıtım ve doğal gaz tesislerinin özelleştirme çalışmaları ile T.C. Posta İşletmesi, Millî Piyango, TPAO, İMKB, Altın Borsası, otoyol ve köprüler gibi özelleştirme kapsamı ve programına yeni alınmış veya alınması düşünülen kuruluşların hazırlık çalışmaları, Özelleştirme İdaresi Başkanlığınca yürütülmektedir.

Geçtiğimiz dönemde, yurt içi ve yurt dışında yaşanan ekonomik krizler özellikle sermaye piyasaları aracılığıyla yapılan özelleştirme uygulamalarını engellemiştir. Ancak piyasalarda 2003 yılı sonlarından itibaren ekonomide ciddi bir iyileşme gözlenmektedir. Bu iyileşmenin özelleştirme uygulamalarının hızlandırılması için olumlu bir ortam oluşturduğu değerlendirilmektedir.

Ancak, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ile ilgili diğer mevzuatın 01.01.2003 tarihinden itibaren yürürlüğe girmesinden sonra özelleştirme uygulamaları danışmanlık hizmeti temin edilememesinden dolayı ciddi bir şekilde aksamıştır. Nitekim; ödenek zorunluluğu, yaklaşık maliyet hesabı, sözleşme süresi, danışmanlık hizmetlerinin tanımı, ihale yöntemi seçimi gibi konularda getirilen kısıtlamalar, malî ve teknik yeterliliğe ilişkin belge talepleri ve muayene ve kabul komisyonu gibi formaliteler ile komisyon bazında veya blok satışı ve halka arzı birlikte içeren sözleşme yapılamaması gibi hususlar, danışmanlık alımı ihalelerinin Kamu İhale Kanununa göre yapılmasını neredeyse imkânsız kılmaktadır.

Genel olarak ifade edilmek gerekirse Kamu İhale Kanununda düzenlenen danışmanlık hizmet alımlarına ilişkin kriter ve şartlar Özelleştirme İdaresi Başkanlığına danışmanlık hizmeti verebilecek firmalar açısından kabul edilemeyecek ve/veya yerine getirilemeyecek kadar ayrıntılı ve ağırdır. Mevzuatta yeralan bu ağır şartlar nedeniyle danışmanlık firmaları teklif vermekten kaçınmakta, başvuruda bulunanlar ise daha ön yeterlik aşamasında elenmektedirler.

Nitekim Türk Telekomünikasyon A.Ş.’nin (TTAŞ) özelleştirilmesi için Bakanlar Kurulunun 2003/6403 sayılı kararı uyarınca “Mayıs 2004 sonuna kadar özelleştirme ihalesine çıkarılması” taahhüdü çerçevesinde finansal danışmanlık hizmet alımı amacıyla, Kamu İhale Kanunu çerçevesinde çıkılan ihaleye, beklenenin altında başvuru olmuştur. Ayrıca, ön yeterlik başvurusunda bulunan, aralarında saygın uluslararası yatırım bankalarının da bulunduğu ortak girişimlerden hiçbiri, danışmanlık hizmet alımları uygulama yönetmeliğinde belirlenen malî ve ekonomik yeterliliğe ilişkin kriterleri yerine getirmemiş, bu nedenle ihale iptal edilmek durumunda kalınmıştır. Aynı şekilde hukuk danışmanlığı ihalesi de Özelleştirme İdaresince iptal edilmiştir.

Kamu İhale Kanununun yürürlüğe girmesinin üzerinden bir yılı aşkın bir süre geçmesine rağmen özelleştirme uygulamaları için gerek duyulan danışmanlık hizmetlerinin temininde karşılaşılan sorunların çözülmesi amacıyla, Kamu İhale Kurumu ile birlikte 2003 yılından beri yapılan çalışmalardan somut bir netice almak mümkün olmamıştır.

Kamuya kaynak yaratmak veya Kamunun kaynak kaybını önlemeye yönelik işlem olan özelleştirme çerçevesinde her türlü danışmanlık hizmet alımının ivedilikle Kamu İhale Kanunu kapsamından çıkarılması gerekmektedir.

Özelleştirme uygulamalarının özgün niteliğine karşın bu kapsamda yapılacak danışmanlık hizmet alımlarında uygulanacak ihale esas ve usullerinin Kamu İhale Kurumunun uygun görüşü çerçevesinde yürürlüğe konulmasının uygun olacağını mütalaa etmekteyiz.


(5148/2) 3 üncü maddenin (c) bendine 5148 sayılı Kanunun 2 nci maddesine ilişkin önerge ile getirilen değişikliğin gerekçesi:
Türk Hava Yolları Anonim Ortaklığı, ticarî faaliyetini sürdürebilmesi için zorunlu olan ileri teknoloji ürünü mal ve hizmetlerin tamamına yakınını doğrudan yurt dışından almaktadır. Kamu İhale Kanunu ve ilgili mevzuat gereğince uyulması zorunlu tip idarî ve teknik şartnameler, tip sözleşmeler, tahkim hükümleri, yeterlilik kuralları bulunmakta, yabancı istekliler bu hükümleri kabul etmemektedir. Bu sebeple, uluslararası piyasa koşullarına ve kurallarına uygun olarak, dünya çapında sınırlı sayıda üretici ve tedarikçiden temin edilebilecek bu mal ve hizmetlerin, Kamu İhale Kanununda mevcut düzenlemeler kapsamında temini mümkün olmamaktadır. Esasen, ülke kanunlarının ulusal sınırlar içinde uygulanabilirliğini ifade eden mülkîlik prensibi de böyle bir uygulamaya imkân vermemektedir.

Nitekim, AB mevzuatında da, 93/38 EEC nolu Konsey direktifinin giriş bölümünün 18 inci maddesinde "hava taşımacılığının ihale mevzuatı kapsamına alınmasının uygun olmayacağı" çok sarih bir şekilde düzenlenmiştir. AB'nin, kendi ihale mevzuatını basitleştirme ve birleştirme amacına yönelik olarak, bir süreden beri çalışmalar yürüttüğü bilinmektedir. Yeni konsolide metnin giriş bölümünün 4 üncü maddesinde de, 93/38 EEC nolu Konsey direktifi doğrultusunda ve oradaki ifadeden çok daha açık ve net olarak hava taşımacılığı sektörünün direktif kapsamı dışında tutulduğu belirtilmiştir.

Yurt içinde ve yurt dışında yoğun bir rekabet içinde bulunan Türk Hava Yolları Anonim Ortaklığının, 4734 sayılı Kamu İhale Kanununda mevcut düzenlemeler kapsamında alım yaparak rekabet gücünü koruması, ticarî faaliyetlerini sürdürmesi mümkün değildir. Türk Hava Yolları Anonim Ortaklığının rakibi olan yerli hava taşıyıcıları ve kamuya ait havayolu şirketleri dahil yabancı havayolu şirketleri, tüm alımlarını, bu tür kanuna tabi olmaksızın, tamamıyla ticarî gereklere uygun şekilde yapmaktadırlar.

4046 sayılı Özelleştirme Kanununun 37 nci maddesinin (a) bendinde, özel hukuk hükümlerine tabi olduğu belirtilen Türk Hava Yolları Anonim Ortaklığının, uluslararası havacılığın gereklerine uygun olarak, aksaksız ve dünyadaki rakipleriyle aynı kalitede hizmet vermesini teminen, 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 2 nci maddesinin ikinci fıkrası ile geçici 4 üncü maddesinin son fıkrasında mevcut düzenlemelerin yetersiz kalması nedeniyle, AB mevzuatı gözönüne alınarak, hava taşımacılığına özgü yeni bir düzenleme ile ticarî faaliyetlerine ilişkin mal ve hizmet alımları açısından Kamu İhale mevzuatı dışında tutulması öngörülmüştür.


(5812/1) 3 üncü maddenin (e) bendine 5812 sayılı Kanunun 1 inci maddesine ilişkin önerge ile getirilen değişikliğin gerekçesi:
4/5/2007 tarihli ve 26512 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Devlet Malzeme Ofisi Genel Müdürlüğü Ana Statüsünde Devlet Malzeme Ofisi Genel Müdürlüğünün ana statüde belirtilen mal ve hizmetlerin tedarik ve dağıtımını kamu hukukuna tabi olan veya kamunun denetimi altında bulunan ya da kamu kaynağı kullanan kamu kurum ve kuruluşları adına temin edeceği belirtilmiştir. Maddenin (e) bendinde yapılan değişiklikle, Kanun kapsamındaki idarelerin Devlet Malzeme Ofisi Genel Müdürlüğü Ana Statüsünde yer alan hizmetleri de Devlet Malzeme Ofisi Genel Müdürlüğünden istisna kapsamında temin edebilmesine imkân sağlanmaktadır.

Aynı bentte yapılan değişiklikle, Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğünün besinin yoğun olduğu dönemlerde arz fazlasını besiciyi zarar ettirmeyecek bir fiyata alıp ihtiyaç duyan kamu kuruluşlarına satabilmesine imkân sağlanarak hem Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğünün etkinliğinin artırılması ve hem de hayvancılık sektörünün sağlıklı bir şekilde gelişmesi amaçlanmaktadır.

Yine aynı bentte yapılan değişiklikle, yurtdışından temininde zorluklar yaşanan monoblok tekerlek ve tekerlek takımlarının yurt içinde üretilmesi ve demiryolu yan sanayinin geliştirilmesi amacıyla Kanun kapsamındaki idarelerin bu ihtiyaçlarını Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu Genel Müdürlüğünden istisna kapsamında temin edebilmelerine imkân sağlanmaktadır.


(5812/1) 3 üncü maddenin (f) bendine 5812 sayılı Kanunun 1 inci maddesine ilişkin önerge ile getirilen değişikliğin gerekçesi:
Diğer yandan (f) bendinde yapılan değişiklikle araştırma-geliştirme hizmetlerinin teşvik edilmesi ve Kanun kapsamındaki idarelerin ortak projeler geliştirmek suretiyle proje sonuçlarından daha fazla fayda sağlanması ile AB müktesebatına da uyum amaçlanmaktadır.


(5812/1) 3 üncü maddenin (h) bendinde 5812 sayılı Kanunun 1 inci maddesi ile yapılan değişikliğin gerekçesi:
Sağlık Bakanlığına bağlı sağlık kurum ve kuruluşları döner sermaye işletmelerinin birbirlerinden alım yapmaları imkanı bulunmakla birlikte 4734 sayılı Kanun kapsamındaki üniversite hastaneleri gibi sağlık kurum ve kuruluşlarından teşhis ve tedaviye yönelik mal ve hizmet alımı mümkün olmadığından, Kanunun 3 üncü maddesinin (h) bendinde yapılması öngörülen değişiklikle, 4734 sayılı Kanun kapsamındaki sağlık hizmeti veren tüm idarelerin birbirlerinden teşhis ve tedaviye yönelik mal ve hizmet alımı imkanı getirilmektedir.


(5226/21) 3 üncü maddenin (i) bendinde 5226 sayılı Kanunun 21 inci maddesi ile yapılan değişikliğin gerekçesi:
Kültür ve tabiat varlıkları ile arkeolojik kazılarda mal ve hizmet alımlarına ilişkin ihaleler Kültür ve Turizm Bakanlığınca gerçekleştirilmekte, ancak aslına uygun olarak onarımının gerçekleştirilmesi esası; proje uygulamasının aslına uygunluğunun kurullarca denetlenmesi, orijinal malzemenin temininde fiyat tahminleri yapılmasının zorluğu, uygulama aşamasında ortaya çıkan süreçlerin özellikle arkeolojik kazılarda önceden tahmin edilememesi hususları dikkate alındığında tahmini bedellerin belirlenmesi konusunda sorunlar yaşanmaktadır. Ayrıca, eserin özgünlüğünün sağlanması açısından belirlenecek kriterlerin 2863 sayılı Kanun uyarınca kurulların yetkisinde olması da İhale Kanunu çerçevesinde kalınmasının uygulamada yarattığı diğer bir sorundur. Bu nedenlerle konuya ilişkin sorunların çözümlenmesi bakımından 4734 sayılı Kanuna istisna getirilmektedir.


(6093/14) 3 üncü maddenin birinci fıkrasına (i) bendi eklenmesine yönelik olan 6093 sayılı Kanunun 14 üncü maddesiyle yapılan düzenlemenin gerekçesi:
Taşınır kültür varlığı niteliğindeki yazma eserlere ilişkin restorasyon, konservasyon gibi nitelikli işlerin taşınmaz kültür varlıklarına yönelik nitelikli işler gibi 4734 sayılı Kamu İhale Kanunundan istisna tutulmasını sağlamak amacıyla anılan Kanunda yer alan mevcut hüküm uygulama açısından açıklığa kavuşturulmaktadır.


(5312/25) 3 üncü maddenin birinci fıkrasına (j) bendi eklenmesine yönelik olan 5312 sayılı Kanunun 25 inci maddesiyle yapılan düzenlemenin gerekçesi:
Madde ile Kanunun kapsamı içerisindeki faaliyetlerde acil olarak ihtiyaç duyulabilecek araç, gereç ve malzemelerin temininde, daha hızlı hareket edilebilmesini teminen 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu hükümlerinin uygulanmayacağı öngörülmektedir.

Ayrıca Çevre Komisyonu aşamasında yapılan değişikliğin gerekçesi; “Alt Komisyon Metninin 25 inci maddesiyle 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 3 üncü maddesine (j) bendi eklenerek, Kanun kapsamı içindeki faaliyetlerde acil olarak ihtiyaç duyulabilecek araç, gereç ve malzemelerin temininde daha hızlı hareket edilebilmesinin sağlanması amacıyla, 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun uygulanmaması amaçlanmıştır. Ancak, maddenin, Çevre ve Orman Bakanlığı ile Denizcilik Müsteşarlığı tarafından denizlerde sürekli izleme programı ile ilgili olarak yapılacak hizmet alımlarının da Kamu İhale Kanunu kapsamı dışında tutulmasına yönelik hüküm içermesi nedeniyle Komisyon üyelerimiz tarafından sürekli izlemenin aciliyet taşımadığı ve bu tip alımların Kamu İhale Kanunu kapsamı dışında tutulmasının istismarlara yol açabileceği yönünde görüş belirtmeleri üzerine, madde yeniden düzenlenerek bu yöndeki hüküm metinden çıkarılmıştır. Araç, gereç ve malzeme alımına, hizmet alımı da eklenmiş, acil müdahale planlarının hazırlanması için gerekli olacak alımlar da madde kapsamına dahil edilmiştir.”şeklindedir


(5583/9) 3 üncü maddenin (k) bendinde 5583 sayılı Kanunun 9 uncu maddesi ile yapılan değişikliğin gerekçesi:
Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü ile özerk spor federasyonlarının ulusal ve uluslararası sportif faaliyetlerine ilişkin mal ve hizmet alımları ihalelerinin kendine özgü özellikleri dikkate alındığında, Kamu İhale Kanununda öngörülen süre ve prosedürler içinde gerçekleştirilmesi mümkün görülmediğinden işbu değişiklik önergesi verilmiştir.


(5737/79) 3 üncü maddenin birinci fıkrasına (k) bendi eklenmesine yönelik olan 5737 sayılı Kanunun 79 uncu maddesiyle yapılan düzenlemenin gerekçesi:
Madde ile; vakıf eski eserlerin onarımları ve restorasyonları ile çevre düzenlemesi ve kamulaştırma işlemleri amacıyla yapılacak harcamaların 4734 sayılı Kamu İhale Kanunundan istisna tutulması; buna ilişkin usul ve esasların, Maliye Bakanlığı ve Kamu İhale Kurumunun görüşleri alınarak Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenmesi hükme bağlanmaktadır.


(5726/24) 3 üncü maddenin birinci fıkrasına (l) bendi eklenmesine yönelik olan 5726 sayılı Kanunun 24 üncü maddesiyle yapılan düzenlemenin gerekçesi:
Madde ile tanıkların korunmasına ilişkin mevzuat hükümlerine göre alınacak koruma tedbirlerinin uygulanması için gerekli olan mal ve hizmet alımlarına ilişkin esas ve usullerin Maliye Bakanlığı ve Kamu İhale Kurumunun görüşleri alınarak Adalet ve İçişleri bakanlıkları tarafından müştereken çıkarılacak yönetmelikle belirlenmesi amacıyla 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa hüküm eklenmektedir.


(5784/28) 3 üncü maddenin birinci fıkrasına (m) bendi eklenmesine yönelik olan 5784 sayılı Kanunun 28 inci maddesiyle yapılan düzenlemenin gerekçesi:
BOTAŞ'ın 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'na tabi olması nedeniyle Kamu İhale Kanunu kapsamında spot sıvılaştırılmış doğal gazın (LNG) pazarı koşullarında alım yapılmasında karşılaşılan güçlükleri ortadan kaldırmak için bu işlemler açısından BOTAŞ'ın 4734 sayılı Kanundan muaf olması amaçlanmıştır.


(5812/1) 3 üncü maddenin (n) bendinde 5812 sayılı Kanunun 1 inci maddesi ile yapılan değişikliğin gerekçesi:
4734 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (m) bendinde yapılması öngörülen değişiklikle, 4734 sayılı Kanuna tabi kurum ve kuruluşların milli, NATO, Birleşmiş Milletler ve diğer (AB, insani yardım gibi) ikili ya da çok taraflı ilişkiler kapsamında görevlendirilecek birimlerin anılan görevlere planlanan zamanda ve emniyetli bir şekilde intikalinin sağlanması, intikal vasıtalarının (sivil kapasite) ve diğer mal ve hizmetlerin temininin önceden yapılması veya gerekli güvencelerin önceden alınabilmesi ve ani ihtiyaçların süratle karşılanabilmesi amacıyla, önceden güvenceler alınmasına olanak sağlayan anlaşmalar veya sözleşmeler yapılmasına imkan sağlanmaktadır.


(5917/31) 3 üncü maddenin birinci fıkrasına (o) bendi eklenmesine yönelik olan 5917 sayılı Kanunun 31 inci maddesiyle yapılan düzenlemenin gerekçesi:
Elektrik üretimi, iletimi, ticareti ve dağıtımı alanında faaliyet gösteren kamu iktisadi teşebbüslerinin, bu faaliyetlerinin yürütülmesine yönelik olarak diğer kamu kurum ve kuruluşlarından yapacakları enerji ve yakıt alımlarının 4734 sayılı Kamu İhale Kanunundan istisna edilmesi amacıyla, anılan Kanunun 3 üncü maddesinin (n) bendinden sonra gelmek üzere yeni bent eklenmesine yönelik düzenlemenin yeni 32 nci madde olarak metne ilave edilmesi suretiyle kabul edilmiştir.


(638/31) 3 üncü maddenin (p) bendinde 638 sayılı KHK’nın 31 inci maddesi ile yapılan değişikliğin gerekçesi:
Kanun Hükmünde Kararnamedeki düzenlemelere paralel olarak diğer kanunlarda ve kanun hükmünde kararnamelerde gerekli değişiklikler yapılmaktadır.


(6111/177) 3 üncü maddenin birinci fıkrasına (r) bendi eklenmesine yönelik olan 6111 sayılı Kanunun 177 nci maddesiyle yapılan düzenlemenin gerekçesi:
Plan ve Bütçe Komisyonu aşamasında yapılan değişikliğin gerekçesi; “Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumunca fakir ailelere dağıtılacak kömürlerin temini amacıyla kendisine veya bağlı ortaklık ve iştiraklerine ait kömür sahalarından yapılacak mal ve hizmet alımlarının 4734 sayılı Kanun kapsamından çıkarılmasını sağlayacak bir düzenlemenin metne eklenmesi” şeklindedir.


(6288/5) 3 üncü maddenin birinci fıkrasına (s) bendi eklenmesine yönelik olan 6288 sayılı Kanunun 5 inci maddesiyle yapılan düzenlemenin gerekçesi:
Madde ile 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 3 üncü maddesinin (r) bendinden sonra yeni bir bent eklenerek Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğünün sermayesinin yarısından fazlasına sahip olduğu bağlı ortaklıklarından yapacağı mal veya hizmet alımlarında Kamu İhale Kanunundan istisna edilmesi amaçlanmaktadır.


(6461/10) 3 üncü maddenin (s) bendinde 6461 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi ile yapılan değişikliğin gerekçesi: TCDD’nin bağlı ortaklıklarından yaptığı mal ve hizmet alımları 4734 sayılı Kamu İhale Kanununda istisna kapsamında yer almaktadır. Madde ile, TCDD’den ayrılmak suretiyle kurulan TCDD Taşımacılık A.Ş.’nin de TCDD’nin diğer bağlı ortaklıklarından yapacağı mal ve hizmet alımları istisna kapsamına alınmaktadır.


(6353/27) 3 üncü maddenin birinci fıkrasına (t) bendi eklenmesine yönelik olan 6353 sayılı Kanunun 27inci maddesiyle yapılan düzenlemenin gerekçesi:
Maddeyle, ÖSYM’nin kuracağı veya iştirak edeceği şirketten sınav faaliyetlerinin yürütülmesine yönelik olarak yapılacak mal ve hizmet alımlarının 4734 sayılı Kamu İhale Kanunundan istisna edilmesi amaçlanmaktadır.


 
Şerhi Ekleyen Üyemiz:
Av.Nevra ÖKSÜZ
Hukukçu
Avukat
Şerh Son Güncelleme: 28-01-2014

THS Sunucusu bu sayfayı 0,03606606 saniyede 8 sorgu ile oluşturdu.

Türk Hukuk Sitesi (1997 - 2016) © Sitenin Tüm Hakları Saklıdır. Kurallar, yararlanma şartları, site sözleşmesi ve çekinceler için buraya tıklayınız. Site içeriği izinsiz başka site ya da medyalarda yayınlanamaz. Türk Hukuk Sitesi, ağır çalışma şartları içinde büyük bir mesleki mücadele veren ve en zor koşullar altında dahi "Adalet" savaşından yılmayan Türk Hukukçuları ile Hukukun üstünlüğü ilkesine inanan tüm Hukukseverlere adanmıştır. Sitemiz ticari kaygılardan uzak, ücretsiz bir sitedir ve her meslekten hukukçular tarafından hazırlanmakta ve yönetilmektedir.