|
|
|
|
|||||||
|
Üyemizin Notu:
FSEK m.33: Yayımlanmış bir eserin; tüm eğitim ve öğretim kurumlarında, yüz yüze eğitim ve öğretim maksadıyla doğrudan veya dolaylı kâr amacı gütmeksizin temsili, eser sahibinin ve eserin adının mutat şekilde açıklanması şartıyla serbesttir" ifadesini içermektedir. FSEK m.34, 35’te de benzer bir düzenleme görüyoruz. Peki uluslararası uygulama nasıl? Bern, Roma, WIPO, TRIPS’e baktığımızda bu konuda açık bir hüküm bulamıyoruz; ancak üye devletlere amacın göstereceği haklı gerekçelerle, telife istisna getiren bu tür izinleri verme hakkının tanındığı da bir gerçek… (Bkz. Bern s. m.10, Roma s. m.15, WIPO m.10) Yani hem yasa koyucu tarafından hem de uluslararası anlaşmalarda istisnalar öngörülmüş! Neden? Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 4 Aralık 1986 tarihli ve 41/128 sayılı Kararıyla ilan edilen gelişme hakkına ilişkin bildiride gelişme sürecinde insanının merkezi bir konumda yer aldığı ve bu nedenle gelişme politikalarının insanı gelişmenin asli unsuru ve yararlanıcısı yapması gerektiği kabul edilmektedir. Bu bilgiler düzenlemenin aslında gelişme hakkı[1] ile ilgili olduğu, telif hakkına bu nedenle istisna getirildiği sonucunu ortaya koymaktadır. Maddedeki şartları tek tek ele alırsak: Temsilin Eğitim – Öğretim Kurumlarında Olması Meselesi Bu konuyu açıklamadan önce yasanın ilk halinden bahsetmek gerekmektedir. FSEK m.33, yukarıda anılan uluslararası belgeler dikkate alınarak 3 Mart 2001 – Sayı: 24335 (1. Mükerrer) sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 4630 sayılı yasa ile değiştirilmiştir. Yasanın önceki hali şöyle: "FSEK m.33 (Mülga) : Yayımlanmış bir eserin; umumi mahallerde, münhasıran eğitim ve öğretim maksadıyla veya intifa kasdı olmaksızın meccanen temsili serbesttir. Aynı kaide safi gelirleri tamamen hayır gayelerine tahsis edilen müsamereler hakkında da uygulanır. Bununla beraber eser sahibinin ve eserin adını mütat şekilde zikretmek icap eder." Maddenin eski haline baktığımızda daha serbest bir rejimden nispeten daha belirgin bir rejime geçildiğini hemen fark edebiliyoruz. Örneğin önceki metinde umumi mahallerde denirken, yapılan değişiklikle eğitim öğretim kurumlarında sınırlaması getirilmiştir. Temsil serbestisinin söz konusu olabilmesi için eserden yararlanma eğitim – öğretim kurumlarında vuku bulması kavramını Doç.Dr.Savaş Bozbel şöyle açıklıyor: “Temsil serbestisinin söz konusu olabilmesi için eserden yararlanma eğitim-öğretim kurumlarında vuku bulmalıdır. Kanunda ‘tüm eğitim-öğretim kurumları’ denildiğinden, yüz yüze eğitim verilmek kaydıyla halk eğitimi merkezleri, çocuklar için açılan ana sınıfları, belediye tarafından açılan dikiş nakış, küçük sanat ve el işi kursları, meslek edindirme kursları özel sektör tarafından kurulup işletilen genel ve özel eğitim kurumları ile belli bir sınava veya mesleğe hazırlık için düzenlenen kursları da ‘eğitim-öğretim kurumu’ kapsamında değerlendirmek gerekir.”[2] Dr. Cahit Suluk’un tanımlaması ise şöyle: “Serbesti, yüz yüze eğitim ve öğretimle sınırlanmış gibi görünmektedir. Bu bağlamda internet, radyo-TV ve posta gibi yüz yüze olmayan eğitimlerde bu imkandan yararlanılamayacağı sonucu çıkabilir. Ancak bu yorum, düzenlemenin amacına uygun düşmemektedir. Nitekim 34- maddede, eğitim ve öğretim amacıyla seçme ve toplama eser meydana getirmede yüz yüze eğitim şartı bulunmamaktadır.”[3] Yani eğitim öğretim kurumu ifadesini geniş bir perspektifte anlamımız gerekiyor. Üniversite, ilk ve orta öğretim kurumları, eğitim öğretim amaçlı dernekler, vakıflar, sivil toplum kurum ve kuruluşları, eğitim öğretim amacı ile kurumlar içerisinde faaliyet gösteren tiyatro grupları ve bu kapsamda değerlendirilebilecek diğer gruplar kanaatimce bu kapsamdadır. Eserin ve Eser Sahibinin Adının Açıklanması “Diğer taraftan, eserin temsilinde eser sahibinin ve eserin adının alışılmış şekilde belirtilmesi gerekir." Örneğin okulda sahnelenen tiyatro eserinin adıyla beraber eser sahibinin adı, unvanı belirtilmelidir. Zaten bunun aksini yapmak intihale açık kapı bırakmaktır ki bu zaten tartışma konusu değildir. Kar Elde Etme Amacı Temsil serbestisi, eserin “doğrudan veya dolaylı kâr amacı’’ olmaksızın oynanması, gösterilmesi, çalınması veya okunmasını kapsar. Bu nedenle, bu şartın gerçekleşebilmesi için temsil ya ücretsiz olmalı ya da ücret alınsa bile masraflar çıktıktan sonra, elde kalan gelirin (karın), tamamen amaca tahsis edilmesi gerekir. Yasa koyucu, sınırlama getirirken kar amacı gütmeme şeklinde ifade ettiği için bilet satmanın da bu madde kapsamında değerlendirilmesi gerektiği sonucuna varmak mümkündür. [1] Üçüncü Kuşak Anayasal haklar çevre hakkı, barış hakkı, gelişme hakkı gibi haklardan oluşur. Bunlar en son çıkan haklar olup, bunlara “yeni insan hakları”, dayanışma hakları” da dendiği olur (Kaboğlu, Kolektif Özgürlükler, op. cit., s.25-26). [2] BOZBEL, Savaş; Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku, 12 Levha Yayınları, İstanbul 2012 [3] SULUK, Cahit; Telif Hakları ve Korsanlıkla Mücadele |
|
Şerh Son Güncelleme: 16-12-2012
|
| Türk Hukuk Sitesi (1997 - 2016) © Sitenin Tüm Hakları Saklıdır. Kurallar, yararlanma şartları, site sözleşmesi ve çekinceler için buraya tıklayınız. Site içeriği izinsiz başka site ya da medyalarda yayınlanamaz. Türk Hukuk Sitesi, ağır çalışma şartları içinde büyük bir mesleki mücadele veren ve en zor koşullar altında dahi "Adalet" savaşından yılmayan Türk Hukukçuları ile Hukukun üstünlüğü ilkesine inanan tüm Hukukseverlere adanmıştır. Sitemiz ticari kaygılardan uzak, ücretsiz bir sitedir ve her meslekten hukukçular tarafından hazırlanmakta ve yönetilmektedir. |
