(Karar Tarihi : 11.04.2001)

" Taraflar arasındaki "itirazın iptali" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Ankara Asliye 2.Ticaret Mahkemesince davanın kısmen kabulüne dair verilen 22/12/1999 gün ve 1999/126-741 sayılı kararın incelenmesi taraf vekilleri tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 19.Hukuk Dairesinin 6/7/2000 gün ve 2000/3547-5439 sayılı ilamı ile; (...Davacı vekili, taraflar arasında 25/8/1994 tarihinde 100.000 tonluk ithal kömür sözleşmesi imzalandığını, sözleşme uyarınca müvekkilinin davalıya 550.000 Dolarlık kesin teminat mektubu verdiğini, davalının her parti kömür sevkiyatından 15 gün önce akreditif açma zorunluluğu bulunduğunu, ilk parti kömürün davalıya teslim edildiğini, 75.000 tonluk ikinci partinin, davalı akreditif açtırmadığından getirilemediğini, sözleşmeye aykırı davranan davalının 550.000 Dolarlık teminat mektubunu haksız olarak nakde çevirdiğini, tahsil edilen meblağın iadesi için başlatılan ilamsız takibe davalının itiraz ettiğini, itirazın hukuki dayanağı bulunmadığını ileri sürerek davalının itirazının iptaline, % 40'dan aşağı olmamak üzere icra inkar tazminatına karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

Davalı vekili cevabında, davacı şirketin dava ehliyeti bulunmadığını, dava hakkının zamanaşımına uğradığını, davacı tarafından delil olarak sunulan 24/1/1995 tarihli belgenin sahte olduğunu, sözleşmeye göre akreditifin gemi nominasyonunun kabul edilmesinden sonra açılacağını, gemiye ilişkin müvekkiline yazı gönderilmediğini, edimini yerine getirmeyen davacının verdiği teminat mektubunun irad kaydedilmesinin doğru bir davranış olduğunu belirterek davanın reddini istemiştir.

Mahkemece iddia, savunma ve toplanan delillere göre davalının sözleşme uyarınca akreditif açtırması gerekirken açtırmayarak kusurlu bir şekilde sözleşmeyi feshedip teminat mektubunu nakde çevirdiği, teminat mektubu haksız paraya çevrildiğinden, davalının aldığını davacıya iade edeceği gerekçesiyle itirazın iptaline, takibin 648.247,57 Dolar üzerinden devamına, şartları oluşmadığından icra inkar tazminatı isteminin reddine karar verilmiş, hüküm taraf vekillerince temyiz edilmiştir.

Davalı, B____ Ltd.Şti. taraflar arasındaki sözleşmenin 15/4.maddesine dayanarak kati teminatı nakde çevirerek tahsil etmiştir. Davacı, sözleşmeye göre davalı akreditif açmadan malın gönderilemeyeceğini ileri sürmüş, davalı da akreditif açılmadan önce davacının gemi nomine etmesi gerektiği halde sözleşmenin bu hükmüne aykırı davrandığını savunmuştur.

Taraflar arasındaki sözleşmenin 11.maddesine göre, E____ (davacı) her sevkiyatta termin programına uygun şekilde gemi nomine edecek, sevkiyatla ilgili akreditif gemi nominasyonunun kabul edilmesinden sonra açılacaktır. Görüldüğü gibi, davalının akreditif açması için öncelikle davacının anılan hüküm uyarınca gemi nomine etmesi gerekir. Davacı 24/1/1995 tarihli yazı ile "Delta Bride" gemisini nomine ettiğini bu şekilde yükümlülüğünü yerine getirdiğini ileri sürmüş, davalı da bu yazının sahte olduğunu, kendisine ulaşmadığını, aynı tarihte hem E____ Makine A.Ş. hem de E____ Dış Tic.A.Ş.nin aynı gemiyi nomine etmesinin mümkün bulunmadığını savunmuştur. Davalının akreditif açmasından önce davacının gemi nomine edip teleks, telefaks veya telgrafla sözleşmede yer alan özellikleri davalıya bildirmesi gerekir. Bu nedenle davacının öncelikle 24/1/1995 tarihli yazıyı davalıya ulaştırdığını kanıtlaması gerekir. Mahkemece bu yönler ve davalının gemi nominesine ilişkin E____ Makine A.Ş. ile ilgili yazılara verdiği cevaplar üzeride durulmadan davanın kabulüne karar verilmesinde isabet görülmemiştir...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

TEMYİZ EDEN : Davalı B____ Ltd.Şti.vekili

HUKUK GENEL KURULU KARARI

Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

KARAR : Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, bozma kararında açıklanan gerektirici nedenlere göre, Hukuk Genel Kurulu'nca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

KARAR : Davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı HUMK.nun 429.maddesi gereğince BOZULMASINA, istek halinde temyiz peşin harcının geri verilmesine, 11/4/2001 gününde, ikinci görüşmede oyçokluğu ile karar verildi."

İlgili Mevzuat Hükmü : Türk Borçlar Kanunu (Yeni) MADDE 97 :Karşılıklı borç yükleyen bir sözleşmenin ifası isteminde bulunan tarafın, sözleşmenin koşullarına ve özelliklerine göre daha sonra ifa etme hakkı olmadıkça, kendi borcunu ifa etmiş ya da ifasını önermiş olması gerekir.

Şerh Son Güncelleme: 31-05-2012