(Karar Tarihi : 06.03.2003)

"1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre tarafların diğer temyiz itirazları yerinde görülmemiş, reddi gerekmiştir.

2-Yanlar arasındaki uyuşmazlık 1.7.1991 günlü "Çayırhan Acıbaşı Kireçtaşı Sahası İşletme İhalesi" Sözleşmesinden kaynaklanmıştır. Bu sözleşme 15 yıl sürelidir. Sözleşmenin 2. maddesi uyarınca, "Bölüm II" başlıklı Genel Şartname sözleşme ekidir. Genel Şartnamenin "İşin Konusu" başlıklı 2. maddesinde ise ".. kireçtaşının çıkartılması, kırılması, gerektiğinde harmanlanması, tesis teslim noktasına kadar taşınması ve usulüne uygun olarak boşaltılması işi ile bu amaç için kullanılacak yolun ve tartım istasyonunun yapımıdır." hükmüne yer verilmiştir. Yüklenici eseri, kuracağı sabit tesisler ve temin edeceği her türlü makina ve ekipmanla imal edecektir. Genel Şartnamenin 4.2. maddesinde ise "... yol şartnamesinde belirtilen yolun yapımı ve trafiğe açık tutulacak şekilde bakımı da işleticiye ait olacaktır" hükmü bulunmaktadır. Genel Şartnamenin 30. maddesi uyarınca da, işletici, işletme faaliyetlerinin bir kısmı için taşeron çalıştırmak istediği takdirde taşeronun değerlendirilmesine ışık tutacak her türlü bilgiyi ve düşündüğü sözleşmeyi TEK' in tetkik ve onayına sunacak ancak TEK' in yazılı iznini almasını müteakip taşeronla sözleşme yapabilecektir. Buna göre, yüklenicinin bir kısım iş için de olsa taşeron çalıştırması TEK' in yazılı onayına bağlı tutulmuştur. Başka bir deyişle sözleşme konusu işin bir başka yükleniciye yaptırılması olanaksızdır. Gerçekten, BK 356. maddesi hükmünce, yüklenici eserin ortaya çıkartılmasında bir başkasıyla sözleşme yapabilirse de bunun aksi taraflarca kararlaştırılabilir. Genel Şartnamenin, sözleşmenin feshini düzenlediği 31.1. maddesinde işleticinin taahhüdünü sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirmemesi, kısmen veya tamamen aykırı davranması halinde TEK tarafından işleticiye 30 günlük süre verileceği bu süre içerisinde ihtar olunan konulara uyulmaması halinde TEK'in sözleşmeyi feshe yetkili olduğu yazılıdır.

Dosyada yer alan 10.8.2000 günlü tutanağa dayanılarak davalı P____ T____ Elektrik Madencilik San. A.Ş.nin davacıya 11.8.2000 günlü ihtarnameyi göndererek işlerin tümü ile taşerona devredilip yürütüldüğünün saptandığını, bu durum sözleşmeye aykırılık teşkil ettiğinden giderilmesini talep ettiği görülmektedir. Buna karşı davacı L____ Ltd.Şti. tespit yaptırmış, işyerinde bazı kamyon, kepçe ve greyderin mevcudiyeti saptanmış ise de, özellikle, taşeron A____ Koll.Şti.de forman olarak çalışan L____ K____'nun düzenleme şekildeki ifade beyanı ve davacının davalılara keşide ettiği 13.9.2000 günlü ihtarname içeriğinden işin, sözleşmesi uyarınca TEK'den değil, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden İşleri Genel Müdürlüğünden alınan izinle taşeron A____ Koll. Şirketince yürütüldüğü anlaşıldığından tespit raporu inandırıcı bulunmamıştır. Kaldı ki, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığından alınan izin, devre TEK.' in izin verdiği anlamına gelmez. Bütün bunlardan, Genel Şartnamenin 30. maddesindeki açık hükme rağmen davacının sözleşmeyle üstlendiği işi davalı TEK.' den onay almadan (bir kısmı için olsa bile) dava dışı A____ Koll.Şti.ne devrettiği, böylece davalı P____ A.Ş.nin sözleşme hükmünü ihlal eden davacı ile mevcut akdi 8.11.2000 tarihinde fesihte haklı olduğu sonucuna ulaşılmaktadır. Davalı iş sahibi fesihte haklı olduğundan davacı kar yoksunluğu zararını isteyemez.

Öte yandan, yine Genel Şartnamenin 31.2.4. maddesindeki "feshin işleticiye bildirimi tarihinde üretilmiş olsa dahi TEK.'e teslim edilmemiş kireçtaşının tamamı bedelsiz olarak TEK.'e kalır" şeklindeki ceza hükmü uyarınca davalılardan P____ A. Ş., mahkemece bedeli hüküm altına alınan 72.145.478 ton kireçtaşını sözleşmeye dayanarak bedelsiz talep edebilirse de, davalının bu konuda davası bulunmadığından, mahkemece, davacının üretilen kireçtaşı bedeli olarak hüküm altına aldığı 273.412.387.359 TL. ile ilgili istemin reddi yerine hüküm altına alınması doğru olmamıştır.

3-Davacının diğer temyiz itirazlarına gelince;

Yanlar arasındaki sözleşme davalı tarafından haklı nedenlerle feshedildiğinden, davacı müsbet zararlarını isteyemez ise de, sözleşmenin ifası sırasında kullandığı ve halen davalının mal varlığında kalan ve onun yararlandığı değerler bedelini haksız iktisaba dayanarak isteyebilir. Bu bakımdan, bilirkişi raporunda yer alan yol yapım gideri, kırma tesisi, tartım tesisi, şantiye binası inşaat bedeli olarak neyin ifade edildiği ve bunlardan her biri için ne istendiği davacıya açıklattırılmalı, şayet bunlar davalı mal varlığında kalmış ve mal varlığının zenginleşmesine neden olmuşsa, değerlerine ilişkin taraf delilleri istenip toplanmalı, yerinde keşif de yaptırılarak ve lüzumunda ticari defter ve kayıtlar da incelenerek bedelleri işi yapılan ve yapılmaya oranlarına göre bilirkişilere hesaplattırılmalı, kanıtlanacak olursa ancak bu değerlerin hüküm altına alınması ile yetinilmelidir. Mahkemece bu yönün gözetilmemesi doğru olmamıştır.

Öte yandan, davada sözleşme nedeniyle davalılardan TEAŞ'a verilen teminat mektuplarının iadesi de istendiğinden ve bu mektupların muhatabı davalılardan TEAŞ olduğundan hasım sıfatı varken bu davalı hakkındaki davanın husumet noktasından reddi yanlış olduğu gibi, HUMK. 72. maddesi hilafına dava olduğu halde teminat mektuplarının iadesi talebi için olumlu ya da olumsuz bir hüküm kurulmaması da yanlıştır.

KARAR : Yukarıdaki 1. bent gereğince temyiz eden tarafların diğer temyiz itirazlarının reddine, hükmün 2. bentte açıklanan sebeplerle davalı P____ T____ Elektrik San. ve Tic. A.Ş. yararına, 3. bent uyarınca da, davacı L____ İnşaat San. ve Tic. A.Ş. lehine BOZULMASINA, 275.000.000 TL. duruşma vekillik ücretinin davacı ile davalı P____ A.Ş.den karşılıklı alınarak yekdiğerine verilmesine, ödedikleri temyiz peşin harcının istekleri. halinde temyiz eden taraflara geri verilmesine, 6.3.2003 gününde oybirliğiyle karar verildi."

İlgili Mevzuat Hükmü : Borçlar Kanunu (Eski) MADDE 356 :Mütaahhidin mesuliyeti, umumi surette işçinin hizmet akdindeki mesuliyetine dair olan hükümlerere tâbidir.

Mütaahhit, imal olunacak şeyi bizzat yapmağa veya kendi idaresi altında yaptırmağa mecburdur. Fakat işin mahiyetine nazaran şahsi maharetinin ehemmiyeti yok ise, taahhüt ettiği şeyi başkasına dahi imal ettirebilir.

Hilâfına âdet veya mukavele olmadıkça, mütaahhit, imal olunacak şeyin icrası için lâzım olan vasıtaları ve âlât ve edavatı kendi masrafiyle tedarik etmeğe mecburdur.

Şerh Son Güncelleme: 12-01-2012