Türk Hukuk Sitesi Forum Alanları > THS Şerhi > 3194 S.lı İmar Kanunu > MADDE 42 İmarK MADDE 42 ile ilgili bilgi

Üye İsmi Bilgileriniz Hatırlansın mı? Şifre

3194 S.lı İmar Kanunu MADDE 42 (Değişik madde ve başlığı: 5940 - 9.12.2009 / m.2) Bu maddede belirtilen ve imar mevzuatına aykırılık teşkil eden fiil ve hallerin tespit edildiği tarihten itibaren on iş günü içinde ilgili idare encümenince sorumlular hakkında, üstlenilen her bir sorumluluk için ayrı ayrı olarak bu maddede belirtilen idari müeyyideler uygulanır. Ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine veya aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz Türk Lirasından az olmamak üzere, aşağıdaki şekilde hesaplanan idari para cezaları uygulanır: a) Bakanlıkça belirlenen yapı sınıflarına ve gruplarına göre yapının inşaat alanı üzerinden hesaplanmak üzere, mevzuata aykırılığın her bir metrekaresi için; 1) I. sınıf A grubu yapılara üç, B grubu yapılara beş Türk Lirası, 2) II. sınıf A grubu yapılara sekiz, B grubu yapılara onbir Türk Lirası, 3) III. sınıf A grubu yapılara onsekiz, B grubu yapılara yirmi Türk Lirası, 4) IV. sınıf A grubu yapılara yirmiüç, B grubu yapılara yirmibeş, C grubu yapılara otuzbir Türk Lirası, 5) V. sınıf A grubu yapılara otuzsekiz, B grubu yapılara kırkaltı, C grubu yapılara elliiki, D grubu yapılara altmışüç Türk Lirası, idari para cezası verilir. Bu miktarlar her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında bir Türk Lirasının küsuru da dikkate alınmak suretiyle artırılarak uygulanır. b) Mevzuata aykırılığı yapı inşaat alanı üzerinden hesaplanması mümkün olmayan, yapının cephelerini ve diğer yapı elemanlarını değiştiren veya yapı malzemesi için öngörülen gereklere aykırı bulunan uygulamalar için, Bakanlıkça yayımlanan ve aykırılığa konu imalatın tespiti tarihinde yürürlükte bulunan birim fiyat listesine göre ilgili idarece belirlenen bedelin % 20’si kadar idari para cezası verilir. c) (a) ve (b) bentlerine göre cezalandırmayı gerektiren aykırılığa konu yapı; 1) Hisseli parselde diğer maliklerin muvafakati alınmaksızın yapılmış ise cezanın % 30’u, 2) Kamuya veya başkasına ait bir parselde yapılmış ise cezanın % 40’ı, 3) Uygulama imar planında veya parselasyon planında “Kamu Tesisi Alanı veya Umumî Hizmet Alanı” olarak belirlenmiş bir alanda yapılmış ise cezanın % 60’ı, 4) Mevcut haliyle veya öngörülen bir afet tehlikesi karşısında can ve mal emniyetini tehdit ediyor ise cezanın % 100’ü, 5) Uygulama imar planı bulunan bir alanda yapılmış ise cezanın % 20’si, 6) Yapılaşmaya yasaklanmış bir alanda yapılmış ise cezanın % 80’i, 7) Özel kanunlar ile belirlenmiş özel imar rejimine tabi bir alanda yapılmış ise cezanın % 50’si, 8) Ruhsatsız ise cezanın % 180’i, 9) Ruhsatı hükümsüz hale gelmesine rağmen inşaatı sürdürülüyor ise cezanın % 50’si, 10) Yapı kullanma izin belgesi alınmış olmakla birlikte, ruhsat alınmaksızın yeni inşaî faaliyete konu ise cezanın % 100’ü, 11) İnşaî faaliyetleri tamamlanmış ve kullanılmıyor ise cezanın % 10’u, 12) İnşaî faaliyetleri tamamlanmış ve kullanılıyor ise cezanın % 20’si, 13) Çevre ve görüntü kirliliğine sebebiyet veriyor ise cezanın % 20’si, (a) ve (b) bentlerinde belirtilen şekilde tespit edilen para cezalarının miktarına göre ayrı ayrı hesap edilerek ilave olunur. Para cezalarına konu olan alanın hesaplanmasında, aykırılıktan etkilenen alan dikkate alınır. 18, 28, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 40 ve 41 inci maddelerde belirtilen mükellefiyetleri yerine getirmeyen veya bu maddelere aykırı davranan yapı veya parsel sahibine, harita, plan, etüt ve proje müelliflerine, fenni mesullere, yapı müteahhidine ve şantiye şefine, ilgisine göre ayrı ayrı olmak üzere ikibin Türk Lirası, bu fiillerin çevre ve sağlık şartlarına aykırı olması halinde dörtbin Türk Lirası, can ve mal emniyetini tehdit etmesi halinde altıbin Türk Lirası idari para cezası verilir. Yapıldığı tarih itibarıyla plana ve mevzuata uygun olmakla beraber, mevcut haliyle veya öngörülen bir afet tehlikesi karşısında can ve mal emniyetini tehdit ettiği veya edeceği ilgili idare veya mahkeme kararı ile tespit olunan yapılara, ilgili idarenin yazılı ikazına rağmen idarece tanınan süre içinde takviyede bulunmayan veya bu yapıları 39 uncu madde uyarınca yıkmayan yapı sahibine onbin Türk Lirası idari para cezası verilir. 27 nci maddeye göre il özel idaresince belirlenmiş köy yerleşme alanı sınırları içinde köyün nüfusuna kayıtlı olan ve köyde sürekli oturanlar tarafından, projeleri il özel idaresince incelenerek fen, sanat ve sağlık şartlarına uygun olmasına rağmen muhtarlık izni olmaksızın konut ve zatî maksatlı tarım ve hayvancılık yapısı inşa edilmesi halinde yapı sahibine üçyüz Türk Lirası idari para cezası verilir. Bu yapılardaki diğer aykırılıklar ve ruhsata tabi tarım ve hayvancılık maksatlı yapılardaki aykırılıklar için verilecek olan idari para cezası, üçyüz Türk Lirasından az olmamak üzere, ikinci fıkraya göre hesaplanan toplam ceza miktarının beşte biri olarak uygulanır. Yukarıdaki fıkralarda belirtilen fiil ve hallerin, yapının inşa edilmesi süreci içinde tekrarı halinde, idari para cezaları bir kat artırılarak uygulanır. Yukarıdaki fıkralar uyarınca tahsil olunan idari para cezaları, aynı fiil nedeniyle 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 184 üncü maddesine göre mahkûm olanlara faizsiz olarak iade edilir. Yapının bu Kanuna, ilgili diğer mevzuata, plana, ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere uygun hale getirilmesi için idarenin yazılı izni dahilinde yapılan iş ve işlemler mühür bozma suçu teşkil etmez. Müelliflerin, fenni mesul mimar ve mühendislerin, yapı müteahhitlerinin, şantiye şefi mimar ve mühendislerin, imar mevzuatına aykırı fiillerinden dolayı verilen cezaları ve haklarındaki kesinleşmiş mahkeme kararları, kendi kayıtlarına işlenmek ve ilgili mevzuata göre cezai işlem yapılmak üzere, üyesi bulundukları meslek odasına ve Bakanlığa ilgili idarece bildirilir. Bu kişiler, verilen ceza süresi içinde yeni bir iş üstlenemez. Yapı müteahhidinin yetki belgesi; a) Yapım işinin ruhsata ve ruhsat eki etüt ve projelere aykırı olarak gerçekleştirilmesi ve 32 nci maddeye göre verilen süre içinde aykırılığın giderilmemesi halinde beş yıl, b) Yapım işinde ruhsat eki etüt ve projelere aykırı olarak gerçekleştirilen imalatın can ve mal güvenliğini tehdit etmesi halinde on yıl, c) Bakanlıkça olumsuz kayıt değerlendirmesi yapılan hallerde bir yıl, süreyle Bakanlıkça iptal edilir. Yapı müteahhidinin, yapım işlerinden doğan vergi ve sigorta primi borçlarını ödememesi ve diğer sorumluluklarını yerine getirmemesi hallerinde yetki belgesi bir yıldan az olmamak üzere Bakanlıkça iptal edilir ve bunlara sorumluluklarını yerine getirinceye kadar yeni yetki belgesi düzenlenmez. Yetki belgesi iptal edilen yapı müteahhidi yeni yetki belgesi düzenleninceye kadar yeni iş üstlenemez, ancak mevcut işlerini tamamlar. Yetki belgeli yapı müteahhidi olmaksızın başlanılan yapının ruhsatı iptal edilir ve yapı mühürlenir.

Madde Gerekçesi

Üyemizin Notu: (3194 SAYILI İMAR KANUNU’NUN 42. MADDESİNDE DEĞİŞİKLİK YAPAN 5940 SAYILI İMAR KANUNU İLE BAYINDIRLIK VE İSKAN BAKANLIĞININ TEŞKİLAT VE GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMEDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN’UN 2. MADDESİNİN GEREKÇESİDİR.) MADDE 2 - Madde ile, 3194 sayılı Kanunun "Ceza hükümleri" başlıklı 42 nci maddesi yeniden düzenlenmiş ve maddenin başlığı idari tedbirler ve idari para cezalarını kapsayacak şekilde "İdari müeyyideler" olarak değiştirilmiştir. Birinci fıkrada, idari müeyyidelerin, aykırılık teşkil eden fiil ve hallerin tespit tarihinden itibaren on iş günü içinde ilgili idare encümenince, sorumluların yapıda üstlendiği sorumluluklara göre ayrı ayrı uygulanacağı açıklanmıştır. İkinci fıkrada, idari para cezasının yapılarda hangi tür aykırılıklar için kimlere verileceği, idari para cezasının beşyüz Türk lirasından az olamayacağı açıklanmıştır. Hüküm, Anayasa Mahkemesinin Kararı göz önünde bulundurularak düzenlenmiştir. İlgili idarece belirlenen idari para cezalarının iki kademede hesaplanması öngörülmüştür. Birinci kademede yapı inşaat alanına esas olabilecek aykırılıklara ilişkin esaslar belirlenmiş, ikinci kademede de yapı inşaat alam üzerinden hesaplanması mümkün olmayan aykırılıklara ilişkin esaslar açıklanmıştır. (a) bendinde Bakanlıkça belirlenen yapı sınıfı ve grupları esas alınarak belirlenen birim cezanın yapının mevzuata aykırı kısmının her bir metrekaresine uygulanarak tespit edileceği, miktarların her yıl yeniden değerleme oranında artırılacağı ve Türk Lirası küsurlarının dikkate alınacağı öngörülmüştür. Bakanlıkça her yıl, Mimarlık ve Mühendislik Hizmet Bedellerinin Hesabında Kullanılacak Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkında Tebliğ yayımlanmaktadır. Bu Tebliğde mimarlık hizmetlerine esas olan yapı sınıflandırmaları yapılarak ve her bir yapı sınıfı kendi içinde gruplara ayrılarak yapı yaklaşık birim maliyetleri (TL/m2) belirlenmektedir. Anayasa’nın suç ve cezaların belirliliği ve eşitlik ilkeleri doğrultusunda, idarelerce para cezası işlemi tesis edilirken, idari para cezalarının, yukarıda sözü edilen yapı yaklaşık maliyetleri ölçüt alınarak hesaplanması ve idari para cezasının, istisnalar dışında, mevzuata aykırı yapının sınıfı ve grubuna göre, yapı yaklaşık maliyetinin yaklaşık olarak % 4'ü ile % 25'i arasında tesis edilmesi uygun görülmüştür. Bu kapsamda, ikinci fıkranın (a) bendinde, her bir yapı sınıfı için metrekare başına uygulanacak birim para cezası, Bakanlıkça en son 2008 yılı için yayımlanan Tebliğdeki yapı yaklaşık maliyetleri, Maliye Bakanlığınca yayımlanan 2009 yılı yeniden değerleme oranı kadar artırılarak hesaplanan yapı yaklaşık maliyetinin yaklaşık % 4'ü esas alınarak belirlenmiştir. (b) bendinde, yapı inşaat alanı üzerinden hesaplanması mümkün olmayan aykırılıklarda, aykırılığa konu imalatın Bakanlıkça yayımlanan birim fiyat listesine göre ilgili idarece belirlenen keşif bedelinin % 20'si kadar idari para cezası verileceği belirlenmiştir. (c) bendinde, Anayasa Mahkemesi’nin Kararında sözü edilen, mevzuata aykırı yapının ve yapıldığı alanın mülkiyet durumu, bulunduğu alanın özelliği, kente ve çevreye etkisi. yapının yaş veya yeni ya da eski olma durumu, niteliği, sınıfı, can ve mal güvenliğini tehdit edip etmediği, aykırılığın büyüklüğü gibi ölçütlerin para cezasını etkileyeceği kabul edilerek. mevzuata aykırı yapının öngörülen ölçütleri de kapsaması halinde, idarece tesis edilecek para cezasının, (a) ve (b) bentlerine göre hesaplanan idari para cezasına, her bir ölçüt için belirlenen oranlarda para cezalan da ayrı ayrı eklenmek suretiyle hesaplanacağı açıklanmıştır. Buna göre, (a) bendine göre hesaplanan ve mevzuata aykırı bir yapıya uygulanması gereken en az para cezası, yapı yaklaşık maliyetinin yaklaşık % 4'ü kadar olurken, mevzuata aykırılığın (c) bendinde yer alan ölçütler içinde en yüksek oranlarda olanlarını kapsaması halinde, istisnalar dışında, uygulanacak idari para cezası yapı yaklaşık maliyetinin yaklaşık % 25'ini bulacaktır. Yapılan düzenleme ile, idarece tesis edilecek para cezalarının hem alt ve üst sınırları belirlenmiş, hem de Anayasa Mahkemesinin Kararının gerekçesinde belirtilen para cezasını etkileyen ölçütlere açık, belirgin ve somut bir şekilde yer verilmiş, alt ve üst sınırlar arasında para cezasının ne şekilde tesis edilmesi gerektiği objektif şekilde ortaya konarak idarelerin alt ve üst sınırlar arasında takdir yetkilerini kullanırken eşitsizlik, haksızlık ve keyfîliğe yol açabilecek uygulamaların önüne geçilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca, yapıdaki mevzuata aykırılık, kapladığı alan dışında, aynı zamanda yapının tamamım ya da bir bölümünü de etkiliyor ise para cezalarına konu alanın hesaplanmasında, aykırılıktan etkilenen alanın dikkate alınacağı hükme bağlanmıştır. Üçüncü fıkrada, 3194 sayılı Kanunun 18 inci maddesinde yer alan kısıtlamalar ve 28 inci maddesinde yer alan yükümlülükler ile 33 üncü maddesindeki umumi hizmetlere ayrılan yerlerde yapılacak muvakkat yapılara, 34 üncü maddesindeki inşaat, tamirat ve bahçe tanzimi ile ilgili tedbirlere ve mükellefiyetlere, 35 inci maddesindeki bina ön cephe hattı ile yol arası ve tabii zeminin kazılmasına, 36 ncı maddesindeki kapıcı dairesi ve sığmaklara, 37 nci maddesindeki otopark tesisine, 40 inci maddesindeki arsalarda, evlerde ve sair yerlerde, halkın sağlık ve selameti için alınması gereken tedbirlere, 41 inci maddesindeki idarece belirlenen yollar üzerinde sakıncalı bina bulunan veya binasız arsaların yola bakan yüzlerinin İdarece belirlenen şartlarda kapatılmasına ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmeyen veya bu yükümlülüklere aykırı davranan yapı veya parsel sahibine, müelliflere, ilgili fenni mesule, yapı müteahhidine ve şantiye şefine, ilgisine göre ayrı ayrı olmak üzere, can ve mal güvenliğini tehdit edip etmemesi, çevre ve sağlık şartlarını etkileyip etkilemediği hususları da tespit edilerek kademeli olarak idari para cezası verilmesi hükme bağlanmıştır. Dördüncü fıkrada, yapıldığı tarih itibarıyla plan ve mevzuata uygun olmakla beraber, o tarihten bu yana onarım görmemesi veya bugüne kadar maruz kaldığı fiziki koşullar gibi sebeplerle mevcut haliyle veya öngörülen bir afet tehlikesi karşısında can ve mal güvenliğini tehdit edeceği idarece veya mahkeme kararıyla tespit olunan yapılara, idarece uyarılmasına rağmen yapı sahibince güçlendirme yapılmaması veya 3194 sayılı Kanunun 39 uncu maddesi uyarınca yıkılmaması durumunda, yapı sahibine idari para cezası verilmesi Öngörülerek, can ve mal güvenliğini tehdit eden veya edebilecek olan yapıların sahiplerinin, idarenin uyanlarını dikkate alması ve bu konularda daha hassas davranılması amaçlanmıştır. Beşinci fıkrada yapılan düzenleme ile, 3194 sayılı Kanunun 27 nci maddesi kapsamında kalan yapı ruhsatına tabi olmayan yapıların da projelerine uygun olarak yapılması, muhtarlıktan izin alınması ve fen ve sağlık şartlarına uygun olarak yapıldığına dair valiliğinden izin alınması gerektiği belirtilerek, köy yerleşik alanlarında 3194 sayılı Kanunun 27 nci maddesi kapsamında, projeleri idarece incelenmiş ve fen ve sağlık kurallarına uygun olarak yapılan, ancak muhtarlık izni alınmayan yapılar için üçyüz Türk lirası idari para cezası verilmesi öngörülmüş, böylelikle yapıların muhtarlıktan izin alınarak yapılması için yaptırım getirilmiştir. Bunun yanında, söz konusu alanda yapılan yapılardaki diğer aykırılıklar ile ruhsata tabi tarım ve hayvancılık amaçlı yapılar için en az üçyüz Türk lirası olmak üzere, ikinci fıkraya göre belirlenen idari para cezasının beşte bir oranında uygulanacağı hükme bağlanmıştır. Altıncı fıkrada, maddede belirtilen fiillerin, yapının inşâ süreci içinde tekrarı halinde. para cezalarının bir kat artırılarak uygulanacağı hüküm haline getirilmiştir. Yedinci fıkra ile, para cezalarının, Türk Ceza Kanununun 184 üncü maddesine göre imar kirliliğine neden olmak suçundan hüküm giyenlere faizsiz olarak iade edilmesi sağlanarak hapis cezası ve idari para cezasının birlikte verilmemesi amaçlanmıştır. Sekizinci fıkrada yapılan düzenleme ile, para cezalarına ilişkin başvuruların onbeş gün içinde yetkili idare mahkemelerine yapılması öngörülmüş, ayrıca yapının mevzuata uygun hale getirilmesi veya yıkılması veya başvuru yapılmasının idari para cezası uygulamasını durdurmayacağı, yapının plan ve mevzuata veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere uygun hale getirilmesine İlişkin idarenin bilgisi dahilinde yapılan işlemlerin mühür bozma suçu sayılmayacağı hükme bağlanmıştır. Düzenleme ile, yargı kararlarına uygunluk da sağlanmıştır. Dokuzuncu fıkrada, harita, plan, etüt ve proje müelliflerine, fenni mesullere, yapı müteahhitlerine, şantiye şeflerine, imar mevzuatına aykırı fiillerinden dolayı verilen cezalar ve haklarındaki kesinleşmiş mahkeme kararlarının, ilgililerin sicillerine işlenmek ve ilgili mevzuatı kapsamında işlem yapılmak üzere idare tarafından üyesi oldukları meslek odasına ve Bakanlığa bildirilmesi ve bu kişilerin ceza süreleri dolmadan yeni bir iş üstlenemeyecekleri hükme bağlanmış olup böylece, mevzuata uygun hareket edilmesinin merkezden de kontrolünün sağlanması amaçlanmıştır. Onuncu fıkra ile, yapı müteahhitlerinin yetki belgesinin iptaline yönelik tedbirler açıklanmış, sorumluluklarını yerine getirmeyen yapı müteahhitlerine ilişkin yapılacak işlemler belirlenmiş, vergi ve sigorta borcunu ödemeden yeni bir iş alınamayacağı ancak eski işlerin tamamlanabileceği hüküm altına alınmıştır. Bu fıkra ile, yapı müteahhitliği bir yandan disiplin altına alınmakta bir yandan da vergi ve sigorta borçlarının tahsiline imkan tanınmaktadır. -------------------------------------- MADDE 42 - Bu Kanunun uygulanmasında vatandaşa ve meslek mensuplarına tanınan hak ve yetkileri kötüye kullananlara uygulanacak ceza hükümleri, fiillerine göre tadat edilmektedir.

Şerhi Ekleyen Üyemiz: Av.Can DOĞANEL Hukukçu Avukat

Şerh No : 12242 Şerh Son Güncelleme: 14-10-2011