Türk Hukuk Sitesi Forum Alanları > THS Şerhi > 6102 S.lı Türk Ticaret Kanunu (Yeni) > MADDE 199 TK. MADDE 199 ile ilgili bilgi

Üye İsmi Bilgileriniz Hatırlansın mı? Şifre

6102 S.lı Türk Ticaret Kanunu (Yeni) MADDE 199 (1) Bağlı şirketin yönetim kurulu, faaliyet yılının ilk üç ayı içinde, şirketin hâkim ve bağlı şirketlerle ilişkileri hakkında bir rapor düzenler. Raporda, şirketin geçmiş faaliyet yılında hâkim şirketle, hâkim şirkete bağlı bir şirketle, hâkim şirketin yönlendirmesiyle onun ya da ona bağlı bir şirketin yararına yaptığı tüm hukuki işlemlerin ve geçmiş faaliyet yılında hâkim şirketin ya da ona bağlı bir şirketin yararına alınan veya alınmasından kaçınılan tüm diğer önlemlerin açıklaması yapılır. Hukuki işlemlerde edimler ve karşı edimler, önlemlerde, önlemin sebebi ve şirket yönünden yarar ve zararları belirtilir. Zarar denkleştirilmişse, bunun faaliyet yılı içinde fiilen nasıl gerçekleştiği veya şirketin sağladığı hangi menfaatlere ilişkin olarak bir istem hakkı tanındığı ayrıca bildirilir. (2) Rapor, doğru ve dürüst hesap verme ilkelerine uygun olmalıdır. (3) Yönetim kurulu raporun sonunda şirketin, hukuki işlemin yapıldığı veya önlemin alındığı veya alınmasından kaçınıldığı anda kendilerince bilinen hâl ve şartlara göre, her bir hukuki işlemde uygun bir karşı edim sağlanıp sağlanmadığını ve alınan veya alınmasından kaçınılan önlemin şirketi zarara uğratıp uğratmadığını açıklar. Şirket zarara uğramışsa, yönetim kurulu ayrıca zararın denkleştirilip denkleştirilmediğini de belirtir. Bu açıklama sadece yıllık faaliyet raporunda yer alır. (4) Hâkim şirketin her yönetim kurulu üyesi, yönetim kurulu başkanından; bağlı şirketlerin finansal ve malvarlığıyla ilgili durumları ile üç aylık hesap sonuçları, hâkim şirketin bağlı şirketlerle, bağlı şirketlerin birbirleriyle, hâkim ve bağlı şirketlerin pay sahipleri ve bunların yakınlarıyla ilişkileri; yaptıkları işlemler ve bunların sonuç ve etkileri hakkında, özenli, gerçeği aynen ve dürüstçe yansıtan hesap verme ilkelerine göre düzenlenmiş bir rapor hazırlattırıp yönetim kuruluna sunmasını ve bunun sonuç kısmının yıllık rapor ile denetleme raporuna eklenmesini isteyebilir. Bağlı şirketler, red için yoruma yer bırakmayacak açıklıkta bir haklı sebebin varlığını ispat edemedikleri takdirde, bu raporun hazırlanması için gerekli olan bilgi ve belgeleri hâkim şirketin bu işle görevlendirilen uzmanlarına vermekle yükümlüdürler. İstemde bulunan yönetim kurulu üyesi, bunu bir üçüncü kişinin yararlanması amacıyla yapmışsa bunun sonuçlarından sorumlu olur.

Gerekçesi

Üyemizin Notu: Birinci fıkra: Birinci fıkra Alm POK 312 nci paragrafından alınmıştır. Bağlı şir*ketin yönetim kurulu her yıl "bağlılık raporu" diye adlandırılan bir rapor hazırlar. Bu rapor bağlı şir*ketlerin kendi aralarındaki ve hâkim şirketle aralarındaki ilişkileri ve bu ilişkilerin kayıp/yarar olarak sonuçlarını açıklar. Raporun hazırlanmaması cezaî yaptırıma bağlanmıştır. Rapor yarar/kayıp sonuç*larını açıkladığı için, 202 ve devamı hükümleri, özellikle kayıp ve denkleştirme davaları yönünden önem taşır. Hüküm, şirketler topluluğuna ilişkin sorumluluk hükümleri ve özellikle 438 ve devamı maddelerde düzenlenmiş bulunan özel denetim ve 437 nci maddede öngörülen inceleme hakkı ile birlikte değerlendirildiğinde amacı daha iyi anlaşılır. Çünkü pay sahipleri bu rapora dayanarak so*rumluluk davası açabilecekleri gibi bilgi alma haklarını daha bilinçli bir şekilde kullanabilirler. İkinci fıkra: Dördüncü fıkra altında verilen açıklamalara bakılmalıdır. Üçüncü fıkra: Yönetim kurulunun hazırladığı raporun sonuç kısmı, yıllık rapora alınarak ola*ğan genel kurula sunulan, böylece paysahiplerinin aydınlatılmasında önemli rolü olan kısımdır. Bu*rada yönetim kurulu, faaliyet yılında gerçekleştirdiği tüm hukuki işlemleri ve alınan veya alınmayan tedbirleri değerlendirerek, bunların şirkete sağladığı fayda ve kayıpları ortaya koyacaktır. Yö*netim kurulu, değerlendirmesini, söz konusu işlemlerin veya tedbirlerin gerçekleştirilmesinin söz konusu olduğu sırada kendisi tarafından bilinen hal ve şartlar ışığında yapacaktır. Yönetim kurulu*nun sorumluluğu açısından kurulca "bilinmesi gereken" bazı hal ve şartların da dikkate alınıp alınmayacağı, öğreti ve içtihat faaliyeti gerektirir. Her halükarda yönetim kurulu, ilgili her hukuki iş*lem için karşı edimin uygunluğunu değerlendirecek, uygun bir karşı edim alınmamışsa bundan do*ğan kaybın nasıl denkleştirildiğini açıklayacaktır. Alınan veya alınmasından kaçınılan tedbirler için de fayda/zarar analizi yapılır. O faaliyet yılında birinci fıkraya göre açıklanması gereken bir huku*ki işlem veya tedbir bulunmuyorsa, bu da rapora yazılır. Dördüncü fıkra: Bu fıkra, hâkim şirketin yönetim kurulu üyelerinin, bağlı şirketler hakkında bazı ilişkileri sorgulama ve bilgi alma hakkını düzenlemektedir. Rapor "özenli, gerçeği aynen ve dü*rüstçe yansıtan hesap verme ilkeleri"ne göre düzenlenmelidir. Raporun niteliğine (kalitesine) ilişkin bu ölçü emredicidir. "Hesap verme" ibaresi ise hükme bilinçle konulmuştur. Amaç, sadece aydınlatma, üyelerin fikirleri olsun diye bilgi verme değil; denetlemeye olanak sağlayacak rakamların, ol*guların ve sonuçların açıklanmasıdır. Hükmün öngörülme amacı hâkim şirketin yönetim kurulu üyelerine, konsolide bir finansal ve malvarlıksal resim vererek onlara denetim ve gözetim yapma, gereğinde önlem alma, fikir edinme olanağını sağlamaktır. Bilgi alma hakkı bağlı şirketlerin birbirleriyle, paysahipleri ve bunların yakınlarıyla ilişkilerini de kapsadığından, hüküm şeffaflığa da yar*dımcı olur. Şirketin bu raporu kendi bilgi ve olanaklarıyla hazırlaması hem güçtür; hem de böyle bir rapor amaca tam olarak hizmet edemez. Bu sebeple madde bağlı şirketlerin de gerekli bilgi ve bel*geleri vermelerini açıkça ve emredici nitelikte öngörmüştür. Bağlı şirket yoruma yer bırakmayacak açıklıkta haklı bir sebebin bulunması halinde bilgi ve bel*ge vermeyi reddedebilir. İstenen bilginin hükmün amacı dışında, meselâ bir haberde, davada, diğer bir raporda, bir kitapta kullanılacak olması, rakibe, potansiyel rakibe veya yabancılara verilme tehli*kesi taşıması, bu hüküm anlamında haklı sebeptir. Bilginin ayrıca amaca uygun kullanılması, yuka*rıda sayılan durumlardaki haklılığı ortadan kaldırmaz. Bu anlam özellikle son cümleden anlaşılır. Son cümle özel bir sorumluluk hâlidir. Bu hüküm Alm. POK 312 nci paragrafından tamamen farklı bir açıdan konuya yaklaşmaktadır. Adalet Komisyonu Raporu'ndan: Alt Komisyonca, Tasarının 199 uncu maddesinde aşağıdaki gerekçelerle değişiklik yapılmış ve yapılan bu değişiklik Komisyonumuzca da uygun görülmüş, ayrıca maddenin birinci fıkrası ile dördüncü fıkrasında redaksiyon yapılmak suretiyle değişiklik yapılmıştır: Tasarının 199 uncu maddesini, bağlı şirketlerle hakim şirketin "bağlılık" raporlarına ilişkin dü*zenlemeyi incelerken bu raporların aleniyete kavuşturulup kavuşturulmaması sorununu -bilim ko*misyonu yanında- bir kere daha ele alıp incelemiştir. Maddenin bir anlamda mehazı olan Alman*ya'da öğretide bazı yazarların, hükmün amacına ulaşabilmesi için bu raporların yayınlanması gerektiğini, aksi halde düzenlemenin hiçbir hizmet görmeyeceğini ileri sürerler. Almanya'da azınlık*ta kalan bu görüşün önerisinin ülkemize yararı olmayacağı düşünülmüştür. Çünkü, bağımlılık rapor*ları topluluk içi ilişkiler hakkında hem bağlı hem de hakim şirketin yöneticilerine gerçek resmi gös*terip, onları ikaz edip gereğinde önlem almalarını ve maddenin üçüncü fıkrasından da anlaşıldığı gi*bi paysahiplerinin de sonuç hakkında bilgi sahibi olmalarını amaçlamaktadır. Sonucun paysahiple*rine açıklanması zaten gizliliği ortadan kaldırmakta, ancak resmin bütünü ile rakip topluluklara gös*terilmesinden bir yarar umulmamaktadır. Ayrıca, şirketler topluluğunu ilk defa düzenleyen Türki*ye'nin, Almanya'nın 1965'den beri uyguladığı hükümlerin ötesine gitmesi de doğru görülmemiştir. Aşırı bir adımın kontrol edilemeyecek riskleri ortaya çıkarabileceği düşünülmüştür. Bu değerlendir*melerle üçüncü fıkranın son cümlesi daha açık ve amacı vurgulayıcı şekilde kaleme alınmıştır. Ay*rıca maddenin birinci fıkrasına, bağlı şirketin yönetim kurulunun hazırlayacağı raporun kapsamına hakim şirketle olan ilişkileri de almasını sağlayıcı ve yönlendirmenin altını çizen bir ek yapılmıştır. İkinci fıkradaki "özenli" kelimesi kaldırılmış, bunun yerine mehazı tam yansıtabilmek için doğru ve dürüst hesap verme ilkesine vurgu yapılması daha uygun görülmüştür.

Şerhi Ekleyen Üyemiz: Av.Nevra ÖKSÜZ Hukukçu Avukat

Şerh No : 11821 Şerh Son Güncelleme: 03-07-2011