Çeklerde "karşılıksızdır" işleminin yapılmasına sebebiyet verme suçu-Tüzel Kişilerde Fail Konusu

5941 S.lı Çek Kanunu MADDE 5

(DEĞİŞİK FIKRA RGT: 09.08.2016 RG NO: 29796 KANUN NO: 6728/63)
(1) Üzerinde yazılı bulunan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresi içinde ibrazında, çekle ilgili olarak “karşılıksızdır” işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında, hamilin şikayeti üzerine, her bir çekle ilgili olarak, binbeşyüz güne kadar adli para cezasına hükmolunur. Ancak, hükmedilecek adli para cezası; çek bedelinin karşılıksız kalan miktarı, (İPTAL EDİLEN BÖLÜM RGT: 10.10.2017 RG NO: 30206 ANY. MAH. 26.07.2017 T. 2016/191 E. 2017/131 K.) az olamaz. Mahkeme ayrıca, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına; bu yasağın bulunması halinde, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının devamına hükmeder. Yargılama sırasında da resen mahkeme tarafından koruma tedbiri olarak çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına karar verilir. Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı, çek hesabı sahibi gerçek veya tüzel kişi, bu tüzel kişi adına çek keşide edenler ve karşılıksız çekin bir sermaye şirketi adına düzenlenmesi durumunda ayrıca yönetim organı ile ticaret siciline tescil edilen şirket yetkilileri hakkında uygulanır. Koruma tedbiri olarak verilen çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararlarına karşı yapılan itirazlar bakımından 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 353 üncü maddesinin birinci fıkrası hükmü uygulanır. Bu suçtan dolayı açılan davalar icra mahkemesinde görülür ve İcra ve İflas Kanununun 347, 349, 350, 351, 352 ve 353 üncü maddelerinde düzenlenen yargılama usulüne ilişkin hükümler uygulanır. Bu davalar çekin tahsil için bankaya ibraz edildiği veya çek hesabının açıldığı banka şubesinin bulunduğu yer ya da hesap sahibinin yahut şikayetçinin yerleşim yeri mahkemesinde görülür.

(YENİDEN DÜZENLEMİŞ FIKRA RGT: 09.08.2016 RG NO: 29796 KANUN NO: 6728/63)
(2) Birinci fıkra hükmüne göre çek karşılığını ilgili banka hesabında bulundurmakla yükümlü olan kişi, çek hesabı sahibidir. Çek hesabı sahibinin tüzel kişi olması halinde, bu tüzel kişinin mali işlerini yürütmekle görevlendirilen yönetim organının üyesi, böyle bir belirleme yapılmamışsa yönetim organını oluşturan gerçek kişi veya kişiler, çek karşılığını ilgili banka hesabında bulundurmakla yükümlüdür. Birinci fıkra uyarınca hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilenler, yasaklılıkları süresince sermaye şirketlerinin yönetim organlarında görev alamazlar. Ancak, hakkında yasaklama kararı verilenlerin mevcut organ üyelikleri görev sürelerinin sonuna kadar devam eder.

(3) Çek hesabı sahibi gerçek kişi, kendisi adına çek düzenlemek üzere bir başkasını temsilci veya vekil olarak tayin edemez. Gerçek kişinin temsilcisi veya vekili olarak çek düzenlenmesi halinde, bu çekten dolayı (DEĞİŞİK İBARE RGT: 03.02.2012 RG NO: 28193 MÜKERRER KANUN NO: 6273/3) hukuki (DEĞİŞİK İBARE RGT: 09.08.2016 RG NO: 29796 KANUN NO: 6728/63) (KOD 2) ve cezai sorumluluk çek hesabı sahibine aittir.

(4) (MÜLGA FIKRA RGT: 03.02.2012 RG NO: 28193 MÜKERRER KANUN NO: 6273/3)

(5) Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı ile ilgili olarak, herhangi bir adres değişikliği bildiriminde bulunulmadığı sürece ilgilinin çek hesabı açtırırken bildirdiği adrese 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanunu'nun 35 inci maddesine göre derhal tebligat çıkarılır. Adresin bankaya yanlış bildirilmesi veya fiilen terkedilmiş olması halinde de, tebligat yapılmış sayılır.

(6) Hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilmiş olan kişi, elindeki bütün çek yapraklarını ait olduğu bankalara iade etmekle yükümlüdür. Bu kişi adına yeni bir çek hesabı açılamaz.

(7) Hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilmiş olan kişi, kararın kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren on gün içinde, düzenlemiş bulunduğu ve henüz karşılığı tahsil edilmemiş olan çekleri, düzenleme tarihlerini, miktarlarını ve varsa lehtarlarını da göstermek suretiyle, muhatap bankaya liste halinde vermekle yükümlüdür.

(DEĞİŞİK FIKRA RGT: 09.08.2016 RG NO: 29796 KANUN NO: 6728/63)
(8) Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararına ilişkin bilgiler, güvenli elektronik imza ile imzalandıktan sonra, Adalet Bakanlığı Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) aracılığıyla MERSİS ile Risk Merkezine elektronik ortamda bildirilir. Hakkında çek hesabı açma yasağı kararı verilen kişiler, Risk Merkezi tarafından bankalara bildirilir. Bu bildirimler ile bankalara yapılacak duyurulara ilişkin esas ve usuller, Adalet Bakanlığının uygun görüşü alınarak Risk Merkezi tarafından belirlenir.

(YENİDEN DÜZENLEMİŞ FIKRA RGT: 09.08.2016 RG NO: 29796 KANUN NO: 6728/63)
(9) Karşılıksız kalan bir çekle ilgili olarak yapılan yargılama neticesinde mahkeme tarafından beraat, ceza verilmesine yer olmadığı, davanın düşmesi veya davanın reddine karar verilmesi halinde, aynı kararda, çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırılmasına karar verilir. Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırılmasına ilişkin kararların kesinleşmesi üzerine, bu kararlar, MERSİS ile Risk Merkezine sekizinci fıkradaki usullere göre bildirilir ve ilan olunur.

(DEĞİŞİK FIKRA RGT: 09.08.2016 RG NO: 29796 KANUN NO: 6728/63)
(10) Birinci fıkrada tanımlanan suç nedeniyle, ön ödeme, uzlaşma ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin hükümler uygulanmaz.

(EKLENMİŞ FIKRA RGT: 09.08.2016 RG NO: 29796 KANUN NO: 6728/63)
(11) Birinci fıkra uyarınca verilen adli para cezalarının ödenmemesi durumunda, bu ceza, 13/12/2004 tarihli ve 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun 106 ncı maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan kamuya yararlı bir işte çalıştırma kararı verilmeksizin doğrudan hapis cezasına çevrilir.

(11) (MÜLGA FIKRA RGT: 03.02.2012 RG NO: 28193 MÜKERRER KANUN NO: 6273/3)

Çeklerde "karşılıksızdır" işleminin yapılmasına sebebiyet verme suçu-Tüzel Kişilerde Fail Konusu

Üyemizin Notu: Yeni Çek Kanununda suçun failinin belirlenmesinde "karşılıksızdır işleminin yapılmasına sebebiyet verme" ilkesi ile çek bedeli karşılığını bankada bulundurmaktan, sağlamaktan sorumlu kişinin fail olacağı vurgulanmaktadır.
Buna göre tüzel kişilere ait çeklerde:
1- 5941 S.K. m. 2/8: "Tüzel kişi adına çek düzenleyen kişinin adı ve soyadı, düzenlenen çek üzerine açıkça yazılır."
2- 5941 S.K. m.5/2: "...tüzel kişinin malî işlerini yürütmekle görevlendirilen yönetim organının üyesi..." şeklinde olmakla tüzel kişi, -*yönetim organının bir üyesini*-, tüzel kişinin mali işlerini yürütmekle görevlendirebilir. Yönetim organının kararıyla belirlenerek TTK m.323 e uygun şekilde tescil edilen bu kişi, tüzel kişiye ait çekin bedelinin sağlanması ve ödenmesi konusunda sınırlandırılamaz tasarruf yetkisini haiz olacaktır.
3- 5941 S.K. m.5/2:"...böyle bir belirleme yapılmamışsa yönetim organını oluşturan gerçek kişi veya kişiler, çek karşılığını ilgili banka hesabında bulundurmakla yükümlüdür." düzenlemesi mucibince şayet tüzel kişi tarafından yukarıda (2 de) belirtilen şekilde bir görevlendirme yapılmamışsa tüm yönetim organı çek bedelinin banka hesabında bulundurulmasından sorumlu olacaktır.
4- Hangi tarih nazara alınarak sorumlu kişinin belirleneceği de önemlidir. Burada çekin düzenlenme tarihi değil; karşılıksız işleminin yapıldığı tarihte sorumlu olan yönetim organı üyesi veya duruma göre yönetim organının fail olması söz konusudur.

Tüzel kişilerde aslen çek hesabı sahibinin tüzel kişinin kendisi olması hasebiyle anılan şekilde düzenlemeye gidilmiştir. Böylece amaçlanan, çeklerinin ödenmesi konusunda tüzel kişilerin yöneticilerinin/yönetim organlarının hassasiyet göstermelerini sağlamaya çalışmaktır.

*Yönetim organından kasıt tüzel kişinin "kanuni organıdır";bu da -çoğunlukla- anonim şirketlerde yönetim kurulunu, limited şirketlerde şirket müdürünü/müdürlerini, kollektif ve komandit şirketlerde yönetici ortağı ifade etmektedir.

Şerhi Ekleyen Üyemiz:

Av.Nevra ÖKSÜZ

Hukukçu

Avukat

Şerh No : 6180

Şerh Son Güncelleme: 16-07-2010

THS Sunucusu bu sayfayı 0,03536296 saniyede 8 sorgu ile oluşturdu.