Kollukta Dinlenen Tanığa (Bilgi Beyan Sahibi) Çekinme Hakkının Bildirilmesi

Bilindiği gibi kolluk bir suçu araştırırken bilgisine başvurulması gereken kişileri çağırarak gerekli şeyleri sorar (PVSK Md.15). Bu kişiler genellikle suçu gören yada bir şekilde suç ile ilgili bilgisi olan kişilerdir. Yani tanıklardır. Ancak kolluk tanıkların ifadesini alma yetkisine sahip değildir. Bunun bir sonucu olarak da kolluk, suç tanığının beyanlarını Bilgi Beyan İfade Tutanağı, Bilgi Alma Tutanağı gibi çeşitli adlar altında belgelemektedir. Çoğu zaman bu ifade formatlarının içeriğinde tanık hakları yer almamaktadır. Neticede Bilgisine Başvurulan kişinin CMK md. 45'te sayılan yakınlarını suçlayıcı beyanları da kayda alınmış olmaktadır.
Sonuç olarak kolluğun bu şekilde ifadesine başvurduğu kişilere tanıkların sahip olduğu hakları anlatması, ve çekinme hakkına sahip ise bunu kullanıp kullanmayacağını sorması gerekir mi?

Alıntı: Yazan polis77 Bilindiği gibi kolluk bir suçu araştırırken bilgisine başvurulması gereken kişileri çağırarak gerekli şeyleri sorar (PVSK Md.15). Bu kişiler genellikle suçu gören yada bir şekilde suç ile ilgili bilgisi olan kişilerdir. Yani tanıklardır. Ancak kolluk tanıkların ifadesini alma yetkisine sahip değildir. Bunun bir sonucu olarak da kolluk, suç tanığının beyanlarını Bilgi Beyan İfade Tutanağı, Bilgi Alma Tutanağı gibi çeşitli adlar altında belgelemektedir. Çoğu zaman bu ifade formatlarının içeriğinde tanık hakları yer almamaktadır. Neticede Bilgisine Başvurulan kişinin CMK md. 45'te sayılan yakınlarını suçlayıcı beyanları da kayda alınmış olmaktadır. Sonuç olarak kolluğun bu şekilde ifadesine başvurduğu kişilere tanıkların sahip olduğu hakları anlatması, ve çekinme hakkına sahip ise bunu kullanıp kullanmayacağını sorması gerekir mi?

Her ne kadar CMK nun 2. ve 43 uncu maddesindeki düzenlemeler nedeniyle kolluğun tanık beyanı alması mümkün görünmese de, 59 uncu madde ve bu maddenin gerekçesinden kolluğun en azından ifade sahibi olarak tanık beyanı alabileceği sonucunu çıkarmak mümkündür. Aksi halde olayın sıcaklığı ile elde edilen birçok delil yok olabilir. Ancak yine CMK md. 45/3 uyarınca tanıklıktan çekinebilecek olan kimselere, dinlenmeden önce tanıklıktan çekinebilecekleri bildirilmelidir. Kolluk yaptığı soruşturma işlemlerinde maddi gerçeği ortaya koyacak tüm delilleri gerek sözlü olarak gerekse tutanaklarla savcılığa bildirmelidir. Tanıklıktan vazgeçme hakkı bulunan ve kolluğa ifade vermek istemeyen kişilerin de olay hakkında bilgisi olduğu düşünülüyor ise bu kişilerin tespiti yapılarak bildirilmelidir. Aksi hal kolluğun görevini tam olarak ifa etmemesi anlamına gelir

Sayın kezzy, cevabınız için teşekkür ederim. Kolluğa ifade vermek istemeyen kişiler hakkında genel uygulamamız sizin de belirttiğiniz gibi kimlik ve adres tespiti yapıp dosyaya ekleyerek Savcılığa göndermektir. Ancak Tanığın CMK md.45'te sayılan yakınlarının Şüpheli sıfatıyla işlem gördüğü durumlarda tanık çekinme hakkına sahip olduğunu genellikle bilmemektedir ve yasa gereği ifade vermek zorunda olduğunu düşünmektedir. Benzer bir durumu savcıya bildirdiğimde "sizin bildirmenize gerek yok, biz daha sonra burada çekinme hakkını bildiririz" demişti.
Daha da farklı bir durumu bir örnekle açıklamak istiyorum. A ve B karı-kocadırlar, A komşusu C'yi darp eder ve B'de C'yi ölümle tehdit eder. A'nın Kasten Yaralama Suçundan şüpheli sıfatıyla ifadesi alınacaktır. Elbette ki karısı B'nin C'yi ölümle tehdit edip etmediği de sorulacaktır. Bu durumda nasıl bir yol izlemek gerekir.

Evrensel hukuk kaidesi olan "Nema Terature" aynı zamanda Anayasamızın 38/5 inci maddesinde düzenlenmiştir. Burada amaç kişinin kendisini ve yakınlarını suçlamaya zorlanmasının önüne geçmektir. Dolayısıyla tanıklıktan çekinme müessesesi bu sebepten düzenlenmiştir. Kollukta da bunun farkında olarak hatırlatma yapmak ve kişiye "Susma Hakkı" olduğunu hatırlatmak işte bu ilkenin tezahürüdür. Kollukta yahut savcılıkta bu hak hatıralatılmaması halinde alınan ifadeler mahkeme aşamasında kişinin tanıklıktan çekinme hakkının olmasının anlaşılması üzerine okunamayacak belgelerden olduğu ceza muhakemesi kanunumuzca hükme bağlanmıştır. Yasal dayanağımız CMK 210/2'dir. İyi çalışmalar.