15 Soruda Referandum

Tartışmalar bitmeyecek

GÖKÇER TAHİNCİOĞLU Ankara


1 - Referanduma katılım oranı sonuçların geçerliliğini etkiler mi?
- Hayır. Yüksek Seçim Kurulu (YSK) Başkanı Muammer Aydın, mevzuat uyarınca katılım yüzde 20 olsa bile oy kullananların yarısından bir fazlasının tercihinin geçerli olacağını açıkladı.

2 - Çıkan sonuca göre oylanan anayasa değişikliği paketi yürürlüğe girdi mi?
- Paket, birkaç gün içinde gerçekleşmesi beklenen YSK'nın referandumun kesin sonuçlarını ilanıyla resmen yürürlüğe girecek.

3 - Paketteki düzenlemelerin tamamı aynı anda mı kabul edilmiş oldu?
- Evet. Referanduma sunulan metinlerde halkın "bütün paket" için "evet", ya da "hayır" oyu kullanabileceği hükmü var.

4 - Anayasa'da hangi değişiklikler yapılmış oldu?
- Cumhurbaşkanı bundan sonra TBMM tarafından değil, halk tarafından seçilecek. Cumhurbaşkanının 7 yıl olan görev süresi 5 yıl olacak. Aynı kişi 2 kez cumhurbaşkanı seçilebilecek. Cumhurbaşkanının görev süresinin bitmesinden önceki 60 gün içinde yeni cumhurbaşkanı seçilecek. 5 yılda bir yapılan genel seçimler bundan sonra 4 yılda bir gerçekleştirilecek. TBMM'nin tüm oturumları 184 milletvekili ile açılabilecek.


'Mahkemeye gidebilir'

5 - Referandumun sonuçlarına itiraz hakkı var mı?
- Seçim mevzuatına göre sonuçlara yönelik itiraz sadece sandıklardan çıkan oyların sayımına ilişkin yapılmış sayılıyor. Bu itirazları YSK karara bağlıyor. Prof. Dr. Necmi Yüzbaşıoğlu, "Belirsizlik ve tartışmalarla dolu referandumun sonuçlarıyla birlikte tümüyle yok hükmünde sayılabilmesi için konunun Anayasa Mahkemesi'ne götürülebileceğini" savunuyor.
Yüzbaşıoğlu, bu konuda şu görüşü dile getiriyor: "Bizim oyladığımız paket 16 Haziran'daki paket mi, yoksa 16 Ekim'de değiştirilen paket mi? Bu net değil. 16 Haziran'da Resmi Gazete'de yayımlanan pakette, '11. cumhurbaşkanının da halk tarafından seçileceğine' yönelik geçici 19. madde yer alıyordu.
Bu pakete ilişkin 120 günlük referandum süreci bitmeden, bu paketin oylaması yapılmadan geçici 19. madde paketten çıkarıldı. O zaman yeni bir referandum süreci başlatılmalıydı, ama YSK buna gerek görmedi. Ancak, bana göre bu hukuksuzluktur. Anayasa Mahkemesi'ne gidilebilir."

6 - Muhalefet konuyu Anayasa Mahkemesi'ne taşıyabilir mi?
- Muhalefet partilerinin teknik olarak bu hakkı bulunuyor. Yüzbaşıoğlu, olası bir başvuru konusunda, "Anayasa Mahkemesi, Anayasa'yı yorumlama görevi verilmiş tek organ. Kendini yetkili görür, referandumun 'yok hükmünde' olduğuna karar verirse, referandumun sonuçları da geçersiz olur. Ancak, aksi bir kararda yapılacak bir şey yok. Gidilebilecek yer olarak sadece AİHM kalır" diye konuştu.
Prof. Dr. İbrahim Kaboğlu ise, "Anayasa Mahkemesi, bu konuda sadece şekil denetimi yapabilir. Bunu da yaptı. Bence mahkemelere başvuru hakkı yok" diyor. Ancak, "16 Ekim'de yapılan son dakika değişikliğinin TBMM tarafından referanduma sunulmuş olduğu, fakat Anayasa'nın bir metni halkoyuna sunma yetkisini sadece cumhurbaşkanına verdiği" yolundaki görüş, ayrı bir inceleme konusu olarak ileri sürülebilir.

7 - AİHM, referandumla ilgili "hukuka aykırılık" saptaması yaparsa, kabul edilen paket hükümsüz hale gelir mi?
- Hayır. Türkiye'nin AİHM kararını dikkate alarak referandumla yürürlüğe giren paketin değişmesi için yeni bir anayasa değişikliği yapmaması halinde durumda bir değişiklik olmaz. Ancak, Türkiye hukuksuz biçimde anayasasını değiştirdiği saptanan ülke konumuna düşer.
Uzmanlara göre, bu durumda AB'nin bu hukuksuzluğu gidermesi için baskı yapması söz konusu olabilir. Prof. Dr. Kaboğlu, "AİHM'nin bir ihlal kararı vermesi zor. Ancak, seçmen iradesinin zedelendiğini belirtse bile referandum geçersiz hale gelmez" görüşünde.


'Sonuçlar tartışılabilir'

8 - YSK'nın bu konuda yapılacak olası bir başvuru sonucunda, referandumu sonuçlarıyla birlikte iptal etme olasılığı var mı?
- Teorik olarak evet. YSK, referandumdan önce, geçici 19. maddenin gümrüklerde oy kullanma işlemi başladıktan sonra paketten çıkarılmasının referandum sürecinin durmasını gerektirmediğine hükmetti. Ancak bu karar 5'e karşı 6 oyla çıktı. 6 üye, gümrüklerde kullanılan oyların, referandumun sonucunu etkiler düzeyde olması halinde, sonuçların yeniden tartışılabileceğini de dile getirdi.
Olası bir başvuruya karşı YSK'nın önceki kararını değiştirmesi mümkün. Ancak, kulislerde büyük bölümü oy verme sırasında harcanan 103 milyon YTL'ye mal olan referandum için YSK'nın böyle bir karar vermeyeceği vurgulanıyor.

9 - İtiraz süreçlerinden de sonuç alınamazsa, yürürlüğe giren pakete göre cumhurbaşkanlığı seçiminin yapılması gerekiyor mu?
- AKP, bunu engellemek için, "11. cumhurbaşkanının da halk tarafından seçileceğine" yönelik geçici 19. maddeyi paketten çıkarttı. Ancak, eski Danıştay Başkanı Nuri Alan, bunun da yeterli olmadığını savunuyor.
Alan, "Pakette, mevcut cumhurbaşkanının etkilenmeyeceğine yönelik bir geçici madde bulunmadığı için cumhurbaşkanının halka seçtirilmesi gerekir" görüşünü savunuyor.
Prof. Dr. İbrahim Kaboğlu da, "Bu görüşü savununlar var. Buna yönelik kararı bir başvuru halinde sadece YSK verebilir. Bu konu da tartışmaya açık" dedi.


'Gül'ün süresi tartışmalı'

10 - Pakete göre, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün görev süresi ne kadar olacak?
- Gül, yürürlükteki anayasaya göre 7 yıllığına cumhurbaşkanlığına seçildi. Ancak, 7 yıllık görev süresine ilişkin hüküm, YSK'nın referandumun sonuçlarını Resmi Gazete'de yayımlamasıyla ortadan kalkacak.
Anayasa'da, cumhurbaşkanının görev süresinin 5 yıl olduğu belirtilecek. AKP'nin isteği üzerine yeni anayasa taslağını hazırlayan ekibin başında bulunan Prof. Dr. Ergun Özbudun, "yürürlükteki metin geçerlidir" görüşüyle Gül'ün görev süresinin 7 yıldan 5 yıla indiğini savunuyor.
Ancak, YSK Başkanı Muammer Aydın önceki gün, "Bu konu tartışmalı" yorumunu yaptı. Prof. Dr. Yüzbaşıoğlu ise, "Aynı durum Fransa'da yaşandı. 7 yıllığına cumhurbaşkanı seçtikten sonra görev süresi 5 yıla indirildi. Ancak, seçilen cumhurbaşkanı yine 7 yıl görev yaptı. Gül'ün de 7 yıl görev yapması gerekir. Aksi takdirde, iktidara gelen her partinin, görevdeki kişileri, görev sürelerini kısaltarak tasfiye etmesinin yolu açılır" görüşünü savunuyor.

11 - Bu konudaki kararı kim verecek?
- Bu karar hemen verilmeyecek. Tartışmaları netleştiren yeni bir düzenleme yapılmazsa, bu tartışma ancak 5 yıl sonra gündeme gelecek. Bu dönemde, Gül'ün görev süresinin bittiğini savununlar TBMM'ye başvurabilecek. TBMM bu konuyu karara bağlayacak. TBMM kararına karşı konu Anayasa Mahkemesi'ne de taşınabilecek. Yüksek mahkemenin görüşü geçerli sayılacak. Çıkacak karara göre, Gül ya 5 yıl sonra koltuktan inecek, ya da toplam 7 yıl görev yapacak.


'Görev süresi tartışmalı'

12 - Gül, yeniden cumhurbaşkanı adayı olabilecek mi?
- Bu konu da tartışmalı. Prof. Yüzbaşıoğlu, "Görev süresi 7 yıl kabul edilirse, seçildiği dönemin anayasasına göre davranması gerekir. Bana göre yeniden aday olamaz" dedi. Farklı görüştekiler, paketteki düzenlemenin aynı kişiye iki kez aday olma hakkını tanıdığını, kaç yıl görev yaparsa yapsın, Gül'ün yeniden aday olabileceğini belirtiyor.
Bazı hukukçular ise, "5 yıl görev yaparsa ikinci kez seçilebilir, aksi takdirde 7+5, toplam 12 yıl görev yapacağı için aday olamaz. Bu yol açılırsa, diğer eski cumhurbaşkanlarının da aday olma hakkı doğar" görüşünü savunuyor.

13 - Bu konudaki kararı kim verecek?
- Paketteki düzenlemeye göre, cumhurbaşkanlığı seçiminin Gül'ün görev süresi bitmeden önceki 60 gün içerisinde tamamlanması gerekiyor. Gül, bu dönemde adaylık başvurusu yaparsa, konuyu TBMM karara bağlayacak. Ancak, diğer adayların Gül'ün adaylığına itiraz ederek konuyu Danıştay'a taşıma hakları bulunuyor.

14 - Cumhurbaşkanlığı seçiminin nasıl yapılacağı belli mi?
- Referandumun sonucuna göre, cumhurbaşkanını halk seçecek, ancak halkın bu seçimi nasıl yapacağı belirsiz. TBMM, yeni düzenleme yaparak bu boşluğu doldurabilecek. Ancak, bu düzenleme yapılana kadar olağanüstü bir nedenle cumhurbaşkanlığı seçiminin yenilenmesi gerekirse yeni belirsizlikler yaşanacak.

15 - Mevcut milletvekillerinin görev süresi ne kadar olacak?
- Mevcut milletvekilleri 5 yıllığına bu göreve seçildi. Yürürlüğe girecek pakete göre genel seçimin 4 yıl sonra yenilenmesi gerekiyor. Gül'ün görev süresine ilişkin tartışmada olduğu gibi bu konudaki karar da hemen verilmeyecek.
4 yıl sonra, 2011'de partiler TBMM'ye başvurarak Anayasa'ya göre seçimin yenilenmesini isteyebilecek. TBMM, "22 Temmuz seçiminin yapıldığı dönemdeki anayasaya göre seçimin 2012'de yapılması" gerektiğine karar verirse, konu Anayasa Mahkemesi'ne taşınabilecek.
Bu durumda kesin kararı yüksek mahkeme verecek. Mahkemenin kararı, Gül'ün görev süresine ilişkin tartışmalara da ışık tutacak.

http://www.milliyet.com.tr/2007/10/2...set/siy04.html

Yine Türkiye'ye özgü bir durum söz konusu.Referandum neden yapıldı ve hangi değişiklikleri kapsıyor?Tam bir muamma olarak halka sunuldu ve işte size demokrasi denildi.

TEMBELLİK ETTİM ARAŞTIRMADIM AMA BENİM FAKÜLTEDEN HATIRLADIĞIM KADARI İLE İDARE HUKUKUNDA KAZANILMIŞ HAK YOKTUR (ÇOK ÖZEL KOŞULLAR DIŞINDA)

Pardon yanşışlıkla büyük harf oldu.

Bir anayasa kuralı kamu düzenine/çıkarına konulmuş bir kuraldır. Yasa koyucu kamunun çıkarının böyle olduğunu düşündüğü için temel bir kuralı (anayasa kuralını) değiştirmiştir. Bu nedenle bu kural yürürlüğe girdiği andan itibaren herkesi bağlar. Bir anayasa kuralının birisi için uygulanıp diğeri için uygulanmayacağı düşünülemez.

Saygılar

ben bu referandumun yerinde ve hukuka uygun olduğunu düşünüyorum.cumhurbaşkanını halkın seçmesi demokrasinin yenilmesi değil demokrasi yolunda büyük bir adımdır. görev sürelerinin kısaltılması da halkın değişen şartlara göre karar vermesi açısından önemlidir.184 meselesine gelince o da geçtiğimiz aylarda yaşanan sıkıntıların bir daha yaşanmaması içindir.artık halkın seçimine saygı duyulmalı ve sandığa gitmekten kormamalıyız bence.