Yeni HMK m.3 - İdari Eylemden Kaynaklanan Tazminat Davalarının AHM'lerde Görülmesi

Yeni HMK. madde 3 hükmüne göre; ölüm ve vücut bütünlüğü ile ilgili olan ve idari eylemden doğan davalara Asliye Hukuk mahkemeleri bakacaktır. Bu durumda; idare hukukundaki; idarenin kusursuz sorumluluğu, mecburi idari müracaat, 1-5 yıllık süreler, dava değerinin artırılamaması gibi konular ne olacak? Asliye Hukuk Hakimi usul ve maddi hukuk açısından IYUK, HMK., Borçlar Kanunu hükümlerinden hangisini uygulayacak? Daha da önemlisi dava açarken davacı hangi usulü takip edecek?

HMK. Madde 3 - (1) Her türlü idari eylem ve işlemler ile idarenin sorumlu olduğu diğer sebeplerin yol açtığı n kısmen veya tamamen yitirilmesine yahut kişinin ölümüne bağlı maddi ve manevi zararların tazminine ilişkin davalara asliye hukuk mahkemeleri bakar. İdarenin sorumluluğu dışında kalan sebeplerden doğan aynı tür zararların tazminine ilişkin davalarda dahi bu hüküm uygulanır. 30/1/1950 tarihli ve 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu hükümleri saklıdır.

Alıntı: Yazan d-karaca Bu durumda; idare hukukundaki; idarenin kusursuz sorumluluğu, mecburi idari müracaat, 1-5 yıllık süreler, dava değerinin artırılamaması gibi konular ne olacak?

İdare hukukundaki konular idare hukukunda kalacak. Asliye hukuk mahkemeleri idari yargılama usulü hukuku uygulamaz.

Alıntı: Asliye Hukuk Hakimi usul ve maddi hukuk açısından IYUK, HMK., Borçlar Kanunu hükümlerinden hangisini uygulayacak?

HMK ve BK hükümlerini uygulayacak.

Alıntı: Daha da önemlisi dava açarken davacı hangi usulü takip edecek?

Davacı tazminat davası açarken uyguladığı usulü takip edecek.

Saygılarımla

Sayın Konyalı; idare hukukunda, idare kusursuz sorumluluk esasına göre de sorumlu tutuluyordu. BK.na göre, kusursuz sorumluluk halleri sınırlı ve sayılı. İdari bir faaliyet sırasında, ancak idareye atfı kabil bir kusurun olmadığı hallerde, örneğin operasyonda terör saldırısında yaralanan bir kamu görevlisinin uğradığı zararların tazmininde, zarar görenin hakkında bir geriye gidiş ortaya çıkmayacak mı? Bu tür bir olaydaki zarar BK.nun hangi sorumluluk türüne göre giderilecek?

Alıntı: Yazan d-karaca idare hukukunda, idare kusursuz sorumluluk esasına göre de sorumlu tutuluyordu.

İdarenin kusursuz sorumluluğu ''kamu külfetleri karşısında eşitlik ilkesi'' ve ''sosyal risk ilkesi'' gereğidir. Sosyal risklerde nedensellik bağı bile aranmaz.

Bu ilkeleri asliye hukuk mahkemesi de uygulayabilir. Hukuk hakiminin önünde seçebileceği pek çok yol vardır: Kıyas yolu bu yollardan en genişidir.

Saygılarımla

Sayın d-karaca,

Alıntı: Yazan d-karaca Yeni HMK. madde 3 hükmüne göre; ölüm ve vücut bütünlüğü ile ilgili olan ve idari eylemden doğan davalara Asliye Hukuk mahkemeleri bakacaktır. Bu durumda; idare hukukundaki; idarenin kusursuz sorumluluğu, mecburi idari müracaat, 1-5 yıllık süreler, dava değerinin artırılamaması gibi konular ne olacak? Asliye Hukuk Hakimi usul ve maddi hukuk açısından IYUK, HMK., Borçlar Kanunu hükümlerinden hangisini uygulayacak? Daha da önemlisi dava açarken davacı hangi usulü takip edecek? HMK. Madde 3 - (1) Her türlü idari eylem ve işlemler ile idarenin sorumlu olduğu diğer sebeplerin yol açtığı n kısmen veya tamamen yitirilmesine yahut kişinin ölümüne bağlı maddi ve manevi zararların tazminine ilişkin davalara asliye hukuk mahkemeleri bakar. İdarenin sorumluluğu dışında kalan sebeplerden doğan aynı tür zararların tazminine ilişkin davalarda dahi bu hüküm uygulanır. 30/1/1950 tarihli ve 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu hükümleri saklıdır.

Sorularınızın cevabı madde gerekçesinde (Adalet Komisyonu Raporu'nda) yer almaktadır:

Madde Gerekçesi (A.K.R): "...Özünü kaybeden bir insanın davasının görev alanı tartışması ile karşılaşması hâlinde askerî, idarî, adlî yargı kolları arasındaki on yılları aşan seyahati, Uyuşmazlık Mahkemesinin zamanına ve oluşumuna göre farklı çözümleri, süre aşımı, kısmi dava, tazminat miktarı (hesaplama farklılığı) riskleri, çok farklı hukuk alanlarının farklı çözümler üretmesi sorunları; görünürde hukuk kılıfına sarılmış olsa da özü itibarıyla ve adalet duygusu ekseninde hukuk devletinin taşıyamayacağı birer yüktür.

...Bundan böyle:

...b- Bu davalar, doğaldır ki idare hukuku normlarına değil, özel hukuk normlarına, (Hukuk Muhakemeleri Kanunu, Borçlar Kanunu ve Türk Medenî Kanunu ile diğer özel hukuk kanunları) bağlı olacaktır. Nitekim Türk Borçlar Kanunu Tasarısına, bu konuda Adalet Komisyonu tarafından bağımsız bir hüküm de eklenmiştir. Türk Borçlar Kanunu Tasarısı komisyon versiyonundaki 55 inci maddesi şöyledir:
“c. Belirlenmesi
MADDE 55- Destekten yoksun kalma zararları ile bedensel zararları, bu kanun hükümlerine ve sorumluluk hukuku ilkelerine göre hesaplanır. Kısmen veya tamamen rucu edilemeyen sosyal güvenlik ödemeleri ile ifa amacını taşımayan ödemeler, bu tür zararların belirlenmesinde gözetilemez; zarar veya tazminattan indirilemez. Hesaplanan tazminat, hakkaniyet düşüncesi ile artırılamaz yahut azaltılamaz.

Bu kanun hükümleri, her türlü idari eylem ve işlemler ile idarenin sorumlu olduğu diğer sebeplerin yol açtığı vücut bütünlüğünün kısmen veya tamamen yitirilmesine yahut kişinin ölümüne bağlı zararlara ilişkin istem ve davalarda da uygulanır.”..."

Tamamı için bkz.: http://www.turkhukuksitesi.com/serh.php?did=10091

+
İdarenin kusursuz sorumluluğu ilkesinin doğumuna mesnet Anayasa m.125/son: "İdare, kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlüdür."

P.S:
6100 S.K. m.448: "Bu Kanun hükümleri, tamamlanmış işlemleri etkilememek kaydıyla derhâl uygulanır."

Geçici Madde 1: "Bu Kanunun yargı yolu ve göreve ilişkin hükümleri, Kanunun yürürlüğe girmesinden önceki tarihte açılmış olan davalarda uygulanmaz..."

Saygılar...

Sayın Nevra ÖKSÜZ, açıklamalarınız için teşekkür ediyorum.
Yeni HMK.ve BK.göre; bundan böyle; idari bir faaliyet sırasında, idarenin bir kusuru olmaksızın, örneğin terör saldırısına uğrayan bir kamu görevlisinin bu kapsamdaki zararları ile ilgili davalar, idare hukuku normlarına değil, yeni BK.55. maddeye göre ve "sorumluluk hukuku" ilkelerine göre çözülecek ise, ki öyle gözüküyor, bu durumda zarar görenler, idare hukukunun "kusursuz sorumluluk" ilkesinin getirdiği avantajdan yararlanamayacak, idare kusur esasına dayanarak tazminden kaçınabilecektir, diye düşünüyorum.

Terör eylemlerinde maddi tazminat talepleri bakımından 5233 sayılı yasa gereği Valilik Komisyonlarına zorunlu idari müracaat yapılması öngörülmektedir.Doğrudan dava açma hakkı engellenmiş oluyor bu yasanın hükümleri nedeni ile.Karmaşık bir durum sözkonusu.

Sayın d-karaca,

Alıntı: Yazan d-karaca Sayın Nevra ÖKSÜZ, açıklamalarınız için teşekkür ediyorum. Yeni HMK.ve BK.göre; bundan böyle; idari bir faaliyet sırasında, idarenin bir kusuru olmaksızın, örneğin terör saldırısına uğrayan bir kamu görevlisinin bu kapsamdaki zararları ile ilgili davalar, idare hukuku normlarına değil, yeni BK.55. maddeye göre ve "sorumluluk hukuku" ilkelerine göre çözülecek ise, ki öyle gözüküyor, bu durumda zarar görenler, idare hukukunun "kusursuz sorumluluk" ilkesinin getirdiği avantajdan yararlanamayacak, idare kusur esasına dayanarak tazminden kaçınabilecektir, diye düşünüyorum.

İdarenin kusursuz sorumluluğu ilkesinin Anayasa'dan kaynaklı olduğunu özellikle belirtmiştim; ki Anayasa kaynaklı bir ilkeyi, uygulanması gereken durumlarda, idare hukuku normu/ilkesi diyerek adli yargıda uygulamamak söz konusu olamaz kanaatindeyim.

6098 S.K. m.55'in gerekçesi için bkz: http://www.turkhukuksitesi.com/serh.php?did=12076

"...Vücut bütünlüğünün bozulmasına veya ölüme bağlı zararların idarenin sorumluluk sebeplerinden doğmuş olması hâlinde dahi bu Kanun hükümleri uygulanacaktır. Doğrusu, insan zararlarında farklı hukuk düzenlemelerinden bütüncül bir düzenlemeye ve yargı birliğine geçmektir. Teklif, bu amaca yönelik ön-adım niteliğindedir..."

İdarenin sorumluluk sebepleri (genel olarak) Anayasa'dan kaynaklıdır (m.2: sosyal hukuk devleti; m.5: devletin temel amaç ve görevleri; m.60: sosyal güvenlik hakkı v.b.); adli yargıda da Anayasa'nın (elbette ki) uygulanması gereği izahtan varestedir.

Ayrıca inceleyiniz: Terörle Mücadele Kanunu m.20 vd., 2330 S.K. ve sair ilgili mevzuat.

Saygılar...

Alıntı: Yazan Av.Nevra Öksüz ...6098 S.K. m.55'in gerekçesi için bkz: http://www.turkhukuksitesi.com/serh.php?did=12076 "...Vücut bütünlüğünün bozulmasına veya ölüme bağlı zararların idarenin sorumluluk sebeplerinden doğmuş olması hâlinde dahi bu Kanun hükümleri uygulanacaktır. Doğrusu, insan zararlarında farklı hukuk düzenlemelerinden bütüncül bir düzenlemeye ve yargı birliğine geçmektir. Teklif, bu amaca yönelik ön-adım niteliğindedir..." ...

HMK m.3, Anayasa Mahkemesi'nin 2011/35 E sayılı :

"6100 sayılı Kanun’un 3. maddesinin (1) numaralı fıkrasının;
1-Birinci cümlesinin Anayasa’ya aykırı olduğuna ve İPTALİNE,
2-Birinci cümlesinin iptali nedeniyle uygulanma olanağı kalmayan ikinci ve üçüncü cümlelerinin de, 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 43. maddesinin (4) numaralı fıkrası gereğince İPTALİNE"
kararı ile iptal edildi...

6100 S.K. m.3/c.1: "Her türlü idari eylem ve işlemler ile idarenin sorumlu olduğu diğer sebeplerin yol açtığı vücut bütünlüğünün kısmen veya tamamen yitirilmesine yahut kişinin ölümüne bağlı maddi ve manevi zararların tazminine ilişkin davalara asliye hukuk mahkemeleri bakar."

http://www.anayasa.gov.tr/index.php?l=gundem&id=353
http://www.turkhukuksitesi.com/showthread.php?t=70721

İptal kararı gerekçesinin, henüz yürürlüğe girmemiş olan 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun yukarıdaki maddesinde bir etkisi olup olmayacağını, kararın gerekçesini gördükten sonra tartışmak gerektiği kanaatiyle...

Saygılar...