Sulh Hukuk Mahkemesi'nden atanmış mirasçılık belgesi isterken pay oranları değiştiğinden eski verasetnamenin iptalini de isteyebilir miyim?

Meslektaşlarım merhaba. Müvekkil hem yasal hem atanmış mirasçı. Alınmış verasetnamede müvekkil ve murisinin diğer yasal mirasçıları yer alıyor. Ancak vasiyetname ile muris tüm malvarlığını müvekkile bırakmış durumda. Doğal olarak eski verasetnamedeki pay oranları değişmiş oldu. Tapuda işlem yapmak için atanmış mirasçılık belgesi istendi. Bu nedenle Sulh Hukuk Mahkemesi'nden atanmış mirasçılık belgesi isterken eski verasetnamenin iptali ile yenisinin verilmesini istemeyi planlıyordum ancak ancak araştırdığım kadarı ile verasetnamenin iptalinde görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesi olarak gözüküyor. Bir de atanmış mirasçılık belgesi hasımsız açılırken verasetin iptalinde diğer mirasçıları da dahil edilmesi gerekiyor. Daha önce aynı davada böyle bir işlem yapan var mı? Ayrı ayrı mı dava açmalıyım? Fikirlerinizi rica ediyorum .

Sayın meslektaşım,daha önce sormuş olduğunuz sorunuzu yinelemek suretiyle olayiniza ilişkin çözüm bulmak istediğinizi anlıyorum.
Böyle bir konuda hem size hem de böyle bir konu önüne gelen diğer meslektaşlarıma yardımcı olmak üzere hem genel hem de özel bilgiler vermek istiyorum. Kaynak olan
İsviçre kanun koyucusu şöyle düşünmüştür. Bir kişi olmuştur. Ölen kişinin bir malvarlığı vardır. Bu malvarlığının terekede hak sahibi olan (yasal mirasci,iradi-mansup-atanmis mirasçı, asıl mirasçı,yedek mirasçı,on mirasçı,ard mirasçı,sarttan veya yükümlülük ten faydalanan kişiler,musaleh-belirli mal vasiyeti alacaklısı ,tereke alacaklısı, mirascinin alacaklısı gibi) ilgililerin şahsi veya aynı haklarına bir an evvel kavusabilmeleri için tereke önlemleri denen önlemler öngörmüştür.
Aslında uygulama da bizim tereke önlemleri diye adlandırdığımız konular 6100 sayılı hmk anlaminda ihtiyati tedbirlerin miras hukukunda ki özel görünümünden başka bir şey değildir.

4721 sayılı TMK da miras hükümlerinde düzenlenen tereke önlemlerinin 2 tane ana-asil amacı vardır. birincisi terekede kimlerin hak sahibi olduğunu kesin veya kesine yakın bir şekilde saptamak,tespit etmek.ikinci amacı ise terekede hak sahibi olan ilgililerin haklarına en kısa zamanda ve doğru sağlıklı bir şekilde ulaşmasını sağlamak.

İsviçre kanun koyucusu bu iki ana amacı sağlamak amacıyla tereke önlemleri diye adlandırdığımız ve miras hukukuna özgü bir tür ihtiyati tedbir olan bazi tereke önlemlerini kanun maddeleri ile bizzat düzenlemiştir. isvicre kanun koyucusu tereke önlemleri olan,vasiyetnamenin sulh hakimine teslimi, vasiyetnamenin açılıp okunması,mirascilik belgesi vermek,terekenin defterini tutmak,terekenin muhurlenmesi,terekeye temsilci atanması,terekenin tasfiyesi,mirasın reddi,tenkis davası,mirasta istihkak davası,mirasta iade(denkleştirme ) davası gibi tereke önlemlerini bizzat duzenlemistir.

İsviçre kanun koyucusu aslında biz avukatlara ve hakimlere şunu söylemektedir,
ben kanun koyucu olarak siz hukuku uygulayan insanların önüne sık sık gelen veya gelecek olan konulari ayrıntılı olarak zorluk cekmemeniz için bizzat düzenledim.ancak her uyusmazlikta bu düzenlemiş olduğum tereke önlemleri yeterli olmayabilir.benim kanunla düzenlemiş olduğum bu önlemler de yeterli gelmez ise 6100 sayılı hmk da bulunan ihtiyati tedbirleri tereke önlemi olarak uygulayın.veya uygulanmasını isteyin.
Eğer 6100 sayılı hmk da da olayiniza uygun bir tereke önlemi bulamaz iseniz siz kanun koyucu olsaydınız hangi önlemi yaratır iseniz o önlemi yaratın ve olayiniza uygulayın.

Tereke onlemlerinden olan mirascilik belgesi üzerinde de durmak istiyorum. Mirascilik belgesi vermek bir tereke onlemidir.sulh hakiminin vermiş olduğu bu belge ile murisin kim olduğu,hsngi tarihte öldüğü,mirasçıların murise yakınlık derecesi,terekedeki payların oranlari,mirası red,mirastan iskat, mirastan mahrumiyet veya feragat halinde miras paylarının kimlere intikal ettiği gibi hususları ortaya koyduğu gibi yasal mirasci veya iradi mirasci sıfatını kimlerin taşıdığı olgularini ortaya koymakta terekenin intikali ve tereke üzerinde tasarruf işlemleri yapabilme yetkisi tanıma gibi çok yönlü foksiyonu bulunan bir belge olarak karşımıza çıkmaktadır.

Sizinde bildiginiz gibi mirascilik belgesi 4721 sayılı TMK.madde 598 de yani tek bir maddede düzenlenmiştir.alman medeni kanununda mirascilik belgesi 18 madde halinde ve son derece ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiş,ve uygulamada karşılaşılan sorunları elinden geldigince azaltmaya çalışmıştır.ornegin alman medeni kanununa göre ferdi(bireysel) mirascilik belgesi,takım mirascilik belgesi,grup mirascilik belgesi ve müşterek(ortak) mirascilik belgesi almak mümkündür.(Bizim hukukumuzda sadece musterek-ortak yani bütün mirasçıların yer aldığı mirascilik belgesi alınabilir).
İsviçre kanun koyucusu ise mirascilik belgesi sorununu tek bir maddede çözmeye kalktığından hem bizler avukatlar olarak hem de hakimlerimiz bir çok sorun ile karşılaşmaktadır.

TMK.madde 598 kanuni mirasçıların yanında eğer atanmış(mahsup,iradi,seçilmiş) mirasçı varsa atanmış mirascinin da atanmış mirasçı olduğunu gösteren belgeyi tereke mahkemesi olan sulh hakiminden isteyebilecegini düzenlemiştir. Peki iradi atanmış mirasçı terekedeki haklarına kavuşmak için ne yapacaktır veya yapmalıdır. Atanmış mirascinin haklarını korumak sulh hakiminin yasal görevi olduğuna göre sulh hakimi de ne yapacaktır.

Sulh hakimi murisin ölüme bağlı tasarrufu olan vasiyetnameyi açıp okumuş,ilgililere tebliğ etmis ve vasiyetname içeriğinde mirasçı atama tasarrufu bulunduğunu da görmüştür. ozetle hakim tereke onlemlerinden olan vasiyetnamenin açılıp okunması işleminde terekede hak sahipleri olarak hem yasal mirasçıların hem de atanmış mirascinin varlığını bizzat görmüş ve anlamıştır. Peki tereke hakimi bu aşama da iradi-atanmis mirascinin hakkını nasıl koruyacaktır veya korumalıdır.

Sulh hakimi terekede hak sahibi olan yasal mirascilar ile iradi mirascilarin haklarını korumak için öncelikle bu aşama da kanuni mirascilarin mirascilik belgesi alma taleplerini ret etmeli veya mirasçı atamaya iliskin ölüme bağlı tasarrufun (vasiyetnamenin) kesinleşmesini beklemeli, tasarrufun iptali davası açılmış ise bu davanın sonucunu beklemelidir.
Uygulama da tereke mahkemesi olan sulh hakimi tapu kayıtları veya araçlar veya banka hesapları varsa bunlar üzerine vasiyetname şerhi koymak suretiyle sorunları çözmeye çalışmaktadır. Peki bu vasiyetname şerhi denilen uygulama-hukuki kurum nedir. Ve sorunlara çare olmaktamidir.

Sulh hakimi tarafindan tereke malları üzerine konulan vasiyetname şerhi tereke mallarının 3. Kişilere devrini engelleyen 6100 sayılı hmk.anlaminda önleyici-kisitlayici bir ihtiyati tedbirdir.ozetle sulh hakimi vasiyetname şerhi ile tereke malları üzerinde intikal, tescil ve tasarruf işlemlerinin yapılmasını önlemeye çalışmış olmaktadır.
Ancak bu vasiyetname şerhi konulması denilen uygulama hem bizlerde hem de vatandaşlarda kafa karisikligina yol acmaktadir.soyleki yasal mirascilar tereke hakimine basvurarak mirascilik belgesi almaktadır. Dolayısıyla terekede hak sahibi oldukları ellerindeki mirascilik belgesi ile sabittir.ancak bu belgede iradi mirasci henüz gözükmemektedir.ellerinde böyle bir mirascilik belgesi bulunan yasal mirasçıların iyi niyetli 3.kisiler ile bazı hukuki işlemleri (taahhüt işlemleri) yapabilmeleri her zaman için mümkündür.
Aslında şöyle bir sonuç da ortaya cikmaktadir. Ey yasal mirasci sen terekede ayni hak sahibisin.ancak tereke mallarına ilişkin intikal ve tescil yani tasarruf işlemlerini bu aşama da yapamazsın.

Olayiniza gelecek olursak yasal mirasçıların elinde sadece yasal mirasçıları ve paylarını gösteren bir mirascilik belgesi vardır. Peki iradi mirasci böyle bir durumda ne yapacaktır.
Öncelikle murisin ölüme bağlı tasarrufu olan vasiyetname ile ne yapmak istediğini yorumlamak gerekir. Muris ortaya koyduğu iradesi ile aslında bize şunu soylemektedir. Ben evliyim.ve bir eşim var. Alt soyum yok.ben öldüğümde eşim ile birlikte 2.derece de mirasçı olan kardeşlerim de terekemde hak sahibi olacaklar. Ben bunun böyle olmasını istemiyorum ve ben bütün terekemi yasal mirasci olan eşim ve kardeşlerim dahil hepsinden alarak terekeye 3. Kişi durumunda bulunan kişiye veriyorum. Terekemi verdiğim kişi benim eşim olmuş veya olmamış benim için önemli değil. Ben bütün terekemin bu kişiye kalmasını ve onun terekemin tamamı üzerinde hak sahibi olmasını istiyorum ve arzu ediyorum.

Murisin arzusu bu şekilde olmasına rağmen kanun koyucu buna cevaz verecekmidir. Yani kanun,muris vasiyetname ile böyle uygun görmüş. Hayırlı uğurlu olsun mu diyecektir.4721 sayılı TMK. Murisin tasarruf özgürlüğünü sinirlamis,bazı yasal mirascilar yönünden saklı pay kurallarını getirmiştir. Özetle kanun koyucu murise şunu söylemektedir.sen saklı paylara dokunmamak şartıyla iradi mirasçı atama işlemi yapabilirsin. Eğer mirasçıların arasında saklı paylı mirascin varsa saklı paylari ihlal ettiğin oranda tasarrufunu yerine getirmem, getiremem.sakin kusura bakma...

Sorunuzda murisin kaç tane kardeşi olduğunu yazmamissiniz. Ben olayinizi basit bir sekilde açıklamak için murisin 3 kardeşi olduğunu farz ediyorum.ve kardeşlere k1,k2 ve k3 diyorum.
Yani murisin yasal mirasçıları olarak geriye sağ kalan eş, ve k1,k2 ve k3 var.terekeyi 12 pay olarak varsayalım.sag kalan eşin miras payı 6 pay.
K1 in payı 2 pay,k2 nin payı 2 pay ve k3 un payı 2 pay..

Esin 12 paydan oluşan toplam terekedeki payı 6 pay...ancak muris bu pay üzerinde de iradi mirasçı atama işlemi yoluyla tasarrufta bulundu.oysa kanun koyucu murise şunu söylemişti. Saklı paylı mirascinin saklı payına sakın dokunma.dokunursan tasarrufunu yerine getirmem.peki sağ kalan eş saklı paylı mirascimi.elbette saklı paylı mirasçı.oyleyse murisin mirasçı atama işlemi saklı payi bulunan sağ kalan eş yönünden yerine getirilmeyecek.
Peki muris diğer 3 kardeşi olan k1,k2 ve k3 un payları üzerinde de mirasçı atama işlemi yaptı.peki kardeşleri saklı paylı mirasci mi. Değil...kanun koyucu murise kardeşlerinin payları yönünden ise şunu söylüyor..ey muris kardeşlerin senin yasal mirascin. Ancak saklı paylı mirascin değiller.
Bunların payları üzerinde istediğin gibi mirasçı atama işlemi yapabilirsin.

Yani murisin vasiyetname ile yapmış olduğu mirasçı atama işlemi kardeşleri yönünden yerine getirilecek. Yani muris sonuç olarak 12 paydan oluşan terekenin saklı paylı yasal mirasci eşine ait olan 6 payı üzerinde mirasçı atama tasarufunda bulunmuş olsa bile bu tasarruf yerine getirilmeyecek,ancak kardeşleri olan k1,k2 ve k3 un toplam payları olan (2 ser paydan toplam 6 pay) yönünden ise yerine getirilecektir.

Peki sulh hakiminden mirascilik belgesi istediğimizde hakim bize nasıl bir mirascilik belgesi verecektir. Bu mirascilik belgesinde yasal mirascilar ile iradi mirasciyi nasıl uyusturacaktir. Payları nasıl hesaplayacaktir.Yani her avukatın her kamu görevlisinin (örneğin bir tapu memurunun veya bir banka personelinin)veya normal bir vatandaşın okuduğunda anlayabileceği şekilde bir mirascilik belgesi tanzim edecektir.

Sulh hakimi öncelikle yasal mirasçıların kimler olduğunu ve miras paylarını hesaplayacaktir.cunku yasal mirascilik sıfatı kanundan doğmakta olup murisin mirasçı atama tasarrufu ile ortadan kaldirilmasi mümkün değildir.(Mirascilik sıfatı mirastan iskat,feragat,mirastan yoksunluk veya mirası ret hallerinde kaybedilir).
Öyleyse sulh hakimi öncelikle sag kalan yasal mirasci eşe 6 pay kardeşleri olan k1 e 2 pay,k2 ye 2 pay ve k3 e 2 pay vermek suretiyle yasal mirasçıları ve terekedeki payları gösterecektir. Sonra murisin yapmış olduğu ölüme bağlı tasarruf olan ...örneğin (İstanbul...noterliginin ...yevmiye ...ve tarihli vasiyetnamesi ile terekenin tamamına ilişkin olmak üzere ....TC..nolu kişi mirasçı olarak atanmış ise de sağ kalan eş saklı paylı mirasci olup sağ kalan eşin saklı payi olan 6 pay yönünden tasarruf yerine getirilmeyip, kardeşlerinin miras payları toplamı olan 6 pay yönünden yerine getirileceğinden terekenin kardeşlere ait olan 6 payı yönünden TC...nolu kisinin iradi mirasçı olarak atandığının tespitine ve aidiyetine...şeklinde karar verecektir.

Özetle sağ kalan eş kanuni ve saklı payli mirasci olarak 6 payı yasal mirasci(sağ kalan eş)sıfatıyla, diğer 6 payı da iradi mirasçı sıfatıyla (yani toplam 12 pay olarak) tereke mallarının tamamını kendi adina intikal ve tescil ettirebicektir.
Bu mirascilik belgesinde yasal mirasci olarak sağ kalan eş ve kardeşleri ile payları da gösterilmiş olacak,ancak terekede gerçek hak sahibinin kim olduğu ve yasal dayanağı da herkesin anlayabileceği bir şekilde ortaya konulmuş olacaktır.

Sayın meslektaşım yasal mirasçılarin tamamına karsi asliye hukuk mahkemesinde hasimli olarak mevcut mirascilik belgesinin iptali ile iradi mirasciyi da gösterir şekilde yeni mirascilik belgesi verilmesi istemli bir dava açmanız halinde yukarıda açıkladığım şekilde istediğiniz sonuca ulaşabilirsiniz. Saygılarımla.