Yeni ABD Uygulaması : Telif Hakkı İhlallerinde Alan Adı İptali ve Sitenin Müsaderesi

Amerika Birleşik Devletinde internetteki telif hakkı ihlalleriyle mücadele için başlatılan yeni bir idari uygulama var: ABD'nin yetki alanındaki bir alan adına (.com, .org, .net, .biz vs.) sahip bir internet sitesi telif haklarını sürekli ihlal eden tarzda bir yayın yaparsa, ABD İçişleri Bakanlığının (USA Homeland Security), "Göçmenlik ve Gümrük İşleri Müdürlüğü" olarak adlandırabileceğimiz "Immigration and Customs Enforcement" idari birimi bu alan adını müsadere ederek, sitenin yayını sonlandırıyor.

Bu uygulamanın hukuki dayanağı, ABD'nin Federal Ceza Kanunu olarak adlandırabileceğimiz 18 numaralı yasasının (Title 18 of United States Code) 2323.maddesi . Maddenin ilgili kısmını Türkçeye şu şekilde çevirebiliriz:

Alıntı: bu kanunun .... maddelerinde belirtilen eylemleri işlemek veya işlenmesini kolaylaştırmak amacıyla kullanılan mallar ve eşyalar ile.. ... bu eylemlerin işlenmesinin bir sonucu olarak kazanılmış veya ortaya çıkmış mallar ve eşyalar ... ... ABD hükümeti tarafından müsadere edilir.

Bu aslında yeni bir kanun maddesi değil ve eskiden beri örneğin bir suç örgütünün silahlarının müsaderesi veya suç kartellerinin mallarının ve paralarının müsaderesi için sürekli uygulanan bir mevzuat hükmü. Ancak daha önce uygulaması olmadığı halde, ABD hükümeti yakın zamanda bu düzenlemeyi telif ihlalleri konusunda yeterince hassas olmayan internet sitelerinin alan adlarını müsadere etmek şeklinde de kullanmaya başladı. Buna göre İçişleri Bakanlığı Gümrük işleri müdürlüğünün şikayet ile ABD Savcılığı tarafından bir iddianame hazırlanıyor ve iddianamenin sunulduğu Mahkemenin kabulu ile de alan adının sunulduğu sitenin kontrolü ele geçiriliyor ve sitenin içeriği değiştirilerek ziyaretçilere sitenin telif ihlali nedeniyle müsadere edildiğini gösterir bir yazı görüntüleniyor. Müsadere edilmiş bir siteyi ve bu yazıyı burada görebilirsiniz:
http://ilemi.com/

Bu uygulamanın dayandığı kanun maddesi esasında TCK 54. maddesi ile de oldukça paralel, hatta TCK'nın daha geniş müsadere yetkileri verdiğini söylemek dahi mümkün:

Alıntı: Eşya müsaderesi MADDE 54. (1) İyiniyetli üçüncü kişilere ait olmamak koşuluyla, kasıtlı bir suçun işlenmesinde kullanılan veya suçun işlenmesine tahsis edilen ya da suçtan meydana gelen eşyanın müsaderesine hükmolunur. Suçun işlenmesinde kullanılmak üzere hazırlanan eşya, kamu güvenliği, kamu sağlığı veya genel ahlak açısından tehlikeli olması durumunda müsadere edilir. (2) Birinci fıkra kapsamına giren eşyanın, ortadan kaldırılması, elden çıkarılması, tüketilmesi veya müsaderesinin başka bir surette imkansız kılınması halinde; bu eşyanın değeri kadar para tutarının müsaderesine karar verilir. (3) Suçta kullanılan eşyanın müsadere edilmesinin işlenen suça nazaran daha ağır sonuçlar doğuracağı ve bu nedenle hakkaniyete aykırı olacağı anlaşıldığında, müsaderesine hükmedilmeyebilir. (4) Üretimi, bulundurulması, kullanılması, taşınması, alım ve satımı suç oluşturan eşya, müsadere edilir. (5) Bir şeyin sadece bazı kısımlarının müsaderesi gerektiğinde, tümüne zarar verilmeksizin bu kısmı ayırmak olanaklı ise, sadece bu kısmın müsaderesine karar verilir. (6) Birden fazla kişinin paydaş olduğu eşya ile ilgili olarak, sadece suça iştirak eden kişinin payının müsaderesine hükmolunur.

Dolayısıyla benzer bir uygulamanın Türk Resmi Makamlarınca Türk internet siteleri açısından -istenirse- uygulanabileceğini düşünmek de sanıyorum mümkün.

Ancak burada öncelikle irdelenmesi gereken en önemli husus müsadere edilecek alan adının (internet sitesi adresi) hukuki yetki alanının neresi olduğu konusu. Türkiye'nin alan adları konusunda hukuki yetki alanı sadece sonu ".TR" ile biten alan adlarını kapsadığı için Türk makamlarının müsadere yetkisi de sadece bu alan adlarına sahip siteler yönünden olabilecektir. Bir diğer deyişle sonunda .TR uzantısı olmayan bir alan adı (örneğin turkhukuksitesi.com) Türkiye'nin yetkisi kapsamında olmadığından, bunun Türk hukuk sistemi tarafından müsaderesi de fiilen mümkün değildir. (Öte yandan bu sitelerin -.com, .org, .net uzantılılar gibi- ABD hukukuna tabi olanlarının, dili, sahibi, barındırıldığı yer NERESİ OLURSA OLSUN- elbette Amerikan hukukuna göre ABD makamlarınca yukarıdaki örnekte olduğu üzere müsaderesi olasıdır)

Alan adları .TR içeren sitelerin müsaderesi ise TCK 54. madde gereğince mümkünse de, ABD örneğinden farklı olarak Türkiye'de bu mekanizmanın fazla kullanılmayacağı görüşündeyim. ABD hukuk sisteminin bu uygulamaya yönelmesinin en önemli nedeni, internette en yaygın kullanılan alan adlarının ABD'ye ait alan adları olduğu halde, bunların çoğu kez ABD dışında bulunan ve ABD hukuk sisteminin takip edemediği yabancılara ait olması ve hatta coğrafi barındırma hizmetinin dahi ABD dışında yapılması nedeniyle yasal takibinin ABD açısından son derece güç olmasıdır. Örneğin turkhukuksitesi.com gibi ABD hukukunun yetki alanı içinde bir alan adı bir Türk tarafından satın alınıp, daha sonra internet sunumu örneğin İsviçre sınırlarındaki bir sunucu üzerinden yapıldığında, bu site eğer ABD hukukuna aykırı bir yayın yapıyorsa, Amerika'nın işlem yapması fiilen imkansız hale gelmekteydi. Bu da ABD'nin yakın zamanda niçin alan adı müsaderelerine başladığını işaret eden iyi bir örnektir düşüncesindeyim. Telif hakkı ihlallerinin yakından takibi konusunda büyük lobilerin olduğu ABD'de, hukuk sisteminin düştüğü bu çaresizlik karşısında bu tür bir uygulama başlaması sanıyorum çok şaşırtıcı değil.

Ancak .tr uzantılı alan adları konusunda fiiliyatta Türkiye benzer bir konumda değil. .TR uzantılı alan adlarının kullanımı, ABD alan adlarına göre oldukça sınırlı olduğu gibi, bu alan adlarının dağıtılması konusunda da ABD'ye göre çok daha kontrol ve takibe dayalı bir uygulama yapıldığından, bu alan adlarında telif ihlali gibi yasa dışı yayınların yapılması Türkiye'de çok daha seyrek rastlanan bir uygulama. Bir Türk böyle bir yayın yapmayı düşünse bile bir ABD alan adı alarak yayın yapmayı çok daha kolay, zahmetsiz, bürokrasisi ve yakalanma ihtimali düşük olarak nitelendirerek bu yönde bir site kurmayı tercih edebiliyor. Ancak herşeye rağmen böyle bir yayın .tr uzantılı bir alan adıyla yayın yapan bir siteden yapılırsa, Türkiye'nin de TCK 54'i bu siteler için işletmeye başlatması şaşırtıcı olmamalı.

Öte yandan alan adı müsaderesi genel olarak telif hakları ile mücadele konusunda çok başarılı bir strateji olacağa da benzemiyor, zira ABD. kendi alan adlarını müsadere etmeye başladığında, bu uygulamadan kaçınmak isteyen kişilerin ABD'nin yetki alanında olmayan başka ülkelerin alan adlarını satın alarak faaliyetlerini bu şekilde sürdüreceği muhakkak. Dolayısıyla bu uygulama telif hakları konusunda "gözdağı verme" ve birkaç "çatışmanın" kazanılması anlamına gelse de, uzun vadede savaşın kazanılması konusunda hiç ümit veren bir uygulama gibi durmuyor.

Alıntı: Yazan Admin Amerika Birleşik Devletinde internetteki telif hakkı ihlalleriyle mücadele için başlatılan yeni bir idari uygulama var: ABD'nin yetki alanındaki bir alan adına (.com, .org, .net, .biz vs.) sahip bir internet sitesi telif haklarını sürekli ihlal eden tarzda bir yayın yaparsa, ABD İçişleri Bakanlığının (USA Homeland Security), "Göçmenlik ve Gümrük İşleri Müdürlüğü" olarak adlandırabileceğimiz "Immigration and Customs Enforcement" idari birimi bu alan adını müsadere ederek, sitenin yayını sonlandırıyor. Bu uygulamanın hukuki dayanağı, ABD'nin Federal Ceza Kanunu olarak adlandırabileceğimiz 18 numaralı yasasının (Title 18 of United States Code) 2323.maddesi . Maddenin ilgili kısmını Türkçeye şu şekilde çevirebiliriz: Bu aslında yeni bir kanun maddesi değil ve eskiden beri örneğin bir suç örgütünün silahlarının müsaderesi veya suç kartellerinin mallarının ve paralarının müsaderesi için sürekli uygulanan bir mevzuat hükmü. Ancak daha önce uygulaması olmadığı halde, ABD hükümeti yakın zamanda bu düzenlemeyi telif ihlalleri konusunda yeterince hassas olmayan internet sitelerinin alan adlarını müsadere etmek şeklinde de kullanmaya başladı. Buna göre İçişleri Bakanlığı Gümrük işleri müdürlüğünün şikayet ile ABD Savcılığı tarafından bir iddianame hazırlanıyor ve iddianamenin sunulduğu Mahkemenin kabulu ile de alan adının sunulduğu sitenin kontrolü ele geçiriliyor ve sitenin içeriği değiştirilerek ziyaretçilere sitenin telif ihlali nedeniyle müsadere edildiğini gösterir bir yazı görüntüleniyor. Müsadere edilmiş bir siteyi ve bu yazıyı burada görebilirsiniz: http://ilemi.com/ Bu uygulamanın dayandığı kanun maddesi esasında TCK 54. maddesi ile de oldukça paralel, hatta TCK'nın daha geniş müsadere yetkileri verdiğini söylemek dahi mümkün: Dolayısıyla benzer bir uygulamanın Türk Resmi Makamlarınca Türk internet siteleri açısından -istenirse- uygulanabileceğini düşünmek de sanıyorum mümkün. Ancak burada öncelikle irdelenmesi gereken en önemli husus müsadere edilecek alan adının (internet sitesi adresi) hukuki yetki alanının neresi olduğu konusu. Türkiye'nin alan adları konusunda hukuki yetki alanı sadece sonu ".TR" ile biten alan adlarını kapsadığı için Türk makamlarının müsadere yetkisi de sadece bu alan adlarına sahip siteler yönünden olabilecektir. Bir diğer deyişle sonunda .TR uzantısı olmayan bir alan adı (örneğin turkhukuksitesi.com) Türkiye'nin yetkisi kapsamında olmadığından, bunun Türk hukuk sistemi tarafından müsaderesi de fiilen mümkün değildir. (Öte yandan bu sitelerin -.com, .org, .net uzantılılar gibi- ABD hukukuna tabi olanlarının, dili, sahibi, barındırıldığı yer NERESİ OLURSA OLSUN- elbette Amerikan hukukuna göre ABD makamlarınca yukarıdaki örnekte olduğu üzere müsaderesi olasıdır) Alan adları .TR içeren sitelerin müsaderesi ise TCK 54. madde gereğince mümkünse de, ABD örneğinden farklı olarak Türkiye'de bu mekanizmanın fazla kullanılmayacağı görüşündeyim. ABD hukuk sisteminin bu uygulamaya yönelmesinin en önemli nedeni, internette en yaygın kullanılan alan adlarının ABD'ye ait alan adları olduğu halde, bunların çoğu kez ABD dışında bulunan ve ABD hukuk sisteminin takip edemediği yabancılara ait olması ve hatta coğrafi barındırma hizmetinin dahi ABD dışında yapılması nedeniyle yasal takibinin ABD açısından son derece güç olmasıdır. Örneğin turkhukuksitesi.com gibi ABD hukukunun yetki alanı içinde bir alan adı bir Türk tarafından satın alınıp, daha sonra internet sunumu örneğin İsviçre sınırlarındaki bir sunucu üzerinden yapıldığında, bu site eğer ABD hukukuna aykırı bir yayın yapıyorsa, Amerika'nın işlem yapması fiilen imkansız hale gelmekteydi. Bu da ABD'nin yakın zamanda niçin alan adı müsaderelerine başladığını işaret eden iyi bir örnektir düşüncesindeyim. Telif hakkı ihlallerinin yakından takibi konusunda büyük lobilerin olduğu ABD'de, hukuk sisteminin düştüğü bu çaresizlik karşısında bu tür bir uygulama başlaması sanıyorum çok şaşırtıcı değil. Ancak .tr uzantılı alan adları konusunda fiiliyatta Türkiye benzer bir konumda değil. .TR uzantılı alan adlarının kullanımı, ABD alan adlarına göre oldukça sınırlı olduğu gibi, bu alan adlarının dağıtılması konusunda da ABD'ye göre çok daha kontrol ve takibe dayalı bir uygulama yapıldığından, bu alan adlarında telif ihlali gibi yasa dışı yayınların yapılması Türkiye'de çok daha seyrek rastlanan bir uygulama. Bir Türk böyle bir yayın yapmayı düşünse bile bir ABD alan adı alarak yayın yapmayı çok daha kolay, zahmetsiz, bürokrasisi ve yakalanma ihtimali düşük olarak nitelendirerek bu yönde bir site kurmayı tercih edebiliyor. Ancak herşeye rağmen böyle bir yayın .tr uzantılı bir alan adıyla yayın yapan bir siteden yapılırsa, Türkiye'nin de TCK 54'i bu siteler için işletmeye başlatması şaşırtıcı olmamalı. Öte yandan alan adı müsaderesi genel olarak telif hakları ile mücadele konusunda çok başarılı bir strateji olacağa da benzemiyor, zira ABD. kendi alan adlarını müsadere etmeye başladığında, bu uygulamadan kaçınmak isteyen kişilerin ABD'nin yetki alanında olmayan başka ülkelerin alan adlarını satın alarak faaliyetlerini bu şekilde sürdüreceği muhakkak. Dolayısıyla bu uygulama telif hakları konusunda "gözdağı verme" ve birkaç "çatışmanın" kazanılması anlamına gelse de, uzun vadede savaşın kazanılması konusunda hiç ümit veren bir uygulama gibi durmuyor.

Sayın Admin,

Verdiğiniz bilgi için çok teşekkürler.

Alan adı, TCK'nın 54. maddesinde belirtilen "eşya" olarak nitelendirilebilir mi acaba? Bence biraz zor.

Kanunilik ilkesi gözetildiğinde, TCK.54.maddeye ve paralel şekilde internet yayıncılığı ile ilgili mevzuat ve FSEK'e ilave edilecek bir cümle ile sorun çözülebilir ve bu durum (kanaatimce) çok da isabetli olur.

Saygılar,

Alıntı: Yazan Av.Mehmet Saim Dikici Alan adı, TCK'nın 54. maddesinde belirtilen "eşya" olarak nitelendirilebilir mi acaba? Bence biraz zor.

Aslında ABD Ceza yasasındaki kavram olan "property" de Türkçe'ye eşya olarak çevrilebilecek bir anlama sahip ama göründüğü kadarıyla bu ABD makamlarını durdurmamış.

Ceza hukuku ve müsadere uygulamaları uzmanlık alanım değil ancak aklımda yanlış kalmadıysa bu maddeye dayanarak terör örgütlerinin vs. gayrımenkullerine el konuluyor (örneğin hücre ev olan bir gayrımenkulün tapusu iptal edilerek mülkiyeti devlete geçirilebiliyor). Eğer aklımda kalan bu bilgi doğruysa, burada da gayrımenkul ve ona ait mülkiyet hakkını "eşya" olarak nitelemek çok kolay değil ama eğer gayrımenkuller için böyle bir yorum yapılıyorsa, internet alan adları için de yapılabilir kanaatindeyim.

Konu hakkında uzmanlığım olmadığının tekrar altını çizerek ve bir pot kırmadığımı umarak, TCK 54. maddedeki eşya kavramının "hak" anlamında daha "geniş" yorumlanması gerektiğine inandığımı belirtmeliyim. Örneğin suçun işlenmesine tahsis edilen FSEK kapsamında bir eserin (mesela bir şarkı) hak sahipliği olsaydı bile bu bile bence müsarede konusu olabilirdi.

Alıntı: kasıtlı bir suçun işlenmesinde kullanılan veya suçun işlenmesine tahsis edilen

Eşya; üzerinde "mülkiyet hakkı" kurulabilen manevi, ekonomik değeri olan şey ise, müsaderesi de mümkündür diyebiliriz. Mi?