elektrik dağıtım şirketinin hukuka aykırı işleminin iptali

Sayın meslektaşlarım, ... elektrik dağıtım A.Ş. tarafından yapılan bir işlemle ilgili bilgilerinize başvuruyorum.
Elektrik Piyasasında Perakende Satış Sözleşmesi Düzenlemesi Hakkında Tebliğ'in 4.maddesinin 3. fıkrası uyarınca "tedarikçi aynı kalmak kaydıyla kullanım yerini değiştiren müşterinin bir önceki kullanım yerine ait elektrik enerjisi tüketiminden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine getirmesi zorunludur. Bu yükümlülükler yerine getirilmeden yeni bir perakende satış sözleşmesi yapılamaz." denmektedir. Dağıtım şirketinin borç ödeme ihtarında ise borcun ödenmemesi halinde "tüm kullanım yerlerinin elektriği kesilecektir." denmektedir. Kanaatimce tebliğdeki hüküm bu ihtara dayanak olamaz. Bu ihtara istinaden farklı bir aboneye ait elektrik enerjisi,aynı konutta ikamet eden borçlunun borcundan dolayı kesilmiştir. Belirtmek gerekir ki söz konusu borç ikamet edilen konutla ilgili değil, farklı bir mevkideki tarımsal sulama ile ilgilidir. Sorum şudur, şu anda elektrik enerjisi bağlandığından idare mahkemesinde dava açamıyorum; yalnız olayın tekrar vukubulma ihtimaline istinaden adli yargıda önleme davası mı yoksa tespit davasımı açmalıyım? hukuka aykırı yapılan ihtarın bertaraf etmek için?
Yardımlarınız için şimdiden teşekkür ederim, iyi çalışmalar.

T.C. YARGITAY Hukuk Genel Kurulu E:2005/9-90 K:2005/57 T:23.02.2005

ÖZET: Dava, menfi tespit ve istirdat talebine ilişkindir. Kural olarak abonelik sözleşmesi kimin adına ise elektrik tüketim bedellerinden o şahıs sorumludur. Yeni abonelik talep edenden eski abonenin borçları talep edilemez. Davacının elektriğinin kesilmemesi ve kendisinin abone olabilmesi için yapmış olduğu işlemler borcu üstlendiği anlamına gelmez. Açıklanan hususlar nazara alınmadan davanın reddine karar verilmesi hatalıdır. 2004 s. Yasa m. 72

Eski Elektrik Borçları Yeni Abonelik Talep Edenden veya Yeni Aboneden İstenemez

Taraflar arasındaki "Menfi Tespit ve îsdirdat" davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Konya 2. Asliye Ticaret Mahkemesi'nce davanın reddine dair verilen 02.07.2003 gün ve 2002/79 E, 2003/259 K. sayılı kararın incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 19. Hukuk Dairesi'nin 03.05.2004 gün ve 2003/8164 E, 2004/4991 K. sayılı ilamı ile; (...Davacı vekili, müvekkilinin elektrik aboneliği için davalı kuruma başvurduğunda eski abonenin borcu olduğunu, bu borç kapatılmadan yeni aboneliğin verilmeyeceğinin bildirilmesi üzerine, eski abonenin elektrik borcu için 1.164.000.000.-TL peşin olmak üzere 12 adet toplam 11.970.000.000.-TL bedelli bono verdiğini, eski abonenin borcundan sorumlu tutulamayacağını bildirerek ödenen 1.164.000.000.-TL'nin istirdadına, bonolardan dolayı da borçlu olmadığının tesbitine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

Birleşen davada, davacı vekili, müvekkilinin eski abonenin 1.000.000.000.-TL olan elektrik borcundan sorumlu olmadığını belirterek davalı kurumun elektrik veril* memesine ilişkin kararın kaldırılmasını ve borçlu olmadığının tesbitine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili, davacının eski abonenin borçlarını ödemeyi taahhüt ettiğini, zira eski abonenin işyerini davacının devraldığını ileri sürerek davanın reddini istemiştir.

Mahkemece, davacının elektrik borcuna konu işyerini 01.09.2000 tarihinden geçerli kira sözleşmesiyle devraldığı, BK'nun 179. maddesi uyarınca devralınan şirketin borçlarından da sorumlu olacağı, kaldı ki davacının devirden önce tüm elektrik aboneliğinden kaynaklanan borçlarını üstlenip, bu borçları ödemeyi taahhut ettiğı halde, davacının odemeye yanasmadıgı gerekçesiyle davanın ve birleşen davanın reddine karar verilmiş, hüküm davacı vekilince temyiz edilmiştir.

Dosya içerisinde mevcut kira sözleşmesinde Y. Televizyonu ve Gazetesi adına işyerini E. Holding A.Ş' den 01.06.2002 tarihinden itibaren 15 yıl süreyle kiralanmış
olduğu açıktır. Anılan kira sözleşmesinden BK'nun 179. maddesi uyarınca işletmenin devrinin söz konusu olduğu sonucuna varılamaz. Kural olarak elektrik borcu abone sözleşmesi kimin adına ise tüketim bedelini onun ödemesi gerektiği şeklindedir.

Davacıdan önceki abonenin elektrik borcunun istenmesi doğru değildir. Davacının elektriğin kesilmemesi ve kendisinin abone olabilmesi için yapmış olduğu işlemler onun borcu üstlendiğini göstermez.

Mahkemece açıklanan bu yönler üzerinde yeterince durulmadan yazılı olduğu şekilde hüküm kurulması dogru gorulmemistir...) gerekçesiyle bozularak dosya yerine gerı cevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

Temyiz Eden: Davacı vekili

Hukuk Genel Kurulu Kararı

Hukuk Genel Kurulu'nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, bozma kararında açıklanan gerektirici nedenlere göre, Hukuk Genel Kurulu'nca da benimsenen özel daire bozma kararına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme karan bozulmalıdır.

SONUÇ: Davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının özel daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı H.U.M.K.'nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA, istek halinde temyiz peşin harcının geri verilmesine 23.02.2005 gününde, oybirliği ile karar verildi.
-----------
T.C. YARGITAY 13.Hukuk Dairesi Esas: 2002/2584 Karar: 2002/4338 Karar Tarihi: 18.04.2002

ÖZET: Devlet veya kutnu kurumlanma tekelinde bulunan bazı kamu hizmetleri ve zaruri ihtiyaç maddelerini dağıtan kuruluşlarla, bunları talep eden kişiler arasında, sözleşme yapma mecburiyeti vardır. Bu nedenle davalı kurum, elektrik enerji dağıtım tekelini elinde bulunduran bir kurum olarak sözleşme yapmak zorunda olup bunun için de, alacaklı olmadığı kişilere, mükellefiyet getirecek şekilde, eski borçların abone olmayan kişiden (davacıdan) istenmesi, sözleşme yapma hürriyetine engel teşkil eder. (818 S. K. m. 18, 19)

Taraflar arasındaki alacak davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davacı avukatınca temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi gereği düşünüldü.

KARAR

Davacı, kendisine ait daireyi üçüncü şahsa kiraya verdiğini, kiracının elektrik abonesi olmak üzere Tedaş'a müracaatında, eski abonenin elektrik borcu bulunduğu, borcun ödenmemesi halinde, abone olunamayacağı gibi, elektriğinde bağlanmayacağının bildirildiğini, bu zorunlulukla eski aboneye ait elektrik borcunu ihtirazı kayıtla ödemek zorunda kaldığını, Tedaş’ın, eski abonenin elektrik borcunu haksız olarak kendisinden tahsil ettiğini ileri sürerek, 610.630.801 TL. nın 18.5.2001 tarihinden itibaren faizi ile birlikte davalıdan alınmasını istemiştir.

Davalı, davacının ancak kendi kiracısı olan eski aboneye karşı rücu davası açabileceğini bildirerek, davanın reddini dilemiştir.

Mahkemece, davanın husumet nedeniyle reddine karar verilmiş; hüküm, davacı tarafından temyiz edilmiştir.

Davacı, taşınmazını kiraya verildiğini, Tedaş'a borcu nedeniyle elektriğin kesildiğini, yeni kiracının davalı kuruma müracaatında eski abonenin borcunun ödenmesi halinde, abone sözleşmesi düzenlenerek, elektriğin bağlanacağının bildirildiğini, bunun üzerine ihtirazı kayıtla eski abone olan kiracının borcunu ödemek zorunda kaldığını, bu nedenle ödenen paranın istirdadını istemiştir. Davalı kurum, davacının ancak kendi kiracısı olan eski aboneye karşı rücu davası açabileceğini bildirerek, davanın reddini savunmuş mahkemece davalının bu savunmasına itibar edilerek davanın reddini karar verilmiştir.

Tedaş’ın dava dışı üçüncü kişi Cengiz E. ile aralarında abone sözleşmesi olduğuna, davacının kiracısı olan Cengiz E.'nin elektrik borcunu ödemeden mecuru terk ettiği, tarafların kabulündedir. Kural olarak, abone sözleşmesi kimin adına düzenlenmiş ise, tüketim bedelinden o kişi yani eş söyleyişle sözleşmenin tarafı olan abone sorumludur. Davacı borcu olmadığı halde darda kaldığından eski kiracısı olan abonenin elektrik borcunu ödememesi nedeni ile yeni kiracı ile davalı kurumun abone sözleşmesi düzenlemeyip, elektriği daireye bağlanmadığından bu zorunlulukla, eski kiracısı olan kişinin borcunu ödemek zorunda kalmıştır. Borçlar Hukukunda, sözleşme yapma hürriyeti kural olmakla birlikte, bunun da bazı istisnaları vardır. Devlet veya kamu kurumlarının tekelinde bulunan bazı kamu hizmetleri ve zaruri ihtiyaç maddelerini dağıtan kuruluşlarla, bunları talep eden kişiler arasında sözleşme yapma mecburiyeti vardır. bu nedenle davalı Tedaş enerji dağıtım tekelini elinde bulunduran bir kurum olarak sözleşme yapmak zorundadır. Bu sözleşmeyi yapmak içinde, alacaklı olmadığı kişilere, mükellefiyet getirecek şekilde eski borçların, abone olmayan davacıdan istenmesi sözleşme yapma hürriyetine engel teşkil eder. Açıklanan nedenlerle davanın kabulü gerekirken, mahkemece aksi yazılı düşüncelerle davanın reddi usul ve yasaya aykırıdır. Bozma nedenidir.

Sonuç: Yukarıda açıklanan nedenlerle temyiz olunan kararın davacı yararına BOZULMASINA, peşin harcın istek halinde iadesine, 18.04.2002 gününde oybirliği ile karar verildi.
--------------------
T.C. YARGITAY 3. HUKUK DAİRESİ E. 2004/5997 K. 2004/6790 T. 14.6.2004
• BAŞKASINA AİT BORCU ÖDEMEK ( Davacının Davalı Kurumun Dürüstlük Kuralı Dışı Davranışı Sonucu İstemeyerek Kiracısına Ait Elektrik Borcunu - Ödediği Meblağı Geri İsteyebileceği )
• ELEKTRİK BORCU ( Davacının Davalı Kurumun Dürüstlük Kuralı Dışı Davranışı Sonucu Kiracısına Ait Elektrik Borcunu İstemeyerek Ödemesi - Ödediği Meblağı Geri İsteyebileceği )
• SÖZLEŞME YAPILMASININ ZORUNLU KILINDIĞI DURUMLAR ( Elektrik Abone Sözleşmesi - Bir Başkasının Borcunu Ödeme Şartına Bağlanmasının Dürüstlük Kuralına Aykırı Düşeceği )
• ELEKTRİK ABONE SÖZLEŞMESİ ( Bir Başkasının Borcunu Ödeme Şartına Bağlanmasının Dürüstlük Kuralına Aykırı Düşeceği - Ödenen Meblağın Sebepsiz Zenginleşme Yolu İle Geri Verilmesinin Dava Edilebileceği )
• SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME ( Elektrik Abone Sözleşmesinin Bir Başkasının Borcunu Ödeme Şartına Bağlanması - Dürüstlük Kuralına Aykırı Düşeceği/Bu Yol İle Geri Verilmesinin Dava Edilebileceği )
818/m.61,62
ÖZET : Kural olarak borçlu olmadığı şeyi rızasıyla ifa eden kimse ancak bu ifanın hataen yapıldığını kanıtlaması koşuluyla iadesini isteyebilir. Somut olayda ise davacı davalı kuruma dava dışı üçüncü kişinin borcunu davalının dürüstlük kuralı dışı davranışı sonucu ödemiş olması bu kuralın istisnası teşkil eder. Bunun sonucu olarak da davacı ödediği meblağı geri isteyebilir.
DAVA : Dava dilekçesinde 1.043.470.000 lira alacağın faiz ve masraflarla birlikte davalı taraftan tahsili istenilmiştir. Mahkemece davanın kabulü cihetine gidilmiş, hüküm davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Temyiz isteminin süresi içinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü:
KARAR : I ) İDDİA, SAVUNMA VE YEREL MAHKEME KARARININ ÖZETİ:
Davacı, kiracısına ait elektrik borcunu ( istemeyerek ) ödemek zorunda kaldığını iddia ederek sözü edilen bedelin tahsilini istemiş, davalı taraf; davacının kendi kiracısı olan eski aboneye karşı rücu davası açabileceğini savunmuş, mahkemece davanın kabulüne karar verilmiş, hüküm davalı kurum tarafından temyiz edilmiştir.
II ) YASAL DAYANAKLAR
Borçlu olmadığı şeyi rızasıyla ifa eden kişi, ancak yanılarak bu ifada bulunduğunu ispat ederse, iadeyi sağlayabilir. ( BK. mad. 62 ).
Borç olmadan ifa edilen şeyin hata ile ifa şartı gerçekleşmediği takdirde BK. mad. 62 uyarınca geri istenemediği durumlarda BK. mad. 61 uyarınca da iade talep edilemez. O halde:
BK. mad. 62'ye göre, istirdat ancak borçlu bulunulmayan bir şeyin iradi olarak tediyesi ( ifası ) halinde hataya tabi kılınmıştır. İradı olmayan bir tediye, hatta edada bulunan kimse edada bulunduğu zaman borcun olmadığını bilse bile, istirdat edilebilir ( Andreas von Tuhr: Borçlar Hukukunun Umumi Kısmı, c.1-2, çev. Cevat Edege, Ank. 1983, sh. 425; Oğuzman Kemal/Öz, Turgut: Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, İst. 1995, sh, 719; Öz Turgut; Öğreti ve Uygulamada Sebepsiz Zenginleşme, İst. 1990, sh. 91 vd; Reisoğlu Seza: Sebepsiz iktisap Davasının Genel Şartları, Ank. 1961, sh. 158 ).
III ) GEREKÇE VE SONUÇ
Burada davacı taraf, davalıya "kendi çıkarı için" dava dışı üçüncü kişinin borcunu eda etmiştir. O halde davalıya ( alacaklıya ) "edim zenginleşmesi" istemi yöneltebilir. Zira davacı, borçlunun borcunu, ona karşı herhangi bir kişisel edim borcunu yerine getirme niyeti olmaksızın ve onun açık ya da varsayılı oluru bulunmaksızın, kendi isteğiyle kapatmıştır. Alacaklıya, "kendisi için" bir borç ödememiştir. Edim ( ifa ) ile izlediği amaç, alacaklıya ( davalıya ) yöneliktir. Zira iktisap, davacının ( fakirleşenin ) ifa amacıyla yaptığı işten değil de davalının ( zenginleşenin ) davranışından kaynaklanmıştır ( Öz, sh. 94 ).
Kamu hukuku kuralları uyarınca kamu hizmeti görmekte olan kamu idareleri veya müesseseleri veya bunlara bağlı teşekküller ya da imtiyaz yolu ile bu hizmetleri yürüten işletmeler ( Devlet Demir Yolları, Türkiye Denizcilik İşletmeleri, PTT, Belediye Otobüs ve Su İşletmeleri, Türkiye Elektrik Kurumu vs. ) şartlarına uygun şekilde başvuran her kişi ile sözleşme yapmakla yükümlüdürler ( Tekinay/Akman/Burcuoğlu/Altop, Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, c-1, Ank.1991, sh. 373 vd; Tunçomağ Kenan: Türk Borçlar Hukuku, l, Genel Hükümler, 6. bası İst. 1976, sh. 241 vd; Oğuzman/Öz, sh. 133 ). Aksine davranış halinde Kamu Hukuku kurallarına göre şikayet veya dava yollarına başvurulabilir. Kaldı ki, bir çok halde bir tekel durumu da sözkonusu olduğu için özel hukuk esaslarına da dayanılabilir.
Dürüstlük kuralının bir sözleşme yapılmasını zorunlu kıldığı durumlarda, bu sözleşmeyi yapmaktan kaçınma ya da uyuşmazlık konusu olayda olduğu üzere bir başkasının borcunu ödeme şartına bağlamak dürüstlük kuralına aykırı düşer. Bu durumdan zarar gören taraf sözleşmenin yapılması için dava açabileceği gibi, sözleşmenin yapılmaması yüzünden uğradığı zararın tazmin edilmesini ya da ödemek zorunda bırakıldığı meblağın nedensiz zenginleşme yolu ile geri verilmesini dava edebilir. Zira, tekel durumundaki davalı, sözleşme yapma serbestisini kötüye kullanmış bulunmaktadır.
O halde yukarıdaki gerekçelerle davalı tarafın temyiz itirazları reddedilmeli ve sonucu itibariyle doğru bulunan yerel mahkeme kararı onanmalıdır.
SONUÇ : Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre, yerinde bulunmayan bütün temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan hükmün ( ONANMASINA ), 14.6.2004 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

"farklı bir aboneye ait elektrik enerjisi,aynı konutta ikamet eden borçlunun borcundan dolayı kesilmiştir" cümlenizden elektrik piyasası müşteri hizmetleri yönetmeliği md 14/b gereği usulsüz kullanımın tespit edilmiş ve bu tespite istinaden yine aynı maddenin 5.bendi gereği işlem yapılmış olabileceği aklıma geldi..Bu husus dışında genelde perakende satış sözleşmelerinde "kişi iş bu aboneliğe dair yükümlülülerini yerine getirmezse kişiye ait diğer aboneliklerinde enerjisi kesilebilir" hükmü vardır..bu noktada sözleşmeye istinaden de kesinti yapılmış kanımca..

Değerli meslektaşlarım verdiğiniz bilgilerden ötürü teşekkür ederim.