Ölen Çocuğun Organları Alınabilir mi?

2238 sayılı Kanun m.14 hükmü uyarınca, ölüm anında yanında bulunan eşi, reşit çocukları, ana veya babası veya kardeşlerinden birisi, yoksa herhangi bir yakının muvafakati ile ölüden organ alınması mümkün olabilmektedir.

Acaba bu hüküm, çocuklar için de uygulanabilir mi?

Alıntı: Yazan HUKUKDOKTORU 2238 sayılı Kanun m.14 hükmü uyarınca, ölüm anında yanında bulunan eşi, reşit çocukları, ana veya babası veya kardeşlerinden birisi, yoksa herhangi bir yakının muvafakati ile ölüden organ alınması mümkün olabilmektedir. Acaba bu hüküm, çocuklar için de uygulanabilir mi?

Ana veya babası ibaresinden anlaşılacağı üzere reşit olmayan küçüklerden ve çocuklardan da ana veya babasının tek veya müştereken muvafakati ile organ alınabilir kanaatindeyim.

2238 sayılı Organ Nakli Kanunu m.5’e göre, organ verecek kişinin on sekiz yaşını doldurmuş ve ayırt etme gücüne sahip olması gereklidir: “On sekiz yaşını doldurmamış ve mümeyyiz olmayan kişilerden organ ve doku alınması yasaktır”.

Bu yasak "ölü çocuk" için de geçerli olmaz mı?

Yaşayan Kişilerden Organ ve Doku Alınması

Yaş ve Nitelik

Madde 5-On sekiz yaşını doldurmamış ve mümeyyiz olmayan kişilerden organ ve doku alınması yasaktır.

Ölüden Organ ve Doku Alma Koşulu ve Cesetlerin Bilimsel Araştırma İçin Muhafazası

Madde 14- Bir kimse sağlığında vücudunun tamamını veya organ ve dokularını, tedavi, teşhis ve bilimsel amaçlar için bıraktığını resmi veya yazılı vasiyetle belirtmemiş bu konudaki isteğini iki tanık huzurunda açıklamammış ise sırasıyla ölüm anında yanında bulunan eşi, reşit çocukları, ana veya babası veya kardeşlerinden birisinin , bunlar yoksa yanında bulunan herhangi bir yakınının muvafakatıyla ölüden organ veya doku alınabilir.
Aksine bir vasiyet veya beyan yoksa, kornea gibi ceset üzerinde bir değişiklik yapmayan dokular alınabilir.
Ölü, sağlığında kendisinden ölümünden sonra organ veya doku alınmasına karşı olduğunu belirtmişse organ ve doku alınamaz.

(Değişik:21/1/1982-2594/1 md.) Kaza veya doğal afetler sonucu vücudunun uğradığı ağır harabiyet nedeniyle yaşamı sona ermiş olan bir kişinin yanında yukarıda sayılan kimseleri yoksa, sağlam doku ve organları,tıbbi ölüm halinin alınacak organlara bağlı olmadığı 11 nci maddede belirlenen hekimler kurulunun raporuyla belgelemek kaydıyla, yaşamı organ ve doku nakline bağlı olan kişilere ve naklinde ivedilik ve tıbbi zorunluluk bulunan durumlarda vasiyet ve rıza aranmaksızın organ ve doku nakli yapılabilir. Bu hallerde, adli otopsi bu işlemler tamamlandıktan sonra yapılır ve hekimler kurulunun raporu adli muayene ve otopsi tutanağına geçirilir ve evrakına eklenir.

(Ek: 21/1/1982-2594/1 md)Ayrıca vücudunu ölümden sonra inceleme ve araştırma faaliyetlerinde faydalanılmak üzere vasiyet edenlerle yataklı tedavi kurumlarında ölen veya bunların morglarına getirilen ve kimsenin sahip çıkmadığı ve adli kovuşturma ile ilgisi olmayan cesetler aksine bir vasiyet olmadığı taktirde 6 aya kadar muhafaza edilmek ve bilimsel araştırma için kullanılmak üzere ilgili yüksek öğretim kurumlarına verilebilirler. Bu cesetlerin defin hususu dahil tabi olacakları işlemler Adalet, İçişleri, Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlıklarınca bu Kanunun yayım tarihinden itibaren 3 ay içinde çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Madde başlıkları ve içeriklerine baktığımızda 5. maddede kişinin kendi rızası ile bağışlamasından bahsedilmekte. Bunu için reşit olmasını istemek kadar doğal bir düzenleme olamaz.

14. Maddede kişinin rızası aranmaksızın organ nakli söz konusu onun için burada ana-baba gibi velayet hakkını kullananların rızası alınarak organ nakline izin verilmiş durumda.

14. Madde kapsamında ölen çocukların hatta ölen bebeklerin bile dokularının anne veya babasının rızası ile alınabileceği kanaatindeyim.

Saygıdeğer Meslektaşım, katkınız için teşekkürler...
Bir konuda daha görüşlerinize ihtiyaç duymaktayım.

5. madde, yaşı ne olursa olsun mümeyyiz olmayan kişiler ile 18 yaşını doldurmamış küçüklerin organ vermesini açıkça yasaklamaktadır.

Acaba, mümeyyiz olmayanlar ile mümeyyiz küçüklerin organ vericisi olmasını açıkça yasaklayan bu düzenleme, mümeyyiz kısıtlıların verici olmasına izin vermiş sayılabilir mi?

Alıntı: Yazan HUKUKDOKTORU 2238 sayılı Organ Nakli Kanunu m.5’e göre, organ verecek kişinin on sekiz yaşını doldurmuş ve ayırt etme gücüne sahip olması gereklidir: “On sekiz yaşını doldurmamış ve mümeyyiz olmayan kişilerden organ ve doku alınması yasaktır”. Bu yasak "ölü çocuk" için de geçerli olmaz mı?

Kişi öldükten sonra artık hak ehliyeti yoktur. Yani kişinin onsekiz yaşını doldurması veya mümeyyiz olması gibi hususlar söz konusu olmaz. Zaten uygulamada da hayatını kaybeden çocuklardan organ nakli yapılıyor.

Mümeyyiz kısıtlılar verici olabilir mi?

Yaşı 18 üzeri olsa bile fiil ehliyetine sahip olmayanlar organ bağışında bulunamayacakları kanaatindeyim.

"3. Ayırt etme gücüne sahip küçükler ve kısıtlılar
MADDE 16.- Ayırt etme gücüne sahip küçükler ve kısıtlılar, yasal temsilcilerinin rızası olmadıkça, kendi işlemleriyle borç altına giremezler. Karşılıksız kazanmada ve kişiye sıkı sıkıya bağlı hakları kullanmada bu rıza gerekli değildir."

İşte Medeni Kanun'da aynı statüde kabul edilen "ayırt etme gücüne sahip küçükler ve kısıtlılar"dan söz ediyorum.

Sayın BENGİER, yukarıda küçüklerin verici olabileceğini kabul ederken kısıtlıların verici olmasına ne dersiniz?

Sorunuzun cevabı sorunuz içinde gizli.

Bağışlamayı kabul etme (Karşılıksız kabul etme)ye muktedirlerken, bağışlamada bulunamazlar. Yasa metnini mefhumu muhalifinden yani zıttından yorumlamak gerekli sizin sorunuzun cevabıda burada.

Küçük ve kısıtlılar için kabul edilen bağışlama yasağındaki bağışlama para ile ölçülebilen değerler içindir, kendi kişiliğinin bir parçası olan bedeni üzerindeki tasarruf kişiye sıkı sıkıya bağlıdır.

Alıntı: Yazan HUKUKDOKTORU "3. Ayırt etme gücüne sahip küçükler ve kısıtlılar MADDE 16.- Ayırt etme gücüne sahip küçükler ve kısıtlılar, yasal temsilcilerinin rızası olmadıkça, kendi işlemleriyle borç altına giremezler. Karşılıksız kazanmada ve kişiye sıkı sıkıya bağlı hakları kullanmada bu rıza gerekli değildir." İşte Medeni Kanun'da aynı statüde kabul edilen "ayırt etme gücüne sahip küçükler ve kısıtlılar"dan söz ediyorum.

1. Madde 16 yı değerlendirmek ancak 9,10 ve 11. maddeler çerçevesinde olur. Bahsettiğim maddeleri değerlendirdiğinizde ayırt etme gücüne sahip olan küçüklerin ve kısıtlıların organ bağışında bulunamıyacakları sonucuna varırsınız. Bu türden bir fiil kanuni temsilcinin rızasına bağlıdır.
2. Durum Alman ve Avusturya Hukuklarında açık olarak belirtilmiş.
3. Medeni kanunumuza kaynaklık eden İsviçre Medeni Kanunun'da bu konuda açıklık yok.
4. Medeni kanunun Fiil Ehliyetini düzenliyen maddeleri (Madde 9 - 16) İsviçre Medeni kKanunu'nun 12.ci maddesinden 19.cu maddesine kadar olan hükümlerine tekabül ediyor ve olduğu gibi tercüme edilmiş.
5. Tek ayrılık 'Karşılıksız kazanmada ve kişiye sıkı sıkıya bağlı hakları kullanmada bu rıza gerekli değildir' hükmünde. Bu hüküm İsviçre Medeni Kanunu'unda şu şekilde ifade edilmiş. 'Ohne diese Zustimmung vermögen sie Vorteile erlangen, die unentgeltlich sind, und Rechte auszuüben, die ihnen um ihrer Persönlichkeit willen zustehen'. Benim düşünceme göre ya ortada bir tercüme hatası var, ya da kanun koyucunun bilerek kaynak kanuna ters düşen bir belirtmesi. Ben burada bir tercüme hatası olduğu düşüncesindeyim.

Almanca bilenler altını çizdiğim iki ifadenin birbirine uygun olup olmadığı konusundaki fikirlerini belirtirlerse memnun olurum.

Saygılarımla

Alıntı: Yazan Özge Yücel Küçük ve kısıtlılar için kabul edilen bağışlama yasağındaki bağışlama para ile ölçülebilen değerler içindir, kendi kişiliğinin bir parçası olan bedeni üzerindeki tasarruf kişiye sıkı sıkıya bağlıdır.

2238 sayılı yasa

Yaşayan Kişilerden Organ ve Doku Alınması

Yaş ve Nitelik

Madde 5-On sekiz yaşını doldurmamış ve mümeyyiz olmayan kişilerden organ ve doku alınması yasaktır.

TMK, Madde 16 yı değerlendirirken 2238 sayılı yasanın 5. maddesini göz önünde tutmak gerekli olduğu için görüşümde ısrarlıyım.

Sayın Gemici, ben ısrarla "ayırt etme gücüne sahip küçükler ve kısıtlılar"dan söz ettiğimi vurguladığım halde, siz de "ayırt etme gücüne sahip olmayan küçüklerin ve kısıtlıların" durumundan bahsediyorsunuz?
Yoksa bir yazım hatası mı oldu.
2238/m.5’e göre, 18 yaşından küçük olanlar ile mümeyyiz olmayanlar verici olamazlar. Bu konu açık ve tartışmasız herhalde...
Ben şunu sordum. Bu madde "mümeyyiz küçükler" için verici olmayı açıkça yasaklarken; MK.m.16 gereği aynı konumda sayılan "mümeyyiz kısıtlılar" için açık bir yasak getirmediğine göre, mefhum-u muhalifinden mümeyyiz kısıtlıların verici olmasına izin vermiş sayılamaz mı?

Alıntı: Yazan HUKUKDOKTORU Sayın Gemici, ben ısrarla "ayırt etme gücüne sahip küçükler ve kısıtlılar"dan söz ettiğimi vurguladığım halde, siz de "ayırt etme gücüne sahip olmayan küçüklerin ve kısıtlıların" durumundan bahsediyorsunuz? Yoksa bir yazım hatası mı oldu.

Sayin HUKUKDOKTORU,

ortada yazim hatasindan ziyade bir düsünce hatasi var, ayirt etme gücüne sahip kücükleri yazdigimi düsünürken ortaya bir (olmayan) kelimesi koymusum. Böyle olunca da anlam degimis.

Benim icin önemli olan Medeni Kanun"un 16. ci maddesi ile Isvicre Medeni Kanunu"nun 19. cu maddesi arasindaki degisik ifade tarzi. O konuda düsüncelerinizi yazarsaniz memnun olurum.

Not: ilk mesajimdaki olmayan kelimesini "olan"a ceviriyorum.

Saygilarimla

Alıntı: Yazan Gemici 1. Madde 16 yı değerlendirmek ancak 9,10 ve 11. maddeler çerçevesinde olur. Bahsettiğim maddeleri değerlendirdiğinizde ayırt etme gücüne sahip olan küçüklerin ve kısıtlıların organ bağışında bulunamıyacakları sonucuna varırsınız. Bu türden bir fiil kanuni temsilcinin rızasına bağlıdır. 2. Durum Alman ve Avusturya Hukuklarında açık olarak belirtilmiş. 3. Medeni kanunumuza kaynaklık eden İsviçre Medeni Kanunun'da bu konuda açıklık yok. 4. Medeni kanunun Fiil Ehliyetini düzenliyen maddeleri (Madde 9 - 16) İsviçre Medeni kKanunu'nun 12.ci maddesinden 19.cu maddesine kadar olan hükümlerine tekabül ediyor ve olduğu gibi tercüme edilmiş. 5. Tek ayrılık 'Karşılıksız kazanmada ve kişiye sıkı sıkıya bağlı hakları kullanmada bu rıza gerekli değildir' hükmünde. Bu hüküm İsviçre Medeni Kanunu'unda şu şekilde ifade edilmiş. 'Ohne diese Zustimmung vermögen sie Vorteile erlangen, die unentgeltlich sind, und Rechte auszuüben, die ihnen um ihrer Persönlichkeit willen zustehen'. Benim düşünceme göre ya ortada bir tercüme hatası var, ya da kanun koyucunun bilerek kaynak kanuna ters düşen bir belirtmesi. Ben burada bir tercüme hatası olduğu düşüncesindeyim. Almanca bilenler altını çizdiğim iki ifadenin birbirine uygun olup olmadığı konusundaki fikirlerini belirtirlerse memnun olurum. Saygılarımla

Almancam temel düzeyde, yani iyi değil ama benim anladığım kadarıyla kırmızı ile belirtilen kısım "küçük bu rıza olmaksızın kişiliği uğruna kendisine tanınan hakları kullanabilir." Bizim yasamızda ise kişiye sıkı sıkıya bağlı hakları kullanmada rıza gerekli değildir. Az da olsa sanırım kişiye sıkı sıkıya bağlı olan ile kişiliği uğruna, kişiliği için tanınan hak kavramı arasında fark var. Dolayısıyla kaynak kanuna uygun yorumlarsak kişiye sıkı sıkıya bağlı haklar daha geniş yorumlanabilir.